Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας //
Η πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή για τον πόλεμο στην Ουκρανία δίνει τη δυνατότητα να γίνουν ιστορικές αναφορές σε μία παλιότερη συζήτηση που έγινε στην Ελληνική Βουλή με αφορμή την αποστολή ελληνικού εκστρατευτικού σώματος στη Κριμαία για να καταπνιγεί η Οκτωβριανή Επανάσταση.
Το νεοσύστατο ΣΕΚΕ υψώνει φωνή διαμαρτυρίας στη Βουλή καταγγέλλοντας το γεγονός. Προηγήθηκαν οι «πληροφορίες» για την αποστολή Ελλήνων στρατιωτών στο πλευρό των δυνάμεων της «Αντάτ» με σκοπό να καταπνίξουν την επανάσταση.
Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι είχαμε Βασιλιά τον Κωνσταντίνο Α’, Πρωθυπουργό τον Ε. Βενιζέλο. Αντιπρόεδρο τον Ε. Ρέπουλη και Πρόεδρο της Βουλής τον Θ. Σοφούλη. Οι δύο σοσιαλιστές βουλευτές ο Αριστοτέλης Σίδερις και Αλβέρτος Κουριέλ είχαν εκλεγεί στη Θεσσαλονίκη με στις εκλογές του 1915 και συμμετείχαν στο ιδρυτικό συνέριο του ΣΕΚΕ
(Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας)
Το ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ
Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ (30/11/1918) με πρωτοσέλιδο με τίτλο «Η ΧΘΕΣΙΝΗ ΒΟΥΛΗ. Η εκστρατεία κατά της Ρωσσίας. Ποία Ελληνικά συμφέροντα, ποίαν ηθικήν αρχήν εξυπηρετεί. Η αγόρευσις του κ. Σίδερη. Η απάντησις του κ. Ρέπουλη. Και επεισοδίον» αναφέρεται στα όσα συζητήθηκεν στη Βουλή (29/12) σχετικά με τη συμμετοχή στην ιμπεριαλιστική επέμβαση στην Κριμαία.
«Η χθεσινή Βουλή με την επερώτησιν των δύο σοσιαλιστών βουλευτών, υπήρξεν άκρως ενδιαφέρουσα. Οι κ. βουλευταία καίτοι κατά κυβερνητικήν παραγγελίαν, θορυβούντες, όταν ο κ. Σίδερις ανήρχετο το βήμα, τον άκουσαν εν τούτοις μετ’ άκρας σιγής, οι πλείστοι δε εδυσφόρουν διά τας γενομένας επανειλημένες διακοπάς. Το ενδιαφέρον του κοινού των θεωρείων ήτο απεριόριστον. Διά πρώτην φοράν ίσως ο κ. Ρέπουλης (σ.σ υπήρξε υπουργός εσωτερικών και παλιότερα οικονομικών και αντιπρόεδρος) δεν κατόρθωσε να αποσπάση τα χειροκροτήματα των θεωρείων, των βουλευτών, ούτως ή άλλως πάντοτε χειροκροτούντων. Η χθεσινή συζήτησι έδωσε πάντως ευκαιρίαν εις το περισσότερον κοινόν να αντιληφθή πόσον διαφορετικά αντιλαμβάνονται την εξάσκησιν του λαϊκού ελέγχου ο αντιπροσωπέυοντες ωρισμένας αρχάς μίαν λαϊκήν ιδεολογίαν, βουλευτία εις αντίθεσιν προς τους άλλους τους προσκυνούντας εις ένα αρχηγόν. Και διά ταύτα ο κ. Σίδερις εξερχόμενος εδέχθη τα συγχαρητήρια όλων των παρισταμένων.
ΚΑΙ ΕΝΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΝ
Ο κ. Ν. Ξηρός κάμνον χθες τον καραγκιόζην του κόμματος και ιστάμενος εις το μέσον της Βουλής διέκοπτε διαρκώς, θορυβών τον κύριον Σίδερην. Ο κ. Σίδερης του είπεν ότι δεν τον εκατέλαβε. Ο κ. Ξηρός ενόμισε πως του είπεν ότι δεν καταλαβαίνετε. Προσεβλήθη η νοημοσύνη του και απέστειλεν εις τον κ. Σίδερην ως μάρτυρας τους τους κ.κ. Βραχηνόν και Ι. Ξηρόν. Ο κ. Σίδερης εδήλωσεν, ότι δεν εσκόπευε να προβάλη τον κ. Ξηρόν εβεβαίωσε τούτο και δι’επιστολής τους προς τους μάρτυρας του εκ Λαμίας ιππότου και το ζήτημα έληξε προς μεγίστην φανταζόμεθα λύπην του ήρωος ο οποίος ούτω εστερήθη της ευκαιρίας να προσφέρη το πολύτιμον αίμα του υπέρ του αρχηγού τους και να απαθανατίση το ονομά του εν τη επαρχία του…»
Και συνεχίζει : «Μετά τινάς άλλας ερωτήσεις η Βουλή εισέρχεται εις την ημερησίαν διάταξιν των επερωτήσεων. Οι κ.κ ΣΙΔΕΡΗΣ και ΚΟΥΡΙΕΛ επερετώσι την Κυβέρνησιν εάν επιβεβαιούται η φήμη περί συμμετοχής Ελληνικών στρατευμάτων εις την κατά Ρωσσίας εκστρατείαν και εν τοιαύτη περιπτώσει να δηλώση εις την Βουλήν ποία συμφέροντα του Ελληνικού λαού απαιτούσε ταύτην.
Ο κ. ΡΕΠΟΥΛΗΣ δηλεί ότι δεν υπάρχει έδαφος αναπτύξεως του θέματος εγ’ όσον δε δεν υπάρχει και ωρισμένον γεγονός υπόψη της Βουλής η Κυβέρνησις φρονεί ότι οι κ.κ. βουλευταί δεν θα επιμείνουν εις την επερώτησιν των (χειροκροτήματα)
Α. ΣΙΔΕΡΗΣ. Κύριοι βουλευταία ομολογώ ότι η επερώτησις αύτη ώφειλε να προκαλέση αμέριστον την προσοχήν της Βουλής, διότι είνε επερώτησις ενδιαφέρουσα ου μόνον τον Ελληνικό λαόν του ελευθέρου Κράτους, αλλ’ ολοκλήρου του Ελληνικού έθνους. Διά των δηλώσεων τας οποίας έκαμε ο κύριος Πρόεδρος της Κυβερνήσεως κατά την πρώτην ημέραν της ενάρξεως των εργασιών της Βουλής, εδήλωσεν ότι η κυβέρνησις ακολουθεί απαρασάλευτες τας αρχάς τας οποίας διετύπωσεν ο Πρέοδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ουιλσων ότι δε διά των δηλώσεων τας οποίας έκαμε ευχαριστών την Βουλήν δι’ όσα αύτη υπέρ αυτού δια του κυρίου Προέδρου της Βουλής είπεν ο κύριος Πρέδρος της Κυβερνήσεως εδήλωσεν, ότι εις την πολιτικήν αυτού κατευθύνεται υπό δύο αρχών η μια των οποίων είνε, ότι νομίζει ότι αι σχέσεις αι ηθικαί αι υπάρχουσαι μεταξύ των ατόμων δέον να κρατώσι και μεταξύ των λαών.
Νομίζω, κύριοι βουλευταί, ότι η φήμη αύτη περί συμμετοχής του Ελληνικού στρατού εις εκστρατείαν μετ’ άλλων εις την Ρωσσίαν είνε εντελώς αντίθετος προς τας δηλώσεις του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως αι οποίαι δηλώνουν την κατεύθυνσιν περί της πολιτικής του Κράτους, πως εννοεί δηλ. να κανονίζη την πολιτικήν του, διότι νομίζω ότι εάν πράγμαι πρέπει να κρατώσι και πρέπει να κρατώσι αι αυταί ηθικαί αρχαί, αι οποίαι κρατούσε μεταξύ των ατόμων και μεταξύ των λαών και εάν είνε αληθές, επίσης ότι ημείς ακολουθούμεν αληθώς τας αρχάς εκείνας τας οποίας διετύπωσεν εις το πρόγραμμα αυτού ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ουίλσων αι οποίαι αρχαία δεν είνε μόνον αρχαία του Αμερικανού Προέδρου, αλλ΄ αποτελούν σήμερον το δημόσιον διεθνές δίκαιον της Ευρώπης, νομίζω ότι κατ’ ουδέναν λόγον είνε δυνατόν να παραδεχθή ο Ελληνικός λαός ότι έχομεν ημείς το παραπάνω δικαίωμα να αναμεχθώμεν εις τα εσωτερικά άλου λαού, χωρίς ποσώς να δικαιολογήται τούτω.
Ζ. ΒΑΛΑΛΑΣ: Από μέρους του λαού να μη λέγετε!
Α. ΣΙΔΕΡΙΣ. Νομίζω λέγω ότι η πολιτική αύτη ακριβώς είνε αντίθετος προς τη διατυπωθείσαν αρχήν και υπ’ αυτού του Προέδρου της Αμερικανικής δημοκρατίας. Κύριοι βουλευταί είνε γνωστή κάπως γνωστή, η κατάστσις η διαμορφωθείσα εν Ρωσσία. Οιαδήποτε και αν είνε αύτη, είνε όπως μανθάνομεν αυτήν εξ ειδικών μας και άλλων αστικών φύλων κατά ένα τρόπον βεβαίως εξωφρενικόν, είνε όπως μανθάωομεν αυτήν εξ άλλων φύλλων σοσιαλιστικών της Ευρώπης, της Γαλλίας και Αγγλίας, μέλη δε του Υπουργικού Συμβουλίου αναγιγνώσκουσι ταύτα και γνωρίζουσι πως εκθέτουσιν ταύτην οπωσδήποτε δεν θέλω να αποδεχθώ εντελώς ανεπιφυλάκτως τούτην ή να φέρω την παραμικροτέραν κρίσιν επί της εσωτερικής αυτής καταστάσεως, χωρίς και να αναγνωρίσω ταύτην ή να εκφραστώ υπέρ αυτής νομίζω, λέγω, ότι οιαδήποτε και αν είνε η εσωτερική κατάστασις αυτή δεν δικαιλογείται ποσώς εξ αυτών των ηθικών αρχών τας οποίας εξήγγειλεν ο κ. Πρόεδρος της Αμερικανικής Πολιτείας και εξ αυτής της ηθικής αρχής η οποία περιμένομεν να πηγάση από τον πόλεμον τούτον, το δικαίωμα το οποίο θα ισχύη και υπέρ ημών και υπέρ παντός έθνους, το δικαίωμα όπως κάθε λαός κανονίζη μόνος τα εσωτερικά τους, χωρίς να δύναται να αναμιχθή άλλος εις αυτά. Νομίζω λοιπόν και τούτο, ότι η πολιτική αύτη- διότι κατά τας δηλώσεις του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως δέχομαι ως καταφατικήν την απάντησιν εις την επερώτησιν μου- η πολιτική αύτη δεν είνε σύμφωνος ούτε με την επαγγελθείσαν πολιτικήν υπό του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως κατά την πρώτην ημέραν ούτε σύμφωνος προς αυτό το δίκαιον.
Π. ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ. Ώστε κατά τη γνώμην την ιδικήν σας δεν πρέπει να πάνε τα συμαχικά στρατεύματα εις την Γερμανίαν, διότι δεν πρέπει ν’ αναμιγνύωνται εις τα ξένα πράγματα.
Α. ΣΙΔΕΡΙΣ. Αφαλώς.
Π. ΑΓΕΛΙΔΗΣ. Αν καή το σπίτι το ιδικόν σου, εγώ δεν πρέπει να σε βοηθήσω να σβύσης την φωτιά;
Α. ΣΙΔΕΡΙΣ. Θα σας απαντήσω.
Ν. ΞΗΡΟΣ. Να το τηλεγραφήσουμε στον Ουίλσωνα αυτά για να φωτισθή.
Α. ΣΙΔΕΡΙΣ. Κύριε βουλευτά, ο κ. συνάδελφος είπεν ότι αν το σπίτι του καίγεται και ημείς πρέπει να τον βοηθήσουμε. Δεν είνε ανάγκη να εκθέσω πολλά δια να εννοήσομεν ποίος είνε ο σκοπός της εκστρατείας αυτής. Είνε μακράν του να αποβλέπη την βοήθειαν του σπιτιού του άλλου. Σκοπεί την υποστήριξιν των συμφερόντων εκείνων οι οποίοι είνε συνδεδεμένοι με τα οικονομικά και χρηματιστηριακά συμφέροντα της χώρας εκείνης. Τούτο είνε ζήτημα του οποίου την απόδειξιν έχετε αμέσως διά τους εξής γεγονότος ότι όλα τα σοσιαλιστικά κόμματα της Ευρώπης, ανεξαρτήτως αποχρώσεως ως εκπροσωπούνται ουχί τα χρηματιστικά συμφέροντα διαμαρτύρονται κατά της συμμαχικής αύτης. Τούτο είνε απόδειξις ότι η εκστρατεία εκείνη δεν έχει τον σκοπόν τον οποίον είπεν ο κ. συνάδελφος.
Π. ΚΑΡΑΠΑΝΟΣ. Η αντίληψις σας φθάνει μέχρι του σημείου ώστε να κατακρίνετε και την αποστολήν Ελληνικού στρατού στη Βουλγαρία;
Α. ΣΙΔΕΡΙΣ. Αν μου έλεγεν ο κ. Πρόεδρος της Κυβερνήσεως ότι ο στρατός μας θα μεταβή στη Θράκη το πράγμα θα ήτο πολύ διάφορον.
Ν. ΞΗΡΟΣ. Εγκρίνετε τον μπολσεβικισμόν; Ειπητέ το καθαρά.
Α. ΣΙΔΕΡΗΣ. Αυτό είνε άλλο ζήτημα. Αλλά πλην της παραβιάσεως αυτής της αρχής, η οποία νομίζω ότι πρέπει να κρατή και εις τας σχέσεις των εθνών, ως και εις τας σχέσεις των ατόμων και από τας οποίας περιμένομεν μίαν αναγέννησιν του νεωτέρου δημοσίου δικαίου και των σχέσεων των εθνών, νομίζω ότι δεν είνε εξυπηρέτησις των Ελληνικών συμφερόντων η συμμετοχή εις την εκστρατείαν εκείνη και ακριβώς διά τούτο διαμαρτύρομαι. Αλλά συγχρόνως έχω και κάτι άλλο να προσθέσω. Η εμπόλεμος κατάστασις ως προς τον πόλεμον τον αρξάμενον έληξεν. Ανοίγει μία νέα πολεμικη κατάστασις δεν θα έπρεπε να κρίνωμεν απλώς και μόνον επί τη βάσει της εμπιστοσύνης, την οποίαν έχει η πλειοψηφία στην Κυβέρνησης. Γνωρίζετε ότι εις πολλά κράτη υπάρχουν νομοθετικαί διατάξεις κατά τας οποίας εις πολλάς περιπτώσεις σπουδαίας δεν αρκεί η ψήφος της βουλής χρειάζεται αλλού δημοψήφισμα κλπ.
Ε. ΡΕΠΟΥΛΗΣ. Κατά το πολίτευμα το κρατούν και επομένως εδώ η γνώμη της πλειοψηφίας της Βουλής είνε η γνώμη της πλειοψηφίας του Εθνους.
Α. ΣΙΔΕΡΗΣ. Είμεθα σύμφωνοι αρκεί μόνον η γνώμη της πλειοψηφίας της Βουλής να δοθη μετά έκθεσιν εις την Βουλήν της πολιτικής ταύτης την οποίαν όμως ουδέποτε ήκουσα να εκτεθή τουναντίον μάλιστα ήκουσα από τον κ. Πρόεδρον της κυβερνήσεως ότι δεν ημπορεί να εκθέση ποία είνε η πολιτική της κυβερνήσεως. Νομίζω λοιπόν ότι δεν είνε ούτε δημοκρατικόν, ούτε φιλελεύθερον να συζητούμεν μίαν πολιτικήν την οποίαν να μη γνωρίζομεν καν. Τούτο δεν είνε μικρόν πράγμα. Προς εξακρίβωσιν της κοινής γνώμης πρέπιε τουλάχιστον να συζητηθή το πράγμα αυτό δημοσία εις τον τύπον κλπ. και τότε η πλειοψηφία εκφράζουσα την θελησίν της μετά διασάφισιν των πραγμάτων να δύναται να εκφράση την θέλησιν του λαού και τότε η Κυβέρνησις να καλύψη την πολιτικήν ευθύνην δια της ψήφους εμπιστοσύνης προς αυτήν. Εγώ όμως δεν δύναμαι να ακολουθήσω εις τούτο την πλειοψηφίαν και δηλώ, ότι διαμαρτυρόμαι κατά της εκστρατείας αυτής διότι την ευρίσκω και άδικον και ασύμφορον προς το συμφέρον του Κράτους και του Εθνους. (Χειροκροτήματα εκ των θεωρείων)
Ε. ΡΕΠΟΥΛΗΣ. Αισθάνομαι την ανάγκην κύριοι να μη αφίσω άνευα απντήσεως την παρατήρησιν του αξιότιμου βουλευτού. Ηλπίζα το ομολογώ ότι πειθόμενος εις τας συστάσεις, τας οποίας έκαμε εξ ονόματος της Κυβερνήσεως θα απόφευγε να εκθέση τας γνώμας αυτού επί της υποθέσεως την οποίαν έχει ως θέμα της επερωτήσεως του. Αλλα’ ο κ. βουλευτής ηθέλησε να εκθέση τας ιδέας του. Δικαίωμα του, μάλον ότι τούτο δεν είνε εις πλήρη τάξιν και αρμονίαν προς την τάξιν την κοινοβουλευτικήν. Δεν εξεπλάγην όμως ότι ο κ. βουλευτής δεν εδίστασε να ευρεθή εις τόσην δυσαρμονίαν προς την κοινοβουλευτικήν τάξιν, όταν τον ήκουσα να εκθέτη τας ιδέας του περί του τρόπου της διοικήσεως τον οποίον φαντάζεται προσήκοντα. Διότι ηκούσατε τον κ. βουλευτήν ειπόντα ότι εφ’ όσον υπάρχει τυχόν τοιαύτη εκρεμμής υπόθεσις υπό την κρίσιν της Κυβερνήσεως, καθήκον της Κυβερνήσεως είνε να έλθη ενώπιον της Βουλής, να εκθέση τας ιδέας της να ζητήση την γνώμην της Βουλής και τότε να προβή εις την απόφασίν της. Δηλαδη ο κ. βουλευτής δεν εζήτησε τίποτε ολιγώτερον από την τελείαν ανατροπήν των όρων του πολιτεύματος. Διότι ποία είνε η βάσις του πολιτευμάτος να διοική η Βουλή ή η Κυβέρνησις; Θέλετε; Θέλετε την Βουλήν συνδιοικούσαν μετά της Κυβερνήσεως. Και ποιος είνε υπεύθυνος; Εάμ υπήρξαν Κυβερνήσεις αι οποίαι δεν έχουσι το σθένος να αντιμετωπίσωσι τας περιστάσεις με ιδίας γνώμας και να υποβάλλωσι την ίδιαν πολιτικήν υπό την κρίσιν της Βουλής, εάν δεν είχαν τοιούτον σθένος, εάν υπήρξε ποτέ Κυβέρνησις, ήτις να προσεπάθει τεχνιεντως να εισάγη την Βουλήν εις τας Κυβερνητικάς ευθύνας προκειμένου να λάβη υπόψη όχι να συζητήση απόφασιν την οποίαν έλαβε και πολιτικήν, την οποίαν είχεν υπόψη κατά της τοιαύτης τάσεως αντετάχθησαν και ευλόγως οι αντιπολτευόμενοι, διότι είνε τάσις ανατροπής εις τας κοινοβουλευτικάς Κυβερνήσεις. Αι Κυβερνήσεις κυβερνούν και αι Βουλαία ελέγχουν. Δια τούτο είπον ακριβώς ότι εφ’ όσον η Βουλή δεν έχει συγκεκριμένα γεγονότα επί των οποίων να στηρίξη την κρίσιν της, της πολιτικής Κυβερνήσεως, δεν υπάρχει λόγος συζητήσεως, θέλετε να συζητήσομεν επί εικασιών τας οποίας έχει ότι πιθανόν η Κυβέρνησις να πράξη τούτο η εκείνο. Ουδέ έχει το δικαίωμα να προβή εις οιασδήποτε ανακοινώσεις εις την Βουλήν προκειμένου περί ενεργείας, την οποίαν έχει εις κίνησιν, προκειμένου περί ενεργελίας, την οπίαν έχει εν νω η Κυβέρνησις, διότι ποικίλαι είνει αι ενέργειαι τας οποίας έχει η Κυβέρνησις εις κίνησιν. Δεν είνε επιτετραμμένον, εις την Κυβέρνησιν να έρχηται εις τοιαύτας δηλώσεις εις την Βουλήν αι οποίαι υπάρχει κίνδυνος να παραβλάψωσι της διαχείρησιν των εθνικών υποθέσεων. Αλλά ο κ. βουλευτής ως είδατε εις την επερώτησίν του ζητεί να μάθη εάν τυχόν είνε αληθής η φήμη περί συμμετοχής Ελληνικών στρατευμάτων εις την κατά της Ρωσσίας εκστρατείαν και ποία συμφέροντα του Ελληνικού Λαού απαιτούσι ταύτην. Εγώ δεν έχω υπόψη μόνον την ενέργειαν της Κυβερνήσεως, αλλά παν ότι πράττει η Κυβέρνησις διαχειριζόμενη την Εθνικήν υπόθεσιν εξυπηρετεί τα συμφέροντας του Ελληνισμού, τα οποία είνε τα συμφέροντα του Ελληνικού Εθνους (χειροκροτήματα). Βεβαίως διαφέρομεν εις τας αντιλήψεις τας πολιτικάς, ου΄δε θέλω να είπον ότι είνε απολύτως τάχα ορθότεραι αι ιδικοί μας αντιλήψεις και όχι των κ. βουλευτών. Τούτο είνε πολιτικόν ζήτημα. Εκείνο το οποίον θέλω να είπω εις την Βουλήν είνε ότι εκπλήττει την Βουλην η εμφάνισις οιουδήποτε βουλευτού εμφανιζόμενου δια να ομιλήση εν ονόματι των συμερφόντων του Λαού και να λέγη ότι ο Λαός εκφράζει αυτήν την γνώμην δια τα εθνικά ζητήματα δια της εθνικής αντιπροσωπέιας. Η Εθνική αντιπροσωπεία εμπιστεύεται την διαχείρισιν των εθνικών υποθέσεων εις την εκτελεστικήν εξουσίαν εις την Κυβέρνησιν. Εάν συμβαίνουν περιστάσεις κατά τας οποίας διακυβεύονται πολύ ήσσονος σημασίας να μη απολαύη της εμπιστοσύνης του Λαού η Κυβέρνησις, η Κυβέρνησις αυτή δεν δύναται να σταθή ουδέ 24 ώρας. Αλλα’ ο κ. βουλευτής προσέθεσε και άλο τι, το οποίον με εκπλήττει περισσότερον, διότι είπεν ότι ούτε ο αξιότιμος Πρέδρος της Κυβερνήσεως εδήλωσε ποία είνει η πολιτική της Κυβερνήσεως, ούτε από άλλο μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου εδηλώθη. Αγνοεί ο κ. βουλευτής ποία είνε η πολιτική την οποία γνωρίζεις το Εθνος το Ελληνικόν από του Φεβρουαρίου 1915, είνε η πολιτική η οποία τον Σεπτέμβριον του 1916 μετατέθη εις την Θεσσαλονίκην Πατρίδα του κ. βουλευτού (Εύγε, εύγε). Είνε πολιτική η οποία επανήλθεν εκ Θεσσαλονίκης και αποκατέστησε την ενότητα του Κράτους και εξακολουθεί έκτοτε να επικρατή είνε η πολιτική των αποτελεσμάτων, τα οποία όλοι αντιλαμβανόμεθα, είνε η πολιτική την οποίαν σύσσωμος η Βουλή επεδοκίμασε κατά τας δηλώσεις του αξιοτίμου Προέδρου της Κυβερνήσεως. (Χειροκροτήματα). Αλλά διά να επανέλθω εις το γεγονός θα έλεγον εις τον κ. βουλευτήν ότι η συζήτησις επί της επερωτήσεως του ούτε εις τους υποβάλλοντας την επερώτησιν βουλευτάς υποθέτο ότι έχει να προσκομίσει κέρδος το πέραν του κέρδους το οποίον συγκομίζουσιν εξ απλής ερωτήσεως. Ολογώτερον κέρδος έχει να προσδώσει εις την όλην διαχέιρισιν των Εθνικών πραγμάτων όταν κινδυνεύωμεν να ακούωμεν ιδέας όπως αυτάς, τας οποίας εξεστόμισε ο κ. βουλευτής, όστις θα ηδύνατο προκειμένου περί της στρατιωτικής ενεργείας της Ελλάδος να σιωπήση, διότι εάν πρόκειται ο Ελληνικός στρατός να βαδίση εδώ και εκεί όπου είνε Ελλάς, δυνατόν να είνε τούτο πολιτική του κ. βουλευτού η πολιτική όμως της Ελλάδος είνε πολιτική Συμμαχική (χειροκροτήματα)
ΣΙΔΕΡΗΣ. Κύριοι βουλευταί δεν διενοήθην ποσώς να συζητήσω νυν την πολιτικην την οποίαν από του Φεβρουαρίου 1915 εξηκολούθησεν η Κυβέρνησις των Φιλελευθέρων, την πολιτικήν εκείνην η οποία κατά την έκφρασιν του κ. αντιπροέδρου της Κυβερνήσεως ελθούσα εις Αθήνας έσχεν την επιδοκιμασίαν της Βουλής. Είναι και εγώ εις εξ εκείνων, ο οποίος όχι μόνον επεδοκίμασεν, αλλά και εδήλωσε τας επί της πολιτικής εκείνης σκέψεις αυτού κατά την επιδοκιμασίαν εκείνην. Αυτό το οποίον είπον και διαφωνώ με τον κ. αντιπρόεδρον της κυβερνήσεως είνε τούτο. Είνε επιτετραμμένονεις την Κυβέρνησιν να έχη πολιτικήν η οποία να αρχίζη από το 1915 και να τελειώνει το 1919 χωρίς να θέλη εν εκάστη ειδική περιπτώσει να εκθέση και δικαιολογήση ταύτην; Εκείνο το οποίον εκ της ορθής ερμηνείας του πολιτεύματος επιβάλλετια εις την Κυβέρνησιν είνε τούτο: εις τοιαύτα μεγάλα ζητήματα να είπη εις την Βουλήν πως η πολιτική εκείνη η οπία ακολουθείται από το 1915 την υποχρεώνει κατά την παρούσαν στιγμήν να πράξη ούτως ή ούτως ίνα μεταβή εις Ρωσσίαν το οποίον δεν είνε δα και μικράς σημασίας. Αλλ’ εκείνο το οποίον με κάμνει να διαφωνώ προς τον κ. αντιπρόεδρον της Κυβερνήσεως είνε τούτο. Δεν είπον εγώ ότι η Βουλή θα διοική την χώραν, τουναντίον μάλιστα προχθές εις το ατυχές επεισόδιον του κ. Καφαντάρη συνεφώνησα μετ’ αυτού και ευχαρσίτησα πρώτος, ότι δεν πρέπει να επεμβαίνη η Βουλή εις την διοίκησιν, αλλά την Κυβέρνησιν της χώρας έχει η Βουλή και αξιώ ότι τούτο θα πη κοινοβουλευτισμός και κοινοβουλευτικόν πολίτευμα ως τούτο πράττεια εις το κοινοβουλευτικώτερον των κρατών την Γαλλίαν. Είδομεν ότι το δημόσιον δίκαιον της τρίτης Δημοκρατίας υπέστη μεταβολήν επί το δημοκρατικώτερον ήτις παντού ακολουθείται. Και ενώ κατά την επανάστασιν του ’89 διηρέθησαν αι εξουσίαι εις εκτελεστικήν και νομοθετικήν και εις διακστικήν με ωρισμένα όρια, εν τούτοις όμως αι τρεις αυταί εξουσίαι κατήντησαν τίποτε άλλα παρά μία δύναμις, εξουσίαι συγκεντρούμεναι εις το Κοινοβούλιον, όπερ και νομοθετεί και κυβερνά ουσιαστικώς την χώραν, ουχί απλώς εγκρίνον κατ’ αρχήν την πολιτικήν της Κυβερνήσεως, αλλά συζητούν και κρίνουν συγκεκριμένως εν εκάστη περιπτώσει τούτο είνε κοινοβουλευτισμός και κοινοβουλευτικόν πολίτευμα. Δεν είμεθα εδώ δια να λέγωμεν εις την κυβέρνησιν αφέονται αι αμαρτίαι.
ΡΕΠΟΥΛΗΣ. Αναλόγως προς το πολίτευμα. Εφ’ όσον η Κυβέρνησις απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της Βουλής.
Α. ΣΙΔΕΡΙΣ. Όταν τελευταίως ανεκινήθη εις την Βουλήν την γαλλικήν το ζήτημα της αριστεράς όχθης του Ρήνου ήτο γνωστή η πολιτική την οποίαν ηκολούθει η Γαλλική Δημοκρατία εν τούτοις όμως διότι εγεννήθη εν ζήτημα ως το της αριστεράς όχθης του Ρήνου η Βουλή απήτησε από την Κυβέρνησιν να δηλώση ποίαν πολιτικήν θα μετήρχετο ειδικώς επ’ αυτού του ζητήματος.
ΕΜ. ΡΕΠΟΥΛΗΣ Εάν μας καλέση και ημάς η Βουλή βεβαίως θα το είπωμεν.
Α. ΣΙΔΕΡΙΣ. Μία τοιαύτη απάντησις είνε ως να μου λέγετε ότι δεν δύναμαι να ομιλήσω διότι εγώ ως Βουλή σας καλό, άλλο ζήτημα εάν η πλειοψηφία δεν συμφωνεί μαζί μου.
Ν. ΞΗΡΟΣ. Αφήσατέ τα πλέον η κυβέρνησις απολαύει της εμπιστοσύνης της Βουλής.
Α. ΣΙΔΕΡΙΣ. Σας φαίνεται ότι δεν εκαταλάβατε το πράγμα.
Ν. ΞΗΡΟΣ. Τι είπατε κ. Σίδερη; Ότι δεν καταλαβαίνω εγώ; Είνε ανάξιον τας…
Α. ΣΙΔΕΡΙΣ. Δεν είπον, ότι δεν καταλαβαίνετε.
Ν. ΞΗΡΟΣ. Είνε ανάξιον ενός βουλευτή.
Α. ΣΙΔΕΡΙΣ. Δεν είνε ανάξιον έγνοια σας, αφήστε αυτά είχατε ομιλίαν και δεν εννοήσατε.
Ν. ΞΗΡΟΣ. Δεν αντιλαμβάνεσθε την θέσιν σας οφείλετε να έχετε σεβασμόν περισσότερον και αν δεν έχετε θα σας τον διδάξω εγώ.
Α. ΣΙΔΕΡΙΣ. Βλέπω ότι δεν έχετε σεις σεβασμόν προς εμέ και ούτω δεν έχω ουδεμίαν υποχρέωσιν να έχω και εγώ προς σας σεβασμόν. Σέβομαι τους βουλευτάς οι οποίοι με σέβονται. Ελεγα ότι αύτη είνε η διαφορά μας με την κυβέρνησιν και λέγω ότι τούτο είνε κοινοβουλευτικόν, δι’ ο ανέφερον το παράδειγμα της Γαλλιας όπου ειδικώς δια το ζήτημα εκείνο εκλήθη η Κυβέρνησις από την Βουλή να εκθέση την πολιτικήν αυτής. Δε θα μου είπατε βεβαίως ότι αυτό γίνεται εις την Γαλλλίαν αλλά εις την Ελλάδα που να γίνουν αυτά. Βεβαίως εγώ εισηγούμαι την γνώμην εκείνην την σύμφωνον με τας ορθάς ιδέας περί ελευθέρου πολιτεύματος, την σύμφωνον προς την πρόοδον των πραγμάτων, σύμφωνον με τας δημοκρατικάς αντιλήψεις και την δημοκρατικήν μορφήν και ερμηνείαν του πολιτεύματος. Η Βουλή έχει το δικαίωμα να έχη δυστυχώς αντίθετον γνώμην! (χειροκροτήματα εκ των θεωρείων)»