Η σύνθετη σκέψη του παπαγάλου

Μπο­ρεί να περι­φρο­νού­με την “παπα­γα­λία”, αλλά στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ο παπα­γά­λος έχει πιο ανα­λυ­τι­κή σκέ­ψη και λαμ­βά­νει απο­φά­σεις με οικο­νο­μι­κή λογι­κή. Αυτό του­λά­χι­στον υπο­στη­ρί­ζουν γερ­μα­νοί επιστήμονες.

Το συμπέ­ρα­σμα προ­έ­κυ­ψε μετά από σει­ρά πει­ρα­μά­των που έκα­ναν ερευ­νη­τές του Ινστι­τού­του Μαξ Πλανκ Ορνι­θο­λο­γί­ας, για να δια­πι­στώ­σουν ότι τα συμπα­θή πτη­νά δεν εφορ­μούν αμέ­σως σε ό,τι φαγώ­σι­μο βρουν μπρο­στά τους. Μπο­ρεί να επι­βιώ­νουν με σπό­ρους σιτα­ριού, αλλά όταν έχουν την εναλ­λα­κτι­κή επι­λο­γή να περι­μέ­νουν λίγο ακό­μη για να φάνε καρύ­δια, μία πραγ­μα­τι­κή λιχου­διά για έναν παπα­γά­λο, τότε θα αξιο­ποι­ή­σουν την ευκαι­ρία. “Αυτό σημαί­νει ότι ο παπα­γά­λος σκέ­πτε­ται πιο σύν­θε­τα και επι­διώ­κει να μεγι­στο­ποι­ή­σει το κέρ­δος του” υπο­στη­ρί­ζει η Ανα­στα­σία Κρα­σε­νι­νί­κο­βα, που υπο­γρά­φει τη σχε­τι­κή μελέτη.

Αλλά ας πάρου­με τα πράγ­μα­τα από την αρχή: η ερευ­νη­τι­κή ομά­δα του Ινστι­τού­του Μαξ Πλανκ εργά­στη­κε στο πάρ­κο Loro Parque της Τενε­ρί­φης, στην Ισπα­νία, πραγ­μα­το­ποιώ­ντας πει­ρά­μα­τα με συνο­λι­κά 36 παπα­γά­λους δια­φό­ρων ειδών. Το πρώ­το που έμα­θαν οι παπα­γά­λοι ήταν να αντα­λάσ­σουν συγκε­κρι­μέ­νες “μάρ­κες” με συγκε­κρι­μέ­να τρό­φι­μα. Κάποιες μάρ­κες αντι­στοι­χού­σαν σε σπό­ρους σιτα­ριού, μία συνή­θη, αλλά όχι ιδιαί­τε­ρα αγα­πη­τή τρο­φή για όλα τα πτη­νά. Άλλες αντα­λάσ­σο­νταν με ηλιό­σπο­ρους, μία πιο εκλε­κτή γαστρο­νο­μι­κή από­λαυ­ση. Τέλος, άλλες μάρ­κες αντι­στοι­χού­σαν σε καρύ­δια, το από­λυ­το έδε­σμα. Όταν ο παπα­γά­λος είχε την επι­λο­γή ανά­με­σα στον σπό­ρο σιτα­ριού και στη μάρ­κα που θα του εξα­σφά­λι­ζε ένα καρύ­δι, συνή­θως προ­τι­μού­σε τη δεύ­τε­ρη εναλ­λα­κτι­κή λύση.

Ένα σύγχρονο “πείραμα με ζαχαρωτά”

Στο Loro Parque της Τενε­ρί­φης έγι­ναν τα πει­ρά­μα­τα των γερ­μα­νών ερευνητών

Η λογι­κή της έρευ­νας θυμί­ζει το περί­φη­μο “πεί­ρα­μα με ζαχα­ρω­τά” (marshmallow test) που είχαν διε­νερ­γή­σει για πρώ­τη φορά αμε­ρι­κα­νοί επι­στή­μο­νες στο πανε­πι­στή­μιο Στάν­φορντ της Καλι­φόρ­νια, στη δεκα­ε­τία του ’60. Σε εκεί­νο το πεί­ρα­μα οι ερευ­νη­τές συγκέ­ντρω­σαν παι­δά­κια νηπια­γω­γεί­ου σε ένα δωμά­τιο, τους έδω­σαν από ένα ζαχα­ρω­τό και τους είπαν ότι έχουν δύο επι­λο­γές: είτε να το φάνε αμέ­σως, είτε να περι­μέ­νουν μέχρι να έρθει κάποιος που θα τους έδι­νε ένα επι­πλέ­ον ζαχα­ρω­τό, ώστε να τους αντα­μεί­ψει για την υπο­μο­νή τους. Μερι­κά παι­δά­κια δεν κρα­τή­θη­καν και όρμη­σαν στο ζαχα­ρω­τό που είχαν στο χέρι τους, ενώ άλλα προ­τί­μη­σαν να περιμένουν.

Δεν ακο­λού­θη­σαν δηλα­δή το ελλη­νι­κό ρητό “Κάλ­λιο πέντε και στο χέρι”, αλλά το αμε­ρι­κα­νι­κό “Good things come to those who wait”. Οι ερευ­νη­τές του Στάν­φορντ δια­τύ­πω­σαν την άπο­ψη ότι τα παι­δά­κια που είχαν περισ­σό­τε­ρη υπο­μο­νή θα εξε­λίσ­σο­νταν σε πιο επι­τυ­χη­μέ­νους ενή­λι­κες και επι­πλέ­ον θα ήταν λιγό­τε­ρο επιρ­ρε­πή σε εθι­σμούς ή δια­τα­ρα­χές της προ­σω­πι­κό­τη­τάς τους. Ωστό­σο, τα τελευ­ταία χρό­νια πολ­λοί επι­στή­μο­νες αρχί­ζουν να αμφι­σβη­τούν την εγκυ­ρό­τη­τα των συμπε­ρα­σμά­των αυτών.

Άγνωστη η …οικονομική συμπεριφορά των πτηνών

Σε κάθε περί­πτω­ση, επι­ση­μαί­νει η επι­κε­φα­λής της ερευ­νη­τι­κής ομά­δας, Αου­γκού­στα φον Μπά­γερν, οι παπα­γά­λοι έδει­ξαν ότι μπο­ρούν να λαμ­βά­νουν απο­φά­σεις με μακρο­χρό­νιο προ­σα­να­το­λι­σμό και οικο­νο­μι­κή λογι­κή, κάτι που θεω­ρεί­ται ιδιαί­τε­ρα σημα­ντι­κό για την επι­βί­ω­ση του είδους. Προ­φα­νώς με αυτά τα κρι­τή­ρια ο παπα­γά­λος απο­φα­σί­ζει πού θα ψάξει την τρο­φή του και πόσο αξί­ζει να περι­μέ­νει μέχρι να τη βρει. Ωστό­σο, ορι­στι­κές απα­ντή­σεις σε όλα αυτά δεν υπάρ­χουν. Η επι­στη­μο­νι­κή έρευ­να για τη συμπε­ρι­φο­ρά του παπα­γά­λου στην ύπαι­θρο βρί­σκε­ται ακό­μη στην αρχή.

Deutsche Welle / Κάρ­λα Μπλέι­κερ, Γιάν­νης Παπαδημητρίου