Η τεχνητή νοημοσύνη επιστρατεύθηκε για να ανασυσταθεί η φωνή του Ρέμπραντ

Ακό­μη και μετά 350 χρό­νια από τον θάνα­τό του, το έργο του Ρέμπραντ εξα­κο­λου­θεί να είναι ένα από τα πιο ανα­γνω­ρί­σι­μα στην Ιστο­ρία της Τέχνης, κι όχι μόνον, ενώ ποτέ δεν στα­μα­τά να μας εκπλήσ­σει όσο κι εάν πιστεύ­ου­με πως η έρευ­να για τη ζωή και τη δρά­ση του δημιουρ­γού του έχει πλέ­ον συντε­λε­σθεί. Όμως τι συμ­βαί­νει με την ίδια του τη φυσι­κή παρου­σία; Σήμε­ρα ένα πλη­ρο­φο­ρια­κό σύστη­μα έχει κατορ­θώ­σει να ανα­πλά­σει κι ανα­συ­στή­σει το ηχό­χρω­μα της φωνής του, ανοί­γο­ντας νέες προ­ο­πτι­κές για την κατα­νό­η­ση αυτής της περί­πλο­κης καλ­λι­τε­χνι­κής φυσιογνωμίας.

Ο Ρέμπραντ είναι ίσως ο δια­πρε­πέ­στε­ρος εκπρό­σω­πος του λεγό­με­νου Χρυ­σού Αιώ­να της ολλανδικής/φλαμανδικής ζωγρα­φι­κής. Υπήρ­ξε ο φωτι­σμέ­νος «δάσκα­λος» πολ­λών άλλων καλ­λι­τε­χνών του και­ρού του, που διέ­πρε­ψαν κατό­πιν και ως ανε­ξάρ­τη­τοι καλ­λι­τέ­χνες, όπως ο Φέρ­ντι­ναρντ Μπολ, ο Κάρελ Φαμπρί­τσιους, ο Βίλεμ Ντοστ. Ο ίδιος ο Ρέμπραντ, μέσα από τα μαθή­μα­τά του, τους καθο­δη­γού­σε στον χώρο της τεχνι­κής: τώρα, ο ήχος των εμπνευ­σμέ­νων λόγων του ανα­βιώ­νει χάρη στη βοή­θεια της τεχνη­τής νοη­μο­σύ­νης, που βασί­σθη­κε στις διε­ξο­δι­κές έρευ­νες των συντη­ρη­τών του Rijkmuseum του Άμστερ­νταμ για τον χαρα­κτή­ρα του ιδιο­φυούς ζωγράφου.

Η «φωνή του Ρέμπραντ» είναι δια­θέ­σι­μη σε κάθε χρή­στη του Youtube και απο­κα­λύ­πτει το σχε­τι­κώς ένρι­νο ηχό­χρω­μα ενός άνδρα που μιλά με ταχύ­τη­τα τα ολλανδικά.

Η εργα­σία αυτή ήταν πρω­το­πο­ρια­κή, καθώς βασι­ζό­ταν στη βιο­με­τρία των φυσι­κών χαρα­κτη­ρι­στι­κών του Ρέμπραντ και των λεπτο­με­ρειών της καθη­με­ρι­νής του συμπε­ρι­φο­ράς, στο πλαί­σιο του εντο­πι­σμού ενός φωνη­τι­κού ηχο­χρώ­μα­τος που θα προ­σεγ­γί­ζει την αλη­θι­νή φωνή του. Πρό­κει­ται για μία έρευ­να εντε­λώς αντί­θε­τη από αυτήν που ακο­λου­θούν οι ειδι­κοί στην ιατρο­δι­κα­στι­κή, που πασχί­ζουν να ανα­κα­τα­σκευά­σουν το πρό­σω­πο του ομι­λη­τή –που συνή­θως είναι κάποιος ύπο­πτος για εγκλή­μα­τα– με βάση τις ηχο­γρα­φή­σεις της φωνής του. Για τον λόγο αυτό επι­στρα­τεύ­θη­κε η ειδι­κή επι­στή­μο­νας του παν/μιου Κάρ­νε­γκι Μέλον (Πίτσ­μπουργκ) Είτα Σίν­γκχ, η οποία εκμυ­στη­ρεύ­ε­ται πως έμει­νε ενεή όταν το Rijkmuseum της ζήτη­σε να ανα­συ­στή­σει τον τρό­πο που μιλού­σε ο Ρέμπραντ. Η διεύ­θυν­σή του ήθε­λε ο κόσμος να ακού­σει πώς μιλού­σε ο μεγά­λος δημιουρ­γός, τώρα που γιορ­τά­ζε­ται η 350η επέ­τειος από τον θάνα­τό του.

Η Σιν­γκχ συνερ­γά­ζε­ται με το FBI και επι­ση­μαί­νει πως γι’ αυτό το εγχεί­ρη­μα «υπάρ­χουν εκα­το­ντά­δες παρά­γο­ντες που πρέ­πει να συμ­βά­λουν για την επα­κρι­βή ανα­πα­ρά­στα­ση της φωνής». «Για παρά­δειγ­μα, τονί­ζει, για τον Ρέμπραντ δεν γνω­ρί­ζου­με εάν είχε όλα του τα δόντια». Για να έλθει εις πέρας το επί­τευγ­μα τού­το θα έπρε­πε να ληφθεί υπ’ όψη η επα­κρι­βής κατά­στα­ση της υγεί­ας του και οι ιδιαι­τε­ρό­τη­τες της μύτης του, του λαι­μού του, το ύψος και το βάρος του. Επί­σης έγι­ναν μετρή­σεις του κρα­νί­ου του, μία λεπτο­μέ­ρεια που τη γνώ­ση της διευ­κό­λυ­ναν οι πολυ­πλη­θείς αυτο­προ­σω­πο­γρα­φί­ες του δημιουρ­γού σε όλη τη διάρ­κεια της ζωής του. «Μόλο που πρέ­πει να λάβου­με υπ’ όψη πως δεν υπάρ­χουν εκεί όλες οι λεπτο­μέ­ρειες, καθώς δεν είναι φωτο­γρα­φί­ες», εξη­γεί η Σινγκχ.

Μόλις συλ­λέ­χθη­καν οι λεπτο­μέ­ρειες κι έγι­νε η επε­ξερ­γα­σία κι ανά­λυ­σή τους, χρειά­σθη­κε να ανα­πα­ρα­χθεί πιστά και η προ­φο­ρά των ολλαν­δι­κών του Χρυ­σού Αιώ­να. Η φωνή που προ­έ­κυ­ψε είναι βέβαια ρομπο­τι­κή, όμως το πανε­πι­στή­μιο του Λάι­ντεν, από την πλευ­ρά του, προ­σάρ­μο­σε από γλωσ­σο­λο­γι­κής πλευ­ράς τα σημε­ρι­νά ολλαν­δι­κά σε εκεί­να που μιλιό­ντου­σαν κατά τον Χρυ­σούν 17ο Αιώ­να. Στην περί­πτω­ση του Ρέμπραντ δεν ήταν μία διά­λε­κτος, αλλά «το επί­ση­μο ιδί­ω­μα της επο­χής», σύμ­φω­να με τους ειδι­κούς. Μετα­ξύ άλλων (για να κατα­νο­ή­σει κανείς τη δια­φο­ρά), οι ειδι­κοί πιστεύ­ουν πως ο Ρέμπραντ εξέ­φε­ρε τον τύπο skilderdook για να δηλώ­σει τον καμ­βά, αντί της σημε­ρι­νής εκφο­ράς της λέξης skilderdoek.

Μετά την προ­σαρ­μο­γή στον τόνο, το λεξι­λό­γιο και ακό­μη στον υπο­θε­τι­κό τρό­πο ανα­πνο­ής κατά τη διάρ­κεια της ομι­λί­ας του, μπο­ρεί κάποιος να ακού­σει και να φαντα­σθεί τον Ρέμπραντ να εξη­γεί το πώς ανα­μει­γνύ­ο­νται τα χρώ­μα­τα, ποιες είναι οι βασι­κές αρχές του προ­σχε­δί­ου, ή την προ­σω­πι­κή του ιδέα περί τέχνης. Σάμπως να έδι­νε μαθή­μα­τα στους βοη­θούς του εργα­στη­ρί­ου του.

Από την πλευ­ρά του, ο Γιό­να­θαν Μπί­κερ, συγ­γρα­φέ­ας του έργου «Ρέμπραντ, η βιο­γρα­φία ενός επα­να­στά­τη», δια­βε­βαιώ­νει πως ο μεγά­λος “μαέ­στρο” «μπο­ρεί να μη συμ­βι­βα­ζό­ταν με τους κανό­νες και να μην ήταν συνε­πής με τους πελά­τες του, όμως ήταν ένας άνθρω­πος ζεστός στις προ­σω­πι­κές του και τις οικο­γε­νεια­κές του σχέ­σεις και πολύ γεν­ναιό­δω­ρος με τους μαθη­τές του».

Πηγή: El Pais / ΑΠΕ / Γιώρ­γης ‑Βύρων Δάβος