Η Νότια Αφρική στην “μετα-απαρτχάιντ” εποχή

Ήταν 21 Μαρ­τί­ου 1960 όταν η αστυ­νο­μία άνοι­ξε πυρ κατά τη διάρ­κεια ειρη­νι­κής δια­μαρ­τυ­ρί­ας στην πόλη Sharpeville (Σάρπ­βιλ) της Νότιας Αφρικής.
Από τα πυρά των αστυ­νο­μι­κών σκο­τώ­νο­νται 69 (ανά­με­σά τους 8 γυναί­κες και 10 παι­διά) και τραυ­μα­τί­ζο­νται 180 δια­δη­λω­τές (31 γυναί­κες και 19 παιδιά).

Έξι χρό­νια μετά τη σφα­γή, ο ΟΗΕ ανα­κή­ρυ­ξε την 21η Μαρ­τί­ου ως Παγκό­σμια Ημέ­ρα για την Εξά­λει­ψη των Φυλε­τι­κών Δια­κρί­σε­ων.

Το 1976 η κυβέρ­νη­ση του καθε­στώ­τος των φυλε­τι­κών δια­κρί­σε­ων της Νότιας Αφρι­κής, εκδί­δει δια­τα­γή με την οποία στα γυμνά­σια των μαύ­ρων θα διδά­σκε­ται υπο­χρε­ω­τι­κά η γλώσ­σα των αφρι­κά­νερς (αποί­κων από την Ολλανδία).
Η δια­τα­γή προ­κα­λεί την αντί­δρα­ση των μαύ­ρων μαθη­τών και με αίτη­μα την ανά­κλη­ση της κυβερ­νη­τι­κής δια­τα­γής, οι μαθη­τές του Soweto (Σοβέ­το ‑ένα τερά­στιο γκέ­το με ένα εκα­τομ­μύ­ριο μαύ­ρο πλη­θυ­σμό κοντά στο Γιο­χά­νε­σμπουργκ) πραγ­μα­το­ποιούν στις 16-Ιουν δια­δή­λω­ση. Η λευ­κή Αστυ­νο­μία σπεύ­δει στο χώρο πυρο­βο­λώ­ντας στον ψαχνό κατά των άοπλων μαθη­τών, με απο­τέ­λε­σμα να σκο­τω­θεί αρχι­κά ένας 13χρονος και να τραυ­μα­τι­στούν εφτά μαύ­ρους εφή­βους … οι νεα­ροί μαύ­ροι ανα­πο­δο­γυ­ρί­ζουν και πυρ­πο­λούν αυτο­κί­νη­τα, στή­νουν οδο­φράγ­μα­τα και επι­τί­θε­νται στους αστυ­νο­μι­κούς με κλα­διά δέντρων και καδρόνια.

Οι ταρα­χές επε­κτεί­νο­νται σε όλο το Σοβέ­το, επεμ­βαί­νουν στρα­τιω­τι­κά ελι­κό­πτε­ρα ρίχνο­ντας δακρυ­γό­να, για να δια­λύ­σουν τα πλή­θη «σφρα­γί­ζο­ντας» την περιο­χή με πάνο­πλους αστυ­νο­μι­κούς και στρα­τό, οι δια­δη­λώ­σεις επε­κτεί­νο­νται και σε άλλες πόλεις και πνί­γο­νται από στο αίμα.
Μέχρι τις 20 Ιού­νη ο μαύ­ρος πλη­θυ­σμός θρη­νεί 174 νεκρούς, κυρί­ως παι­διά, έφη­βους και νέους. Οι τραυ­μα­τί­ες ξεπερ­νούν τους 1.200 και οι συλ­λη­φθέ­ντες τους 1.300.
Η εξέ­γερ­ση σημα­το­δό­τη­σε μια νέα επο­χή αφύ­πνι­σης της πολι­τι­κής συνεί­δη­σης της μαύ­ρης πλειο­ψη­φί­ας. Μόνο μέσα στο πρώ­το δίμη­νο μετά το Σοβέ­το ξεσπούν σοβα­ρές ταρα­χές σε 70 συνοι­κι­σμούς μαύρων.

Σε δηλώ­σεις του αμέ­σως μετά τη σφα­γή στο Sharpeville, ο τότε πρω­θυ­πουρ­γός Βερ­βέρντ (Hendrik [Frensch] Verwoerd –από τους αρχι­τέ­κτο­νες του απαρτ­χάιντ-δολο­φο­νή­θη­κε το 1966) κραυ­γά­ζει ανερυθρίαστα:
«Οι λευ­κοί θα τα κατα­φέ­ρουν να επι­βιώ­σουν στη Νότια Αφρι­κή μολο­νό­τι τα προ­βλή­μα­τα της χώρας αυξά­νουν από μέρα σε μέρα. Ο Ευρω­παί­ος, του οποί­ου υπε­ρι­σχύ­ουν αριθ­μη­τι­κά οι μη λευ­κοί, δε μπο­ρεί να μένει αδιά­φο­ρος αφή­νο­ντας τους άλλους να κάνουν τη δου­λειά τους έχο­ντας το πάνω χέρι. Οφεί­λει να κατο­χυ­ρώ­σει την κλη­ρο­νο­μιά του, δια­τη­ρώ­ντας τη  σημε­ρι­νή του θέση, που κέρ­δι­σε ακρι­βώς ως εκπρό­σω­πος του πολι­τι­σμού και η Νοτια­α­φρι­κα­νι­κή Ένω­ση εξα­κο­λου­θεί να είναι το πλέ­ον πολι­τι­σμέ­νο κρά­τος της Αφρικής…»

Χιλιά­δες –τα περισ­σό­τε­ρα μη κατα­γραμ­μέ­να, εγκλή­μα­τα ακο­λού­θη­σαν μέχρι το 1994, που τυπι­κά καταρ­γή­θη­κε το απαρτ­χάιντ και ο Νέλ­σον Μαντέ­λα έγι­νε ο πρώ­τος μαύ­ρος πρόεδρος.

Η διεθνιστική προσφορά της Κούβας στην Αφρική

Μιλώ­ντας περί Αφρι­κής δε μπο­ρείς να μην κάνεις ανα­φο­ρά στη διε­θνι­στι­κή αλλη­λεγ­γύη και καθο­ρι­στι­κή συμ­βο­λή των Κου­βα­νών διε­θνι­στών μαχη­τών για την την εξά­λει­ψη του μιση­τού καθε­στώ­τος του απαρτ­χάιντ στη Νότια Αφρι­κή, την εδραί­ω­ση της ανε­ξαρ­τη­σί­ας στην Αγκό­λα, την κατά­κτη­ση της ανε­ξαρ­τη­σί­ας της Ναμί­μπια, αλλά και την απε­λευ­θέ­ρω­ση της Ζιμπά­μπουε (βλ. και Βιβλίο «Κού­βα και Αφρι­κή — Η συμ­βο­λή της Κού­βας στην υπό­θε­ση της απε­λευ­θέ­ρω­σης της Αφρι­κής» έκδο­ση «Διε­θνές Βήμα», που περιέ­χει σημα­ντι­κές ομι­λί­ες του Φιντέλ Κάστρο, αλλά και ομι­λία του Νέλ­σον Μαντέ­λα –υπάρ­χει και ντο­κι­μα­ντέρ του 1987, πριν την απε­λευ­θέ­ρω­ση της Ναμί­μπια, στο Νησί της Νεο­λαί­ας — όπου περισ­σό­τε­ρα από 1.000 παι­διά και νεο­λαί­οι μεγά­λω­σαν εκεί)

Κινήσεις νοσταλγών του απαρτχάιντ σε ένα καζάνι που βράζει…

Σήμε­ρα στην «μετα-απαρτ­χάιντ» επο­χή τίπο­τε δεν προ­βλέ­πε­ται ρόδι­νο εκεί …
Η χώρα των 60.000.000 κατοί­κων, βρί­σκε­ται στην πρώ­τη παγκό­σμια 10άδα όσον αφο­ρά την ανι­σό­τη­τα κατα­νο­μής του πλού­του, με υψη­λά ποσο­στά φτώ­χειας και ανερ­γί­ας, προσ­δό­κι­μο ζωής ~65 χρό­νια, 6,3 εκα­τομ­μύ­ρια κάτοι­κοι ζουν με HIV-AIDS (περισ­σό­τε­ροι από οποια­δή­πο­τε άλλο κρά­τος στον κόσμο — σχε­δόν όλοι μαύ­ροι, μόνο το 0,3% είναι λευ­κοί) και σ’ αυτό το χάλι προ­στί­θε­νται πάνω από 5 εκα­τομ­μύ­ρια μετα­νά­στες (3 εκα­τομ­μύ­ρια από τη Ζιμπάμπουε)
Το 2002 απο­κα­λύ­φθη­κε σχέ­διο της νεο­να­ζι­στι­κής οργά­νω­σης των Αφρι­κά­νερς, για ανα­τρο­πή της κυβέρ­νη­σης και έκα­ναν την επα­νεμ­φά­νι­ση τους ακρο­δε­ξιές οργα­νώ­σεις (ως επί το πλεί­στον με βομ­βι­στι­κές ενέργειες)

• Κατά­λη­ψη αερο­δρο­μί­ων, χρυ­σω­ρυ­χεί­ων, σφα­γεί­ων (!), ραδιο­φω­νι­κών σταθ­μών, γενι­κευ­μέ­να μπλακ άουτ σε ηλε­κτρι­κό ρεύ­μα και τηλεπικοινωνίες.
• Εξα­πό­λυ­ση μαζι­κών πολύ­νε­κρων εκρή­ξε­ων σε αστι­κά κέντρα της μαύ­ρης κοι­νό­τη­τας από έναν κινη­το­ποι­η­μέ­νο στρα­τό εθε­λο­ντών — «ανταρ­τών» θεω­ρη­τι­κής δύνα­μης 4.500 μελών (περί­που το 0,01% του συνο­λι­κού πλη­θυ­σμού της Ν. Αφρικής).
• Εξώ­θη­ση του μαύ­ρου πλη­θυ­σμού απ’ το βορ­ρά και το κέντρο προς τις νοτιο­δυ­τι­κές ακτές της χώρας και από κει …στη θάλασ­σα –με μετα­βα­τι­κό στάδιο:
• Εγκα­θί­δρυ­ση στρα­τιω­τι­κής κυβέρ­νη­σης με σκο­πό τη σύστα­ση ενός αμι­γώς λευ­κού νοτιο­α­φρι­κα­νι­κού κρά­τους, ενώ παράλ­λη­λα συσφίγ­γο­νται οι σχέ­σεις με την Ουά­σιγ­κτον & τελι­κό στάδιο:
• Παραί­τη­ση της στρα­τιω­τι­κής κυβέρ­νη­σης και εκλο­γές, για ένα νέο αμι­γώς λευ­κό νοτιο­α­φρι­κα­νι­κό κρά­τος ή, καλύ­τε­ρα, χώρα των Μπό­ερς («boeremag» όπως λέγο­νταν οι πρώ­τοι Ολλαν­δοί αγρό­τες που αποί­κι­σαν τη χώρα)…

Τον Αύγου­στο του 2012 έλα­βε χώρα η «σφα­γή Marikana», όταν μια απερ­γία εργα­τών στα –αγγλι­κών συμ­φε­ρό­ντων ορυ­χεία Lonmin plc κατέ­λη­ξε στην εν ψυχρώ δολο­φο­νία από σφαί­ρες της αστυ­νο­μί­ας (SAPS) 34 και στον τραυ­μα­τι­σμό πάνω από 100.
Υπήρ­ξε –σε μετα-απαρτ­χάιντ επο­χή «η πιο θανα­τη­φό­ρα χρή­ση βίας από τις δυνά­μεις ασφα­λεί­ας της Νότιας Αφρι­κής κατά των αμά­χων από το 1976, που μπο­ρεί να συγκρι­θεί με τη σφα­γή του 1960 στο Sharpeville».

Οι κινη­το­ποι­ή­σεις έγι­ναν, παρά την αντί­θε­τη εντο­λή του Εθνι­κού Συν­δι­κά­του NUM, που μάλι­στα επι­τέ­θη­καν ενα­ντί­ον των απερ­γών, όταν δια­πί­στω­σαν πως μετα­ξύ των απερ­γών ήταν και αρκε­τά μέλη του.

Η ασή­μα­ντη μειο­ψη­φία των μεγα­λο­γαιο­κτη­μό­νων Αφρι­κά­νερς εξα­κο­λου­θεί να νέμε­ται το 80% της καλ­λιερ­γή­σι­μης γης ενώ 27 χρό­νια μετά την «άρση» του απαρτ­χάιντ, όλες οι κυβερ­νή­σεις της «συμ­φι­λί­ω­σης» εξα­κο­λου­θούν να μην αντα­πο­κρί­νο­νται στα αγω­νιώ­δη καλέ­σμα­τα της φτω­χο­λο­γιάς και των δίχως δική τους γη, μικρο­καλ­λιερ­γη­τών για ανα­δια­νο­μή της αρό­σι­μης γης.
Οι μεγα­λο­γαιο­κτή­μο­νες, ζουν στα απέ­ρα­ντα — τύπου απόρ­θη­του φρου­ρί­ου — αγρο­κτή­μα­τά τους έχο­ντας  τα κελά­ρια τους γεμά­τα με εκρη­κτι­κά και όπλα «για παν ενδε­χό­με­νο» και οι ακτή­μο­νες μικρο­καλ­λιερ­γη­τές, έχουν συσπει­ρω­θεί συγκρο­τώ­ντας ανερ­μά­τι­στο κίνη­μα, δια­δη­λώ­νο­ντας κάθε τόσο… προς ώτα μη ακουόντων.

Στις τελευ­ταί­ες (Μάιος 2019) βου­λευ­τι­κές εκλο­γές το Αφρι­κα­νι­κό Εθνι­κό Κογκρέ­σο ANC, που κατέ­βα­σε κοι­νή λίστα υπο­ψη­φί­ων με τους κυβερ­νη­τι­κούς του εταί­ρους (το Νοτιο­α­φρι­κα­νι­κό Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα και το μεγα­λύ­τε­ρο συν­δι­κά­το της Νότιας Αφρι­κής, COSATU), δια­τή­ρη­σε το προ­βά­δι­σμα ένα­ντι των κομ­μά­των της αντι­πο­λί­τευ­σης, εξα­σφα­λί­ζο­ντας 57,50%, αλλά με μειω­μέ­νη πλειο­ψη­φία συγκρι­τι­κά με το 62,15% στις εκλο­γές του 2014, παίρ­νο­ντας το χαμη­λό­τε­ρο ποσο­στό από το 1994.
Η επί­ση­μη αντι­πο­λι­τευό­με­νη Δημο­κρα­τι­κή Συμ­μα­χία (DA) παρου­σί­α­σε πτώ­ση από το 22,23% στο 20,77%, ενώ οι Αγω­νι­στές της Οικο­νο­μι­κής Ελευ­θε­ρί­ας (EFF) σημεί­ω­σαν σημα­ντι­κή αύξη­ση, φθά­νο­ντας από 6,35% στο 10,79%. Το Κόμ­μα Ελευ­θε­ρί­ας Ινκά­θα (IFP) αύξη­σε τα ποσο­στά του από 2,40% στο 3,38% και ήταν η πρώ­τη φορά που το κόμ­μα ενι­σχύ­θη­κε από το 1994. Το Μέτω­πο Ελευ­θε­ρί­ας Συν (FF +) επί­σης ενι­σχύ­θη­κε από 0,9% σε 2,38%, το οποίο ήταν το υψη­λό­τε­ρο ποσο­στό ψήφου από την ίδρυ­σή του.

Η αγρο­τι­κή μεταρ­ρύθ­μι­ση (ανα­δια­νο­μή της γης) ήταν και πάλι στο επί­κε­ντρο και αυτών των εκλο­γών με το ANC να δεσμεύ­ε­ται για «επι­τά­χυν­ση κατά τρό­πο που δεν θα επη­ρε­ά­σει αρνη­τι­κά την επι­σι­τι­στι­κή ασφάλεια».
Οι EFF μιλού­σαν για κρα­τι­κή ιδιο­κτη­σία σε όλη τη γη και κατάρ­γη­ση της ενοι­κί­α­σης, ενώ η DA υπο­σχό­ταν να ενι­σχύ­σει τα δικαιώ­μα­τα ιδιο­κτη­σί­ας αλλά ταυ­τό­χρο­να να εφαρ­μό­σει ένα πρό­γραμ­μα μεταρ­ρύθ­μι­σης γης. Το FF+ και το (Cope) ήταν κάθε­τα αντί­θε­τα στην απαλ­λο­τρί­ω­ση της γης χωρίς αποζημίωση.