Η Εργατική Πρωτομαγιά σε Κούβα και Χιλή – Ιστορική αναδρομή (1929–1979)

Ο Πρό­ε­δρος της Χιλής Σαλ­βα­δόρ Αλιέ­ντε κατά τη διάρ­κεια του γιορ­τα­σμού της Εργα­τι­κής Πρω­το­μα­γιάς (1972)

Επι­μέ­λεια: Οικο­δό­μος //

1929, Κού­βα. Είκο­σι χιλιά­δες κου­βα­νοί εργά­τες, με την καθο­δή­γη­ση του παρά­νο­μου Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος, γέμι­σαν το στά­διο «Νου­έ­βο Φρό­ντο» της Αβά­νας, την Πρω­το­μα­γιά του 1929. 8.000 άτο­μα ξεχύ­θη­καν από το στά­διο και βάδι­σαν στο λιμά­νι, όπου επι­βι­βά­στη­καν σε βάρ­κες για να πάνε στην απέ­να­ντι παρα­λία, στο προ­ά­στιο Ρέγκλα. Εκεί 3.000 εργά­τες προ­σχώ­ρη­σαν στη δια­δή­λω­ση και όλοι μαζί έκα­ναν πορεία προς το «Δέντρο του Λένιν». Το δέντρο είχε φυτευ­τεί αμέ­σως μετά τη νικη­φό­ρα Μπολ­σε­βί­κι­κη Επα­νά­στα­ση κι ήταν έθι­μο να μαζεύ­ο­νται κάθε χρό­νο, την Πρω­το­μα­γιά, οι εργά­τες της Αβά­νας κοντά στο δέντρο, για ν’ απο­τί­ουν φόρο τιμής στον ηγέ­τη της Οχτω­βρια­νής Επανάστασης.

Εκεί­νη την Πρω­το­μα­γιά ξέσπα­σε μάχη ανά­με­σα στην αστυ­νο­μία, που την ενί­σχυ­σαν έφιπ­ποι στρα­τιώ­τες, και τους δια­δη­λω­τές. Ένας εργά­της σκο­τώ­θη­κε επι­τό­που και δεκα­ο­κτώ, ανά­με­σά τους και δυο γυναί­κες, τραυ­μα­τί­στη­καν. Ένας από αυτούς πέθα­νε αργό­τε­ρα. Επί­σης τραυ­μα­τί­στη­καν τρεις αστυ­νο­μι­κοί. Την επο­μέ­νη, εκα­το­ντά­δες εργά­τες ακο­λού­θη­σαν τα φέρε­τρα των δολο­φο­νη­μέ­νων δια­δη­λω­τών, του Ροντόλ­φο Περέζ και του Χουάν Μοντέι­γκο, στο νεκρο­τα­φείο. Ανά­με­σα στις δεκά­δες στε­φά­νια που σκέ­πα­ζαν τα φέρε­τρα υπήρ­χε ένα με την επι­γρα­φή: «Σαν απά­ντη­ση σ’ εκεί­νους που θυσιά­στη­καν στον αγώ­να, το προ­λε­τα­ριά­το θα ενι­σχύ­σει τις επα­να­στα­τι­κές γραμ­μές του».

1930, Κού­βα. Παρά την τρο­μο­κρα­τία του καθε­στώ­τος του Ματσά­δο στην Κού­βα, χιλιά­δες άνερ­γοι Κου­βα­νοί δια­δή­λω­σαν την Πρω­το­μα­γιά του 1930. Όπως και το 1929, οι εργά­τες δέχτη­καν επί­θε­ση από την αστυ­νο­μία και το στρα­τό όταν, μετά από την παρέ­λα­σή τους στην Αβά­να, έκα­ναν το ετή­σιο προ­σκύ­νη­μά τους στην Πλα­τεία Λένιν στη Ρέγκλα, απέ­να­ντι από τον κόλ­πο όπου είχε φυτευ­τεί το δέντρο προς τιμή του Ρώσου επα­να­στά­τη ηγέ­τη. Σκο­τώ­θη­καν και πάλι δύο εργά­τες, και πολ­λοί άλλοι τραυματίστηκαν.

1931, Κού­βα. Τον επό­με­νο χρό­νο (1931), έγι­ναν μάχες ανά­με­σα στην αστυ­νο­μία και δια­δη­λω­τές της Πρω­το­μα­γιάς, στην Αβάνα.

1952, Χιλή. Στην Πρω­το­μα­γιά­τι­κη δια­δή­λω­ση του 1952, στο Σαντιά­γκο της Χιλής, οι εργά­τες ζήτη­σαν την εθνι­κο­ποί­η­ση των ορυ­χεί­ων χαλ­κού της Χιλής. «Τα ορυ­χεία ανή­κουν κατά το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος σε συμ­φέ­ρο­ντα των ΗΠΑ», σημεί­ω­νε η Νιου Γιορκ Τάιμς.

1955, Κού­βα. Η Συνο­μο­σπον­δία των Εργα­τών της Κού­βας, που είχε στε­νούς δεσμούς με την AFL και ήταν κάτω απ’ τον έλεγ­χο του δικτά­το­ρα Φουλ­γκέν­τσιο Μπα­τί­στα, ψήφι­σε την απα­γό­ρευ­ση της παρα­δο­σια­κής Πρω­το­μα­γιά­τι­κης παρέ­λα­σης. Όμως το παρά­νο­μο Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα κατάγ­γει­λε την από­φα­ση και στις 8 του Απρί­λη ο χώρος περι­πά­του Πρά­δο, στην Αβά­να, πλημ­μύ­ρι­σε με προ­κη­ρύ­ξεις δια­μαρ­τυ­ρί­ας για τη ματαί­ω­ση της παρέ­λα­σης. Στη συνέ­χεια, την 1η του Μάη, αψη­φώ­ντας την κυβέρ­νη­ση, χιλιά­δες εργά­τες της Αβά­νας προ­σπά­θη­σαν να οργα­νώ­σουν μια Πρω­το­μα­γιά­τι­κη παρέ­λα­ση μαμούθ, αλλά εμπο­δί­στη­καν από την αστυ­νο­μία. Δέκα γυναί­κες και δεκά­δες άντρες συνε­λή­φθη­καν σε μια μάχη που κρά­τη­σε πολ­λές ώρες.

1959, Κού­βα. Τέσ­σε­ρα χρό­νια αργό­τε­ρα, μετά τη νίκη της κου­βα­νέ­ζι­κης επα­νά­στα­σης υπό την ηγε­σία του Φιντέλ Κάστρο, οι Κου­βα­νέ­ζοι παρέ­λα­σαν την Πρω­το­μα­γιά του 1959 χωρίς να κιν­δυ­νεύ­ει η ζωή τους. Με την παρα­τή­ρη­ση ότι 500.000 παρέ­λα­σαν στην Πλά­ζα ντε λα Ρεπού­μπλι­κα στην Αβά­να, η Νιου Γιορκ Τάιμς έγρα­φε με μεγά­λους τίτλους: «Η Κού­βα κάνει μια μαζι­κή παρέ­λα­ση. Πατρί­δα ή θάνα­τος είναι το θέμα του γιγά­ντιου Πρω­το­μα­γιά­τι­κου γιορτασμού».

Πλα­τεία της Επα­νά­στα­σης, Αβά­να, Κού­βα. Παρέ­λα­ση την Πρω­το­μα­γιά του 1961

1961, Κού­βα. Στις 26 του Απρί­λη 1961, ύστε­ρα από την ήττα των εκπαι­δευ­μέ­νων και υπο­στη­ρι­ζό­με­νων από την Αμε­ρι­κή αντε­πα­να­στα­τών, στον Κόλ­πο των Χοί­ρων, ο Φιντέλ Κάστρο εξέ­δω­σε διά­ταγ­μα σύμ­φω­να με το οποίο η Κού­βα θα ήταν στο εξής ένα «σοσια­λι­στι­κό κρά­τος». Γύρω στους 500.000 Κου­βα­νούς δια­δή­λω­σαν στην Αβά­να την Πρω­το­μα­γιά ενά­ντια στις «ιμπε­ρια­λι­στι­κές Ενω­μέ­νες Πολι­τεί­ες» και δια­τρά­νω­σαν την υπο­στή­ρι­ξή τους στη νέα σοσια­λι­στι­κή κοι­νω­νία της Κού­βας. Οι δια­δη­λω­τές κρα­τού­σαν πανό με τα συν­θή­μα­τα: «Ζήτω ο σοσια­λι­σμός που καταρ­γεί όλους τους εκμε­ταλ­λευ­τές». «Κάτω ο ιμπε­ρια­λι­σμός των Γιάν­κη­δων», «Πατρί­δα ή θάνα­τος!» Πάνω από 3.000 Κου­βα­νοί που εργά­ζο­νταν στη ναυ­τι­κή βάση του Γκουα­ντα­νά­μο (που κατέ­χουν οι Ενω­μέ­νες Πολι­τεί­ες από το 1903) εγκα­τα­λεί­ψαν τη δου­λειά στην πρώ­τη γενι­κή απερ­γία που έγι­νε στη βάση, από πενή­ντα οκτώ χρό­νια. Ενώ­θη­καν μαζί μ’ εκεί­νους που πανη­γύ­ρι­ζαν για την εγκα­θί­δρυ­ση του σοσια­λι­σμού στην Κού­βα και στις 2 του Μάη γύρι­σαν πίσω στις δου­λιές τους.

1965, Κού­βα. Την Πρω­το­μα­γιά του 1965, ο Φιντέλ Κάστρο κατα­δί­κα­σε, στην Αβά­να, την εισβο­λή των αμε­ρι­κά­νων πεζο­ναυ­τών στη Δομι­νι­κα­νή Δημο­κρα­τία, χαρα­κτη­ρί­ζο­ντάς την σαν «ένα από τα πιο εγκλη­μα­τι­κά και επαί­σχυ­ντα συμ­βά­ντα του αιώ­να μας». Τα συν­θή­μα­τα των εκα­το­ντά­δων χιλιά­δων δια­δη­λω­τών έλε­γαν: «Καταγ­γέλ­λου­με τη σφα­γή στον Αγιο Δομί­νι­κο από τους Γιάν­κη­δες», «Αλλη­λεγ­γύη με όλους τους λαούς που μάχο­νται τον ιμπε­ρια­λι­σμό, από το Βιετ­νάμ μέχρι τη Βενε­ζου­έ­λα και από την Δομι­νι­κα­νή Δημο­κρα­τία ως το Κογκό».

1972, Χιλή. Στο λόγο του για την Πρω­το­μα­γιά του 1972, στο Σαντιά­γκο της Χιλής, ο πρό­ε­δρος Σαλ­βα­τόρ Αλιέ­ντε Γκό­σενς κατη­γό­ρη­σε τις Ενω­μέ­νες Πολι­τεί­ες ότι επι­βάλ­λουν οικο­νο­μι­κό απο­κλει­σμό στη Χιλή και, μετα­ξύ άλλων, επε­σή­μα­νε το γεγο­νός ότι οι ΗΠΑ εμπό­δι­σαν την παρο­χή μακρο­πρό­θε­σμων ανα­πτυ­ξια­κών δανεί­ων προς την Χιλή από διε­θνείς τρά­πε­ζες, όπως η Διε­θνής Τρά­πε­ζα και η Δια­με­ρι­κα­νι­κή Τρά­πε­ζα Ανα­πτύ­ξε­ως. Το 1973 ο Αλιέ­ντε σκο­τώ­θη­κε και η σοσια­λι­στι­κή του κυβέρ­νη­ση ανα­τρά­πη­κε με πρα­ξι­κό­πη­μα που οργά­νω­σαν η CIA και αμε­ρι­κά­νι­κες εται­ρί­ες σε συνερ­γα­σία με το στρα­τη­γό Αου­γκού­στο Πινο­τσέτ, που κατέ­λα­βε την εξουσία.

1978, Χιλή. Οι εκδη­λώ­σεις για την Πρω­το­μα­γιά απα­γο­ρεύ­τη­καν κάτω από τη βάναυ­ση δικτα­το­ρία του Πινο­τσέτ. Σε μια αντα­πό­κρι­ση από τη Χιλή, την 1η του Μάη 1978, σημειώ­νε­ται: «Περί­που 300 άτο­μα συνε­λή­φθη­καν σήμε­ρα στο Σαντιά­γκο, όταν η αστυ­νο­μία διά­λυ­σε μια Πρω­το­μα­γιά­τι­κη δια­δή­λω­ση που οργα­νώ­θη­κε παρά την κυβερ­νη­τι­κή απα­γό­ρευ­ση. Οι δια­δη­λω­τές συγκε­ντρώ­θη­καν σε μια πλα­τεία της πόλης φωνά­ζο­ντας “Ελευ­θε­ρία” και “Ζήτω η Πρωτομαγιά”».

1979, Χιλή. Η αστυ­νο­μία συνέ­λα­βε εκα­το­ντά­δες Χιλια­νούς που επι­χεί­ρη­σαν να συγκρο­τή­σουν δια­δή­λω­ση. Μια γυναί­κα είπε σε δημο­σιο­γρά­φο πως «αν η αστυ­νο­μία ήθε­λε να κλεί­σει μέσα όλους όσους ήταν αντί­θε­τοι με την κυβέρ­νη­ση, θα έπρε­πε να συλ­λά­βει όλους τους Χιλια­νούς». Οι δια­δη­λω­τές, πολ­λοί από τους οποί­ους ήταν κομ­μου­νι­στές, φώνα­ζαν: «Ο λαός κατέ­βη­κε στους δρό­μους και ζητά­ει ελευθερία».