Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Η περιπέτεια της Συρίας με μια άλλη ματιά

Γρά­φει ο Cogito ergo sum //

Είναι γεγο­νός πως, όπο­τε η κου­βέ­ντα της παρέ­ας μπαί­νει σε θέμα­τα διε­θνούς πολι­τι­κής, δαγκώ­νο­μαι και δεν πολυ­μι­λάω. Γενι­κώς, δηλώ­νω αναρ­μό­διος και γι’ αυτό σπα­νί­ζουν σχε­τι­κά κεί­με­νά μου. Βλέ­πε­τε, δεν μπο­ρώ να κατα­λά­βω την άνε­ση με την οποία οι πάντες ανα­λύ­ουν ζητή­μα­τα γεω­πο­λι­τι­κής, ίσως επει­δή ο όρος «γεω­πο­λι­τι­κή» δεν μου λέει τίπο­τε. Προ­σω­πι­κά, ενστερ­νί­ζο­μαι πλή­ρως την μαρ­ξι­κή ανά­λυ­ση, σύμ­φω­να με την οποία τα πάντα είναι θέμα­τα οικονομίας.

Για να κατα­λά­βε­τε τι εννοώ, ας προ­σπα­θή­σου­με σήμε­ρα να ρίξου­με μια δια­φο­ρε­τι­κή ματιά σε όσα δια­δρα­μα­τί­ζο­νται στην Συρία. Λέγο­ντας «δια­φο­ρε­τι­κή», εννοώ ότι θα πάμε λίγο πιο πέρα από εκεί όπου φτά­νουν οι μυω­πι­κές ματιές των τυχάρ­πα­στων ανα­λυ­τών ή από εκεί όπου θέλει να μας προ­ση­λώ­σει η χει­ρα­γω­γη­μέ­νη πλη­ρο­φό­ρη­ση. Και επι­τρέψ­τε μου να αρχί­σω με ένα μικρό από­σπα­σμα από την Ανα­το­μία του νεο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, το οποίο γρά­φτη­κε σε ανύ­πο­πτο χρό­νο, στις 25 Ιανουα­ρί­ου 2012:

«Μπο­ρεί η εισβο­λή στο Ιράκ να μη δημιούρ­γη­σε την οικο­νο­μία-πρό­τυ­πο που ονει­ρεύ­ο­νταν οι νεο­φι­λε­λεύ­θε­ροι, αλλά δημιούρ­γη­σε ένα πρό­τυ­πο ιδιω­τι­κο­ποι­η­μέ­νου πολέ­μου και επα­κό­λου­θης ανοι­κο­δό­μη­σης. Παρά τα φρι­κτά απο­τε­λέ­σμα­τα της πρώ­της του εφαρ­μο­γής, αυτό το πρό­τυ­πο εξε­λί­χθη­κε σε μοντέ­λο, το οποίο θα δού­με να εφαρ­μό­ζε­ται και σε άλλες χώρες: ήδη βρί­σκε­ται σε εξέ­λι­ξη στην Λιβύη, στην γωνία φαί­νε­ται έτοι­μη η Συρία κλπ…» (Ανα­το­μία του νεο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού — 65. Η αυτο­διά­ψευ­ση).

Όλοι θυμό­μα­στε ότι η εισβο­λή στο Ιράκ βασί­στη­κε, κατά μεί­ζο­να λόγο, στην ‑υπο­τι­θέ­με­νη- ανά­γκη εξου­δε­τέ­ρω­σης αφ’ ενός μεν των χημι­κών όπλων που ‑δήθεν- κατεί­χε ο Σαντάμ Χουσ­σέιν αφ’ ετέ­ρου δε των υπο­δο­μών κατα­σκευ­ής πυρη­νι­κών όπλων που ‑τάχα- διέ­θε­τε το «στυ­γνό δικτα­το­ρι­κό καθε­στώς» τής χώρας. Στην πορεία απο­κα­λύ­φθη­κε η προ­πα­γάν­δα των επι­τι­θέ­με­νων, εφ’ όσον τα μεν χημι­κά όπλα δεν βρέ­θη­καν οι δε υπο­δο­μές απε­δεί­χθη ότι δεν ήσαν ικα­νές για την κατα­σκευή πυρη­νι­κών όπλων.

Οι Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες, προ­κει­μέ­νου να απο­σεί­σουν την κατη­γο­ρία πως έστη­σαν τα στοι­χεία για να δικαιο­λο­γή­σουν την εισβο­λή τους στο Ιράκ, ανα­κά­λυ­ψαν μιαν ακό­μη περισ­σό­τε­ρο φαι­δρή δικαιο­λο­γία: δεν βρή­κα­με τότε χημι­κά όπλα επει­δή ο Σαντάμ πρό­λα­βε και τα μετέ­φε­ρε στην Συρία! Δηλα­δή, προ­σπά­θη­σαν να μας πεί­σουν ότι ο Σαντάμ έφτια­χνε χημι­κά όπλα αλλά, όταν έφτα­σε η ώρα να τα χρη­σι­μο­ποι­ή­σει, τα πακε­τά­ρη­σε και στα έστει­λε στον Άσαντ να του τα φυλά­ξει. Ήμαρτον!

syria2

Παρέν­θε­ση. Βέβαια, υπάρ­χουν κάποιοι αθώ­οι παρα­τη­ρη­τές οι οποί­οι σημειώ­νουν ότι ποτέ ο Άσαντ δεν χρη­σι­μο­ποί­η­σε χημι­κά όπλα, αντί­θε­τα με το ISIS που τον αντι­πο­λι­τεύ­ε­ται. Σιγά το επι­χεί­ρη­μα! Το ISIS δια­θέ­τει χημι­κά όπλα διό­τι… τα έκλε­ψε από τις απο­θή­κες του Άσαντ! Κλεί­νει η παρέν­θε­ση και συνεχίζουμε.

Οι πανεύ­κο­λες «ανα­λύ­σεις» του ποδα­ριού κάνουν λόγο για δικτα­το­ρία τού Άσαντ, για έλλει­ψη δημο­κρα­τί­ας στην Συρία, για σκλη­ρό καθε­στώς κλπ. Βέβαια, αν δού­με την Συρία με τα μάτια ενός δυτι­κού, ίσως όλα τού­τα να περιέ­χουν μια δόση αλή­θειας. Η δια­φο­ρά είναι ότι η συντρι­πτι­κή πλειο­ψη­φία των πλη­θυ­σμών τής ευρύ­τε­ρης περιο­χής (πλην Ισρα­ήλ) είναι μου­σουλ­μά­νοι. Και, είτε μας αρέ­σει είτε όχι, ο μου­σουλ­μα­νι­κός κόσμος έχει παρα­δό­σεις και κουλ­τού­ρα τελεί­ως δια­φο­ρε­τι­κές από εκεί­νες της δύσης.

Ας εξη­γή­σου­με αυτό το τελευ­ταίο λίγο παρα­πά­νω με μερι­κά παρα­δείγ­μα­τα. Η μου­σουλ­μα­νι­κή παρά­δο­ση δεν έχει κοι­νο­βού­λια και εκλο­γές με την μορ­φή που αυτά συνα­ντώ­νται στην δύση. Στον μου­σουλ­μα­νι­κό κόσμο, οι θρη­σκευ­τι­κοί ηγέ­τες έπαι­ζαν και παί­ζουν (αλλού λιγώ­τε­ρο κι αλλού περισ­σό­τε­ρο) ρόλο στην άσκη­ση πολι­τι­κής αλλά και σε απλά ζητή­μα­τα της καθη­με­ρι­νής ζωής. Το να απο­φα­σί­ζει ο μου­φτής π.χ. για ένα δια­ζύ­γιο, μπο­ρεί να εκπλήσ­σει έναν δυτι­κό αλλά για έναν μου­σουλ­μά­νο είναι πολύ φυσι­κό πράγ­μα. Επί­σης, ακό­μη και στους δρό­μους του Παρι­σιού, ένα ζευ­γά­ρι μου­σουλ­μά­νων ποτέ δεν περ­πα­τά­ει στον δρό­μο χερά­κι-χερά­κι αλλά πάντο­τε η γυναί­κα βαδί­ζει του­λά­χι­στον μισό βήμα πιο πίσω από τον άντρα.

Με όλα τού­τα δεν επι­διώ­κω να κάνω τον απο­λο­γη­τή τού Άσαντ. Θέλω μόνο να τονί­σω μια πολύ βασι­κή παρά­με­τρο: αλλοιώς κατα­νο­ού­με εμείς έννοιες όπως δικτα­το­ρία, απο­λυ­ταρ­χία, δημο­κρα­τία, ισό­τη­τα κλπ και αλλοιώς οι μου­σουλ­μά­νοι. Σε έναν κόσμο όπου ακό­μη και σήμε­ρα οι πασά­δες και οι αγά­δες θεω­ρού­νται ως απα­ραί­τη­τα συστα­τι­κά τής φυσι­κής τάξης πραγ­μά­των, είναι λογι­κό να μη γίνε­ται απο­δε­κτή οποια­δή­πο­τε προ­σπά­θεια έξω­θεν «εκδη­μο­κρα­τι­σμού», σύμ­φω­νου προς τα δυτι­κά πρότυπα.

Παρε­μπι­πτό­ντως, δεν μπο­ρώ να μη παρα­τη­ρή­σω το παρά­ξε­νο κρι­τή­ριο με το οποίο η δύση χαρα­κτη­ρί­ζει το συρια­κό καθε­στώς ως αντι­δη­μο­κρα­τι­κό, κατα­πιε­στι­κό, επι­κίν­δυ­νο, εγκλη­μα­τι­κό κλπ, ενώ δεν δεί­χνει να ενο­χλεί­ται από τα καθε­στώ­τα της Σαου­δα­ρα­βί­ας, του Ντου­μπάι, του Μπα­χρέιν, του Κατάρ, του Μπρου­νέι, του Μαρό­κου κλπ. Ομο­λο­γώ ότι δεν είχα αντι­λη­φθεί πως, σε αντί­θε­ση με τον Άσαντ, ο οίκος των Σαούντ εμφο­ρεί­ται από δημο­κρα­τι­κά ιδεώδη.

Συνε­χί­ζου­με. Λένε πολ­λοί πως η «αρα­βι­κή άνοι­ξη» υπο­κι­νή­θη­κε από την δύση, η οποία επο­φθαλ­μιά τα πετρέ­λαια της περιο­χής. Εν μέρει, αυτό είναι σωστό. Με την δια­φο­ρά ότι η δύση δεν επο­φθαλ­μιά μόνο τα πετρέ­λαια. Αν το ζήτη­μα ήταν τόσο απλό, θα μπο­ρού­σε να λυθεί είτε με τον τρό­πο που έχει επι­λε­γεί εδώ και δεκα­ε­τί­ες στην Σαου­δα­ρα­βία είτε με τον τρό­πο που επι­λέ­χθη­κε πρό­σφα­τα για τους ελλη­νι­κούς υδρο­γο­νάν­θρα­κες, δηλα­δή με κάποιον από τους πολ­λούς «ειρη­νι­κούς» τρό­πους, που έχει στην διά­θε­σή της η δύση.

Μα, αν δεν είναι μόνο τα πετρέ­λαια, τότε τί είναι; Την απά­ντη­ση θα την δώσου­με πάλι μέσα από τα κεί­με­νά μας για τον νεοφιλελευθερισμό:

«Οι νεο­συ­ντη­ρη­τι­κοί τής Ουά­σιγ­κτον έψα­χναν από και­ρό την ευκαι­ρία για έναν “πόλε­μο-πρό­τυ­πο”. Εκτι­μώ­ντας ότι ο ισλα­μι­σμός λει­τουρ­γεί ανα­σχε­τι­κά στις επι­διώ­ξεις τους για παγκο­σμιο­ποί­η­ση του νεο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού (επει­δή ευνο­εί μια πολι­τι­κή και οικο­νο­μι­κή κουλ­τού­ρα αντί­θε­τη προς τα δυτι­κά πρό­τυ­πα), θεω­ρού­σαν ανα­γκαίο να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν μια χώρα ως “κατα­λύ­τη”, μιας και ήταν αδύ­να­τον να επέμ­βουν σε ολό­κλη­ρο τον αρα­βι­κό κόσμο. Ο υπερ­συ­ντη­ρη­τι­κός δημο­σιο­γρά­φος Τόμας Φρή­ντμαν είναι σαφής, μιλώ­ντας για την εισβο­λή στο Ιράκ: “Θα μπο­ρού­σε να ωθή­σει ολό­κλη­ρο τον αρα­βι­κό-μου­σουλ­μα­νι­κό κόσμο σε μια προ­ο­δευ­τι­κώ­τε­ρη δια­δρο­μή. Κι αυτό μπο­ρεί να γίνει μόνο με την οικο­δό­μη­ση ενός δια­φο­ρε­τι­κού προ­τύ­που στην καρ­διά αυτού του κόσμου” (New York Times, “The long bomb”, 02/03/2003)» (Ανα­το­μία του νεο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού — 58. Για­τί το Ιράκ;)

Συμπέ­ρα­σμα, με απλά λόγια: η περι­πέ­τεια της Συρί­ας απο­κα­λύ­πτει ότι στό­χος του κεφα­λαί­ου είναι να μπο­λιά­σει τις μου­σουλ­μα­νι­κές χώρες με τις κατάλ­λη­λες «δημο­κρα­τι­κές αξί­ες», ώστε να τις κατα­στή­σει πρό­σφο­ρες για την περαι­τέ­ρω ανά­πτυ­ξή του. Τελεία.

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο