Η λογοτεχνία στην Επανάσταση

Γρά­φει ο Βασί­λης Λιό­γκα­ρης //

Στην πολι­τι­κή, πνευ­μα­τι­κή κι ηθι­κή ανύ­ψω­ση του σοβιε­τι­κού λαού – την επο­χή της Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης – εξαι­ρε­τι­κό ρόλο έπαι­ξαν η λογο­τε­χνία, η τέχνη και γενι­κό­τε­ρα ο πολιτισμός.
Όλοι είχα­με δια­βά­σει και γαλου­χη­θεί από τη φλό­γα της ρωσι­κής επα­να­στα­τι­κής λογο­τε­χνί­ας. Όλα εκεί­να τ’ αρι­στουρ­γή­μα­τα που είχαν συνε­πά­ρει την ψυχή μας. Τα γιο­μά­τα πάθος, ανταρ­σία, ανθρώ­πι­νο πόνο και μαυ­λι­στι­κή τεχνι­κή ρομάν­τζα της ρού­σι­κης στέ­πας και ζωής.

Ο Τολ­στόι, ο Ντο­στο­γιέφ­σκι, ο Πού­σκιν, ο Γκό­γκολ, ο Τουρ­γκέ­νεφ. Ο Τσέ­χοφ, ο Περ­μα­ντόφ, είναι μόνο μερι­κοί από τους μεγά­λους λογο­τέ­χνες που ανέ­δει­ξε η ρωσι­κή λογοτεχνία.

Όμως η νέα λογο­τε­χνία, η νέα κόκ­κι­νη λογο­τε­χνία είναι δια­φο­ρε­τι­κή, ο σοσια­λι­στι­κός ρεα­λι­σμός είναι συμ­βο­λι­κή έκφρα­ση της μεγά­λης αλή­θειας, της μεγά­λης παναν­θρώ­πι­νης πραγματικότητας.
Οι νέοι λογο­τέ­χνες πριν πιά­σουν την πένα, κρά­τη­σαν χρό­νια το ντου­φέ­κιμ υπέ­φε­ραν πολύ από πεί­να κι από κρύο κι έζη­σαν από πρώ­το χέρι το μεθύ­σι της μεγά­λης Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης και της και­νού­ριας σοσια­λι­στι­κής αναγέννησης.

Τα ποι­ή­μα­τα ήταν πρό­χει­ρα γραμ­μέ­να και τ’ απάγ­γελ­ναν στους στρα­τιώ­τες, στις φάμπρι­κες και τα συλ­λα­λη­τή­ρια. Τα ποι­ή­μα­τα αυτά φυσι­κά είχαν απο­κλει­στι­κά και μόνο επα­να­στα­τι­κό περιε­χό­με­νο. Τα εκφρα­στι­κά τους μέσα ήταν απλά και χτυ­πη­τά για να γίνο­νται κατα­νοη­τά από τη μεγά­λη μάζα. Το ύφος τους είναι γορ­γό, βίαιο κι ανυ­πό­μο­νο. Οι περισ­σό­τε­ροι λογο­τέ­χνες που δε βγή­καν μήτε από τα μεγά­λα σπί­τια μήτε από τα πανε­πι­στή­μια, μόλις είχαν γυρί­σει από διά­φο­ρα πολε­μι­κά μέτω­πα. Τα μάτια τους είχαν ξεχει­λί­σει από αιμα­τη­ρές και σκο­τει­νές εικό­νες και η ψυχή τους ήταν πλημ­μυ­ρι­σμέ­νη από τη φλό­γα της δημιουργίας.

Οι θαρ­ρα­λέ­οι αγω­νι­στές της επα­νά­στα­σης και του σοσια­λι­σμού γίνο­νται τα σύμ­βο­λα και οι ήρω­ες των συγ­γρα­φέ­ων, των εικα­στι­κών, των κινη­μα­το­γρα­φι­στών. Η ρωσι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα πήρε πλέ­ον βαθύ­τε­ρο και πλου­σιό­τε­ρο περιε­χό­με­νο. Τα νέα θέμα­τα ήταν τρα­γι­κά, λιγό­λο­γα, γιο­μά­τα δρά­ση και πάθος, παρ­μέ­να μέσα από τα ιδα­νι­κά του και­νού­ριου κομ­μου­νι­στι­κού οράματος.
Η σύγ­χρο­νη ζωή στη Ρωσία είναι απεί­ρως πιο ενδια­φέ­ρου­σα για το λογο­τέ­χνη από οποια­δή­πο­τε άλλη ζωή στην Ευρώπη.

Τα έργα κατα­δί­κα­ζαν κάθε μορ­φή κατα­πί­ε­σης, τους κατα­κτη­τι­κούς πολέ­μους και την εκμε­τάλ­λευ­ση ανθρώ­που από άνθρω­πο. Ήρω­ας ήταν ο ίδιος ο λαός, ο εργα­ζό­με­νος λαός, οι οικο­δό­μοι της νέας κοινωνίας.

Εκα­τομ­μύ­ρια Σοβιε­τι­κοί (κι όχι μόνο) πολί­τες αγά­πη­σαν με πάθος τα βιβλία που γρά­φτη­καν μέσα στη δεκα­ε­τία του ΄20 και του ΄30. Όπως ο Ήρε­μος Ντόν τουΜ. Σολό­χοφ, το Πώς δενό­τα­νε τ’ ατσά­λι του Ν. Οστρόφ­σκι, Ο σιδε­ρέ­νιος χεί­μαρ­ρος του Α. Σερα­φί­μο­βιτς, ο Τσα­πά­γιεφ του Ντ. Φουρ­μά­νοφ, η Υπο­χώ­ρη­ση του Φαντέ­γιεφ και πολ­λά άλλα.

Ανά­με­σα στους πιο δημο­φι­λείς συγ­γρα­φείς ήταν ο Μαξίμ Γκόρ­κι, ο Αλεξ. Τολ­στόι, ο Κ. Φέντιν, ο Ισα­άκ Μπά­μπελ, ο Άλεξ Μπλοκ, ο Ν. Τιχό­νοφ, ο Πιλ­νιάκ, ο Ηλ. Έρεν­μπουργκ, ο Ιβά­νοφμ ο Γιε­φτου­σέν­κο και ο μεγά­λος Βλ. Μαγιακόφσκι.

Χωρίς να ξεχνά­με τους μεγά­λους όλου του κόσμου που επη­ρε­ά­στη­καν από τη μεγά­λη Οκτω­βρια­νή Επα­νά­στα­ση, τον Τζον Ριντ, τον Τζακ Λόντον, τον Τζον Στάι­μπεκ, τον Έρνεστ Χέμιν­γου­έι, τον Πανα­ΐτ Ιστρά­τι και τον δικό μας Ν. Καζαντζάκη.

_________________________________________________________________________________________________________

Ο Βασίλης Λιόγκαρης γεννήθηκε στην Αθήνα από γονείς πρόσφυγες, εργάτες, πολυφαμελίτες. Έζησε στα πρώτα παιδικά του χρόνια τη λαίλαπα της κατοχής και μεταφέρει τις τραυματικές αυτές εμπειρίες στα γραφτά του. Σπούδασε θέατρο και για ένα διάστημα δούλεψε σ’ αυτό. Αργότερα απορροφήθηκε από την παραγωγική διαδικασία όπου εργάστηκε σε διάφορες βιομηχανίες. Ο Βασίλης Λιόγκαρης είναι συγγραφέας της γενιάς και της τάξης του. Είναι μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.