Η λογοκρισία εναντίον του Joker και η επικαιρότητα των εξεγέρσεων

Γρά­φει ο Ειρη­ναί­ος Μαρά­κης //

Το Joker είναι μια πάρα πολύ καλή ται­νία. Μια ται­νία καθρέ­φτης της επο­χής μας. Για τις κοι­νω­νι­κές ανι­σό­τη­τες, για τον θεσμο­θε­τη­μέ­νο ρατσι­σμό στους ψυχι­κά πάσχο­ντες και για άλλα. Είναι ασφα­λώς κι ένα πολύ ενδια­φέ­ρον origin του Joker ή του­λά­χι­στον μία ενδια­φέ­ρου­σα εκδο­χή του χαρα­κτή­ρα. Αν κι η ται­νία δεν συμπε­ρι­λαμ­βά­νε­ται στην επί­ση­μη σει­ρά του υπε­ρη­ρω­ι­κού, κινη­μα­το­γρα­φι­κού κύκλου της Warner Bros και της DC.

Στο Joker, λοι­πόν, και προς το τέλος της ται­νί­ας, (ακο­λου­θούν spoilers) πραγ­μα­το­ποιεί­ται μία εξέ­γερ­ση των εξα­θλιω­μέ­νων, των αδι­κη­μέ­νων και των ανθρώ­πων του περι­θω­ρί­ου. Μία εξέ­γερ­ση με πολιτική/κοινωνική αφε­τη­ρία, όχι όμως και με πολι­τι­κούς στό­χους. Ας συνυ­πο­λο­γί­σου­με σε αυτό το σημείο ότι η ται­νία ως χολι­γου­ντια­νή παρα­γω­γή μπο­ρεί να έχει πολι­τι­κό πρό­ση­μο, ως παρά­γω­γο της επο­χής της και λόγω της θεμα­το­λο­γί­ας της, αλλά αδυ­να­τεί να προ­χω­ρή­σει το ζήτη­μα παρα­πέ­ρα, ως παρα­γω­γή των μεγά­λων στού­ντιο. Ούτε το θέλει. Ούτε χρειά­ζε­ται να το κάνει βέβαια καθώς απο­τε­λεί την κινη­μα­το­γρα­φι­κή προ­σέγ­γι­ση ενός κόμικ αντι­ή­ρωα, ενταγ­μέ­νη σε πιο ρεα­λι­στι­κά πλαίσια.

Κι όμως! Η κρα­τι­κή λογο­κρι­σία, και καθώς η ται­νία γνω­ρί­ζει μια εντυ­πω­σια­κή ανα­γνώ­ρι­ση σε πλή­θος κόσμου και κυρί­ως για τον τρό­πο που απει­κο­νί­ζει την κοι­νω­νία του Γκό­θαμ Σίτυ που απο­τε­λεί μια κρι­τι­κή ματιά στην δική μας κοι­νω­νία, δεν διστά­ζει να προ­χω­ρή­σει στην εφαρ­μο­γή της πιο σκλη­ρής κατα­στο­λής αξιο­ποιώ­ντας εργα­λεία της μετα­ξι­κής δικτα­το­ρί­ας! Και τα οποία πρέ­πει και χρειά­ζε­ται να καταρ­γη­θούν άμε­σα. Κάθε εργα­ζό­με­νος και εργα­ζό­με­νη, κάθε άνθρω­πος της τέχνης και του πολι­τι­σμού πρέ­πει να δεί­ξει την αντί­θε­ση του σε αυτές τις λογικές.

Γνω­ρί­ζουν άλλω­στε, το πολι­τι­κό προ­σω­πι­κό του κρά­τους, των διά­φο­ρων κυβερ­νή­σε­ων και της αστι­κής τάξης, καλύ­τε­ρα από τον καθέ­να μας, ότι τα φαι­νό­με­να της κατα­πί­ε­σης για τα οποία έχουν άμε­ση ευθύ­νη για την δημιουρ­γία τους, μπο­ρούν να οδη­γή­σουν σε εξε­γερ­σια­κά φαι­νό­με­να. Ο Δεκέμ­βρης του 2008 εδώ, στην χώρα μας, η Αρα­βι­κή Άνοι­ξη αλλά ακό­μα κι οι πιο πρό­σφα­τες εξε­λί­ξεις στο Εκουα­δόρ, στο Λίβα­νο, την Κατα­λω­νία και το Χονγκ Κονγκ (άσχε­τα από την προ­σέγ­γι­ση που μπο­ρεί να έχει ο καθέ­νας για τα κίνη­τρα των κινη­το­ποι­ή­σε­ων αυτών) μπο­ρούν να επι­βε­βαιώ­σουν αυτήν την εικό­να. Αν οι εξε­γέρ­σεις μπο­ρούν να απο­κτή­σουν εκεί­να τα ανα­γκαία χαρα­κτη­ρι­στι­κά που θα φέρουν το τέλος των κοι­νω­νι­κών ανι­σο­τή­των και της προ­λε­τα­ριο­ποί­η­σης είναι μια άλλη ιστο­ρία… Προ­φα­νώς, αυτό δεν πρό­κει­ται να το κάνει μια ται­νία όπως το Joker, που ‑ας το έχου­με ξεκά­θα­ρο- από τέτοιες τακτι­κές λογο­κρι­σί­ας μόνο κερ­δι­σμέ­νη μπο­ρεί να βγει απο­κτώ­ντας στοι­χεία που δεν έχει και που κακώς της χρε­ώ­νουν. Όχι πως η ται­νία έχει ανά­γκη από μια τέτοια δια­φή­μι­ση, φυσικά.

Το ζήτη­μα πάντως δεν είναι να γίνει μια κρι­τι­κή απο­τί­μη­ση της ται­νί­ας (θα γίνει σε επό­με­νο δημο­σί­ευ­μα του Ατέ­χνως) ή των διά­φο­ρων εξε­γέρ­σε­ων σήμε­ρα ή στο πρό­σφα­το παρελ­θόν αλλά να ανοί­ξει η συζή­τη­ση για το πως μπο­ρού­με να αντι­με­τω­πί­σου­με ουσια­στι­κά τα φαι­νό­με­να της λογο­κρι­σί­ας που ούτε και­νούρ­για είναι (δεί­τε σχε­τι­κά στο σχό­λιο “Δεξιά-Αντι­δε­ξιά και Joker” του Ηρα­κλή Κακα­βά­νη), ούτε παύ­ουν να είναι επι­κίν­δυ­να. Και, προ­φα­νώς, χρειά­ζε­ται να ανοί­ξει η συζή­τη­ση για το πως οι εξε­γέρ­σεις του άμε­σου μέλ­λο­ντος δεν θα είναι απλά επί­και­ρες και θέμα συζή­τη­σης στο δια­δί­κτυο, ούτε θα λει­τουρ­γούν μόνο ως φόβη­τρο του αντι­πά­λου, αλλά ότι θα είναι και νικηφόρες. 

Ειρηναίος Μαράκης

Γεννήθηκε στα Χανιά το 1986, απόφοιτος της τεχνικής εκπαίδευσης. Συμμετέχει με ποιήματα του στα συλλογικά έργα (e‑books) ενώ ποιήματα του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες λογοτεχνικές σελίδες. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα Αγώνας της Κρήτης καθώς και στο διαδικτυακό πολιτικό και πολιτιστικό περιοδικό Ατέχνως. Διατηρεί το ιστολόγιο Λογοτεχνία και Σκέψη.