Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Η πολιτιστική μας κληρονομιά

Γρά­φει ο Σφυ­ρο­δρέ­πα­νος //

Σημειώ­σεις για το θέμα της Έκθε­σης στις φετι­νές Πανελ­λα­δι­κές εξετάσεις

Της πατρί­δας μου η σημαία έχει χρώ­μα γαλανό
Μα του χρή­μα­τος το χρώ­μα είν’ θαρ­ρώ το πιο γλυκό

Ο πολι­τι­σμός δε μας αφή­νει κάποιου είδους δια­θή­κη για να κλη­ρο­δο­τή­σει κάτι, ούτε μετα­βι­βά­ζε­ται από γενιά σε γενιά με όρους κλη­ρο­νο­μι­κού δικαί­ου ή με τα γονί­δια ενός, υπο­τί­θε­ται, καθα­ρού DNA –που υπάρ­χει μόνο σε βρώ­μι­κα μυα­λά. Αν αγνο­είς πχ τον Ξένιο Δία (της αρχαιό­τη­τας, όχι του Δέν­δια) και παθαί­νεις «πολι­τι­σμι­κό σοκ» με τους μετα­νά­στες φτω­χο­διά­βο­λους που συνα­ντάς στο δρό­μο, γίνε­σαι ο χει­ρό­τε­ρος (πας μη Έλλην) βάρ­βα­ρος. Και δε μετέ­χεις ουσια­στι­κά της αρχαί­ας ελλη­νι­κής παι­δεί­ας, ούτε κι οποιου­δή­πο­τε άλλου πολι­τι­σμού. Μπο­ρείς όμως να έχεις πολ­λές μετο­χές και να γίνεις μεγα­λο­μέ­το­χος σε κάποια επι­χεί­ρη­ση-μονο­πώ­λιο, που να παρά­γει μαζι­κό «πολι­τι­σμό», καθο­ρί­ζο­ντας τις νέες πολι­τι­στι­κές τάσεις και το κοι­νό που θα τις καταναλώσει.

Στην Ελλά­δα λοι­πόν έχου­με χωρί­σει πολι­τι­σμέ­να με την πολι­τι­στι­κή μας κλη­ρο­νο­μιά κι εκθέ­του­με τα απο­μει­νά­ρια της στους αρχαιο­λο­γι­κούς μας χώρους, για να βγά­λου­με τα προς το ζην (αν και δεν έχουν το σου­ξέ και την εμπο­ρι­κό­τη­τα άλλων ιερών λει­ψά­νων). Αφή­σα­με τον πολι­τι­σμό να πεθά­νει, για να πάρου­με την κλη­ρο­νο­μιά του –όπως πχ στη δια­φή­μι­ση του Τζό­κερ ή τις ται­νί­ες του Δαλια­νί­δη, που πανη­γυ­ρί­ζουν «πέθα­νε ο θεί­ος». Αλλά ερχό­ταν πακέ­το μαζί με μπό­λι­κες υπο­χρε­ώ­σεις, που μας έπε­φταν κομ­μά­τι βαριές. Και αφού μας παρα­κρα­τή­θη­κε ένα μέρος από τη φορο­λο­γία (τα ελγί­νεια μάρ­μα­ρα, μία καρυά­τι­δα κι άλλα λάφυ­ρα λεη­λα­σί­ας), κρα­τή­σα­με από τα υπό­λοι­πα μόνο τα μάρ­μα­ρα και τους γραμ­μα­τι­κούς τύπους των αρχαί­ων κει­μέ­νων στην καθα­ρεύ­ου­σα –αλλά χωρίς το πνεύ­μα τους και την ουσία τους· και τη δου­λο­κτη­τι­κή δημο­κρα­τία των Αθη­ναί­ων, με κάποιους απα­ραί­τη­τους (σημι­τι­κούς) εκσυγ­χρο­νι­σμούς. Μια αέναη, δια­λε­κτι­κή δια­πά­λη των ζωντα­νών με την κλη­ρο­νο­μιά των νεκρών, που είναι πιο ζωντα­νή κι από εμάς τους ζωντα­νούς και τη ζωή εν τάφω –σαν αυτόν της Αμφίπολης.

Όσο για την παι­δεία, μαθαί­νου­με στο σχο­λείο ανι­στό­ρη­τα σχή­μα­τα για τον τρι­σχι­λιε­τή ελλη­νορ­θό­δο­ξο πολι­τι­σμό (τόσο αρμο­νι­κή σύν­δε­ση, όπως αν πεις σοσιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρος) και διδα­σκό­μα­στε ότι του έλλη­να ο τρά­χη­λος ζυγό δεν υπο­μέ­νει, αλλά δια­πραγ­μα­τεύ­ε­ται πόσο σφι­χτά θα είναι και αν μπο­ρεί να τον ξελα­σκά­ρει λιγά­κι, χωρίς να κου­νή­σει το χέρι του, παρά μόνο στην κάλ­πη. Δια­παι­δα­γω­γού­με γνή­σιους ελλη­νά­ρες, άχρη­στους πολί­τες, που ιδιω­τεύ­ουν κι αμπε­λο­φι­λο­σο­φούν άνευ μαλα­κί­ας (αλλά το χάνουν στη μετά­φρα­ση και κρα­τά­νε μόνο την κατα­κλεί­δα της φρά­σης). Εδώ δε μαθαί­νου­με καλά-καλά νεό­τε­ρη ιστο­ρία του τόπου μας, όπου όποια πέτρα κι αν σηκώ­σεις, θα βρεις κάτω τα χνά­ρια του λαϊ­κού κινή­μα­τος και των αγώ­νων του· πόσο μάλ­λον των πιο παλιών χρόνων.

Στα­μα­τάω εδώ, για να μην υπερ­βώ το όριο των λέξε­ων και κατέ­βει ο βαθ­μός και κλεί­νω περί­που όπως άρχι­σα. Για­τί πολι­τι­σμός σημαί­νει φως, κι ας είναι πάντα συν­νε­φια­σμέ­να και μου­ντά τα πλά­να στις ται­νί­ες του Αγγε­λό­που­λου, για να δεί­ξει τη βασι­κή αντί­φα­ση σε μια χώρα, λου­σμέ­νη στο φως και την παρά­δο­ση, που βυθί­ζε­ται στο σκο­τά­δι όσο πάει και πιο πολύ.

Πολι­τι­σμός σημαί­νει φως, μα ο αστι­κός σκοταδισμός,
μας φέρ­νει το μεσαί­ω­να, ας μου ‘λεγες να αραί­ω­να
.

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο