Η «πλεονάζουσα θνησιμότητα» και το δημόσιο σύστημα Υγείας μιας νόσου

Πολύ μεγα­λύ­τε­ρη (από 25% έως 42%) είναι η αύξη­ση των θανά­των από την 46η έως την 49η βδο­μά­δα, δηλα­δή στο διά­στη­μα 9 Νοέμ­βρη — 6 Δεκέμ­βρη 2020.

Συγκε­κρι­μέ­να, την 47η βδο­μά­δα κατα­γρά­φε­ται η μεγα­λύ­τε­ρη αύξη­ση θανά­των, κατά 42,1%, συγκρι­τι­κά με την ίδια βδο­μά­δα του 2019. Ανά­λο­γα, την 48η βδο­μά­δα αυξή­θη­καν κατά 37,6%, την 49η κατά 32,6% και την 46η κατά 25,6%.

Σε από­λυ­τους αριθ­μούς οι περισ­σό­τε­ροι θάνα­τοι κατα­γρά­φο­νται στην 49η βδο­μά­δα με 3.331 και ακο­λου­θούν η 48η με 3.295 και η 47η με 3.149. Αξί­ζει να σημειω­θεί ότι οι συγκε­κρι­μέ­νες βδο­μά­δες είναι η περί­ο­δος που κορυ­φώ­θη­κε το δεύ­τε­ρο κύμα της παν­δη­μί­ας στη χώρα, όπως και το «φρα­κά­ρι­σμα» των ΜΕΘ και των δημό­σιων νοσο­κο­μεί­ων, ειδι­κά στη Βόρεια Ελλάδα.

Τα πιθανότερα σενάρια για την «πλεονάζουσα θνησιμότητα»

Ζητή­σα­με από τον Ηλία Κον­δύ­λη, ανα­πλη­ρω­τή καθη­γη­τή στο Εργα­στή­ριο Πρω­το­βάθ­μιας Φρο­ντί­δας Υγεί­ας, Γενι­κής Ιατρι­κής και Έρευ­νας Υπη­ρε­σιών Υγεί­ας του Τμή­μα­τος Ιατρι­κής του ΑΠΘ, να μας σχο­λιά­σει τα στοι­χεία αυτά της ΕΛΣΤΑΤ. Δήλω­σε στην εφη­με­ρί­δα μας:

«Είναι γεγο­νός ότι τις εβδο­μά­δες 9η έως και 49η του 2020 (την περί­ο­δο δηλα­δή μετα­ξύ 22 Φλε­βά­ρη και 6 Δεκέμ­βρη, οπό­τε και δημο­σιεύ­τη­καν τα τελευ­ταία δια­θέ­σι­μα στοι­χεία από την ΕΛΣΤΑΤ) παρα­τη­ρεί­ται σημα­ντι­κή αύξη­ση των θανά­των στην Ελλά­δα, σε σχέ­ση με τους ανα­με­νό­με­νους θανά­τους βάσει του μέσου όρου, της τάσης δηλα­δή, της αντί­στοι­χης περιό­δου της προη­γού­με­νης πεντα­ε­τί­ας (2015 — ’19).

Το φαι­νό­με­νο της πλε­ο­νά­ζου­σας θνη­σι­μό­τη­τας (excess mortality) σε συν­θή­κες μιας παν­δη­μι­κής κρί­σης μπο­ρεί να απο­δο­θεί σε μια σει­ρά από παρά­γο­ντες, όπως η αύξη­ση των θανά­των από το υπεύ­θυ­νο για την παν­δη­μία λοι­μώ­δες νόση­μα (εν προ­κει­μέ­νω την COVID-19), σε αδιά­γνω­στους θανά­τους από το ίδιο νόση­μα λόγω μη δια­γνω­στι­κής τους επι­βε­βαί­ω­σης, ή, τέλος, σε θανά­τους από άλλα αίτια σχε­τι­ζό­με­να άμε­σα ή έμμε­σα με την πανδημία.

Στις περισ­σό­τε­ρες χώρες όπου παρα­τη­ρή­θη­κε πλε­ο­νά­ζου­σα θνη­σι­μό­τη­τα κατά τη διάρ­κεια της παν­δη­μί­ας COVID-19 (π.χ. ΗΠΑ, Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο, Ιτα­λία), το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος αυτής (65% — 80%) απο­δί­δε­ται σε επι­βε­βαιω­μέ­νους θανά­τους από τη νόσο του νέου κορο­νοϊ­ού, ενώ ένα σημα­ντι­κό επί­σης μέρος της απο­δί­δε­ται σε μη δια­γνω­στι­κά επι­βε­βαιω­μέ­νους θανά­τους από την ίδια νόσο, ιδί­ως κατά τη διάρ­κεια του πρώ­του επι­δη­μι­κού κύμα­τος, όπου η επάρ­κεια των δια­γνω­στι­κών τεστ ήταν σημα­ντι­κά περιορισμένη.

Στη χώρα μας η παρα­πά­νω γενι­κή τάση μοιά­ζει να μην επι­βε­βαιώ­νε­ται. Το σημα­ντι­κό­τε­ρο μέρος, προ­σώ­ρας του­λά­χι­στον, και με βάση τα έως τώρα δια­θέ­σι­μα στοι­χεία, της πλε­ο­νά­ζου­σας θνη­σι­μό­τη­τας στην Ελλά­δα δεν μπο­ρεί να απο­δο­θεί ούτε στους επι­βε­βαιω­μέ­νους θανά­τους από COVID-19 ούτε σε αδιά­γνω­στους θανά­τους από την ίδια νόσο κατά τη διάρ­κεια των δύο επι­δη­μι­κών κυμά­των που έπλη­ξαν τη χώρα μας.

Ο Παγκό­σμιος Οργα­νι­σμός Υγεί­ας και ο Οργα­νι­σμός Ηνω­μέ­νων Εθνών ήδη από το Μάρ­τιο του 2020 είχαν προει­δο­ποι­ή­σει τα κρά­τη — μέλη για τον κίν­δυ­νο μίας παράλ­λη­λης επι­δη­μί­ας, της επι­δη­μί­ας δηλα­δή υπο­θε­ρα­πεί­ας όλων των υπό­λοι­πων νοση­μά­των και της εκρη­κτι­κής αύξη­σης της νοση­ρό­τη­τας και θνη­σι­μό­τη­τας από άλλα αίτια, μη σχε­τι­ζό­με­να άμε­σα με την COVID-19.

Το ΕΣΥ, βαθιά τραυ­μα­τι­σμέ­νο από τις πολι­τι­κές λιτό­τη­τας και ιδιω­τι­κο­ποί­η­σης, υπο­στε­λε­χω­μέ­νο και γερα­σμέ­νο, απά­ντη­σε στην επι­δη­μία της COVID-19 με ένα παρα­τε­τα­μέ­νο lockdown των υπη­ρε­σιών του σε όσους το έχουν ανά­γκη και εξαρ­τώ­νται από αυτό. Τακτι­κά χει­ρουρ­γεία στα δημό­σια νοσο­κο­μεία ανα­βλή­θη­καν ή καθυ­στέ­ρη­σαν, τακτι­κά εξω­τε­ρι­κά ιατρεία των δημό­σιων νοσο­κο­μεί­ων παρέ­μει­ναν για μήνες κλει­στά, κλι­νι­κές ή ολό­κλη­ρες πτέ­ρυ­γες νοσο­κο­μεί­ων για χρό­νια και εκφυ­λι­στι­κά νοσή­μα­τα ανέ­στει­λαν τη λει­τουρ­γία τους.

Το παρα­τε­τα­μέ­νο αυτό lockdown δεν μπο­ρεί παρά να οδή­γη­σε σε αύξη­ση των ανι­κα­νο­ποί­η­των ανα­γκών Υγεί­ας και κατά πάσα πιθα­νό­τη­τα σχε­τί­ζε­ται με τους πλε­ο­νά­ζο­ντες μη COVID-19 θανά­τους που σήμε­ρα παρα­τη­ρού­με στην Ελλάδα».