Πλυντήρια … Σαγκάης

Ο ΔΙΕΘΝΗΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

Του Ελι­σαί­ου Βαγενά

Η «ανα­το­λή» μιας νέας παγκό­σμιας δύνα­μης, της Κίνας, προ­κα­λεί το αμεί­ω­το ενδια­φέ­ρον ανα­λυ­τών και απλών εργα­ζο­μέ­νων σ’ ολό­κλη­ρο τον κόσμο. Το ενδια­φέ­ρον αυτό είναι πολ­λα­πλό σε ανθρώ­πους πολι­τι­κο­ποι­η­μέ­νους, οι οποί­οι γνω­ρί­ζουν για την επο­χή των κοι­νω­νι­κών επα­να­στά­σε­ων που άνοι­ξε ο Οκτώ­βρης του 1917 στη Ρωσία και που οδή­γη­σε σε σει­ρά μεγά­λων κοι­νω­νι­κών-πολι­τι­κών αγώ­νων και επα­να­στά­σε­ων σ’ ολό­κλη­ρο τον κόσμο, μετα­ξύ των άλλων και της Κινε­ζι­κής Επα­νά­στα­σης. Το ενδια­φέ­ρον για την άνο­δο της ισχύ­ος της Κίνας είναι αντι­φα­τι­κό, για­τί αυτή πραγ­μα­το­ποιεί­ται κάτω από τις κόκ­κι­νες σημαί­ες και με το ΚΚ Κίνας στην εξουσία.

Ωστό­σο, ανά­με­σα στα «μαθή­μα­τα» που έδω­σε η αντε­πα­νά­στα­ση στη Σοβιε­τι­κή Ενω­ση, ήταν πως οι κομ­μου­νι­στές δε θα έπρε­πε να επα­φί­ε­νται στα όσα υπο­στή­ρι­ζε το ΚΚΣΕ, αλλά θα έπρε­πε το κάθε ΚΚ, με επι­μο­νή στην αρχή του προ­λε­τα­ρια­κού διε­θνι­σμού, να μελε­τά με τις δικές του δυνά­μεις τις εξε­λί­ξεις, την πεί­ρα του διε­θνούς κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος και να προ­σπα­θεί να δια­μορ­φώ­σει δική του γνώ­μη γι’ αυτές, με εργα­λείο τη μαρ­ξι­στι­κή-λενι­νι­στι­κή κοσμο­θε­ω­ρία. Το ΚΚΕ ασκεί το δικαί­ω­μα της κρι­τι­κής μέσα στο διε­θνές κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα και με σκο­πό την ενί­σχυ­σή του, την ενί­σχυ­ση της κομ­μου­νι­στι­κής στρα­τη­γι­κής, αντι­πα­ρα­τί­θε­ται σε παρεκ­κλί­σεις από τις αρχές του μαρ­ξι­σμού-λενι­νι­σμού και τις νομο­τέ­λειες της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης, δια­τη­ρώ­ντας ταυ­τό­χρο­να διμε­ρείς σχέ­σεις με κομ­μου­νι­στι­κά κόμ­μα­τα με τα οποία έχει δια­φο­ρε­τι­κές προσεγγίσεις.

Στη βάση αυτή το ΚΚΕ, ενώ συνε­χί­ζει να δια­τη­ρεί διμε­ρείς σχέ­σεις με το ΚΚ Κίνας, παρα­κο­λου­θεί συστη­μα­τι­κά, δια­μορ­φώ­νει τις δικές του εκτι­μή­σεις, τις θέτει ανοι­κτά στο ΚΚΚ και δημό­σια. Οπως είναι γνω­στό, ήδη από το 17ο Συνέ­δριό του (2005), το ΚΚΕ επι­σή­μα­νε την επέ­κτα­ση των καπι­τα­λι­στι­κών σχέ­σε­ων στην Κίνα. Στα χρό­νια που μεσο­λά­βη­σαν η τάση αυτή ισχυ­ρο­ποι­ή­θη­κε και είναι εμφα­νής ακό­μα περισσότερο.

Εξελίξεις στη διεθνή θέση της Κίνας στην οικονομία

Η αύξη­ση της οικο­νο­μι­κής ισχύ­ος της Κίνας είναι αδιαμ­φι­σβή­τη­το γεγο­νός. Ετσι θεω­ρεί­ται πως η Κίνα, ξεπερ­νώ­ντας την Ιαπω­νία, είναι πλέ­ον η 2η μεγα­λύ­τε­ρη οικο­νο­μία στον κόσμο¹ μετά τις ΗΠΑ, ενώ το 2010 ξεπέ­ρα­σε τη Γερ­μα­νία κι ανα­δεί­χτη­κε στην 1η θέση της παγκό­σμιας κατά­τα­ξης ανά­με­σα στις χώρες-εξα­γω­γείς. Κατά το διά­στη­μα Γενά­ρη — Οκτώ­βρη 2009 η Κίνα εξή­γα­γε εμπο­ρεύ­μα­τα αξί­ας 957 δισ. δολα­ρί­ων.² Οι εξα­γω­γές καλύ­πτουν το 80% των συναλ­λαγ­μα­τι­κών εσό­δων του κρά­τους.³ Η Κίνα εξά­γει 50 χιλιά­δες δια­φο­ρε­τι­κά προ­ϊ­ό­ντα σε 182 χώρες, ενώ με τις 80 από αυτές έχει υπο­γρά­ψει και σχε­τι­κές εμπο­ρι­κές συμ­φω­νί­ες και πρω­τό­κολ­λα συνερ­γα­σί­ας. Βασι­κοί εμπο­ρι­κοί εταί­ροι της Κίνας είναι οι μεγά­λες καπι­τα­λι­στι­κές χώρες (Ιαπω­νία, ΗΠΑ, χώρες της ΕΕ), που καλύ­πτουν το 55% των συναλ­λα­γών του εξω­τε­ρι­κού εμπο­ρί­ου της.⁴

Ενα γεγο­νός που μαρ­τυ­ρά την αλλα­γή που έχει γίνει τα τελευ­ταία 20 χρό­νια είναι πως, αν το 1993 η Κίνα έκα­νε εξα­γω­γές πετρε­λαί­ου, σήμε­ρα είναι ανα­γκα­σμέ­νη όχι απλώς να κάνει εισα­γω­γές, αλλά από το 2009 να συγκρί­νε­ται με τις ΗΠΑ στις παγκό­σμιες εισα­γω­γές πετρελαίου.

Η Κίνα κατέ­λα­βε το 2010 τη 2η παγκό­σμια θέση (μετά τις ΗΠΑ) σε αριθ­μό δισε­κα­τομ­μυ­ριού­χων (130 άνθρω­ποι), των οποί­ων μάλι­στα η περιου­σία αυξή­θη­κε μέσα σ’ ένα χρό­νο κατά 222%. Εκτι­μά­ται ακό­μη πως οι 1.000 πλου­σιό­τε­ροι άνθρω­ποι της Κίνας αύξη­σαν μέσα σ’ ένα χρό­νο την περιου­σία τους κατά 30%, αυξά­νο­ντάς την από τα 439 δισ. δολά­ρια στα 571 δισ. δολά­ρια.⁵

Θα μπο­ρού­σα­με να αντι­πα­ρα­θέ­σου­με τα παρα­πά­νω στοι­χεία με άλλα, που δεί­χνουν τη μιζέ­ρια και την εκμε­τάλ­λευ­ση που βιώ­νουν τα εκα­το­ντά­δες εκα­τομ­μύ­ρια των εργα­ζο­μέ­νων στη σημε­ρι­νή Κίνα, ως απο­τέ­λε­σμα της πολι­τι­κής του «Πλου­τί­στε!», που ακο­λου­θεί φανε­ρά εδώ και 30 χρό­νια το ΚΚΚ. Θα ανα­φέ­ρου­με όμως τα εξής, από εκτι­μή­σεις της ένω­σης των κινέ­ζων επι­χει­ρη­μα­τιών, όπως τις μετέ­δω­σε η κινε­ζι­κή τηλε­ό­ρα­ση: το 8,5% των 500 μεγα­λύ­τε­ρων μονο­πω­λί­ων στον κόσμο είναι κινέ­ζι­κα (43 εται­ρί­ες). Αν και αυτή τη στιγ­μή τα αμε­ρι­κά­νι­κα μονο­πώ­λια έχουν διπλά­σιο όγκο κερ­δών από τα κινέ­ζι­κα, η τάση είναι τα κινε­ζι­κά μονο­πώ­λια να έχουν μεγα­λύ­τε­ρη κερ­δο­φο­ρία και μεγα­λύ­τε­ρη ταχύ­τη­τα συσ­σώ­ρευ­σης από τα αμε­ρι­κά­νι­κα.⁶

Τα επί­ση­μα στοι­χεία επί­σης δεί­χνουν πως την περί­ο­δο από το 2004 έως το 2010 ο αριθ­μός των ιδιω­τι­κών επι­χει­ρή­σε­ων στην Κίνα αυξή­θη­καν κατά 81% και φτά­νουν σήμε­ρα τα 3.596 εκα­τομ­μύ­ρια επι­χει­ρή­σεις.⁷ Τα κέρ­δη των 500 μεγα­λύ­τε­ρων ιδιω­τι­κών επι­χει­ρή­σε­ων αυξή­θη­καν το 2009 κατά 23,27%.⁸

Ταυ­τό­χρο­να, αυτές οι επι­χει­ρή­σεις, δίπλα στα κρα­τι­κά κινε­ζι­κά μονο­πώ­λια, αύξη­σαν το διε­θνή αντα­γω­νι­σμό. Οι 117 από αυτές συμ­με­τεί­χαν σε 481 επεν­δυ­τι­κά σχέ­δια στο εξω­τε­ρι­κό, όπου επέν­δυ­σαν 225,27 εκα­τομ­μύ­ρια δολά­ρια.⁹ Συνο­λι­κά το 2009 οι κινε­ζι­κές άμε­σες επεν­δύ­σεις στον κόσμο έφτα­σαν τα 56,53 δισ. δολά­ρια (το 5,1% των παγκό­σμιων επεν­δύ­σε­ων), κατα­τάσ­σο­ντας την Κίνα στην 5η θέση της παγκό­σμιας λίστας των παγκό­σμιων επεν­δυ­τών.¹⁰

Η άνο­δος της οικο­νο­μι­κής ισχύ­ος της Κίνας έκα­νε τον Ιού­νη του 2010 μια σει­ρά διε­θνείς τρά­πε­ζες (όπως HSBC, Deutsche Bank, Citigroup) να σπρώ­χνουν επι­χει­ρή­σεις να χρη­σι­μο­ποιούν για τις δοσο­λη­ψί­ες τους το κινε­ζι­κό νόμι­σμα, γιουάν, αντί του δολα­ρί­ου.¹¹

Ταυ­τό­χρο­να, το Σεπτέμ­βρη του 2010 η Κίνα αύξη­σε τις αγο­ρές αμε­ρι­κα­νι­κών ομο­λό­γων κατά 3,0 δισ. δολά­ρια φτά­νο­ντας στα 846,7 δισ. δολά­ρια και δια­τή­ρη­σε τη θέση της, πάνω από την Ιαπω­νία, ως ο μεγα­λύ­τε­ρος ξένος κάτο­χος αμε­ρι­κα­νι­κών ομο­λό­γων.¹² Επι­πλέ­ον υπέ­γρα­ψε συμ­φω­νία με το Διε­θνές Νομι­σμα­τι­κό Ταμείο (ΔΝΤ) ώστε να αγο­ρά­σει ομό­λο­γά του αξί­ας 50 δισ. δολα­ρί­ων.¹³

Αξιο­ση­μεί­ω­τη είναι η επι­δί­ω­ξη της Κίνας να ελέγ­ξει όσο το δυνα­τό μεγα­λύ­τε­ρους φυσι­κούς πόρους, οι οποί­οι ολο­έ­να και περισ­σό­τε­ρο περ­νούν υπό τον έλεγ­χο κινε­ζι­κών εται­ριών. Στο επί­κε­ντρο αυτής της προ­σπά­θειας βρί­σκε­ται η Αφρι­κή. Χαρα­κτη­ρι­στι­κό είναι το εξής στοι­χείο: αν στα μέσα της δεκα­ε­τί­ας του 1990 το εμπό­ριο της Κίνας με ολό­κλη­ρη τη Μαύ­ρη ήπει­ρο ήταν περί­που 5–6 δισ. δολά­ρια, το 2003 το ποσό αυτό αυξή­θη­κε στα 18 δισ. ευρώ και έως το 2008 είχε φτά­σει τα 100 δισ. ευρώ.¹⁴ Σήμε­ρα σχε­δόν σε όλες τις χώρες της Αφρι­κής υπάρ­χει σημα­ντι­κή οικο­νο­μι­κή παρου­σία της Κίνας. Στη ζώνη του χαλ­κού της Ζάμπια και της Λαϊ­κής Δημο­κρα­τί­ας του Κον­γκό (ΛΔΚ) βρί­σκε­ται η ταχύ­τε­ρα ανα­πτυσ­σό­με­νη Chinatown στον κόσμο. Το Σου­δάν έχει γίνει ένας από τους βασι­κούς προ­μη­θευ­τές πετρε­λαί­ου στην κινε­ζι­κή αγο­ρά: κάθε μέρα στην Κίνα απο­στέλ­λο­νται 600 χιλιά­δες βαρέ­λια σου­δα­νι­κού πετρε­λαί­ου. Το ένα τρί­το των εισα­γω­γών της Κίνας προ­έρ­χε­ται από την Αφρι­κή, με μεγα­λύ­τε­ρους προ­μη­θευ­τές την Αγκό­λα, την Ιση­με­ρι­νή Γουι­νέα και το Σου­δάν. Επι­πλέ­ον το πετρέ­λαιο πηγαί­νει προς την Κίνα από το Τσαντ, τη Νιγη­ρία, την Αλγε­ρία και την Γκαμπόν.

Σε αντάλ­λαγ­μα για την πρό­σβα­ση σε φυσι­κούς πόρους των αφρι­κα­νι­κών χωρών η Κίνα πραγ­μα­το­ποιεί επεν­δύ­σεις σε οδι­κές και λιμε­νι­κές υπο­δο­μές, σε υπο­δο­μές ανα­γκαί­ες για την ανα­πα­ρα­γω­γή της εργα­τι­κής δύνα­μης (κτή­ρια σχο­λεί­ων, νοσο­κο­μεί­ων, κατοι­κί­ες), καθώς και βιο­μη­χα­νι­κών υπο­δο­μών. Στην Αγκό­λα και τη Μοζαμ­βί­κη οι κινε­ζι­κές εται­ρί­ες κατα­σκευά­ζουν δρό­μους, ανα­βαθ­μί­ζουν λιμά­νια και σιδη­ρό­δρο­μους. Στην πρω­τεύ­ου­σα της Αιθιο­πί­ας, Αντίς Αμπέ­μπα και στο Ναϊ­ρό­μπι της Κένυας κινε­ζι­κές εται­ρί­ες κατα­σκευά­ζουν πολυά­ριθ­μα έργα.

Το Πεκί­νο ανα­ζη­τεί πρώ­τες ύλες κι έξω από την Αφρι­κή και σε λιγό­τε­ρο απο­μα­κρυ­σμέ­νες περιο­χές. Επεν­δύ­ει σημα­ντι­κά στην εξό­ρυ­ξη φυσι­κών πόρων στη Βιρ­μα­νία (ξυλεία, πολύ­τι­μοι λίθοι). Σύμ­φω­να με το βιρ­μα­νι­κό Υπουρ­γείο Εθνι­κού Προ­γραμ­μα­τι­σμού και Ανά­πτυ­ξης, η εισ­ροή άμε­σων ξένων επεν­δύ­σε­ων στο οικο­νο­μι­κό έτος 2008/09 αυξή­θη­κε σε σύγκρι­ση με το προη­γού­με­νο έτος κατά σχε­δόν έξι φορές, από 173 στα 985 εκα­τομ­μύ­ρια δολά­ρια, ενώ το 87% αυτών των επεν­δύ­σε­ων οφεί­λε­ται στην Κίνα. Σύμ­φω­να με ορι­σμέ­νες εκτι­μή­σεις, περί­που το 90% της οικο­νο­μί­ας της Βιρ­μα­νί­ας στη­ρί­ζε­ται σε κινε­ζι­κά κεφάλαια.Οι κινε­ζι­κές εται­ρί­ες δρα­στη­ριο­ποιού­νται και στη Μέση Ανα­το­λή, ιδί­ως στο Ιράν, όπου η επέν­δυ­ση για την κατα­σκευή μόνον ενός βιο­μη­χα­νι­κού συμπλέγ­μα­τος παρα­γω­γής αλου­μι­νί­ου, για την παρα­γω­γή 110.000 τόνων αλου­μι­νί­ου ετη­σί­ως, εκτι­μά­ται πως θα φτά­σει τα 516 εκα­τομ­μύ­ρια δολά­ρια. Το Ιράν συνα­γω­νί­ζε­ται με τη Σαου­δι­κή Αρα­βία στην προ­μή­θεια της Κίνας με πετρέλαιο.

Ένας άλλος σημα­ντι­κός προ­μη­θευ­τής πετρε­λαί­ου της Κίνας είναι η Βενε­ζου­έ­λα. Η Κίνα επεν­δύ­ει 2 δισ. δολά­ρια για την ανά­πτυ­ξη του τομέα εξό­ρυ­ξης πετρε­λαί­ου στη χώρα αυτή. Αν το 2004 η Βενε­ζου­έ­λα που­λού­σε στην Κίνα 12 χιλιά­δες βαρέ­λια την ημέ­ρα, το 2006 ξεπέ­ρα­σε τα 200 χιλιά­δες και μέχρι το 2011 σχε­διά­ζε­ται να φτά­σει τα 500 χιλιά­δες βαρέ­λια. Αυτό το πετρέ­λαιο θα απο­στέλ­λε­ται στην Κίνα, αφού νωρί­τε­ρα περά­σει από το στά­διο της επε­ξερ­γα­σί­ας σε νέα εργο­στά­σια που κατα­σκευά­ζο­νται ειδι­κά για το αργό πετρέ­λαιο της Βενε­ζου­έ­λας. Θα περ­νά δε από τη διώ­ρυ­γα του Πανα­μά, η οποία βρί­σκε­ται πλέ­ον υπό κινε­ζι­κό επι­χει­ρη­μα­τι­κό έλεγ­χο και ανα­μορ­φώ­νε­ται στη βάση κινε­ζι­κού επεν­δυ­τι­κού σχε­δί­ου, ώστε να μπο­ρούν να περά­σουν τα τάν­κερ από τη Βενε­ζου­έ­λα. Η Κίνα, για να «δέσει» οικο­νο­μι­κά τη Βενε­ζου­έ­λα, υπέ­γρα­ψε το 2005 επεν­δυ­τι­κές συμ­φω­νί­ες ύψους 9 δισ. δολα­ρί­ων για την ανά­πτυ­ξη των υπο­δο­μών της Βενε­ζου­έ­λας, καθώς και στον τομέα της εξό­ρυ­ξης, της γεωρ­γί­ας και των τηλεπικοινωνιών.

Η Κίνα μπό­ρε­σε να απο­κτή­σει σημα­ντι­κή πρό­σβα­ση στους φυσι­κούς πόρους της Σιβη­ρί­ας και της Κεντρι­κής Ασί­ας. Τον Αύγου­στο του 2010 ξεκί­νη­σε η λει­τουρ­γία του αγω­γού που συν­δέ­ει την Κίνα με το φυσι­κό πλού­το της Ανα­το­λι­κής Σιβη­ρί­ας. Αρχι­κά η Κίνα θα εισά­γει από τη Ρωσία 15 εκατ. τόνους πετρε­λαί­ου το χρό­νο, με προ­ο­πτι­κή διπλα­σια­σμού της ποσότητας.

Επί­σης η Κίνα μπό­ρε­σε να στρέ­ψει προς αυτήν τμή­μα του φυσι­κού αερί­ου της Κασπί­ας, κατα­σκευά­ζο­ντας αγω­γό από το έδα­φος του Τουρ­κμε­νι­στάν με δυνα­τό­τη­τα μετα­φο­ράς 30 δισ. κυβι­κών μέτρων. Ταυ­τό­χρο­να βρί­σκε­ται σε δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με τη ρωσι­κή «Γκαζ­πρόμ» για την κατα­σκευή δύο νέων αγω­γών φυσι­κού αερί­ου ολι­κής ισχύ­ος 63 δισ. κυβι­κών μέτρων το χρό­νο, κάτι που ισο­δυ­να­μεί περί­που με τις ποσό­τη­τες φυσι­κού αερί­ου που θα διο­χε­τεύ­ο­νται μέσω του «South Stream» από τη Ρωσία προς τη νότια Ευρώ­πη. Επί­σης υπο­λο­γί­ζε­ται πως η Κίνα ελέγ­χει σήμε­ρα το 23% της εξό­ρυ­ξης πετρε­λαί­ου στο Καζαχστάν.

Αύξηση της στρατιωτικής της δύναμης

Τα τελευ­ταία χρό­νια η Κίνα, όπως και άλλες ιμπε­ρια­λι­στι­κές χώρες, προ­χω­ρούν σε σημα­ντι­κή ενί­σχυ­ση των ενό­πλων δυνά­με­ών τους. Σήμε­ρα οι κινε­ζι­κές ένο­πλες δυνά­μεις είναι οι πολυ­πλη­θέ­στε­ρες στον κόσμο, με 2.300.000 άνδρες. Ωστό­σο, όπως είναι γνω­στό, το βάρος πλέ­ον δε δίνε­ται στον όγκο των στρα­τιω­τι­κών δυνά­με­ων, αλλά στην από­κτη­ση σύγ­χρο­νων οπλι­κών συστη­μά­των κι ευέ­λι­κτων, καλά εξο­πλι­σμέ­νων στρα­τιω­τι­κών σωμάτων.

Η Κίνα επί­ση­μα αύξη­σε το 2010 τις στρα­τιω­τι­κές της δαπά­νες κατά 7,5%, οι οποί­ες θα φτά­σουν τα 532,1 δισ. γιουάν (77,9 δισ. δολά­ρια)¹⁵, που είναι περί­που 25% περισ­σό­τε­ρο από όσα ξοδεύ­ει ετη­σί­ως η Ρωσία και 10 φορές λιγό­τε­ρο από ό,τι ξοδεύ­ουν οι ΗΠΑ. Να σημειω­θεί ωστό­σο πως οι ΗΠΑ εκτι­μούν πως το πραγ­μα­τι­κό ποσό που θα ξοδέ­ψει η Κίνα το 2010 για στρα­τιω­τι­κές δαπά­νες θα είναι διπλά­σιο και θα φτά­σει τα 150 δισ. δολά­ρια, ενώ εκτι­μούν πως μέσα σε 4 χρό­νια, από το 2006, αυτό το ποσό έχει τετρα­πλα­σια­στεί!¹⁶

Σήμε­ρα η Κίνα δια­θέ­τει 434 πυρη­νι­κές κεφα­λές,¹⁷ 1.500 βαλ­λι­στι­κούς πυραύ­λους, οι περισ­σό­τε­ροι από τους οποί­ους έχουν ακτί­να δρά­σης 2.800 χιλιό­με­τρα, 20 πυραύ­λους με ακτί­να δρά­σης 4.750 χιλιό­με­τρα και 4 πυραύ­λους με ακτί­να δρά­σης τα 12.000 χιλιό­με­τρα. Είναι στην 3η παγκό­σμια θέση σε κατο­χή υπο­βρυ­χί­ων και μετα­ξύ των 5 χωρών που δια­θέ­τουν πυρη­νι­κά υπο­βρύ­χια με βαλ­λι­στι­κούς πυραύ­λους. Το 2007 η Κίνα κατέρ­ρι­ψε (με πύραυ­λο) δικό της δορυ­φό­ρο, δεί­χνο­ντας πως έχει τη δυνα­τό­τη­τα να δρά­σει και στο διά­στη­μα, όπου ανα­πτύσ­σει το δικό της δια­στη­μι­κό πρό­γραμ­μα. Δια­θέ­τει ακό­μη 7.580 άρμα­τα μάχης και 144 πολε­μι­κά πλοία, ενώ έχει σχε­δόν 1.700 μαχη­τι­κά αερο­σκά­φη, εκ των οποί­ων τα 500 είναι τέταρ­της γενε­άς, ενώ θα έχει το μαχη­τι­κό πέμ­πτης γενιάς σε επι­χει­ρη­σια­κή λει­τουρ­γία μέχρι το 2018. Κάνει εισα­γω­γές όπλων, αλλά και κατα­σκευά­ζει μόνη της δεκά­δες σύγ­χρο­να όπλα, αγο­ρά­ζο­ντας πατέ­ντες οπλι­κών συστη­μά­των, αλλά και απλώς αντι­γρά­φο­ντάς τα. Μετα­ξύ άλλων σύντο­μα θα απο­κτή­σει αεροπλανοφόρο.

Σύμ­φω­να με εισή­γη­ση της Κινε­ζι­κής Ακα­δη­μί­ας Κοι­νω­νι­κών Επι­στη­μών η Κίνα βρί­σκε­ται σήμε­ρα στη 2η παγκό­σμια θέση σε ό,τι αφο­ρά τις αμυ­ντι­κές δαπά­νες, τον αριθ­μό των ενό­πλων δυνά­με­ων και τον εξο­πλι­σμό τους.¹⁸ Συμπε­ρα­σμα­τι­κά ωστό­σο, αν και η Κίνα δεν μπο­ρεί προς το παρόν να συγκρι­θεί με τη στρα­τιω­τι­κή ισχύ των ΗΠΑ, αν και βρί­σκε­ται πίσω και στο ζήτη­μα μιας θεω­ρη­τι­κής απο­τρε­πτι­κής απά­ντη­σης στο πρώ­το πυρη­νι­κό χτύ­πη­μα (δυνα­τό­τη­τα που σήμε­ρα π.χ. δια­θέ­τει η Ρωσία), την ίδια ώρα έχει κάνει αξιο­ση­μεί­ω­τα βήμα­τα στον τομέα της στρα­τιω­τι­κής ισχύ­ος της. Αυτό δεν έχει μεί­νει απα­ρα­τή­ρη­το από τις ΗΠΑ, με τις ανά­λο­γες επι­ση­μάν­σεις σε εκθέ­σεις αρμό­διων υπη­ρε­σιών τους και σε δημο­σιεύ­μα­τα εμπει­ρο­γνω­μό­νων τους.

Ενίσχυση της παρουσίας της στις διεθνικές ενώσεις

Η Κίνα είναι μέλος του ΟΗΕ από την ίδρυ­σή του και μόνι­μο μέλος του Συμ­βου­λί­ου Ασφα­λεί­ας. Από το 2000 αύξη­σε την οικο­νο­μι­κή συμ­με­το­χή της από 0,995% σε 2,053% του προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού του ΟΗΕ το 2006, ενώ έθε­σε από το 1988 και την υπο­ψη­φιό­τη­τά της για τη συμ­με­το­χή στις «ειρη­νευ­τι­κές δυνά­μεις» του ΟΗΕ. Από τότε έχει πάρει μέρος σε δεκά­δες «ειρη­νευ­τι­κές» απο­στο­λές του ΟΗΕ (Λιβε­ρία, Αφγα­νι­στάν, Κόσο­βο, Αϊτή, Σου­δάν, Λίβα­νο κ.α.), ενώ δια­τη­ρεί «ειρη­νευ­τι­κό σώμα» δύνα­μης πάνω από 6.000 άντρες.¹⁹,²⁰ Σε ομι­λία του ο υπουρ­γός Αμυ­νας της Κίνας, σημεί­ω­σε πως η Κίνα συνο­λι­κά έως το 2010 συμ­με­τεί­χε σε 24 ειρη­νευ­τι­κές απο­στο­λές, με περί­που 10.000 άντρες και πως είναι η 1η χώρα μετα­ξύ των μονί­μων μελών του Συμ­βου­λί­ου Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ σε αριθ­μό συμ­με­το­χής σε «ειρη­νευ­τι­κές απο­στο­λές».²¹

Η Κίνα, μαζί με τη Ρωσία και τις κεντρο-ασια­τι­κές χώρες, συγκρό­τη­σε το 2001 την «Οργά­νω­ση Συνερ­γα­σί­ας της Σαγκά­ης» (ΟΣΣ), που αν και κάνει μεγά­λα στρα­τιω­τι­κά γυμνά­σια κάθε χρό­νο, δε θεω­ρεί­ται στρα­τιω­τι­κό «μπλοκ» και προ­βάλ­λει κυρί­ως τα ζητή­μα­τα της οικο­νο­μι­κής συνερ­γα­σί­ας των χωρών της περιο­χής και της πολι­τι­κής ασφά­λειας. Ωστό­σο δεί­χνει τη σημα­σία που δίνει η Κίνα σε μια περιο­χή με μεγά­λο φυσι­κό πλού­το, όπως είναι αυτή της Κεντρι­κής Ασί­ας, που τις τελευ­ταί­ες δύο δεκα­ε­τί­ες γίνε­ται το «μήλον της έρι­δος» στους ενδοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κούς αντα­γω­νι­σμούς. Ταυ­τό­χρο­να η Κίνα είναι από το 1991 μέλος της «Οικο­νο­μι­κής Συνερ­γα­σί­ας Ασί­ας κι Ειρη­νι­κού Ωκε­α­νού» (APEC), που συγκρο­τή­θη­κε το 1989 με πρω­το­βου­λία της Αυστρα­λί­ας και της Νέας Ζηλαν­δί­ας και στην οποία συμ­με­τέ­χουν 21 χώρες, όπου ζει το 40% του παγκό­σμιου πλη­θυ­σμού, παρά­γε­ται περί­που το 54% του παγκό­σμιου ΑΕΠ και διε­ξά­γε­ται το 44% του παγκό­σμιου εμπορίου.

Τέλος συμ­με­τέ­χει και στα φόρουμ των πιο ανα­πτυγ­μέ­νων καπι­τα­λι­στι­κών χωρών (στους G8 ως παρα­τη­ρη­τής και στους G20 ως μέλος), ενώ χωρίς να έχει συγκρο­τη­θεί κάποια ιδιαί­τε­ρη διε­θνής οργά­νω­ση συνερ­γά­ζε­ται στα πλαί­σια της BRIC (Βρα­ζι­λία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) με χώρες που διεκ­δι­κούν ανα­βάθ­μι­σή τους στο διε­θνή συσχε­τι­σμό δυνά­με­ων. Οι χώρες αυτές συντο­νί­ζο­νται στε­νά στο πλαί­σιο των G20, ενώ κάνουν προ­σπά­θειες να συντο­νι­στούν και στο πλαί­σιο του ΟΗΕ.

Εκτιμήσεις για τη θέση και το ρόλο
της Κίνας στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα

Για την οικο­νο­μι­κή της θέση

1.

Η Κίνα, ιδιαί­τε­ρα από τη δεκα­ε­τία του ’80, έχει συν­δέ­σει την οικο­νο­μία της με τη διε­θνή καπι­τα­λι­στι­κή αγο­ρά. Είναι ένα γεγο­νός που όχι μόνον δεν αρνεί­ται η ίδια η κινε­ζι­κή ηγε­σία, αλλά το εκθειά­ζει. Συμ­με­τέ­χει πλέ­ον ενερ­γά στον παγκό­σμιο καπι­τα­λι­στι­κό κατα­με­ρι­σμό ως μια μεγά­λη «φάμπρι­κα» φτη­νού εργα­τι­κού δυνα­μι­κού, με μεγά­λα ποσο­στά κερ­δο­φο­ρί­ας για εκεί­νους τους καπι­τα­λι­στές που έχουν τη δυνα­τό­τη­τα να επεν­δύ­σουν εκεί.

2.

Ως απο­τέ­λε­σμα αυτής της στρο­φής η Κίνα έχει «σφι­χτα­γκα­λια­στεί» με άλλες ισχυ­ρές ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυνά­μεις, πρώ­τα απ’ όλα τις ΗΠΑ, αλλά και την Ιαπω­νία, την ΕΕ, από τις οποί­ες εξαρ­τά­ται ως παγκό­σμια εξα­γω­γι­κή δύνα­μη που είναι. Είναι πια «σάρ­κα από τη σάρ­κα» του διε­θνούς ιμπε­ρια­λι­στι­κού συστή­μα­τος. Αυτή η σχέ­ση εξάρ­τη­σης κι αλλη­λε­ξάρ­τη­σης εκφρά­ζε­ται και στο ζήτη­μα των αμε­ρι­κα­νι­κών ομο­λό­γων που έχει στα χέρια της η Κίνα.

3.

Όσο η Κίνα δυνα­μώ­νει οικο­νο­μι­κά, τόσο αυξά­νουν οι ανά­γκες της σε πρώ­τες ύλες και καύ­σι­μα. Για το λόγο αυτό οξύ­νε­ται ο καπι­τα­λι­στι­κός αντα­γω­νι­σμός σε παγκό­σμιο επί­πε­δο για τον έλεγ­χο των πηγών ενέρ­γειας στην Κεντρι­κή Ασία, στη Μέση Ανα­το­λή, στην Αφρι­κή, στη Λατι­νι­κή Αμερική.

Όπως έγρα­φε ο Λένιν: «Οι καπι­τα­λι­στές μοι­ρά­ζουν τον κόσμο όχι από κάποια κακία τους, αλλά για­τί ο βαθ­μός συγκέ­ντρω­σης που επι­τεύ­χθη­κε τους ανα­γκά­ζει να πάρουν αυτό το δρό­μο για να βγά­ζουν κέρ­δος. Συγκε­κρι­μέ­να τον μοι­ρά­ζουν “ανά­λο­γα με τα κεφά­λαιά τους”, “ανά­λο­γα με τη δύνα­μή τους” — άλλος τρό­πος μοι­ρά­σμα­τος δεν μπο­ρεί να υπάρ­χει μέσα στο σύστη­μα της εμπο­ρευ­μα­τι­κής παρα­γω­γής και του καπι­τα­λι­σμού. Η δύνα­μη όμως αλλά­ζει ανά­λο­γα με την οικο­νο­μι­κή και πολι­τι­κή ανά­πτυ­ξη…» ²².

Ο αντα­γω­νι­σμός για τα μερί­δια των αγο­ρών είναι ιδιαί­τε­ρα σκλη­ρός. Αυτό ανα­δεί­χνει και η πρό­σφα­τη προ­σπά­θεια πολι­τι­κών-οικο­νο­μι­κών κύκλων στις ΗΠΑ να προ­ω­θή­σουν νομο­σχέ­διο που προ­βλέ­πει κυρώ­σεις σε εκεί­νες τις χώρες που εκτι­μά­ται πως τεχνη­τά κρα­τούν υπο­τι­μη­μέ­νο το νόμι­σμά τους, για να έχουν αντα­γω­νι­στι­κές τιμές στα εμπο­ρεύ­μα­τα που εξά­γουν, κατα­κτώ­ντας μερί­δια αγο­ρών και εκτο­πί­ζο­ντας τους αντα­γω­νι­στές τους.

Στα παρα­πά­νω συχνά αντι­τάσ­σο­νται τα εξής αντεπιχειρήματα:

α) Ο ισχυ­ρι­σμός ότι και η ΕΣΣΔ είχε εξω­τε­ρι­κές οικο­νο­μι­κές σχέ­σεις. Αξί­ζει να υπεν­θυ­μί­σου­με τα εξής: Πάνω από το μισό των εμπο­ρι­κών συναλ­λα­γών της ΕΣΣΔ γίνο­νταν με τις άλλες σοσια­λι­στι­κές χώρες του Συμ­φώ­νου Οικο­νο­μι­κής Αλλη­λο­βο­ή­θειας (ΣΟΑ). Περί­που το 1/3 των συναλ­λα­γών της ΕΣΣΔ αφο­ρού­σε το πετρέ­λαιο και το φυσι­κό αέριο, που ήταν σε αφθο­νία στη χώρα και μάλι­στα η στρο­φή στην αύξη­ση των εξα­γω­γών τους και στην παρα­πέ­ρα ανά­πτυ­ξη των σχέ­σε­ων με τις πιο ανα­πτυγ­μέ­νες καπι­τα­λι­στι­κές χώρες επήλ­θε μετά τη δεκα­ε­τία του ’60, κάτω από την οπορ­του­νι­στι­κή αντί­λη­ψη της λεγό­με­νης «ειρη­νι­κής συνύ­παρ­ξης» και της «ειρη­νι­κής άμιλ­λας». Ωστό­σο, ακό­μη και τότε, η ΕΣΣΔ δεν είχε ποτέ στη διά­θε­σή της το 1/3 των αμε­ρι­κα­νι­κών ομο­λό­γων ούτε έκα­νε εξα­γω­γές κεφα­λαί­ων. Ετσι, π.χ. ποτέ δεν πέρα­σε από το νου κανε­νός πως η ΕΣΣΔ θα μπο­ρού­σε να αγο­ρά­σει το λιμά­νι του Πει­ραιά και το Θριά­σιο! Στοι­χεία, που για άλλη μια φορά δεί­χνουν την ποιο­τι­κή δια­φο­ρά της σημε­ρι­νής Κίνας, από μια σοσια­λι­στι­κή χώρα, όπως ήταν η ΕΣΣΔ.

β) Ορι­σμέ­νες φορές ακού­με από κάποιες πλευ­ρές πως, σε αντί­θε­ση με τις άλλες ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυνά­μεις, η Κίνα με τις επεν­δύ­σεις της στις ανα­πτυσ­σό­με­νες χώρες δεν απο­σκο­πεί στην άμε­ση κατα­λή­στευ­ση των φυσι­κών πόρων αυτών των χωρών, αλλά στη δια­μόρ­φω­ση υπο­δο­μών (δρό­μων, κτη­ρί­ων, εγκα­τα­στά­σε­ων, νοσο­κο­μεί­ων, σχο­λεί­ων κ.ά.). Στό­χος, όπως υπο­στη­ρί­ζουν οι ίδιοι οι Κινέ­ζοι, είναι αυτές οι χώρες «να βελ­τιώ­σουν την ανά­πτυ­ξη των υπο­δο­μών τους και να προ­ά­γουν τις επι­χει­ρη­μα­τι­κές συνερ­γα­σί­ες»²³. Η Κίνα υλο­ποιεί στις ανα­πτυσ­σό­με­νες χώρες ειδι­κά ιατρι­κά προ­γράμ­μα­τα, προ­γράμ­μα­τα εκπαί­δευ­σης στε­λε­χών αυτών των χωρών, μεί­ω­σης δασμών για τις εισα­γω­γές των προ­ϊ­ό­ντων αυτών των χωρών στην Κίνα, απορ­ρο­φώ­ντας το 50,1% των εισα­γω­γών όλων των ανα­πτυσ­σό­με­νων χωρών από λιγό­τε­ρο ανα­πτυγ­μέ­νες χώρες,²⁴ ενώ τους παρέ­χει και χαμη­λό­το­κα δάνεια. Τα παρα­πά­νω παρου­σιά­ζο­νται από ορι­σμέ­νους ως στοι­χεία που δεί­χνουν τη δια­φο­ρά της «σοσια­λι­στι­κής» Κίνας από τις άλλες ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυνάμεις.

Ακό­μη κι αν δεχτού­με πως υπάρ­χει δια­φο­ρά στον τρό­πο που δρα­στη­ριο­ποιεί­ται η Κίνα στην Αφρι­κή, στην Ασία κ.α., από άλλες ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυνά­μεις (πράγ­μα αρκε­τά αμφι­σβη­τή­σι­μο, αφού και αυτές ανα­πτύσ­σουν ανά­λο­γα «ανθρω­πι­στι­κά» και «εκπαι­δευ­τι­κά προ­γράμ­μα­τα» στις λιγό­τε­ρο ανα­πτυγ­μέ­νες καπι­τα­λι­στι­κές χώρες, π.χ. η ΕΕ έως το 2008 ήταν ο μεγα­λύ­τε­ρος χορη­γός βοή­θειας κι εμπο­ρι­κός εταί­ρος της Αφρι­κής²⁵), επί της ουσί­ας τα παρα­πά­νω μέτρα δε δια­φο­ρο­ποιούν την Κίνα στον κύριο σκο­πό για τον οποίο γίνο­νται. Κι ο σκο­πός αυτός είναι η διευ­κό­λυν­ση των κινε­ζι­κών επεν­δύ­σε­ων στις χώρες αυτές, η διευ­κό­λυν­ση του «δρό­μου» για το κινε­ζι­κό κεφά­λαιο, που δρα­στη­ριο­ποιεί­ται εκεί, δηλα­δή η συσ­σώ­ρευ­ση κεφα­λαί­ου. Η δρα­στη­ριο­ποί­η­ση αυτή βοη­θιέ­ται π.χ. όταν υπάρ­χουν σύγ­χρο­νες υπο­δο­μές (δρό­μοι, λιμά­νια, αερο­δρό­μια, κτή­ρια), καθώς και υπο­δο­μές ανα­γκαί­ες για την εκπαί­δευ­ση του εργα­τι­κού δυνα­μι­κού, που απαι­τεί­ται για να τεθούν σε λει­τουρ­γία οι επι­χει­ρή­σεις. Ο χαμη­λό­το­κος δανει­σμός που παρέ­χουν κινε­ζι­κές τρά­πε­ζες ή η απορ­ρό­φη­ση των εξα­γω­γών αυτών των χωρών από την Κίνα έχει να κάνει με την προ­σπά­θεια της Κίνας από τη μια να εξα­σφα­λί­σει καλύ­τε­ρους όρους για τη διείσ­δυ­ση των κινε­ζι­κών κεφα­λαί­ων στις χώρες αυτές κι από την άλλη να ενι­σχύ­σει τους δεσμούς της με τις χώρες αυτές, προ­σβλέ­πο­ντας και στην πολι­τι­κή συμ­μα­χία τους σε διά­φο­ρες περι­πτώ­σεις μέσα στους διε­θνείς οργα­νι­σμούς (ΟΗΕ, ΠΟΕ κ.ά.), όπου ‑όπως θα δού­με παρα­κά­τω- προ­σπα­θεί να ηγη­θεί ενός μπλοκ χωρών, μαζί με τα άλλα καπι­τα­λι­στι­κά κρά­τη που ενι­σχύ­ουν τη διε­θνή θέση τους.

Η αναγόρευση της Κίνας σε «αντίπαλο δέος» των ιμπεριαλιστών

Το ενδια­φέ­ρον που ανα­πτύσ­σε­ται και στους κόλ­πους του διε­θνούς κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος για την Κίνα έχει να κάνει και με το αν οι σημα­ντι­κές ανα­τα­ρά­ξεις και αλλα­γές στο συσχε­τι­σμό δυνά­με­ων σε περι­φε­ρεια­κό και διε­θνές επί­πε­δο, που φέρ­νει η «άνο­δος» της Κίνας, μπο­ρούν να οδη­γή­σουν στη δια­μόρ­φω­ση ενός νέου «αντί­πα­λου δέους» απέ­να­ντι στους ιμπε­ρια­λι­στές, ρόλο που στο παρελ­θόν έπαι­ξε η ΕΣΣΔ.

Το ιστορικό προηγούμενο

Έχει μια σημα­σία να θυμί­σου­με ορι­σμέ­να γεγο­νό­τα από το παρελ­θόν. Όσο υπήρ­χε η Σοβιε­τι­κή Ένω­ση, η εξω­τε­ρι­κή πολι­τι­κή που ακο­λου­θού­σε η Κίνα συντο­νι­ζό­ταν με εκεί­νη των ΗΠΑ ενά­ντια στην ΕΣΣΔ. Η στά­ση αυτή αρχι­κά εμφα­νί­στη­κε ως κρι­τι­κή στά­ση του ΚΚΚ προς την οπορ­του­νι­στι­κή στρο­φή που πήρε το ΚΚΣΕ στο 20ό Συνέ­δριό του. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα βέβαια γνω­ρί­ζου­με σήμε­ρα πως αρχι­κά το ΚΚΚ δε δια­φο­ρο­ποι­ή­θη­κε ανοι­χτά και ουσια­στι­κά από τις κατευ­θύν­σεις του 20ού Συνε­δρί­ου του ΚΚΣΕ. Η δια­φο­ρο­ποί­η­σή του δημο­σιο­ποι­ή­θη­κε αργό­τε­ρα, έχο­ντας ως αιτία τις σινο-ρωσι­κές συνο­ρια­κές δια­φο­ρές. Η στά­ση του ΚΚΚ είχε ορι­σμέ­νη απή­χη­ση σε ΚΚ, εξαι­τί­ας της οπορ­του­νι­στι­κής διο­λί­σθη­σης της ΕΣΣΔ σε θέσεις όπως για «παντο­τι­νή ειρή­νη και άμιλ­λα» με τις ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυνά­μεις στα πλαί­σια της «ειρη­νι­κής συνύ­παρ­ξης». Ωστό­σο το ΚΚΚ δεν περιο­ρί­στη­κε στην κρι­τι­κή οπορ­του­νι­στι­κών θέσε­ων μετά το 20ό Συνέ­δριο του ΚΚΣΕ, αλλά επέ­λε­ξε στρα­τη­γι­κή που στην πρά­ξη οδή­γη­σε σε πολ­λές περι­πτώ­σεις σε εχθρι­κή στά­ση απέ­να­ντι στο διε­θνές κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα και στην ΕΣΣΔ, καθώς και σε συντο­νι­σμό με τις ΗΠΑ, σε βάρος των συμ­φε­ρό­ντων του παγκό­σμιου επα­να­στα­τι­κού κινή­μα­τος. Το ΚΚΚ στη­ρί­χτη­κε στην εκτί­μη­ση περί «τριών κόσμων», όπου ο «πρώ­τος κόσμος» απο­τε­λού­νταν από τις «υπερ­δυ­νά­μεις» (μάλι­στα η ΕΣΣΔ χαρα­κτη­ρι­ζό­ταν ως «σοσια­λι­μπε­ρια­λι­στι­κή δύνα­μη»), ο «δεύ­τε­ρος κόσμος» από τους πλού­σιους συμ­μά­χους των υπερ­δυ­νά­με­ων και ο «τρί­τος κόσμος» από τις ανα­πτυσ­σό­με­νες χώρες, μετα­ξύ των οποί­ων και η Κίνα.

Από τις πιο γνω­στές ανά­λο­γες περι­πτώ­σεις είναι η στά­ση της Κίνας απέ­να­ντι στη διε­θνι­στι­κή βοή­θεια που έδω­σε η ΕΣΣΔ στη Λαϊ­κή Επα­να­στα­τι­κή Εξου­σία στο Αφγα­νι­στάν.
Η Κίνα στην υπό­θε­ση αυτή ήταν με το «μπλοκ» των δυνά­με­ων που είχαν συγκρο­τή­σει οι ΗΠΑ, μαζί με τη Σαου­δι­κή Αρα­βία, το Πακι­στάν και άλλους, χρη­μα­το­δο­τώ­ντας τις πιο αντι­δρα­στι­κές κοι­νω­νι­κές-πολι­τι­κές δυνά­μεις του Αφγα­νι­στάν, που με το όπλο στο χέρι μάχο­νταν τη νεο­σύ­στα­τη λαϊ­κή εξου­σία. ²⁶

Σε δημο­σί­ευ­μα της «Washington Post» στις 19 Ιού­λη του 1992, σχε­τι­κά με την τακτι­κή της CIA απέ­να­ντι στο Αφγα­νι­στάν το 1980, ανα­φέ­ρε­ται ότι η Κίνα πού­λη­σε όπλα στη CIA και χάρι­σε ένα μικρό­τε­ρο αριθ­μό όπλων στο Πακι­στάν, ενώ επι­ση­μαί­νε­ται: «Αλλά σε τι βαθ­μό έπαι­ξε ρόλο η Κίνα, απο­τε­λεί ένα από τα πιο καλά φυλαγ­μέ­να μυστι­κά του πολέ­μου»²⁷. Στο άρθρο γίνο­νται ανα­φο­ρές ακό­μη και για τα είδη των όπλων που έδω­σε η Κίνα για την ενί­σχυ­ση των αντεπαναστατών.

Μια άλλη χαρα­κτη­ρι­στι­κή περί­πτω­ση είναι η στά­ση της Κίνας απέ­να­ντι στον αγω­νι­ζό­με­νο λαό του Βιετ­νάμ, ενώ εξε­λισ­σό­ταν ακό­μη ο εθνι­κο-απε­λευ­θε­ρω­τι­κός του αγώ­νας. Η Κίνα απέρ­ρι­ψε προ­τά­σεις της ΕΣΣΔ για οργά­νω­ση κοι­νών ενερ­γειών υπο­στή­ρι­ξης του Βιετ­νάμ. «Το Πεκί­νο απόρ­ρι­ψε τις προ­τά­σεις της ΕΣΣΔ να κλει­στεί ο ενα­έ­ριος χώρος του Βιετ­νάμ για τους Αμε­ρι­κα­νούς επι­δρο­μείς. Οι ηγέ­τες της Κίνας αρνή­θη­καν να παρα­χω­ρή­σουν τα αερο­δρό­μια στα νότια της χώρας για τη στάθ­μευ­ση σοβιε­τι­κών στρα­τιω­τι­κών αερο­πλά­νων, που θα μπο­ρού­σαν να υπε­ρα­σπι­στούν το Βιετ­νάμ. Οι κινε­ζι­κές αρχές εμπό­δι­ζαν τη μετα­φο­ρά πολε­μι­κού υλι­κού και ειδι­κών από την ΕΣΣΔ στη Λαο­κρα­τι­κή Δημο­κρα­τία του Βιετ­νάμ»²⁸. Αργό­τε­ρα, λίγα μόλις χρό­νια μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση της χώρας από τους ιμπε­ρια­λι­στές, στις 17 Φλε­βά­ρη του 1979, η Κίνα εξα­πέ­λυ­σε στρα­τιω­τι­κή επί­θε­ση κατά του Βιετ­νάμ. Είχε προη­γη­θεί στις αρχές του Φλε­βά­ρη του 1979 επί­σκε­ψη του Κινέ­ζου αντι­προ­έ­δρου, Τενγκ Χσιάο Πινγκ, στην Ουά­σινγ­κτον, από την οποία έκα­νε λόγο για ανά­γκη «να δοθεί ένα αιμα­τη­ρό μάθη­μα στο Βιετ­νάμ», κάτι που επι­κρό­τη­σαν Αμε­ρι­κα­νοί πολι­τι­κοί και υπο­σχέ­θη­καν βοή­θεια σε όπλα από χώρες της Δύσης.²⁹ Μετά από 30 ημέ­ρες μαχών, τα κινε­ζι­κά στρα­τεύ­μα­τα των 600 χιλιά­δων αντρών, που εισέ­βα­λαν στο Βιετ­νάμ, είχαν χάσει 60 χιλιά­δες στρα­τιώ­τες, 300 περί­που τεθω­ρα­κι­σμέ­να οχή­μα­τα, πάνω από 100 βαριά πυρο­βό­λα και όλμους και ανα­γκά­στη­καν σε υπο­χώ­ρη­ση.³⁰

Όπως γνω­ρί­ζου­με σήμε­ρα, εκεί­νη την περί­ο­δο υπήρ­χαν πολ­λές επα­φές και σε πολ­λά επί­πε­δα ανά­με­σα σε Κίνα και ΗΠΑ. Στις 4 Νοέμ­βρη του 1979, σε φύλ­λο της εφη­με­ρί­δας «The New York Times» δημο­σιεύ­ε­ται επί­ση­μο ντο­κου­μέ­ντο που «διέρ­ρευ­σε» και στο οποίο ανα­φέ­ρε­ται ότι η αμε­ρι­κα­νι­κή στρα­τιω­τι­κή βοή­θεια στο Λαϊ­κό Απε­λευ­θε­ρω­τι­κό Στρα­τό της Κίνας υπο­λο­γί­ζε­ται γύρω στα 50 δισ. δολά­ρια, ώστε ‑όπως σημειώ­νε­ται- «ν’ απο­τε­λέ­σει ανα­χαι­τι­στι­κή δύνα­μη απέ­να­ντι στον Κόκ­κι­νο Στρα­τό»³¹, ενώ, όταν ο Γραμ­μα­τέ­ας Εθνι­κής Αμυ­νας για την Ερευ­να και τη Μηχα­νο­λο­γία William Perry επι­σκέ­φτη­κε το Πεκί­νο το 1980, ενη­μέ­ρω­σε τους Κινέ­ζους ότι η κυβέρ­νη­ση των ΗΠΑ «ενέ­κρι­νε 400 εξα­γω­γές αδειών για διά­φο­ρα είδη διπλής χρή­σης και στρα­τιω­τι­κό εξο­πλι­σμό. Αυτά συμπε­ρι­λαμ­βά­νουν υλι­κά όπως γεω­φυ­σι­κούς υπο­λο­γι­στές, βαριά οχή­μα­τα, αερο­πλά­να μετα­φο­ράς τύπου C‑130 και ελι­κό­πτε­ρα Chinook»³².

Άλλο επί­σης παρά­δειγ­μα ήταν η στά­ση της Κίνας στον εμφύ­λιο πόλε­μο της Αγκό­λας, όπου βρέ­θη­κε να στη­ρί­ζει (οικο­νο­μι­κά και στρα­τιω­τι­κά) τις δυνά­μεις της ντό­πιας αντί­δρα­σης, που πολε­μού­σαν σ’ ενιαίο μέτω­πο με τα ρατσι­στι­κά στρα­τεύ­μα­τα της Νότιας Αφρι­κής που είχαν εισβά­λει στη Λαϊ­κή Δημο­κρα­τία της Αγκό­λας. Τη ΛΔ της Αγκό­λας υπο­στή­ρι­ζε με όπλα και στρα­τιω­τι­κούς συμ­βού­λους η ΕΣΣΔ και αρκε­τές χιλιά­δες Κου­βα­νοί επα­να­στά­τες που εθε­λο­ντι­κά πολέ­μη­σαν και συνέ­βα­λαν απο­φα­σι­στι­κά στη συντρι­βή των νοτιο­α­φρι­κα­νι­κών στρα­τευ­μά­των και στην απώ­θη­ση των δυνά­με­ων της ντό­πιας αντί­δρα­σης.³³ Οπως απο­κα­λύ­πτε­ται σήμε­ρα από απο­χα­ρα­κτη­ρι­σμέ­να έγγρα­φα της CIA, εκεί­νη την περί­ο­δο υπήρ­χε και ένας ιδιό­τυ­πος «συντο­νι­σμός» ανά­με­σα σε ΗΠΑ και Κίνα, ακό­μη και για τις στρα­τιω­τι­κές επι­χει­ρή­σεις που διε­ξά­γο­νταν στο έδα­φος της Αγκό­λας.³⁴

Τα σημε­ρι­νά (σσ.2010) δεδο­μέ­να

Ωστό­σο ας επι­στρέ­ψου­με στο σήμε­ρα. Σήμε­ρα, που στην Κίνα ανα­πτύσ­σο­νται και κυριαρ­χούν οι καπι­τα­λι­στι­κές σχέ­σεις παρα­γω­γής, που έχει βρε­θεί να συμ­με­τέ­χει σε τέτοιους ιμπε­ρια­λι­στι­κούς οργα­νι­σμούς όπως ο ΠΟΕ κι έχει ενσω­μα­τω­θεί στο ιμπε­ρια­λι­στι­κό σύστη­μα, η στά­ση της στα διε­θνή ζητή­μα­τα δεν ξεχω­ρί­ζει από τη στά­ση των ιμπε­ρια­λι­στι­κών δυνά­με­ων. Οι όποιες αντι­θέ­σεις προ­βάλ­λει απέ­να­ντι στις ΗΠΑ σχε­τί­ζο­νται με τη «μοι­ρα­σιά της λεί­ας», ενώ ανά­με­σά τους υπάρ­χει «ομό­νοια» σ’ ό,τι αφο­ρά τα δικαιώ­μα­τα των εργα­ζο­μέ­νων, που συρ­ρι­κνώ­νο­νται για το «καλό» της οικο­νο­μί­ας της αγο­ράς, αλλά και σε βάρος κρα­τών που ενέρ­γειές τους θίγουν κάποιο «μονο­πώ­λιο» των ηγέ­τι­δων ιμπε­ρια­λι­στι­κών δυνάμεων.

Ένα πρώ­το παρά­δειγ­μα είναι η στά­ση της Κίνας απέ­να­ντι στο πυρη­νι­κό πρό­γραμ­μα του Ιράν. Όπως γνω­ρί­ζου­με, η Κίνα ανα­πτύσ­σει στε­νή οικο­νο­μι­κή συνερ­γα­σία με το Ιράν, που απο­τε­λεί βασι­κό τρο­φο­δό­τη της σε πετρέ­λαιο. Παρά όμως αυτή τη συνερ­γα­σία, η Κίνα, όπως και η Ρωσία, συμπο­ρεύ­τη­καν το Σεπτέμ­βρη του 2010 μαζί με τις ΗΠΑ, τη Γαλ­λία, τη Γερ­μα­νία και τη Μ. Βρε­τα­νία, («ομά­δα των έξι») στο ζήτη­μα του πυρη­νι­κού προ­γράμ­μα­τος του Ιράν, ζητώ­ντας από το Ιράν να υπο­χω­ρή­σει και να δεχτεί τους όρους του Συμ­βου­λί­ου Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ για το πυρη­νι­κό του πρό­γραμ­μα. Λίγο νωρί­τε­ρα, τον Ιού­νη της ίδιας χρο­νιάς, η Κίνα συμ­φώ­νη­σε στο Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ με νέες κυρώ­σεις σε βάρος της χώρας αυτής.³⁵

Ένα δεύ­τε­ρο παρά­δειγ­μα είναι η στά­ση της Κίνας στο ζήτη­μα του Κοσό­βου. Αν και η Κίνα προς το παρόν δεν έχει επί­ση­μα ανα­γνω­ρί­σει το Κόσο­βο, όπως κι άλλες ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυνά­μεις, αξί­ζει να σημειώ­σου­με πως με την παρου­σία της στο Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ δεν είχε στα­θε­ρό, απο­φα­σι­στι­κό μέτω­πο κατά της ΝΑΤΟϊ­κής επί­θε­σης στα Βαλ­κά­νια, ενώ στο ζήτη­μα της απο­στο­λής της ειρη­νευ­τι­κής δύνα­μης, όπου κυρί­αρ­χο ρόλο παί­ζει το ΝΑΤΟ (η γνω­στή KFOR), η Κίνα έκα­νε απο­χή,³⁶ ενώ στη συνέ­χεια συμ­με­τεί­χε στη ΝΑΤΟϊ­κή κατο­χή με αστυ­νο­μι­κή δύναμη.

Παρα­πέ­ρα, είχα­με μέσα στο καλο­καί­ρι του 2010 την κατά­πτυ­στη από­φα­ση του Διε­θνούς Δικα­στη­ρί­ου της Χάγης, με την οποία ανα­γνω­ρί­στη­κε η «ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση» ότι δεν είναι αντί­θε­τη στο Διε­θνές Δίκαιο. Σε αυτή την πολύ σημα­ντι­κή από­φα­ση υπήρ­ξε δια­φο­ρο­ποί­η­ση ορι­σμέ­νων δικα­στών. Ετσι, δικα­στές από Ρωσία, Σλο­βα­κία, Βρα­ζι­λία και Μαρό­κο τάχθη­καν ενά­ντια στη νομι­μο­ποί­η­ση του Κοσό­βου, την οποία υπο­στή­ρι­ξαν οι δικα­στές από: ΗΠΑ, Ιαπω­νία, Γερ­μα­νία, Γαλ­λία, Βρε­τα­νία, Μεξι­κό, Νέα Ζηλαν­δία, Σιέ­ρα-Λεό­νε, Σομα­λία, Ιορ­δα­νία. Οπως ανα­φέ­ρουν τα δημο­σιεύ­μα­τα, σε αυτή την πολύ σημα­ντι­κή από­φα­ση που επι­διώ­κει ν’ αλλά­ξει τα σύνο­ρα στα Βαλ­κά­νια, ανοί­γο­ντας τους «ασκούς του Αιό­λου» για την ανά­φλε­ξη κι άλλων μειο­νο­τι­κών ζητη­μά­των, ο Κινέ­ζος δικα­στής δεν έλα­βε μέρος για δια­δι­κα­στι­κούς λόγους.³⁷ Ακο­λού­θη­σε η έκκλη­ση της Αλβα­νί­ας προς το Πεκί­νο να ανα­γνω­ρί­σει την ανε­ξαρ­τη­σία του Κοσ­συ­φο­πε­δί­ου και να χρη­σι­μο­ποι­ή­σει την επιρ­ροή του στο Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ ώστε να υπο­στη­ρί­ξει την ανα­γνώ­ρι­σή του και από άλλα κρά­τη-μέλη.³⁸

Ενα τρί­το παρά­δειγ­μα δίνει η επί­σκε­ψη του πρω­θυ­πουρ­γού της Κίνας, Γου­έν Τζια­μπάο, στην Ελλά­δα τον Οκτώ­βρη του 2010. Μιλώ­ντας στην ελλη­νι­κή βου­λή ο Κινέ­ζος πρω­θυ­πουρ­γός είπε πως η Κίνα στη­ρί­ζει το στα­θε­ρό ευρώ, για­τί «έχου­με την πεποί­θη­ση ότι μια ενω­μέ­νη και ισχυ­ρή Ευρώ­πη μπο­ρεί να παί­ξει ανα­ντι­κα­τά­στα­το ρόλο για την ανά­πτυ­ξη του κόσμου» και πρό­σθε­σε πως νιώ­θει «χαρά που βλέ­πει την Ελλά­δα να εξέρ­χε­ται από τη σκιά του εξω­τε­ρι­κού χρέ­ους, μειώ­νο­ντας το έλλειμ­μα και δίνο­ντας προ­ο­πτι­κές οικο­νο­μι­κής ανάπτυξης».39 Μέσα σε αυτές τις δύο φρά­σεις ο πρω­θυ­πουρ­γός της Κίνας και μόνι­μο μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚ Κίνας μπό­ρε­σε να συμπυ­κνώ­σει από τη μια την υπο­στή­ρι­ξη της ηγε­σί­ας της χώρας του προς το ευρω­ε­νω­σια­κό ιμπε­ρια­λι­στι­κό κέντρο της ΕΕ και από την άλλη την υπο­στή­ρι­ξή του στη σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή κυβέρ­νη­ση του ΠΑΣΟΚ, που στο όνο­μα της μεί­ω­σης του ελλείμ­μα­τος εφαρ­μό­ζει ένα σκλη­ρό αντι­λαϊ­κό πρό­γραμ­μα μέτρων συρ­ρί­κνω­σης της αξί­ας της εργα­τι­κής δύνα­μης στην Ελλάδα.

Η κινε­ζι­κή ηγε­σία υπέ­γρα­ψε στην Ελλά­δα ένα σύνο­λο συμ­φω­νιών με την ελλη­νι­κή κυβέρ­νη­ση, που θα απο­τε­λέ­σει πηγή κερ­δο­φο­ρί­ας για ορι­σμέ­να τμή­μα­τα της ελλη­νι­κής πλου­το­κρα­τί­ας και τίπο­τα παρα­πά­νω. Η περι­βό­η­τη κινε­ζι­κή επέν­δυ­ση 5 δισ. δεν είναι παρά ενί­σχυ­ση των Ελλή­νων εφο­πλι­στών που εξυ­πη­ρε­τεί τη ναυ­πη­γι­κή βιο­μη­χα­νία της Κίνας, καθώς και το στό­χο της για περαι­τέ­ρω διείσ­δυ­ση στην αγο­ρά της Ευρώ­πης, με πύλη την Ελλά­δα. Η ανά­λο­γη κατα­σκευή, χρή­ση, λει­τουρ­γία λιμε­νι­κών και σιδη­ρο­δρο­μι­κών, ναυ­πη­γο­ε­πι­σκευα­στι­κών υπο­δο­μών και εργα­σιών από τα κινε­ζι­κά μονο­πώ­λια και όποιες ελλη­νι­κές επι­χει­ρή­σεις θα οξύ­νουν την ανι­σό­με­τρη ανά­πτυ­ξη σε βάρος των λαϊ­κών ανα­γκών. Η επέ­κτα­ση και ενί­σχυ­ση της δρά­σης του κεφα­λαί­ου σε κρί­σι­μες υπο­δο­μές, σε συν­δυα­σμό με την αντι­λαϊ­κή πολι­τι­κή, οδη­γεί σε ακό­μα φθη­νό­τε­ρους εργά­τες με συρ­ρι­κνω­μέ­να εργα­σια­κά δικαιώ­μα­τα και μισθούς. Από τις όποιες εξα­γω­γές λαδιού ωφε­λη­μέ­νοι θα είναι οι μεγά­λοι επι­χει­ρη­μα­τί­ες που ελέγ­χουν τις εξα­γω­γές ελαιό­λα­δου και όχι οι φτω­χοί αγρό­τες, η θέση των οποί­ων διαρ­κώς θα επι­δει­νώ­νε­ται. Και όμως, η συγκε­κρι­μέ­νη επί­σκε­ψη χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε από τη «σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή» κυβέρ­νη­ση του ΠΑΣΟΚ με στό­χο τα λαϊ­κά στρώ­μα­τα να πιστέ­ψουν πως χάρη στις επεν­δύ­σεις της Κίνας (αλλά και του Κατάρ, του Ισρα­ήλ κ.ά., που εκδη­λώ­θη­καν την ίδια περί­ο­δο) θα υπάρ­ξει ανά­πτυ­ξη και συμπε­ρα­σμα­τι­κά θα μεγα­λώ­σει η «πίτα» του ΑΕΠ και άρα και τα «ψίχου­λα» που θα πέσουν στο λαό από το τρα­πέ­ζι των κεφα­λαιο­κρα­τών. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα βέβαια πρό­κει­ται για ένα ενδε­χό­με­νο καπι­τα­λι­στι­κής εξό­δου από την κρί­ση που δε θα μειώ­σει την ανά­πτυ­ξη που ωφε­λεί το μεγά­λο κεφά­λαιο, τη φτώ­χεια και την ανερ­γία για το λαό. Πρό­κει­ται για ανά­πτυ­ξη που υπο­νο­μεύ­ει τις παρα­γω­γι­κές δυνα­τό­τη­τες της χώρας, την εμπλέ­κει σε επι­κίν­δυ­νους ιμπε­ρια­λι­στι­κούς αντα­γω­νι­σμούς. Σε κάθε περί­πτω­ση μόνο για «διε­θνι­στι­κή συμ­βο­λή» της Κίνας στην πάλη του ελλη­νι­κού λαού δεν μπο­ρού­με να κάνου­με λόγο.

Τέλος, μπο­ρεί το ΚΚ Κίνας να δια­τη­ρεί προς το παρόν τον τίτλο «κομ­μου­νι­στι­κό κόμ­μα», ωστό­σο είναι γνω­στό πως στις διε­θνείς του σχέ­σεις ανα­πτύσ­σει στε­νή συνερ­γα­σία και με τη Σοσια­λι­στι­κή Διε­θνή. Το 2009 το ΚΚΚ διορ­γά­νω­σε στο Πεκί­νο κοι­νό σεμι­νά­ριο με τη Σοσια­λι­στι­κή Διε­θνή, με θέμα «ένα δια­φο­ρε­τι­κό μοντέ­λο ανά­πτυ­ξης, αυτό της πρά­σι­νης οικο­νο­μί­ας». Μιλώ­ντας μάλι­στα εκεί ο πρό­ε­δρος του ΠΑΣΟΚ και πρό­ε­δρος της Σοσια­λι­στι­κής Διε­θνούς Γ. Παπαν­δρέ­ου, «εξέ­φρα­σε, δε, τη βού­λη­ση της Διε­θνούς για περαι­τέ­ρω ανα­βάθ­μι­ση των σχέ­σε­ων των δύο πλευ­ρών, βού­λη­ση η οποία, όπως είπε, απο­δει­κνύ­ε­ται και από το διε­ξα­γό­με­νο σεμι­νά­ριο»⁴⁰. Το ζήτη­μα της «ευρύ­τε­ρης συνερ­γα­σί­ας στο πλαί­σιο της Σοσια­λι­στι­κής Διε­θνούς» συζη­τή­θη­κε και κατά την επί­σκε­ψη και συνά­ντη­ση του ΠΑΣΟΚ με το ΚΚΚ, τον Ιού­λη του 2010.⁴¹

Το 2009 στην Κίνα κυκλο­φό­ρη­σε το βιβλίο «Η Κίνα θυμώ­νει»⁴², που μέσα σε 3 μήνες πού­λη­σε 700 χιλιά­δες αντί­τυ­πα κι ως σήμε­ρα μερι­κά εκα­τομ­μύ­ρια και ασχο­λεί­ται με τη θέση της Κίνας στον κόσμο. Εκεί μετα­ξύ άλλων σημειώνεται:

«Είμα­στε οι πιο κατάλ­λη­λοι για να ανα­λά­βου­με την ηγε­σία του κόσμου», αφού, όπως υπο­στη­ρί­ζε­ται, η Κίνα δια­χει­ρί­ζε­ται τους παγκό­σμιους φυσι­κούς πόρους πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κά, σε σχέ­ση με οποια­δή­πο­τε άλλη χώρα στον κόσμο, κατά συνέ­πεια πρέ­πει να ανα­λά­βει τα παγκό­σμια ηνία. Σημειώ­νε­ται πως ο κινε­ζι­κός στρα­τός θα πρέ­πει στο εξής να υπε­ρα­σπί­ζε­ται την κυριαρ­χία της χώρας και έξω από τα σύνο­ρά της και να κατευ­θυν­θεί σ’ εκεί­νες τις χώρες όπου βρί­σκο­νται τα «θεμε­λια­κά συμ­φέ­ρο­ντα της Κίνας» και να τα υπε­ρα­σπι­στεί.⁴³ Δηλα­δή επί της ουσί­ας προ­τεί­νε­ται η κινη­το­ποί­η­ση του κινε­ζι­κού στρα­τού εκεί που δρα­στη­ριο­ποιού­νται τα κινε­ζι­κά κεφά­λαια. Να θυμί­σου­με εδώ ότι σήμε­ρα η Κίνα παί­ζει δρα­στή­ριο ρόλο στη λεγό­με­νη «κατα­πο­λέ­μη­ση της πει­ρα­τεί­ας» (και η ελλη­νι­κή κυβέρ­νη­ση, στην «Κοι­νή Ανα­κοί­νω­ση»⁴⁴ που υπέ­γρα­ψε με την Κίνα κατά την πρό­σφα­τη επί­σκε­ψη του Κινέ­ζου πρω­θυ­πουρ­γού στην Ελλά­δα, ευχα­ρι­στεί την Κίνα για τις «φρου­ρές» του κινε­ζι­κού πολε­μι­κού στό­λου στα ελλη­νι­κά πλοία στα ανοι­κτά της Σομα­λί­ας), προ­σπα­θώ­ντας να ελέγ­χει στρα­τιω­τι­κά σημα­ντι­κά διε­θνή ναυ­τι­κά περάσματα.

Στο προ­α­να­φε­ρό­με­νο βιβλίο γίνε­ται λόγος για την «ανά­γκη ζωτι­κού χώρου» για την Κίνα και «φωτο­γρα­φί­ζο­νται» οι αχα­νείς εκτά­σεις της Σιβη­ρί­ας που «θα πρέ­πει να καλ­λιερ­γη­θούν από το μεγά­λο κινε­ζι­κό λαό»⁴⁵.

Εννο­εί­ται πως στη σημε­ρι­νή Κίνα ένα τέτοιο βιβλίο δε θα μπο­ρού­σε να κυκλο­φο­ρή­σει χωρίς τη συγκα­τά­θε­ση του ΚΚΚ. Για όσους θα μπο­ρού­σαν να αμφι­βάλ­λουν, ορί­στε τι έγρα­ψε το όργα­νο της ΚΕ του ΚΚΚ, «Ζεμίν Ζιμπάο» («Λαϊ­κή Ημε­ρη­σία»): «Σε τελι­κή φάση η Κίνα είναι προ­φα­νώς έτοι­μη να θέσει τη ρωσι­κή Απω Ανα­το­λή κάτω από τη δική της θεμε­λια­κή επιρ­ροή, αλλά με τέτοιο τρό­πο ώστε να μην προ­κα­λέ­σει την ανη­συ­χία της Μόσχας. Η δύνα­μη αυτής της επιρ­ρο­ής δε βασί­ζε­ται στη μεγά­λης κλί­μα­κας εισ­ροή κινε­ζι­κών εποί­κων, αλλά στην ανα­πά­ντε­χη “κινε­ζο­ποί­η­ση” των Ρώσων… Μια ωραία μέρα θα υπάρ­ξει μια σημα­ντι­κή κρί­ση και μπρο­στά στα μάτια της απο­δυ­να­μω­μέ­νης πολι­τι­κής και στρα­τιω­τι­κής επιρ­ρο­ής της Μόσχας, αυτοί οι Ρώσοι μπο­ρεί να προ­τι­μή­σουν να επι­λέ­ξουν υπέρ του Πεκί­νου κι όχι της δικής τους κυβέρ­νη­σης. Σε μια τέτοια υπο­θε­τι­κή εκδο­χή η ρωσι­κή Άπω Ανα­το­λή μπο­ρεί να γίνει μια επαρ­χία της Κίνας»⁴⁶.

Κοντά στα παρα­πά­νω να υπεν­θυ­μί­σου­με πως στις αρχές Αυγού­στου 2010 η εκπρό­σω­πος του Υπουρ­γεί­ου Αμυ­νας του Βιετ­νάμ, Νγκού­εν Φού­ονγκ Νγκα, δήλω­σε τα εξής: «Το Βιετ­νάμ απαι­τεί από την Κίνα να στα­μα­τή­σει άμε­σα να παρα­βιά­ζει την κυριαρ­χία του Βιετ­νάμ»⁴⁷. Κι αυτό για­τί στη θαλάσ­σια περιο­χή της Νότιας Κίνας, όπου υπάρ­χουν ενερ­γεια­κά κοι­τά­σμα­τα, εμφα­νί­στη­καν τα τελευ­ταία χρό­νια …«γκρί­ζες ζώνες» και αμφι­σβη­τού­με­νης κυριαρ­χί­ας περιοχές.

Βεβαί­ως, στα πλαί­σια των αντα­γω­νι­σμών δημιουρ­γού­νται «άξο­νες» συνερ­γα­σί­ας και «αντιά­ξο­νες». Ετσι βλέ­που­με τον πρω­θυ­πουρ­γό της Ιτα­λί­ας Μπερ­λου­σκό­νι, που συνη­θί­ζει να απευ­θύ­νει σε κάθε πολι­τι­κό αντί­πα­λό του τη βαριά κατη­γο­ρία του …«κομ­μου­νι­στή», να μην έχει κανέ­να πρό­βλη­μα να φωτα­γω­γή­σει «το Κολοσ­σαίο στη Ρώμη με «κομ­μου­νι­στι­κό» κόκ­κι­νο χρώ­μα προς τιμήν του Κινέ­ζου πρω­θυ­πουρ­γού που επι­σκέ­πτε­ται την «αιώ­νια πόλη», προσ­δο­κώ­ντας το διπλα­σια­σμό του δια­κρα­τι­κού εμπο­ρί­ου στα 100 δισ. δολ. έως το 2015, καθώς και «την ανά­πτυ­ξη λιμέ­νων και άλλων επεν­δύ­σε­ων, καθώς ανα­ζη­τούν μια στρα­τη­γι­κή «δίο­δο» στην Ευρώ­πη.⁴⁸

Συνεργασία με Ρωσία, Ινδία, Βραζιλία για αλλαγή συσχετισμού στις Διεθνείς Ενώσεις

Τα τελευ­ταία χρό­νια η Κίνα ανα­πτύσ­σει συντο­νι­σμό και συνερ­γα­σία με κρά­τη που διεκ­δι­κούν ανα­βάθ­μι­ση της διε­θνούς θέσης τους (Βρα­ζι­λία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα), τη γνω­στή ως BRIC, αλλά και συνερ­γα­σία-συμ­μα­χία σε περι­φε­ρεια­κές ενώ­σεις, όπως είναι η Οργά­νω­ση Συνερ­γα­σί­ας της Σαγκά­ης (μαζί με τη Ρωσία και τις κεντρο­α­σια­τι­κές πρώ­ην σοβιε­τι­κές Δημο­κρα­τί­ες). Μπο­ρούν αυτές οι συνερ­γα­σί­ες και συμ­μα­χί­ες να θεω­ρη­θεί ότι χτυ­πούν το «μονο­πο­λι­κό κόσμο» των ΗΠΑ;

Καταρ­χήν πρέ­πει να διευ­κρι­νί­σου­με πως «μονο­πο­λι­κός κόσμος» δεν υπάρ­χει ούτε και ποτέ υπήρ­ξε. Πάντα υπήρ­χε κλι­μά­κω­ση μέσα στο διε­θνές ιμπε­ρια­λι­στι­κό σύστη­μα, με τις ΗΠΑ να κατα­λαμ­βά­νουν κορυ­φαία θέση στην αμέ­σως μετα­πο­λε­μι­κή περί­ο­δο και να ηγού­νται της πάλης με το σοσια­λι­σμό, όπου ηγε­τι­κό ρόλο είχε η ΕΣΣΔ. Η πάλη μετα­ξύ ΝΑΤΟ — ΟΟΣΑ και Συμ­φώ­νου της Βαρ­σο­βί­ας — Συμ­βου­λί­ου Οικο­νο­μι­κής Αλλη­λο­βο­ή­θειας (ΣΟΑ) ήταν πάλη ταξι­κή. Μετά την ανα­τρο­πή της σοβιε­τι­κής εξου­σί­ας και τη διά­λυ­ση της ΕΣΣΔ έγι­ναν πιο έντο­νοι οι ενδοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κοί αντα­γω­νι­σμοί, στους οποί­ους οι ΗΠΑ, εξαι­τί­ας της ισχύ­ος τους, έχουν πρω­τα­γω­νι­στι­κό ρόλο. Ταυ­τό­χρο­να, εξαι­τί­ας της ανι­σό­με­τρης καπι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης, νέες ανα­δυό­με­νες ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυνά­μεις εμφα­νί­ζο­νται δίπλα στις ΗΠΑ, την ΕΕ και την Ιαπω­νία, επι­διώ­κο­ντας να απο­σπά­σουν μερί­δια από τις πρώ­τες ύλες, τους δρό­μους περά­σμα­τός τους και τις αγο­ρές. Αυτό παρου­σιά­ζε­ται στις μέρες μας από τα αστι­κά ΜΜΕ και ανα­λυ­τές ως ο «πολυ-πολι­κός κόσμος» και ως το τέλος του «μονο­πο­λι­κού κόσμου». Η ανι­σο­με­τρία σε περί­ο­δο εκδή­λω­σης οικο­νο­μι­κής κρί­σης επι­τα­χύ­νει ανα­κα­τα­τά­ξεις στο συσχε­τι­σμό των καπι­τα­λι­στι­κών δυνά­με­ων, αλλά αυτές δεν κάνουν τον κόσμο μας ούτε πιο ασφα­λή ούτε πιο ειρη­νι­κό. Οσο δεν επι­λύ­ε­ται σε εθνι­κό, περι­φε­ρεια­κό και παγκό­σμιο επί­πε­δο η αντί­θε­ση κεφα­λαί­ου — εργα­σί­ας, όσο στη βάση των ανερ­χό­με­νων δυνά­με­ων βρί­σκε­ται η «δίψα» του κεφα­λαί­ου για νέες αγο­ρές και πρώ­τες ύλες, δε θα έχου­με αλλα­γές σε ριζο­σπα­στι­κή κατεύ­θυν­ση. Τα κρά­τη που κερ­δί­ζουν έδα­φος στο διε­θνές ιμπε­ρια­λι­στι­κό σύστη­μα δεν μπο­ρούν να παί­ξουν το ρόλο που έπαι­ζε στο παρελ­θόν η ΕΣΣΔ, για­τί κινού­νται από το κίνη­τρο του πρό­σθε­του κέρ­δους για τα δικά τους μονο­πώ­λια. Αυτό ισχύ­ει και για την Κίνα και δεν μπο­ρεί να αναι­ρε­θεί επει­δή χρη­σι­μο­ποιεί­ται η κόκ­κι­νη σημαία και ο κομ­μου­νι­στι­κός τίτλος του κόμματος.

Επί­σης, όταν εστιά­ζου­με στη συνερ­γα­σία μετα­ξύ των χωρών του BRIC ή της «Οργά­νω­σης Συνερ­γα­σί­ας της Σαγκά­ης» ή του συντο­νι­σμού που έχουν πετύ­χει τα ΥΠΕΞ Κίνας, Ινδί­ας, Ρωσί­ας, δεν πρέ­πει να ξεχνά­με πως αυτή είναι η μια μόνο πλευ­ρά της ιμπε­ρια­λι­στι­κής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας. Πίσω από αυτή υπάρ­χει και η πλευ­ρά του σκλη­ρού αντα­γω­νι­σμού και των αντι­θέ­σε­ων ανά­με­σα σ’ αυτές τις δυνά­μεις, π.χ. μετα­ξύ Ρωσί­ας και Κίνας για την ενέρ­γεια στην Κεντρι­κή Ασία ή τις κινε­ζι­κές βλέ­ψεις προς τη ρωσι­κή Απω Ανα­το­λή κ.ά. Το ίδιο ισχύ­ει και για τις σχέ­σεις της Κίνας με την Ινδία, όπου εκτός της εκκρε­μό­τη­τας του άλυ­του συνο­ρια­κού ζητή­μα­τος (π.χ. τον Αύγου­στο του 2010 η Ινδία έστει­λε δύο μεραρ­χί­ες στο κρα­τί­διο Αρου­να­τσάλ-Πρα­ντές⁴⁹ για να ενι­σχύ­σει τα σύνο­ρά της με την Κίνα), υπάρ­χει κι ο σκλη­ρός αντα­γω­νι­σμός για την ηγε­μο­νία στην περιο­χή της Ανα­το­λι­κής Ασί­ας. Είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό πως, όπως έγι­νε γνω­στό, το Υπουρ­γείο Αμυ­νας της Ινδί­ας πραγ­μα­το­ποί­η­σε τόσο το 2009, όσο και το 2010 αλλε­πάλ­λη­λες συνε­δριά­σεις για να εξε­τά­σει το ζήτη­μα του εκσυγ­χρο­νι­σμού των κινε­ζι­κών ενό­πλων δυνά­με­ων, θέτο­ντας ανά­λο­γους στό­χους για τις ένο­πλες δυνά­μεις της Ινδί­ας.⁵⁰

Και στα κρά­τη της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής με ηγε­τι­κό ρόλο της Βρα­ζι­λί­ας ανα­πτύσ­σε­ται η τάση δια­φο­ρο­ποί­η­σης των σχέ­σε­ών τους με τις ΗΠΑ, γι’ αυτό επι­διώ­κε­ται ενί­σχυ­ση των σχέ­σε­ών τους με Κίνα, Ρωσία, Ινδία, αλλά και ΕΕ. Η πλευ­ρά των αντα­γω­νι­σμών και της συνερ­γα­σί­ας συνυ­πάρ­χει στον ιμπε­ρια­λι­στι­κό κόσμο, όπου η αλλη­λε­ξάρ­τη­ση και η σύνα­ψη συμ­μα­χιών συμ­βα­δί­ζει με τον αντα­γω­νι­σμό και τους αντιάξονες.

Ταυ­τό­χρο­να, όσοι θεω­ρούν πως η Κίνα απο­τε­λεί «κυμα­το­θραύ­στη» της «μονο­πο­λι­κό­τη­τας» των ΗΠΑ, παρα­λεί­πουν το γεγο­νός πως η Κίνα το 2001 στή­ρι­ξε δημό­σια το λεγό­με­νο «πόλε­μο κατά της τρο­μο­κρα­τί­ας» και το ψήφι­σμα του Συμ­βου­λί­ου Ασφα­λεί­ας 1373/2001, που θεσμο­θε­τεί την ιμπε­ρια­λι­στι­κή επι­θε­τι­κό­τη­τα με πρό­σχη­μα την «τρο­μο­κρα­τία». Εννο­εί­ται πως σε εντε­λώς δια­φο­ρε­τι­κή κατεύ­θυν­ση κινή­θη­κε το διε­θνές κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα, όταν στη Διε­θνή Συνά­ντη­ση των Κομ­μου­νι­στι­κών και Εργα­τι­κών Κομ­μά­των το 2002 (παρου­σία 62 ΚΚ) σημεί­ω­νε πως: «τα γεγο­νό­τα της 11ης του Σεπτέμ­βρη απο­τέ­λε­σαν το άλλο­θι για την εξα­πό­λυ­ση μιας άνευ προη­γου­μέ­νου επί­θε­σης κατά των ελευ­θε­ριών και των δικαιω­μά­των των λαών με το πρό­σχη­μα του πολέ­μου κατά της τρο­μο­κρα­τί­ας. Οι ιμπε­ρια­λι­στές ονο­μά­ζουν τρο­μο­κρα­τι­κό κάθε κίνη­μα αντί­στα­σης που αγω­νί­ζε­ται κατά της καπι­τα­λι­στι­κής παγκο­σμιο­ποί­η­σης και των αντι­λαϊ­κών απο­φά­σε­ων που παίρ­νο­νται από διε­θνείς οργα­νι­σμούς (ΔΝΤ, Παγκό­σμια Τρά­πε­ζα, ΠΟΕ, ΕΕ κλπ.), αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κά κινή­μα­τα που αγω­νί­ζο­νται κατά των ιμπε­ρια­λι­στι­κών επεμ­βά­σε­ων και πολέ­μων και κατά του ΝΑΤΟ, καθώς και κάθε κοι­νω­νι­κό και εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κό κίνη­μα καθώς και αγώ­νες ενά­ντια σε δικτα­το­ρι­κά και φασι­στι­κά καθε­στώ­τα»⁵¹.

Η συμμαχία της Κίνας με «αναπτυσσόμενες» οικονομίες

Στις 10 Ιού­λη του 1986 η Κίνα εξέ­φρα­σε επί­ση­μα τη θέλη­σή της να εντα­χθεί στην GATT (Γενι­κή Συμ­φω­νία Δασμών και Εμπο­ρί­ου) και στις 11 Δεκέμ­βρη 2001 έγι­νε το 143ο μέλος του Παγκό­σμιου Οργα­νι­σμού Εμπο­ρί­ου (ΠΟΕ), που απο­τέ­λε­σε τη μετε­ξέ­λι­ξη της GATT.

Μέσα στον ΠΟΕ η Κίνα ανα­δει­κνύ­ει δευ­τε­ρεύ­ου­σες αντι­θέ­σεις που υπάρ­χουν στο παγκό­σμιο ιμπε­ρια­λι­στι­κό σύστη­μα. Στην εισή­γη­σή του στο 16ο Συνέ­δριο του ΚΚ Κίνας ο Ζιανγκ Ζεμίν έκα­νε λόγο για «δια­φο­ρές στην ανά­πτυ­ξη Νότου και Βορ­ρά», καθώς και «πίε­ση οικο­νο­μι­κής, επι­στη­μο­νι­κο-τεχνι­κής και άλλης υπε­ρο­χής από τις ανε­πτυγ­μέ­νες χώρες».⁵² Σύμ­φω­να με ορι­σμέ­νες εκτι­μή­σεις η Κίνα στα­θε­ρά επι­διώ­κει να εμφα­νί­ζε­ται ως εκπρό­σω­πος και ηγέ­της των ανα­πτυσ­σό­με­νων χωρών.⁵³

Παρά τη διε­θνή ανα­βάθ­μι­ση της Κίνας στον οικο­νο­μι­κό τομέα, η ηγε­σία της Κίνας επι­μέ­νει να παρου­σιά­ζει τη χώρα ως μια «ανα­πτυσ­σό­με­νη χώρα».54 Ο ισχυ­ρι­σμός αυτός στη­ρί­ζε­ται σε τρία επι­χει­ρή­μα­τα: α) Το κατά κεφα­λήν ΑΕΠ της Κίνας για το 2008 ήταν μόλις 3,300 δολά­ρια, δηλα­δή η Κίνα είναι μόλις στην 104η θέση στον κόσμο. β) Μέσα στο 1,3 δισε­κα­τομ­μύ­ρια πλη­θυ­σμό της Κίνας υπάρ­χουν πάνω από 700 εκα­τομ­μύ­ρια αγρό­τες. γ) Η βιο­μη­χα­νία, η γεωρ­γία και ο τομέ­ας των υπη­ρε­σιών της Κίνας έχουν αντί­στοι­χα μερί­δια στο ΑΕΠ 49%, 11% και 40%, ενώ σε άλλες χώρες με μεγα­λύ­τε­ρο βαθ­μό καπι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης, η βιο­μη­χα­νία κι η γεωρ­γία έχουν ακό­μη μικρό­τε­ρα ποσο­στά, υπέρ των υπη­ρε­σιών. Η αύξη­ση του ΑΕΠ το 2009 ήταν κατά 9,5% στη βιο­μη­χα­νία, 8,4% στις υπη­ρε­σί­ες και μόνο 4,2% στη γεωργία.

Η κατά­τα­ξη του ΟΗΕ και του ΟΟΣΑ είναι προ­βλη­μα­τι­κή και δεν απο­δί­δει την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της Κίνας, όπως δεν την απο­δί­δει και ο χαρα­κτη­ρι­σμός της ως «ανα­πτυσ­σό­με­νης» από την ίδια την ηγε­σία της Κίνας. Τα παρα­πά­νω φαι­νό­με­να «ανα­πτυσ­σό­με­νης» καπι­τα­λι­στι­κής οικο­νο­μί­ας οφεί­λο­νταν στη βαθιά ανι­σο­με­τρία μετα­ξύ του ανα­το­λι­κού και δυτι­κού τμή­μα­τός της. Μια ακρι­βέ­στε­ρη απει­κό­νι­ση θα έδι­ναν τα ανά­λο­γα στοι­χεία για το ανα­το­λι­κό τμή­μα της.⁵⁵ Και βέβαια για το ανα­πτυγ­μέ­νο ανα­το­λι­κό τμή­μα ισχύ­ει ό,τι για τον καπι­τα­λι­σμό: η συγκέ­ντρω­ση των μέσων παρα­γω­γής σε λίγα χέρια και η αύξη­ση της κοι­νω­νι­κής ανισότητας.

Και από αυτή την άπο­ψη η συμ­μα­χία της Κίνας με άλλες αντί­στοι­χες δυνά­μεις (π.χ. Ινδία) στα μεγέ­θη της καπι­τα­λι­στι­κής ανι­σο­με­τρί­ας δεν τις φέρ­νουν στην ίδια θέση με πολύ πιο καθυ­στε­ρη­μέ­νες κοι­νω­νί­ες, όπως της Αφρι­κής ή της Ασί­ας. Όμως στο όνο­μα της «καθυ­στέ­ρη­σης» δια­μορ­φώ­νο­νται «πατριω­τι­κά ορά­μα­τα», με τα οποία γίνε­ται προ­σπά­θεια να εγκλω­βι­στεί το εργα­τι­κό κίνη­μα, τα ΚΚ, άλλες ριζο­σπα­στι­κές δυνά­μεις, που καλού­νται να ξεχά­σουν προς το παρόν την ταξι­κή πάλη και την ανά­γκη οικο­δό­μη­σης μιας άλλης κοι­νω­νί­ας και ν’ αφο­σιω­θούν στο έργο της «ενί­σχυ­σης της διε­θνούς θέσης της χώρας» τους. Συχνά η επι­δί­ω­ξη για «εθνι­κή ανά­πτυ­ξη» συν­δυά­ζε­ται και μ’ έναν επι­λε­κτι­κό «αντι­ι­μπε­ρια­λι­σμό», που επι­κε­ντρώ­νε­ται μόνο ενά­ντια στις ΗΠΑ, οι οποί­ες χαρα­κτη­ρί­ζο­νται «αυτο­κρα­το­ρία» και ίσως και ενά­ντια σε κάποια από τα ισχυ­ρά κρά­τη της Δυτι­κής Ευρώ­πης. Σε αυτή την κατεύ­θυν­ση κινεί­ται και η θεω­ρία του λεγό­με­νου «χρυ­σού δισε­κα­τομ­μυ­ρί­ου» (των 30 περισ­σό­τε­ρο «ανε­πτυγ­μέ­νων χωρών» που ανή­κουν στον ΟΟΣΑ), που προ­βάλ­λει ως βασι­κό κρι­τή­ριο δια­χω­ρι­σμού την κατά κεφα­λή κατα­νά­λω­ση των διά­φο­ρων αγα­θών ανά χώρα.

Την ίδια ώρα, αυτοί που εστιά­ζουν τόσο πολύ στο δια­χω­ρι­σμό σε ανα­πτυγ­μέ­νες κι ανα­πτυσ­σό­με­νες χώρες, ξεχνούν πως και στις πιο πλού­σιες σήμε­ρα καπι­τα­λι­στι­κές χώρες, όπως οι ΗΠΑ, είναι έκδη­λα τα φαι­νό­με­να της μαζι­κής φτώ­χειας κι εξα­θλί­ω­σης λαϊ­κών στρω­μά­των. Οπως και στις πιο φτω­χές υπάρ­χουν φαι­νό­με­να τερά­στιου πλου­τι­σμού, ίσως και πιο απρο­κά­λυ­πτου απ’ ό,τι στις λεγό­με­νες ανα­πτυγ­μέ­νες χώρες.

Για­τί ισχύ­ει η ανά­λυ­ση του Κ. Μαρξ, πως: «Οσο πιο παρα­γω­γι­κή είναι μια χώρα σε σύγκρι­ση με μια άλλη στην παγκό­σμια αγο­ρά, τόσο πιο ψηλοί είναι οι μισθοί εργα­σί­ας σε αυτήν, συγκρι­νό­με­νοι με τους μισθούς των άλλων χωρών. Στην Αγγλία είναι υψη­λό­τε­ρος όχι μόνο ο ονο­μα­στι­κός, αλλά και ο πραγ­μα­τι­κός μισθός εργα­σί­ας απ’ ό,τι στην ηπει­ρω­τι­κή Ευρώ­πη. Ο εργά­της τρώ­ει περισ­σό­τε­ρο κρέ­ας, ικα­νο­ποιεί περισ­σό­τε­ρες ανά­γκες… Ομως, ο μισθός εργα­σί­ας στην Αγγλία είναι υψη­λό­τε­ρος όχι στον ίδιο βαθ­μό, στον οποίο η παρα­γω­γι­κό­τη­τα των Αγγλων εργα­τών ξεπερ­νά­ει την παρα­γω­γι­κό­τη­τα των εργα­τών των άλλων χωρών»⁵⁶.

Αν λοι­πόν οι κομ­μου­νι­στι­κές δυνά­μεις παραι­τη­θούν από το σύν­θη­μα της προ­λε­τα­ρια­κής διε­θνι­στι­κής αλλη­λεγ­γύ­ης και προ­σχω­ρή­σουν στην ιδέα του δια­χω­ρι­σμού του κόσμου σε «Βορ­ρά-Νότο» ή του «χρυ­σού δισε­κα­τομ­μυ­ρί­ου», θα πέσουν εύκο­λα στην παγί­δα της «ενό­τη­τας» με το λεγό­με­νο «εθνι­κά προ­σα­να­το­λι­σμέ­νο κεφά­λαιο», δηλα­δή με την αστι­κή τάξη της χώρας τους (ή με τμή­μα της), που απο­ζη­τά μια καλύ­τε­ρη θέση στο παγκό­σμιο καπι­τα­λι­στι­κό σύστη­μα για τον εαυ­τό της. Τότε, ως κομ­μου­νι­στές, θα έχουν συνει­δη­τά ή ασυ­νεί­δη­τα ανα­θε­ω­ρή­σει τη βασι­κή λενι­νι­στι­κή θέση για τον «ιμπε­ρια­λι­σμό, ανώ­τα­το στά­διο του καπι­τα­λι­σμού», που αφο­ρά ολό­κλη­ρη την αντι­δρα­στι­κή επο­χή του καπι­τα­λι­σμού, επο­μέ­νως και κάθε καπι­τα­λι­στι­κή κοι­νω­νία, με περισ­σό­τε­ρη ή λιγό­τε­ρη δύνα­μη στην παγκό­σμια αγο­ρά. Να για­τί η στά­ση της Κίνας και στο συγκε­κρι­μέ­νο θέμα, όπου επι­διώ­κει να εμφα­νι­στεί ως «ηγέ­της» των «ανα­πτυσ­σό­με­νων» χωρών, συμ­βάλ­λει στον απο­προ­σα­να­το­λι­σμό και στη δια­μόρ­φω­ση συγ­χύ­σε­ων στο διε­θνές κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα, αφού επι­κε­φα­λής αυτής της προ­σπά­θειας εμφα­νί­ζε­ται μια μεγά­λη χώρα που κυβερ­νά ένα κόμ­μα που φέρει τον τίτλο «κομ­μου­νι­στι­κό».

Γνω­στός ο ρόλος της Κίνας στον πόλε­μο του Βιετνάμ…

Το δήθεν αναπόφευκτο  «άνοιγμα» στην παγκόσμια αγορά

Από το ΚΚΚ, αλλά και από άλλες δυνά­μεις, η στα­δια­κή ενί­σχυ­ση των καπι­τα­λι­στι­κών σχέ­σε­ων προ­βλή­θη­κε ως συμ­με­το­χή στην παγκο­σμιο­ποί­η­ση: «Στον όλο και περισ­σό­τε­ρο παγκο­σμιο­ποι­η­μέ­νο κόσμο σήμε­ρα, η Κίνα δεν μπο­ρεί να ανα­πτυ­χθεί απο­μο­νω­μέ­νη από τον κόσμο και, αφε­τέ­ρου, ο κόσμος δεν μπο­ρεί να αγνο­ή­σει την Κίνα στη δια­δι­κα­σία επί­τευ­ξης ευη­με­ρί­ας»⁵⁷. Αλλά η «παγκό­σμια αγο­ρά» δεν είναι ουδέ­τε­ρη, μια αγο­ρά στην οποία αμοι­βαία ανταλ­λάσ­σο­νται προ­ϊ­ό­ντα της καπι­τα­λι­στι­κής με εκεί­να της σοσια­λι­στι­κής παρα­γω­γής. Το φαι­νό­με­νο της λεγό­με­νης «παγκο­σμιο­ποί­η­σης», στο όνο­μα της οποί­ας δέχε­ται επί­θε­ση το σημε­ρι­νό επί­πε­δο μισθών στον ανα­πτυγ­μέ­νο καπι­τα­λι­σμό, δεν είναι και­νούρ­γιο. Ηδη στο «Κομ­μου­νι­στι­κό Μανι­φέ­στο» γίνε­ται ανα­φο­ρά στην «παγκό­σμια αγο­ρά»: «Με την εκμε­τάλ­λευ­ση της παγκό­σμιας αγο­ράς, η αστι­κή τάξη δια­μορ­φώ­νει κοσμο­πο­λι­τι­κά την παρα­γω­γή και την κατα­νά­λω­ση όλων των χωρών. Προς μεγά­λη λύπη των αντι­δρα­στι­κών αφαί­ρε­σε το εθνι­κό έδα­φος κάτω από τα πόδια της βιο­μη­χα­νί­ας. Εκμη­δε­νί­στη­καν κι εξα­κο­λου­θούν καθη­με­ρι­νά να εκμη­δε­νί­ζο­νται οι παμπά­λαιες εθνι­κές βιο­μη­χα­νί­ες. Εκτο­πί­ζο­νται από νέες βιο­μη­χα­νί­ες που η εισα­γω­γή τους γίνε­ται ζωτι­κό ζήτη­μα για όλα τα πολι­τι­σμέ­να έθνη, από βιο­μη­χα­νί­ες που δεν επε­ξερ­γά­ζο­νται πια ντό­πιες πρώ­τες ύλες που βρί­σκο­νται στις πιο απο­μα­κρυ­σμέ­νες ζώνες και που τα προ­ϊ­ό­ντα τους δεν κατα­να­λώ­νο­νται μονά­χα στην ίδια τη χώρα, αλλά ταυ­τό­χρο­να σε όλα τα μέρη του κόσμου. Στη θέση των παλιών ανα­γκών, που ικα­νο­ποιού­νταν από τα εθνι­κά προ­ϊ­ό­ντα, μπαί­νουν και­νού­ριες ανά­γκες, που για να ικα­νο­ποι­η­θούν απαι­τούν προ­ϊ­ό­ντα των πιο απο­μα­κρυ­σμέ­νων χωρών και κλι­μά­των. Στη θέση της παλιάς τοπι­κής και εθνι­κής αυτάρ­κειας και απο­κλει­στι­κό­τη­τας, μπαί­νει μια ολό­πλευ­ρη συναλ­λα­γή, μια ολό­πλευ­ρη αλλη­λε­ξάρ­τη­ση των εθνών. Κι αυτό που γίνε­ται στην υλι­κή παρα­γω­γή γίνε­ται και στην πνευ­μα­τι­κή παρα­γω­γή. Τα πνευ­μα­τι­κά προ­ϊ­ό­ντα των ξεχω­ρι­στών εθνών γίνο­νται κοι­νό χτή­μα. Η εθνι­κή μονο­μέ­ρεια και ο εθνι­κός περιο­ρι­σμός γίνο­νται όλο και πιο αδύ­να­τα και από τις πολ­λές εθνι­κές και τοπι­κές φιλο­λο­γί­ες δια­μορ­φώ­νε­ται μια παγκό­σμια φιλο­λο­γία»⁵⁸.

Μπο­ρεί η «συμ­με­το­χή της Κίνας» στη διε­θνή αγο­ρά να θεω­ρη­θεί ως μια ανα­γκα­στι­κή ανταλ­λα­γή εμπο­ρευ­μά­των δια­φο­ρε­τι­κών οικο­νο­μιών που επι­βάλ­λε­ται από το διε­θνή συσχε­τι­σμό; Οχι, για­τί πάνω απ’ όλα πρό­κει­ται για εξα­γω­γή κεφα­λαί­ου, συσ­σω­ρευ­μέ­νου στην Κίνα με καπι­τα­λι­στι­κές σχέ­σεις παρα­γω­γής. Γι’ αυτό δεν μπο­ρεί να γίνει σύγκρι­ση με τις εμπο­ρι­κές συναλ­λα­γές της ΕΣΣΔ με καπι­τα­λι­στι­κές οικονομίες.

Είναι γνω­στό πως η σοσια­λι­στι­κή οικο­δό­μη­ση στην ΕΣΣΔ στη­ρί­χτη­κε πρώ­τα απ’ όλα στην κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση των συγκε­ντρω­μέ­νων μέσων παρα­γω­γής, στον κεντρι­κό σχε­δια­σμό και σε ανά­λο­γα μέτρα οικο­νο­μι­κής φύσης στις διε­θνείς οικο­νο­μι­κές σχέ­σεις, όπως ήταν το κρα­τι­κό μονο­πώ­λιο του εξω­τε­ρι­κού εμπο­ρί­ου, που καθιε­ρώ­θη­κε τον Απρί­λη του 1918. Ακό­μη και στις συν­θή­κες της ΝΕΠ (τις οποί­ες κάποιοι αρέ­σκο­νται να επι­κα­λού­νται όταν ανα­φέ­ρο­νται στη σημε­ρι­νή Κίνα) το κρα­τι­κό μονο­πώ­λιο απέ­κτη­σε μια ακό­μη μεγα­λύ­τε­ρη σημα­σία ως ανά­χω­μα απέ­να­ντι στις αυξα­νό­με­νες καπι­τα­λι­στι­κές τάσεις. Ο Λένιν, στην αντι­πα­ρά­θε­σή του με τον Μπου­χά­ριν, υπε­ρα­σπί­στη­κε τη σημα­σία του μονο­πω­λί­ου στο εξω­τε­ρι­κό εμπό­ριο. Και ο Στά­λιν στην πορεία σημεί­ω­νε την ανά­γκη «να σχε­δια­σθεί η οικο­νο­μία έτσι ώστε να εξα­σφα­λι­σθεί η αυτο­τέ­λεια της λαϊ­κής οικο­νο­μί­ας, ώστε η οικο­νο­μία μας να μην μετα­τρα­πεί σε εξάρ­τη­μα των καπι­τα­λι­στι­κών χωρών. Είναι στο χέρι μας, να μην γίνου­με εξάρ­τη­μα της καπι­τα­λι­στι­κής οικο­νο­μί­ας»⁵⁹.

Ο Στά­λιν, στο κλεί­σι­μό του στην 7η Ολο­μέ­λεια της Εκτε­λε­στι­κής Επι­τρο­πής της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς στις 13 Δεκέμ­βρη του 1926, καταρ­ρί­πτει το μύθο πως η ΕΣΣΔ είναι «εξαρ­τη­μέ­νη» από την παγκό­σμια καπι­τα­λι­στι­κή αγο­ρά επει­δή έχει οικο­νο­μι­κές σχέ­σεις με καπι­τα­λι­στι­κές χώρες. Σημειώ­νει την αλλη­λε­ξάρ­τη­ση που υπάρ­χει σ’ αυτές τις σχέ­σεις και τονί­ζει πως είναι άλλο πράγ­μα αυτού του είδους η αλλη­λε­ξάρ­τη­ση κι άλλο η ενσω­μά­τω­ση (δια­σύν­δε­ση) της οικο­νο­μί­ας της χώρας στα πλαί­σια της παγκό­σμιας καπι­τα­λι­στι­κής οικο­νο­μί­ας.⁶⁰ Δηλα­δή η μη ενσω­μά­τω­ση προ­ϋ­πέ­θε­τε τον κεντρι­κό σχε­δια­σμό, το κρα­τι­κό μονο­πώ­λιο στο εξω­τε­ρι­κό εμπό­ριο και το τρα­πε­ζι­κό σύστη­μα και την κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση των βιο­μη­χα­νιών. Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της Κίνας είναι τελεί­ως δια­φο­ρε­τι­κή εκεί­νης της ΕΣΣΔ επί ΝΕΠ. Στην Κίνα:

α) Δεν υπάρ­χει μονο­πώ­λιο στο εξω­τε­ρι­κό εμπό­ριο. Χιλιά­δες ξένες εται­ρί­ες που δρα­στη­ριο­ποιού­νται στην Κίνα καλύ­πτουν το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος των κινε­ζι­κών εξα­γω­γών, που βέβαια εξαρ­τώ­νται από τους δικούς τους σχε­δια­σμούς, στη βάση της κερ­δο­φο­ρί­ας τους κι όχι βέβαια από μια κεντρι­κά σχε­δια­σμέ­νη οικονομία.
β) Δρουν 440 ξένες ιδιω­τι­κές τρά­πε­ζες, οι οποί­ες κι έχουν απο­κτή­σει του­λά­χι­στον ένα 10% των μετο­χών των κρα­τι­κών κινε­ζι­κών τρα­πε­ζών και από το 2005 ανα­πτύσ­σο­νται και οι ντό­πιες ιδιω­τι­κές τρά­πε­ζες.⁶¹
γ) Σημα­ντι­κό κομ­μά­τι της βιο­μη­χα­νί­ας είναι ιδιω­τι­κό και απο­κρα­τι­κο­ποι­η­μέ­νο (μετο­χι­κές εται­ρί­ες), ενώ υπο­λο­γί­ζε­ται ότι ο ιδιω­τι­κός τομέ­ας παρά­γει το 70% του ΑΕΠ⁶².
δ) Η ντό­πια νομο­θε­σία, ιδιαί­τε­ρα στον οικο­νο­μι­κό κι εμπο­ρι­κό τομέα, είναι πλή­ρως εναρ­μο­νι­σμέ­νη, χάρη και στα εργα­λεία του ΠΟΕ, στις νόρ­μες της παγκό­σμιας καπι­τα­λι­στι­κής οικονομίας.

Επίλογος

Συνο­ψί­ζο­ντας, η κυριαρ­χία των καπι­τα­λι­στι­κών σχέ­σε­ων στην Κίνα, που είναι σήμε­ρα γεγο­νός, αργά ή γρή­γο­ρα θα επι­φέ­ρει μεγα­λύ­τε­ρη εναρ­μό­νι­ση και στο πολι­τι­κό της σύστη­μα, στην κυρί­αρ­χη ιδε­ο­λο­γία, στο σύνο­λο των στοι­χεί­ων του εποι­κο­δο­μή­μα­τος, που ο καπι­τα­λι­στι­κός τους χαρα­κτή­ρας θα εκφρα­στεί και στους συμ­βο­λι­σμούς τους. Η όξυν­ση των ταξι­κών αντι­θέ­σε­ων θα ωρι­μά­σει και την ανά­γκη να εκφρα­στεί το επα­να­στα­τι­κό εργα­τι­κό κίνη­μα με το δικό του κόμ­μα ενά­ντια στην καπι­τα­λι­στι­κή εξουσία.

1. «Η απει­λή του κίτρι­νου γίγα­ντα», http://www.paraskhnio.gr/index.php?option= com_content&view=article&id=435:2010–09-06–10-00–51&catid=13:paraskhnio-ston-kosmo&Itemid=8.
2. «Η Κίνα απο­τε­λεί πλέ­ον τη μεγα­λύ­τε­ρη εξα­γω­γι­κή δύνα­μη του κόσμου», http://www.eurocapital.gr/index.php/permalink/5287.html
3. http://sino.by/analitics/109-analitics.
4. http://o‑kitae.ru/sovremennaya-ekonomika-kitaya/16.html.
5. «Η φιλο­σο­φία της επι­τυ­χί­ας των κινέ­ζων δισε­κα­τομ­μυ­ριού­χων», http://www.buffett.ru/investments/?ID=3293&print=Y.
6. «Οι μεγα­λύ­τε­ρες εται­ρί­ες στην Κίνα και στον κόσμο», http://russian.cntv.cn/program/news_ru/20100906/102640.shtml.
7. «Ο αριθ­μός των ιδιω­τι­κών επι­χει­ρή­σε­ων στην Κίνα ξεπέ­ρα­σε τα 3,5 εκα­τομ­μύ­ρια», http://www.ttservice.by/index.php?name=news&op=view&id=4.
8. «Φέτος οι 500 ισχυ­ρό­τε­ρες ιδιω­τι­κές επι­χει­ρή­σεις της Κίνας έχουν 5 ιδιαι­τε­ρό­τη­τες», http://russian.china.org.cn/exclusive/txt/2010–09/01/content_20841263.htm.
9. Ο.π.
10. «Η Κίνα το 2009 ήταν μέσα στους 5 μεγα­λύ­τε­ρους επεν­δυ­τές στον κόσμο», http://www.bfm.ru/news/2010/09/06/kitaj-v-2009-godu-stal-pjatym-krupnejshim-investorom-v-mire.html.
11. «Παγκό­σμια οικο­νο­μία: Ο κινέ­ζι­κος κύκλος», http://www.warandpeace.ru/ru/reports/vprint/51067.
12. «ΗΠΑ: Αγο­ρές αμε­ρι­κα­νι­κών ομο­λό­γων από την Κίνα», http://www.capital.gr/News Print.asp?id=1048344.
13. «Η Κίνα βαδί­ζει στον κόσμο», http://www.chaskor.ru/article/kitaj_poshel_po_miru_18811.
14. «Σκού­πα πρώ­των υλών», http://www.expert.ru/printissues/expert/2009/40/resursnuy_pylesos/. Τα παρα­κά­τω στοι­χεία σ’ αυτό το κεφά­λαιο είναι από το συγκε­κρι­μέ­νο άρθρο.
15. «Το Πεντά­γω­νο ανη­συ­χεί για την αυξα­νό­με­νη στρα­τιω­τι­κή ισχύ της Κίνας», http://www.bbc.co.uk/russian/international/2010/08/100817_cnina_military_report_pentagon.shtml.
16. «Πεντά­γω­νο: Η Κίνα συνε­χί­ζει να αυξά­νει το στρα­τιω­τι­κό δυνα­μι­κό της», http:// www.voanews.com/russian/news/world-news/US-China-military-2010–08-16–100809179.html
17. «Η συνο­λι­κή ισχύς της Κίνας», http://www.journal-neo.com/?q=node/488.
18. «Το στρα­τιω­τι­κό δυνα­μι­κό της Κίνας βρί­σκε­ται στη 2η παγκό­σμια θέση», http://vpk.name/news/35274_voennyii_potencial_kitaya_zanimaet_vtoroe_mesto_v_mire.html.
19. Στοι­χεία από τη ρωσό­φω­νη ιστο­σε­λί­δα του κινε­ζι­κού υπουρ­γεί­ου εμπο­ρί­ου http://russia.mofcom.gov.cn/article/subject/zhongguo/lanmufff/200803/ 20080305410262.html.
20. «Ζεμίν Ζιμπάο», http://russian.people.com.cn/31521/6980549.html.
21. Γιαν Τζε­τσί: «Η ΛΔ Κίνας όλο και περισ­σό­τε­ρη προ­σο­χή δίνει στην ανά­πτυ­ξη, ανα­λαμ­βά­νο­ντας όλο και μεγα­λύ­τε­ρη ευθύ­νη», ομι­λία στο Μόνα­χο, 5 Φλε­βά­ρη 2010, http://russian.people.com.cn/31520/6889574.html.
22. Β. Ι. Λένιν: «Ο Ιμπε­ρια­λι­σμός, ανώ­τα­το στά­διο του καπι­τα­λι­σμού», «Απα­ντα», εκδ. «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», τ. 27, σελ. 378–379.
23. Από την ιστο­σε­λί­δα της κινε­ζι­κής πρε­σβεί­ας στην Αθή­να: http://gr.china-embassy.org/eng/xwdt/t261536.htm.
24. Ο.π.
25. Ψήφι­σμα του Ευρω­παϊ­κού Κοι­νο­βου­λί­ου της 23ης Απρί­λη 2008 σχε­τι­κά με την πολι­τι­κή της Κίνας και τον αντί­κτυ­πό της στην Αφρι­κή, 2007/2255(INI) (2009/C 259 E/08).
26. Νικί­τα Μεντ­κό­βιτς: «Η χρη­μα­τι­κή διά­στα­ση του πολέ­μου στο Αφγα­νι­στάν (1979–1989)» http://afghanistan.ru/print/?id=18319.
27. Steve Coll: «Anatomy of a Victory CIA s Covert Afghan War», «Washington Post», 19 July 1992, http://emperors-clothes.com/docs/anatomy.htm.
28. Α. Σ. Βορό­νιν: «Βιετ­νάμ, ανε­ξαρ­τη­σία, ενό­τη­τα, σοσια­λι­σμός», εκδ. «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», σελ. 96–97.
29. Α. Σ. Βορό­νιν: «Το Βιετ­νάμ σήμε­ρα», εκδ. «Νέα βιβλία», σελ. 109.
30. Ο.π.
31. Consolidated Guidance No. 8, περί­λη­ψη­στους «The New York Times», 4 November 1979, p. A1.
32. Jonathan Pollack: «The Lessons of Coalition Politics: Sino-American Security Relations», Santa Monica: RAND Corporation, 1984, p. 70.
33. Σ. Λαβρέ­νοφ — Ι. Ποπόφ: «Η Σοβιε­τι­κή Ενω­ση στους τοπι­κούς πολέ­μους και συγκρού­σεις», http://militera.lib.ru/h/lavrenov_popov/index.html.
34. http://www.arlindo-correia.com/gleijeses4.pdf.
35. Εφη­με­ρί­δα «Ημε­ρη­σία», 23 Σεπτέμ­βρη 2010, http://www.imerisia.gr/article.asp? catid=12337&subid=2&pubid=61921147.
36. «Η Στρα­τιω­τι­κή Δύνα­μη στο Κοσ­συ­φο­πέ­διο (KFOR)», http://tosyntagma.ant-sakkoulas.gr/afieromata/item.php?id=395.
37. http://www.rian.ru/world/20100722/257443658.html.
38. http://www.hellasontheweb.org/2010–04-05–22-20–08/2010–04-06–12-08–05/785‑2010-09–01-20–11-24?tmpl=component&print=1&layout=default&page=.
39. Αθη­ναϊ­κό Πρα­κτο­ρείο Ειδή­σε­ων — Μακε­δο­νι­κό Πρα­κτο­ρείο Ειδήσεων.
40. http://www.inews.gr/news/1/iper-prasinis-anaptixis-simfonoun-sosialistiki-diethnis-kai-kommounistiko-komma-kinas.htm.
41. http://www.pasok.gr/portal/resource/contentObject/id/b334bc62-b685-4619–8b73-b72f8e76276a.
42. Ο πλή­ρης τίτλος του είναι: «Η Κίνα θυμώ­νει. Μεγά­λη επο­χή, μεγά­λοι στό­χοι και οι εσω­τε­ρι­κές και εξω­τε­ρι­κές ανα­τα­ρα­χές». Εκδο­τι­κό «Τζιαν­σού Ζεν­μίν Τσου­μαν­σέ», που εκδί­δει μετα­ξύ άλλων πολι­τι­κά, φιλο­σο­φι­κά και λογο­τε­χνι­κά βιβλία. Μάρ­της 2009.

Συγ­γρα­φείς είναι πέντε επι­φα­νείς δημο­σιο­γρά­φοι και συγ­γρα­φείς: Σουν Σια­ο­τζιούν, στρα­τιω­τι­κός ανα­λυ­τής του κεντρι­κού τηλε­ο­πτι­κού σταθ­μού «Φεν­χουάν». Βαν Σιά­ο­ντουν, δημο­σιο­γρά­φος. Σουν Τζιάν, δημο­σιο­γρά­φος και συγ­γρα­φέ­ας του βιβλί­ου «Η Κίνα μπο­ρεί να πει όχι». Χουάν Τζι­σού, υπο­διευ­θυ­ντής του «Περιο­δι­κού διε­θνών κοι­νω­νι­κών επι­στη­μών». Λιού Γιάν, δημο­σιο­γρά­φος, σχο­λια­στής στα ΜΜΕ σε ζητή­μα­τα οικο­νο­μί­ας, ιστο­ρί­ας, πολιτισμού.

43. «Η κινε­ζι­κή στρα­τιω­τι­κή ισχύς», 26.8.2010, http://www.odnagdy.com/2010/08/ blog-post_9626.html.
44. Κοι­νή ανα­κοί­νω­ση για την εμβά­θυν­ση της εκτε­νούς στρα­τη­γι­κής συνερ­γα­σί­ας μετα­ξύ της Κίνας και της Ελλά­δας, http://greek.cri.cn/161/2010/10/04/42s4914.htm.
45. «Για­τί η Κίνα θυμώ­νει με τη Ρωσία», http://kp.ru/daily/24313/506551.
46. «Η Κίνα όλο και περισ­σό­τε­ρο προ­σελ­κύ­ει τη ρωσι­κή Απω Ανα­το­λή», http://world.people.com.cn/GB/1030/6677024.html και μετά­φρα­ση στα ρωσι­κά: http://www.inosmi.ru/world/20080130/239263.html.
47. «Οι γεί­το­νες της Κίνας εξο­πλί­ζο­νται με ό,τι μπο­ρούν», http://www.ng.ru/world/2010–08-10/7_vietnam.html.
48. «Με …κόκ­κι­νο Κολοσ­σαίο υπο­δέ­χτη­κε η Ιτα­λία την Κίνα», http://www.euro2day. gr/news/world/125/articles/607508/ArticleNewsWorld.aspx.
49. «Η Ινδία απέ­στει­λε 2 μεραρ­χί­ες στα σύνο­ρα με την Κίνα», http://www.warandpeace.ru/ru/news/vprint/50479.
50. «Η Ινδία αυξά­νει τη στρα­τιω­τι­κή ισχύ της, ως απά­ντη­ση στην Κίνα», http://flot.com/nowadays/concept/opposite/indiareadiesforchinafight/index.php?print=Y.
51. Ανα­κοί­νω­ση της Διε­θνούς Συνά­ντη­σης των Κομ­μου­νι­στι­κών κι Εργα­τι­κών Κομ­μά­των, Αθή­να 2002. http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=1320825&publDate=2002–06-26%2000:00:00.0.

52. Εισή­γη­ση στο 16ο Συνέ­δριο του ΚΚΚ, http://russian.china.org.cn/news/txt/2002–11/19/content_2050838.htm.
53. Α. Λου­κίν: «Το κινέ­ζι­κο “όρα­μα” και το μέλ­λον της Ρωσί­ας», http://www.mgimo.ru/ news/experts/document151024.phtml.
54. «Κίνα: αύξη­ση ρυθ­μών οικο­νο­μι­κής ανά­πτυ­ξης», Μάρ­της 2010, http://www.imperiya.by/economics2-7364.html.

55. Πάνω από το 80% του πλη­θυ­σμού ζει στις ανα­το­λι­κές περιο­χές που κατα­λαμ­βά­νουν περί­που το 10% των εδα­φών της Κίνας. Πηγή: Ρωσι­κή ιστο­σε­λί­δα για γεω­γρα­φία: «Περι­γρα­φή της Κίνας», http://geo-tour.net/Asia/china.htm.
56. Κ. Μαρξ: «Θεω­ρί­ες για την υπε­ρα­ξία», μέρος 2ο, εκδ. «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», σελ. 13.
57. Ιστο­σε­λί­δα της κινε­ζι­κής πρε­σβεί­ας στην Αθή­να, http://gr.china-embassy.org/eng/ xwdt/t261536.htm.
58. Κ. Μαρξ — Φρ. Ενγκελς: «Κομ­μου­νι­στι­κό Μανι­φέ­στο», εκδ. «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», σελ.29–30.
59. Από το άρθρο του Ι. Β. Στά­λιν «Η συζή­τη­ση για το εγχει­ρί­διο Πολι­τι­κής Οικο­νο­μί­ας» (Γενά­ρης 1941), στο Ρίτσαρντ Κοσο­λά­ποφ: «Ο λόγος στο σ. Στά­λιν», «Συζή­τη­ση για το εγχει­ρί­διο Πολι­τι­κής Οικο­νο­μί­ας», 29 Γενά­ρη 1941, εκδ. «Παλέια», Μόσχα, 1995, σελ. 161–168.
60. Ι. Β. Στά­λιν: «Κλεί­σι­μό του στην 7η Ολο­μέ­λεια της Εκτε­λε­στι­κής Επι­τρο­πής της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς», «Απα­ντα», τ.9, σελ. 132–136.
61. «Η χρη­μα­τι­στι­κή αγο­ρά της Κίνας», http://www.globfin.ru/articles/finsyst/china. htm.
62. «Η χρη­μα­τι­στι­κή αγο­ρά της Κίνας», http://www.globfin.ru/articles/finsyst/china.htm.

Το άρθρο αυτό γρά­φη­κε το Δεκέμ­βρη του 2012 από τον Ελι­σαίο Βαγε­νά – τότε και τώρα μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύ­θυ­νο του Τμή­μα­τος Διε­θνών Σχέ­σε­ων. Τα όποια νεώ­τε­ρα στοι­χεία επι­κυ­ρώ­νουν και “επαυ­ξά­νουν” το κεντρι­κό του νόη­μα –ειδι­κά κατά τη διάρ­κεια του ιμπε­ρια­λι­στι­κού πολέ­μου στην Ουκρανία

🔘  ΚΙΝΑ — ΗΠΑ
Εντείνονται αλληλοκατηγορίες και «προειδοποιήσεις» για «κόστος» |
Με φόντο την ένταση του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού ΗΠΑ — Κίνας
«Συστημικός αντίπαλος» η Κίνα
 Η Κίνα «ανασκουμπώνεται» σε όλα τα επίπεδα