Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Η ΕΣΣΔ και το πρόβλημα των ναρκωτικών (Κάποιες πρώτες σκέψεις)

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Αφορ­μή για τις πρώ­τες αυτές σκέ­ψεις έδω­σαν συζη­τή­σεις και σχό­λια κατά τη διάρ­κεια  εκδη­λώ­σε­ων με αφορ­μή την Παγκό­σμια Ημέ­ρα κατά των Ναρ­κω­τι­κών. Προ­φα­νώς και το όλο ζήτη­μα απαι­τεί συλ­λο­γι­κή και συνο­λι­κή μελέ­τη και από αυτή την άπο­ψη ορι­σμέ­νες μόνο πλευ­ρές θίγο­νται (και αυτές με ελλεί­ψεις) στο σημεί­ω­μα αυτό στη­ριγ­μέ­νες στην  ελλι­πέ­στα­τη βιβλιο­γρα­φία, αλλά και στις θέσεις της ΚΝΕ-ΚΚΕ όπως αυτές έχουν δια­τυ­πω­θεί όλα αυτά τα χρό­νια, καθώς σε άλλες πηγές (π.χ Μεγά­λη Σοβιε­τι­κή Εγκυ­κλο­παί­δεια κ.α)

  1. Η δια­λε­κτι­κή υλι­στι­κή ανά­λυ­ση προσ­διο­ρί­ζει την εξάρ­τη­ση από ψυχο­δρα­στι­κές ουσί­ες ως ακραίο φαι­νό­με­νο κοι­νω­νι­κής απο­ξέ­νω­σης που αντα­να­κλά την καπι­τα­λι­στι­κή εκμε­τάλ­λευ­ση της εργα­τι­κής δύνα­μης. Είναι δηλα­δή φαι­νό­με­νο με κοι­νω­νι­κές, οικο­νο­μι­κές, ψυχο­λο­γι­κές, ιστο­ρι­κές δια­στά­σεις (και φαι­νό­με­νο σαφώς του ίδιου του καπι­τα­λι­σμού). Η τοξι­κο­μα­νία δεν μπο­ρεί να χρε­ω­θεί ατο­μι­κά σε κανέ­να νέο. Δεν είναι επι­λο­γή. Οι νέοι σπρώ­χνο­νται σ’ αυτή, σ’ έναν τρό­πο ζωής με εξάρ­τη­ση από ναρ­κω­τι­κά, που προ­βάλ­λε­ται ως φυγή από την κοι­νω­νία της κατα­πί­ε­σης και της εκμε­τάλ­λευ­σης. Το κοι­νω­νι­κό — οικο­νο­μι­κό πλαί­σιο που ευνο­εί τη χρή­ση ναρ­κω­τι­κών, η ανερ­γία, η πολι­τι­στι­κή και οικο­νο­μι­κή φτώ­χεια, οι ταξι­κοί φραγ­μοί στη μόρ­φω­ση, η εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση των σύγ­χρο­νων κοι­νω­νι­κών ανα­γκών είναι το ταξι­κό υπό­βα­θρο της τρα­γω­δί­ας των ναρ­κω­τι­κών. Ταυ­τό­χρο­να, τα ναρ­κω­τι­κά απο­τε­λούν τερά­στια οικο­νο­μι­κή επι­χεί­ρη­ση στο πλαί­σιο της καπι­τα­λι­στι­κής οικο­νο­μί­ας με τερά­στια κέρδη!
  2. Το σοσια­λι­στι­κό σύστη­μα θέτει στο επί­κε­ντρο της προ­σο­χής του τον άνθρω­πο. Έτσι χάρη στα κοι­νω­νι­κο­ποι­η­μέ­να μέσα παρα­γω­γής και τον κεντρι­κό σχε­δια­σμό δημιουρ­γού­νται οι υλι­κές προ­ϋ­πο­θέ­σεις, ώστε η ανα­πτυσ­σό­με­νη σοσια­λι­στι­κή οικο­νο­μία να εξα­σφα­λί­ζει ‑ανά­λο­γα με το βαθ­μό ανά­πτυ­ξής της- τις συν­θή­κες τέτοιες για την πλή­ρη άνθι­ση της σωμα­τι­κής, πνευ­μα­τι­κής, ψυχι­κής και κοι­νω­νι­κής ισορ­ρο­πί­ας του ανθρώ­που, που εξαρ­τώ­νται από τις συν­θή­κες εργα­σί­ας και ζωής, τις συνο­λι­κές περι­βαλ­λο­ντι­κές και κοι­νω­νι­κές συν­θή­κες που επη­ρε­ά­ζουν την ικα­νό­τη­τα του για εργα­σία και κοι­νω­νι­κή δρά­ση. Στο βαθ­μό που ανα­πτύσ­σο­νται οι σοσια­λι­στι­κές σχέ­σεις παρα­γω­γής ανα­πτύσ­σο­νται και οι όροι για την επί­τευ­ξη αυτού του σκο­πού, για την ικα­νο­ποί­η­ση των σύγ­χρο­νων, πραγ­μα­τι­κών ανα­γκών των εργα­ζο­μέ­νων και στους τομείς της κοι­νω­νι­κής πολιτικής.
  3. Το φαι­νό­με­νο του εθι­σμού στα ναρ­κω­τι­κά την επο­χή της ΕΣΣΔ δεν απο­τε­λού­σε σοβα­ρό κοι­νω­νι­κό πρό­βλη­μα εξαι­τί­ας των γενι­κό­τε­ρων κοι­νω­νι­κών και οικο­νο­μι­κών συν­θη­κών, αλλά και των συγκε­κρι­μέ­νων μέτρων που λάμ­βα­νε η Σοβιε­τι­κή κυβέρ­νη­ση με κοι­νω­νι­κές υπο­δο­μές. Η παρα­γω­γή και η χρή­ση ναρ­κω­τι­κών απα­γο­ρευό­ταν στη χώρα. Δεν υπήρ­χε ανερ­γία, το επί­πε­δο δια­βί­ω­σης ολο­έ­να και βελ­τιω­νό­ταν και φαι­νό­με­να όπως πορ­νεία, επαι­τεία και αλη­τεία για πολ­λά χρό­νια είχαν εξα­λει­φθεί ενώ άρχι­σαν να εμφα­νί­ζο­νται στην πορεία παρα­βί­α­σης των αρχών σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης και εδραιώ­θη­καν και πάλι μετά την καπι­τα­λι­στι­κή παλι­νόρ­θω­ση. Στην περί­ο­δο της ΕΣΣΔ, εται­ρεί­ες που παρή­γα­γαν ναρ­κω­τι­κές ουσί­ες και τα φαρ­μα­κεία που τα διέ­θε­ταν στο κοι­νό βρί­σκο­νταν υπό κρα­τι­κή ιδιο­κτη­σία, κυρί­ως για ιατρι­κούς και επι­στη­μο­νι­κούς σκο­πούς. Η χώρα είχε καλή φύλα­ξη των συνό­ρων και των τελω­νεια­κών υπη­ρε­σιών που ουσια­στι­κά απέ­κλειε την παρά­νο­μη είσο­δο των ναρ­κω­τι­κών από το εξω­τε­ρι­κό. Η παρα­γω­γή, φύλα­ξη και διά­θε­ση των ναρ­κω­τι­κών βρι­σκό­ταν σε συνε­χή επί­βλε­ψη των κρα­τι­κών υπηρεσιών.

Σύμ­φω­να με συγκε­κρι­μέ­να στοι­χεία του 1971 (που παρέ­θε­σε η Σοβιε­τι­κή Ένω­ση στο Γρα­φείο των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών για τα Ναρ­κω­τι­κά και το Έγκλη­μα) οι όποιες περι­πτώ­σεις εθι­σμέ­νων στα ναρ­κω­τι­κά απο­τε­λού­σαν ανθρώ­πους με χρό­νια νοσή­μα­τα ή βαριά περι­στα­τι­κά ασθε­νών με ειδι­κές ανά­γκες που έπαιρ­ναν τακτι­κά ναρ­κω­τι­κές ουσί­ες, όπως μορ­φί­νη και κωδε­ΐ­νη, λόγω των ασθε­νειών τους.

Οι σοβιε­τι­κοί νόμοι προ­έ­βλε­παν αυστη­ρές κυρώ­σεις για την παρα­βί­α­ση των κανο­νι­σμών που διέ­πουν την απο­θή­κευ­ση, την προ­ε­τοι­μα­σία, την πώλη­ση και τη χρή­ση των ναρ­κω­τι­κών ουσιών. Η δια­κί­νη­ση ναρ­κω­τι­κών χαρα­κτη­ρι­ζό­ταν ποι­νι­κό αδί­κη­μα με ιδιαί­τε­ρα σοβα­ρές δια­τά­ξεις σε περί­πτω­ση διά­θε­σης ή πώλη­σης σε ανήλικο.

Ο σοβιε­τι­κός ποι­νι­κός νόμος, όρι­ζε ποι­νι­κή ευθύ­νη για όσους εμπο­ρεύ­ο­νταν ναρ­κω­τι­κά ή ανα­λάμ­βα­ναν άλλες δρα­στη­ριό­τη­τες οι οποί­ες συνέ­βα­λαν στη διά­δο­ση της χρή­σης τους. Άτο­μα ναρ­κο­μα­νή υπο­χρε­ώ­νο­νταν  σε ιατρι­κή θερα­πεία αλλά είχαν και ποι­νι­κή ευθύ­νη. Ειδι­κά εάν ένας ναρ­κο­μα­νής είχε δια­πρά­ξει έγκλη­μα παράλ­λη­λα με την ποι­νι­κή τιμω­ρία υπο­βάλ­λο­νταν σε ανα­γκα­στι­κή ιατρι­κή θερα­πεία είτε στο μέρος που έκτιε την ποι­νή του, είτε σε ειδι­κό ίδρυ­μα. Οι ναρ­κο­μα­νείς μπο­ρού­σαν επί­σης να κρι­θούν ανί­κα­νοι  από δικα­στή­ριο και τίθε­ντο υπό κηδεμονία.

Ο σοβιε­τι­κός ποι­νι­κός νόμος τιμω­ρού­σε τους παρα­σκευα­στές και προ­μη­θευ­τές ναρ­κω­τι­κών και άλλων ισχυ­ρών  τοξι­κών ουσιών. Σύμ­φω­να με το άρθρο 224 του Ποι­νι­κού Κώδι­κα της ΣΟΣΔΡ η κατα­σκευή και προ­μή­θεια ναρ­κω­τι­κών μπο­ρού­σε να επι­σύ­ρει ποι­νή φυλά­κι­σης μέχρι 10 χρό­νια με δήμευ­ση ή χωρίς της περιου­σί­ας. Κλο­πή ναρ­κω­τι­κών τιμω­ρεί­το με φυλά­κι­ση μέχρι 5 ετών με δήμευ­ση ή χωρίς της περιου­σί­ας. Είχε ορι­στεί επί­σης ποι­νι­κή ευθύ­νη για την καλ­λιέρ­γεια παπα­ρού­νας οπί­ου, ινδι­κού καν­να­βιού, χωρίς ειδι­κή άδεια.. Υπήρ­χαν πολ­λές διε­θνείς συμ­φω­νί­ες σχε­τι­κά με τις προ­σπά­θειες ελέγ­χου στη διά­δο­ση ναρ­κω­τι­κών που η ΕΣΣΔ τις είχε υπο­γρά­ψει και τις τηρούσε.

  1. Η δια­παι­δα­γώ­γη­ση για τη δημιουρ­γία του «νέου ανθρώ­που» στην ΕΣΣΔ ήταν μία δύσκο­λη και μακρό­χρο­νη δια­δι­κα­σία. Στο πλαί­σιο αυτό ήταν αδύ­να­το να μετα­φερ­θεί ο άνθρω­πος μηχα­νι­κά από το βασί­λειο του καπι­τα­λι­σμού στο σοσια­λι­σμό. Έπρε­πε να απαλ­λα­γεί από τα πολυά­ριθ­μα φορ­τία του παρελ­θό­ντος. Η πάλη ενά­ντια στις επι­βιώ­σεις του καπι­τα­λι­σμού στη συνεί­δη­ση των ανθρώ­πων, η αλλα­γή των «έξε­ων και των ηθών» που καλ­λιέρ­γη­σαν οι αιώ­νες στη συνεί­δη­ση των ανθρώ­πων ήταν ένα έργο πολύ­πλο­κο, αντι­φα­τι­κό όπως απο­δεί­χθη­κε που δεν μπο­ρού­σε να γίνει απλά μόνο με την εξα­φά­νι­ση των οικο­νο­μι­κών συν­θη­κών που τις γέν­νη­σαν. Να μην ξεχνά­με ακό­μη ότι η εξά­λει­ψη των επι­βιώ­σε­ων του καπι­τα­λι­στι­κού παρελ­θό­ντος γινό­ταν σε συν­θή­κες σκλη­ρής πάλης με τον καπι­τα­λι­στι­κό περίγυρο.

Να σημειώ­σου­με ταυ­τό­χρο­να μια σει­ρά αδυ­να­μί­ες και λάθη στη σοσια­λι­στι­κή οικο­δό­μη­ση που οδή­γη­σαν με  τη σει­ρά  τους σε προ­βλή­μα­τα στο εποι­κο­δό­μη­μα. Για παρά­δειγ­μα η επι­κρά­τη­ση «αγο­ραί­ων» από­ψε­ων στην οικο­νο­μι­κή βάση είχε πολ­λα­πλές επι­πτώ­σεις και στη δια­μόρ­φω­ση της σχε­τι­κής κοι­νω­νι­κής συνεί­δη­σης στην ανά­πτυ­ξη φαι­νο­μέ­νων όπως π.χ η ναρ­κο­μα­νία και αλκο­ο­λι­σμός αντί στην ορι­στι­κή τους εξα­φά­νι­ση. Όπως σημειώ­νε­ται από σχε­τι­κή βιβλιο­γρα­φία (χωρίς όμως να έχει δια­σταυ­ρω­θεί πλή­ρως) το πρό­βλη­μα της χρή­σης ναρ­κω­τι­κών ήταν ιδιαί­τε­ρα έντο­νο στη σοβιε­τι­κή Δημο­κρα­τία της Γεωρ­γί­ας, όπου από το 1967 παρα­τη­ρή­θη­κε ευρεία καλ­λιέρ­γεια φυτών κάν­να­βης και παπα­ρού­νας και έξαρ­ση της διά­πρα­ξης κλο­πών και εκβια­σμών εκ μέρους νεα­ρών ατό­μων για εξα­σφά­λι­ση εύκο­λου χρή­μα­τος για αγο­ρά και χρή­ση ναρ­κω­τι­κών. Τότε το Υπουρ­γείο Εσω­τε­ρι­κών Υπο­θέ­σε­ων της Γεωρ­γί­ας και η Κομ­σο­μόλ ανέ­λα­βαν να μελε­τή­σουν το πρό­βλη­μα της κατά­χρη­σης ναρ­κω­τι­κών και, δέκα χρό­νια αργό­τε­ρα, εκδό­θη­κε στη Γεωρ­γία η πρώ­τη στην ΕΣΣΔ εμπε­ρι­στα­τω­μέ­νη κοι­νω­νιο­λο­γι­κή μελέ­τη για άτο­μα που επί­ση­μα θεω­ρού­ντο εξαρ­τη­μέ­νοι χρή­στες ναρ­κω­τι­κών. Από το 1985, επί ηγε­σί­ας Γκορ­μπα­τσόφ, υπήρ­ξε – στο πλαί­σιο και της πολύ­μορ­φης συκο­φά­ντη­σης της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης- άρθρα ενα­ντί­ον της χρή­σης ναρ­κω­τι­κών και ειδή­σεις για εγκλή­μα­τα που συν­δέ­ο­νταν με αυτά. Απο­κα­λυ­πτι­κά ρεπορ­τάζ περιέ­γρα­φαν το πρό­βλη­μα, ενώ με δηλώ­σεις τους Σοβιε­τι­κοί αξιω­μα­τού­χοι παρα­δέ­χο­νταν ότι τα παρά­νο­μα ναρ­κω­τι­κά ήταν τόσο δια­δε­δο­μέ­να στη χώρα, όσο η σπι­τί­σια μπίρα…

  1. Φυσι­κά η ανα­τρο­πή της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης είχε δρα­μα­τι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα Μόνο τη δεκα­ε­τία 1999 — 2009, όπως κατα­γρά­φε­ται από την υπη­ρε­σία του ΟΗΕ, ο αριθ­μός των ναρ­κο­μα­νών αυξή­θη­κε κατά 60%. Στη σημε­ρι­νή Ρωσία (στοι­χεία της ρώσι­κης ομο­σπον­δια­κής υπη­ρε­σί­ας – FSKN) υπάρ­χουν πάνω από 5 εκα­τομ­μύ­ριο άνθρω­ποι εθι­σμέ­νοι στα ναρ­κω­τι­κά. Πάνω από 800.000 Ρώσοι έχουν πεθά­νει από το 2001 λόγω της χρή­σης ναρ­κω­τι­κών. Τα κέρ­δη των εμπό­ρων ναρ­κω­τι­κών υπο­λο­γί­ζε­ται ότι ξεπερ­νούν ετη­σί­ως τα 75 δισ. δολά­ρια, αφού η Ρωσία έχει μετα­τρα­πεί στη μεγα­λύ­τε­ρη αγο­ρά ηρω­ί­νης με το 20% του παγκό­σμιου εμπο­ρί­ου του συγκε­κρι­μέ­νου «προ­ϊ­ό­ντος» να διε­νερ­γεί­ται στο έδα­φός της. Μόνο από το Αφγα­νι­στάν εκτι­μά­ται ότι δια­κι­νεί­ται ετη­σί­ως στα εδά­φη της Ρωσί­ας ηρω­ί­νη αξί­ας 4,5 δισ. ευρώ…
  2. Γενι­κό­τε­ρα θα λέγα­με ότι το παρά­δειγ­μα της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης απο­δει­κνύ­ει πως η τοξι­κο­μα­νία μπο­ρεί να αντι­με­τω­πι­στεί ολο­κλη­ρω­τι­κά μόνο από μια κοι­νω­νία χωρίς ταξι­κή εκμε­τάλ­λευ­ση και κατα­πί­ε­ση. Σε μια κοι­νω­νία όπου υπε­ρι­σχύ­ει ο κεντρι­κός σχε­δια­σμός, με απο­κλει­στι­κά δημό­σια και δωρε­άν παρο­χή υπη­ρε­σιών πρό­λη­ψης, απε­ξάρ­τη­σης με στε­γνά προ­γράμ­μα­τα, κοι­νω­νι­κής επα­νέ­ντα­ξης, με πλή­ρη χρη­μα­το­δό­τη­ση από το κρά­τος και επαρ­κές επι­στη­μο­νι­κό προ­σω­πι­κό. Σε μια κοι­νω­νία όπου τα βασι­κά για την καθη­με­ρι­νή δια­βί­ω­ση — δου­λειά, στέ­γη, παι­δεία, υγεία, πολι­τι­σμός, αθλη­τι­σμός και ελεύ­θε­ρος χρό­νος — είναι εξασφαλισμένα.

 

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο