Θάνος Μικρούτσικος | «Άννα μην κλαις» — 37 χρόνια μετά…

Θάνος Μικρούτσικος Έτος 1978.

Ο Θάνος ολο­κλη­ρώ­νει ύστε­ρα από 5 χρό­νια τη μελο­ποί­η­σή του στον λόγο του Μπρεχτ σε μετά­φρα­ση Μάριου Πλω­ρί­τη, Πέτρου Μάρ­κα­ρη και Αγγέ­λας Βερυ­κο­κά­κη με ερμη­νευ­τή τον ίδιο και τον Γιάν­νη Κού­τρα, με τον οποίο συνερ­γά­ζε­ται δισκο­γρα­φι­κά για πρώ­τη φορά.
«Άννα μην κλαίς θα γυρέ­ψου­με βερε­σέ απ’ τον μπα­κά­λη…», «Εγώ ο Μπερλ­τοτ Μπρέχτ είμαι απ’ τα μαύ­ρα δάση…» κλπ.
Έχει ήδη κυκλο­φο­ρή­σει 4 δίσκους και συγκα­τα­λέ­γε­ται δυνα­μι­κά στην τότε νέα γενιά συνθετών.
Η «Μου­σι­κή πρά­ξη στον Μπρέχτ παρου­σιά­ζε­ται ζωντα­νά στον Φιλο­πρό­ο­δο Όμι­λο Υμηττού

Με αφορ­μή τα γεγο­νό­τα του Παρι­σιού πιστεύ­ε­τε ότι έρχε­ται μία επο­χή που θα ξανα­ζή­σου­με στιγ­μές έντο­νης και ακραί­ας λογο­κρι­σί­ας στην κοι­νω­νία και την Τέχνη;

Αρχι­κά θέλω να ξεκα­θα­ρί­σω προς όλες τις κατευ­θύν­σεις – προς απο­φυ­γή παρε­ξη­γή­σε­ων – ότι είμαι ενα­ντί­ον της ατο­μι­κής τρο­μο­κρα­τί­ας. Είναι δεδο­μέ­νο αυτό. Δεν το αποδέχομαι.
Θέλω όμως να σημειώ­σω ότι οι Δυτι­κές χώρες, η Ευρώ­πη δηλα­δή και οι Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες, εδώ και πολ­λά χρό­νια έχουν ταρά­ξει τη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή, την Αφρι­κή, τη Μέση Ανα­το­λή και τις χώρες της εγγύς και της πέραν Ασίας.
Οι εκα­το­ντά­δες χιλιά­δες νεκροί από επεμ­βά­σεις των Δυτι­κών όλα αυτά τα χρό­νια έχουν δυστυ­χώς κι αυτό το τίμη­μα. Ως μη όφει­λε να υπάρ­χει αυτό το τίμη­μα βέβαια, αλλά οι άνθρω­ποι οι οποί­οι φτά­νουν σε ένα από­λυ­το αδιέ­ξο­δο λει­τουρ­γούν με το δικό τους τρόπο.

Η τρο­μο­κρα­τία δηλα­δή είναι τα αντί­ποι­να στην αποι­κιο­κρα­τία;

Για μένα δεν μετριέ­ται ούτε με την ποσό­τη­τα, ούτε με το χρώ­μα αλλά δεν έπρε­πε ο κόσμος να είναι αλλιώς;
Η Ευρώ­πη στή­ρι­ξε την ανά­πτυ­ξή της τον 20ο αιώ­να στην τρο­μα­κτι­κή αποι­κιο­κρα­τία. Δεν έμει­νε τίπο­τα στην Αφρι­κή και βλέ­που­με τώρα πως σπα­ράσ­σο­νται αυτές οι χώρες. Και μην πού­με για το επί­πε­δο ή για τους εμφύ­λιους για­τί τα περισ­σό­τε­ρα είναι καθε­στώ­τα που στη­ρί­ζουν οι Δυτι­κοί. Τα κάνα­νε μπά­χα­λο στη Λιβύη, τα κάνα­νε μπά­χα­λο στο Αφγα­νι­στάν, δια­λύ­σα­νε το Ιράκ, δια­λύ­ου­νε τη Συρία, αφού δια­λύ­σα­νε τη Ρουά­ντα.
Δυστυχώς ευθύ­νο­νται πάρα πολύ όλοι αυτοί οι τύποι που «κλαί­νε με μαύ­ρο δάκρυ» αυτή τη στιγμή.
Χωρίς να σημαί­νει – για να απο­φύ­γω την παρε­ξή­γη­ση – ότι υπάρ­χει μία στο εκα­τομ­μύ­ριο να είμαι υπέρ της ατο­μι­κής τρο­μο­κρα­τί­ας. Δεν βγαί­νει τίπο­τα με το να την πλη­ρώ­νουν αθώ­οι άνθρωποι.
Απλώς όσο περ­νά­ει ο και­ρός τα πράγ­μα­τα θα γίνο­νται ακό­μα πιο σκλη­ρά.

Να έρθου­με τώρα στην αφορ­μή της κου­βέ­ντας μας. Μιλά­με για μία εργα­σία που βγή­κε πριν από 37 χρόνια.
Για­τί αυτή τη συγκε­κρι­μέ­νη δου­λειά μετά από τόσα χρό­νια και όχι κάποια άλλη νεότερη;

Υπάρ­χουν πάρα πολ­λοί λόγοι. Κατ’ αρχήν η μου­σι­κή πρά­ξη στον Μπρεχτ είναι ένα έργο που εγώ προ­σω­πι­κά θεω­ρώ ορια­κό για τη δου­λειά μου που ανά­γε­ται στο χώρο του τραγουδιού.
Το δού­λε­ψα από το 1972 έως το 1977 και το παρου­σί­α­σα ολο­κλη­ρω­μέ­νο το 78.
Από τότε, κυρί­ως την πρώ­τη περί­ο­δο, έγι­ναν πολ­λές παρου­σιά­σεις ολό­κλη­ρου του έργου. Δεν το έβα­λα όμως στα συρ­τά­ρια. Το επα­νέ­φε­ρα αρκε­τές φορές κατά και­ρούς. Χωρίς να είμαι υπερ­βο­λι­κός από την πρώ­τη φορά που το παρου­σί­α­σα πρέ­πει να έχει παι­χτεί πάνω από 100 φορές ολο­κλη­ρω­μέ­νο και σε δια­φο­ρε­τι­κές περιό­δους. Όχι μόνο τα πρώ­τα χρό­νια αλλά και μέσα στη δεκα­ε­τία του 80 και του 90.
Εδώ και 3 χρό­νια το έργο έχει παρου­σια­στεί ολό­κλη­ρο του­λά­χι­στον έξι φορές και στην Αθή­να και στην περι­φέ­ρεια. Είναι ένα έργο που θεω­ρώ ότι είναι δια­χρο­νι­κό, αλλά κυρί­ως είναι ένα έργο ορια­κό για μένα. Αυτός είναι ο ένας λόγος που το ξαναπαρουσιάζω.
Ο δεύ­τε­ρος είναι πολύ συναι­σθη­μα­τι­κός.
Το έργο πρω­το­πα­ρου­σιά­στη­κε πριν ακρι­βώς 37 χρό­νια.
Ο ΦΟΥ κλεί­νει 60 χρό­νια ζωής και έχει μία ιστο­ρία την οποία οι νεό­τε­ροι δεν γνω­ρί­ζε­ται και φυσι­κά δεν ευθύ­νε­στε για αυτό. Ήταν μία εστία ουσια­στι­κού πολι­τι­σμού. Εγώ τότε μαζί με τον Μιχά­λη Γρη­γο­ρί­ου είχα­με κάνει το Μου­σι­κό Εργα­στή­ρι και συνερ­γα­στή­κα­με με τα παι­διά του Φιλο­πρό­ο­δου Ομί­λου παρου­σιά­ζο­ντας συναυ­λί­ες πολύ υψη­λών προ­δια­γρα­φών προ­χω­ρη­μέ­νες ακό­μα και για σήμερα.
Θυμά­μαι μάλι­στα ότι σε μία από αυτές τις συναυ­λί­ες είχα πάει με την πρώ­τη γυναί­κα μου που ήταν έγκυος στη μεγά­λη μου κόρη και έσπα­σαν τα νερά σε μία συναυ­λία του εξαι­ρε­τι­κού μου­σι­κού Βαγ­γέ­λη Μπου­ντού­νη. Τα παι­διά αυτά εκεί τα συνά­ντη­σα την τελευ­ταία χρο­νιά της δικτατορίας.
Τότε εγώ είχα φτιά­ξει ένα πρό­γραμ­μα με τη Μαρία Δημη­τριά­δη, την Αφρο­δί­τη Μάνου, τον βαρύ­το­νο, Θόδω­ρο Δημή­τριεφ και παρου­σιά­ζα­με ένα σπου­δαίο πρό­γραμ­μα στην πλά­κα όπου ήρθε η δικτα­το­ρία του Ιωαν­νί­δη κάποια στιγ­μή και έκλει­σε το μαγα­ζί τον Μάρ­τιο του 1974.

Ο λόγος του Μπρεχτ «δυστυ­χώς» ήταν είναι και θα είναι επί­και­ρος;

Αυτά που έγρα­ψε ο Μπρεχτ τα έγρα­ψε τη δεκα­ε­τία του 20 και του 30 όπου ανερ­χό­ταν ο ναζι­σμός με τα γνω­στά απο­τε­λέ­σμα­τα. Εκεί στη Γερ­μα­νία είχε δημιουρ­γη­θεί μία πολύ δυνα­τή καλ­λι­τε­χνι­κή ομά­δα στην οποία συμ­με­τεί­χε ο Μπρεχτ.
Η ερμη­νεία που έδω­σε ο Μπρεχτ στα μου­σι­κά πράγ­μα­τα του και­ρού του δεν είναι μία προ­φη­τι­κή ερμη­νεία. Ο μεγά­λος καλ­λι­τέ­χνης — και ο Μπρεχτ ήταν ένας από αυτούς – βλέ­πει πράγ­μα­τα που είναι κρυμ­μέ­να και ο υπό­λοι­πος κόσμος ή δεν τα αντι­λαμ­βά­νε­ται ή αργεί να τα δει. Δεν είναι προ­φή­της. Είναι πιο ευαί­σθη­τος από άλλους.
Μπο­ρεί να άλλα­ξε ο κόσμος. Μπο­ρεί ο καπι­τα­λι­σμός να μην είναι ίδιος με αυτόν της δεκα­ε­τί­ας του 30, τα βασι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά του όμως παρα­μέ­νουν για­τί παρα­μέ­νει αυτό στο οποίο στη­ρί­ζε­ται. Η εκμε­τάλ­λευ­ση από άνθρω­πο σε άνθρω­πο. Στον καπι­τα­λι­σμό ιστο­ρι­κά οι άνθρω­ποι δου­λεύ­ουν στις δου­λειές που φτιά­χνουν κάποιοι και το συντρι­πτι­κό πλε­ό­να­σμα πάει σε ελά­χι­στα χέρια.
Όταν λοι­πόν υπάρ­χει αυτό είναι δεδο­μέ­νο ότι κάποιοι επι­στή­μο­νες ή κάποιοι καλ­λι­τέ­χνες τα είδαν εγκαί­ρως και για αυτό ο λόγος του Μπρεχτ παρα­μέ­νει επί­και­ρος.
Αν αλλά­ξεις τον μπα­κά­λη του «Άννα μην κλαις» με το σού­περ μάρ­κετ είσαι στο σήμε­ρα.

Ένα στοι­χείο που ξεχω­ρί­ζει τους μεγά­λους καλ­λι­τέ­χνες είναι η δια­χρο­νι­κό­τη­τά τους;

Ο Μπρεχτ δεν είναι απλά ένας καλ­λι­τέ­χνης. Έχου­με συζη­τή­σει και μαζί ότι υπάρ­χουν καλ­λι­τέ­χνες που έδω­σαν σπου­δαία πράγ­μα­τα και είναι σημα­ντι­κοί αλλά υπάρ­χουν και καλ­λι­τέ­χνες που χωρίς αυτούς η τέχνη θα ήταν άλλη από αυτή που είναι σήμε­ρα. Ένας από τους είναι ο Μπρεχτ. Στο θέα­τρο με τη μέθο­δο της απο­στα­σιο­ποί­η­σης κυριο­λε­κτι­κά έκα­νε μία τομή. Το θέα­τρο μετά τον Μπρεχτ είναι άλλο.

Θα κάνα­τε σήμε­ρα ένα δίσκο με τέτοιο πολι­τι­κό λόγο;

Αν κάποιος δει το σύνο­λο του έργου μου θα παρα­τη­ρή­σει ότι στα­θε­ρά υπάρ­χουν σε πάρα πολ­λά έργα μου όλα αυτά τα χρό­νια τέτοιας γραμ­μής κείμενα.
Ακό­μα και στη δημο­φι­λή «Ρόζα» μου το κεί­με­νο που έγρα­ψε ο Αλκαί­ος είναι ένα τέτοιο κεί­με­νο. Έγρα­ψε: «Πως η ανά­γκη γίνε­ται ιστο­ρία, πως η ιστο­ρία γίνε­ται σιω­πή». Τα κεί­με­να που χρη­σι­μο­ποιώ θέλω πάντα να εκφρά­ζουν με τον έναν ή το άλλο τρό­πο τη δρα­μα­τι­κή συγκυ­ρία. Εγώ εκτός δρα­μα­τι­κής συγκυ­ρί­ας δεν είμαι ούτε στο πιο αφε­λές μου τραγούδι.

Έχω την αίσθη­ση ότι τα τελευ­ταία χρό­νια νοσταλ­γεί­τε έντο­να την πρώ­τη σας καλ­λι­τε­χνι­κή δεκα­ε­τία…

Επει­δή δεν πιστεύω στο Θεό, δοξά­ζω αυτό που με κρα­τά­ει. Για­τί όπως όλοι μας έτσι κι εγώ έχω πέσει από το σκοι­νί επει­δή δεν επέ­λε­ξα να κλει­στώ στον πύρ­γο μου ή στις σιγου­ριές μου.
Και αυτό είναι θέμα χαρα­κτή­ρα. Το να έχεις συνε­χή παρου­σία και λόγο στα πράγ­μα­τα είναι μια συνε­χή σχοι­νο­βα­σία. Ακό­μα και ο πιο καλός σχοι­νο­βά­της κάποια στιγ­μή θα πέσει.
Το στοί­χη­μα που εγώ έβα­λα, και ελπί­ζω να μη θεω­ρη­θεί εγω­ι­στι­κό σε όσους δια­βά­σουν αυτή τη συνέ­ντευ­ξη, είναι πως όταν έπε­σα ξανα­ση­κώ­θη­κα πάλι και πήγα να ισορ­ρο­πή­σω πάνω στο σχοινί.
Και ως άνθρω­πος και ως καλ­λι­τέ­χνης αυτό που πέτυ­χα είναι όταν πέφτω να ξανα­ση­κώ­νο­μαι.
Και από τη στιγ­μή που το πέτυ­χα αυτό, μέχρι τέλους θα το πάω έτσι.

Εκτός από το δικό σας έργο θα παρου­σιά­ζε­ται και τον «Κύκλο με την Κιμω­λία» του Μάνου Χατζιδάκι.

Είναι ο άνθρω­πος που στη δεκα­ε­τία του 50 μελο­ποί­η­σε Μπρεχτ για τις ανά­γκες μιας παρά­στα­σης του Θεά­τρου Τέχνης.
Βέβαια, το είχα πει και στον ίδιο όσο ζού­σε, ότι μάλ­λον και λόγω της σκη­νο­θε­τι­κής ματιάς, δεν αντι­με­τώ­πι­σαν τον Μπρεχτ με μπρε­χτι­κό τρό­πο.
Είναι εξαι­ρε­τι­κά τρα­γού­δια μεν, πολύ καλή η μετά­φρα­ση, αλλά ο Κουν δεν είχε κατα­νο­ή­σει τον Μπρεχτ, όπως το ίδιο είχε συμ­βεί στους περισ­σό­τε­ρους σκη­νο­θέ­τες τότε σε παγκό­σμιο επί­πε­δο. Και ο Κουν ήταν ένας από τους σκη­νο­θέ­τες αυτούς.
Για λόγους ιστο­ρι­κούς λοι­πόν και επει­δή είναι πολύ ωραία τρα­γού­δια, αν βγά­λεις αυτήν την παρα­τή­ρη­ση, θέλω να τα παί­ξω επει­δή προη­γή­θη­καν της δικής μου δουλειάς.
Θα τα παρου­σιά­σω πιά­νο-φωνή με την Άννα Λινάρ­δου, προ­σπα­θώ­ντας στην ίδια μελω­δία να της διδά­ξω έναν άλλο τρό­πο εκφοράς.

10 Ιανουα­ρί­ου 2015 |>  Πηγή <|

ΣΣ|> σχε­τι­κά το 1ο ερώ­τη­μα «Με αφορ­μή τα γεγο­νό­τα του Παρι­σιού»
7 Ιαν 2015
Δύο ένο­πλοι εισβά­λουν στα γρα­φεία του γαλ­λι­κού σατι­ρι­κού περιο­δι­κού Charlie Hebdo στο Παρί­σι, ανοί­γουν πυρ και δολο­φο­νούν τον εκδό­τη του περιο­δι­κού, σκι­τσο­γρά­φους και εργα­ζό­με­νους εντός του κτηρίου.
Πέντε λεπτά αργό­τε­ρα επι­βι­βά­ζο­νται σε αυτο­κί­νη­το και κατά την προ­σπά­θεια δια­φυ­γής τους έρχο­νται αντι­μέ­τω­ποι με περι­πο­λι­κό της αστυνομίας.
Κατά την ανταλ­λα­γή πυρών ένας εκ των αστυ­νο­μι­κών πέφτει στο έδα­φος τραυματισμένος.
Ένας από τους τζι­χα­ντι­στές τρέ­χει προς το μέρος του και με από­λυ­τη ψυχρό­τη­τα τον εκτε­λεί εξ επα­φής με σφαί­ρα στο κεφάλι.
Συνο­λι­κά 12 άνθρω­ποι χάνουν τη ζωή τους σε αυτή την επίθεση.
Τις επό­με­νες δύο ημέ­ρες, άλλοι 5 θα σκο­τω­θούν κατά τη διάρ­κεια συντο­νι­σμέ­νων τρο­μο­κρα­τι­κών επι­θέ­σε­ων στο Παρί­σι, 4 εξ αυτών σε πολιορ­κία σού­περ μάρ­κετ στα ανα­το­λι­κά της γαλ­λι­κής πρωτεύουσας.
Ο τρα­γι­κός απο­λο­γι­σμός των επι­θέ­σε­ων, 17 νεκροί — 22 τραυ­μα­τί­ες.