Θα έρθει ποτέ κομμουνισμός;

Γρά­φει ο Γιάν­νης Βεντού­ρας //

- Για­τί ρωτάς αν θα έρθει ο κομ­μου­νι­σμός; Μα δεν είχε έρθει; Δεν τον είδα­με στην Ρωσία, την Κίνα, την Βουλ­γα­ρία και σε άλλες χώρες;

- Φίλε μου ο κομ­μου­νι­σμός είναι ένα οικο­νο­μι­κό σύστη­μα στο οποίο δεν θα υπάρ­χουν αφε­ντι­κά και υπάλ­λη­λοι, η κοι­νω­νία δεν θα είναι χωρι­σμέ­νη σε τάξεις ανά­λο­γα με την οικο­νο­μι­κή θέση του καθε­νός. Επί­σης δεν θα υπάρ­χει το «κρά­τος», θα υπάρ­χει ένα σύστη­μα «αυτο­διεύ­θυν­σης», δίχως στρα­τό, δικα­στή­ρια, αστυ­νο­μία, εφο­ρί­ες και άλλους τέτοιους κατα­πιε­στι­κούς μηχα­νι­σμούς. Είδες εσύ σε αυτές τις χώρες να είχαν εξα­λει­φθεί οι δια­φο­ρο­ποι­ή­σεις λόγω εισο­δή­μα­τος; Είχαν καταρ­γη­θεί το κρά­τος, ο στρα­τός και τα υπό­λοι­πα; Δεν είχαν καταρ­γη­θεί. Συνε­πώς δεν είχαν φτιά­ξει ακό­μα «κομ­μου­νι­σμό».

- Και τότε αυτές οι χώρες τι είχανε;

- Αυτές οι χώρες χαρα­κτη­ρι­ζό­ντου­σαν ως σοσια­λι­στι­κές. Ο σοσια­λι­σμός είναι ένα είδος πρώ­ι­μου κομ­μου­νι­σμού, στην διάρ­κεια του οποί­ου η κοι­νω­νία προ­σπα­θεί να ξεπε­ρά­σει στα­δια­κά τις παλιές σχέ­σεις παρα­γω­γής, που ίσχυαν στον καπι­τα­λι­σμό. Δηλα­δή να πάψει η παρα­γω­γή αγα­θών με στό­χο την πώλη­ση και την απο­κό­μι­ση «κέρ­δους», και οι παρα­γω­γι­κές μονά­δες (όπως λόγου χάρη τα αγρο­κτή­μα­τα και οι βιο­μη­χα­νί­ες), να περά­σουν στα χέρια ολό­κλη­ρης της κοι­νω­νί­ας. Αυτή η δια­δι­κα­σία δεν γίνε­ται ούτε αμέ­σως ούτε αυτό­μα­τα. Επί­σης το σοσια­λι­στι­κό κρά­τος φρο­ντί­ζει να δια­μορ­φω­θεί μια νέα νοο­τρο­πία στους ανθρώ­πους, όπου ο κάθε ένας θα σκέ­φτε­ται τον διπλα­νό του, θα φρο­ντί­ζει για την ανύ­ψω­ση ολό­κλη­ρης της κοι­νω­νί­ας και δεν θα νοιά­ζε­ται μόνο για το προ­σω­πι­κό του όφε­λος. Όσο περισ­σό­τε­ρα βήμα­τα γίνο­νται προς αυτήν την κατεύ­θυν­ση, τόσο λέμε ότι εμβα­θύ­νουν οι σοσια­λι­στι­κές αλλα­γές, τόσο προ­χω­ρά­ει η επα­νά­στα­ση, τόσο ερχό­μα­στε πιο κοντά στην κομ­μου­νι­στι­κή κοινωνία.

- Μα για­τί λες ότι θα προ­χω­ρά­ει η επα­νά­στα­ση; Η επα­νά­στα­ση δεν είχε γίνει το 1917 στην Ρωσία;

- Μην συγ­χέ­εις την «επα­νά­στα­ση» με την κατά­κτη­ση της εξου­σί­ας. Επα­νά­στα­ση δεν είναι μόνο να πάρεις τα όπλα και να κατα­κτή­σεις την πολι­τι­κή εξου­σία. Αυτό είναι μόνο η αρχή της επα­νά­στα­σης. Μετά την κατά­κτη­ση της πολι­τι­κής εξου­σί­ας ξεκι­νά το δυσκο­λό­τε­ρο κομ­μά­τι της επα­νά­στα­σης, δηλα­δή η αλλα­γή των σχέ­σε­ων παρα­γω­γής και κυρί­ως η αλλα­γή της νοο­τρο­πί­ας των ανθρώ­πων και η δημιουρ­γία ενός «νέου ανθρώ­που» με υψη­λά ιδα­νι­κά. Η όλη αυτή δια­δι­κα­σία, για την δημιουρ­γία ενός καλύ­τε­ρου κόσμου, που θα υψώ­σει τον άνθρω­πο σε ανώ­τε­ρο επί­πε­δο, είναι μακρό­χρο­νη και πολύ δύσκολη.

- Εγώ νόμι­ζα ότι «επα­νά­στα­ση» είναι να κατα­λαμ­βά­νεις την εξου­σία με τα όπλα…

- Είπα­με, πολ­λοί το νομί­ζουν αυτό. Οι κοι­νω­νι­κές επα­να­στά­σεις οδη­γούν τις κοι­νω­νί­ες σε ένα ανώ­τε­ρο επί­πε­δο. Τέτοιες ήταν οι αστι­κές επα­να­στά­σεις που έγι­ναν στην Αγγλία το 1648, στην Γαλ­λία το 1789, στην Ελλά­δα το 1821, στην Γερ­μα­νία το 1848 και άλλες, που οδή­γη­σαν στην αντι­κα­τά­στα­ση του φεου­δαρ­χι­κού τρό­που παρα­γω­γής, με τον καπι­τα­λι­στι­κό. Ο καπι­τα­λι­σμός την επο­χή εκεί­νη, έδω­σε ώθη­ση στην ανά­πτυ­ξη των παρα­γω­γι­κών δυνά­με­ων και απο­τέ­λε­σε πρό­ο­δο για την κοι­νω­νι­κή οργά­νω­ση. Εάν θεω­ρού­σα­με ως επα­νά­στα­ση την ένο­πλη κατά­κτη­ση της πολι­τι­κής εξου­σί­ας, τότε, κάθε στρα­τιω­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα θα ονο­μα­ζό­ταν «επα­νά­στα­ση». Το ίδιο θα ονο­μά­ζα­με και την διά­λυ­ση της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης και την παλι­νόρ­θω­ση του καπι­τα­λι­σμού στις σοσια­λι­στι­κές χώρες. Εκεί όμως έγι­νε «αντε­πα­νά­στα­ση», δηλα­δή το αντί­θε­το της επα­νά­στα­σης. Η αντε­πα­νά­στα­ση στην ΕΣΣΔ, δεν έσπρω­ξε την κοι­νω­νία προς την πρό­ο­δο, αλλά την οδή­γη­σε πίσω, στο παλιό καπι­τα­λι­στι­κό σύστη­μα. Η αντε­πα­νά­στα­ση έφε­ρε στην Ρωσία, και τις άλλες πρώ­ην σοσια­λι­στι­κές δημο­κρα­τί­ες, τους άστε­γους, τους άνερ­γους, την εκπόρ­νευ­ση, την σκλη­ρή εγκλη­μα­τι­κό­τη­τα, τον ρατσι­σμό, τον πόλε­μο, και όλα τα βάρ­βα­ρα γνω­ρί­σμα­τα των καπι­τα­λι­στι­κών κοι­νω­νιών. Οι προ­λε­τα­ρια­κές επα­να­στά­σεις που γνω­ρί­σα­με, καθώς και αυτές που έρχο­νται, είναι προ­ο­δευ­τι­κές, επει­δή οδη­γούν τις κοι­νω­νί­ες σε ένα ανώ­τε­ρο επίπεδο.

- Και για­τί πιστεύ­εις ότι θα γίνουν στο μέλ­λον επαναστάσεις;

- Δεν το πιστεύω, το γνω­ρί­ζω! Οι αντι­φά­σεις που κρύ­βει μέσα του ο καπι­τα­λι­σμός, αργά ή γρή­γο­ρα, θα οδη­γή­σουν τους λαούς να τον κατα­στρέ­ψουν και να φτιά­ξουν μια κοι­νω­νία όπου ένας άνθρω­πος δεν θα εκμε­ταλ­λεύ­ε­ται την εργα­σία του συναν­θρώ­που του.

- Για ποιες αντι­φά­σεις μου λες; Τι είναι αυτό;

- Αντί­φα­ση έχου­με όταν, για να υπάρ­ξει κάτι, αυτό πρέ­πει ανα­γκα­στι­κά να συνυ­πάρ­ξει με κάτι το αντί­θε­το, με κάτι που στο τέλος θα το κατα­στρέ­ψει. Για να το κατα­λά­βεις καλύ­τε­ρα θα σου πω ένα παρά­δειγ­μα. Όταν από μία κότα γεν­νιέ­ται ένα αβγό, αυτό περι­κλεί­ει μέσα του ένα γονι­μο­ποι­η­μέ­νο ωάριο το οποίο στο τέλος θα κατα­στρέ­ψει το αβγό, για να μπο­ρέ­σει να βγει το κοτό­που­λο. Η ύπαρ­ξη τού γονι­μο­ποι­η­μέ­νου ωαρί­ου εντός του αβγού, απο­τε­λεί την εσω­τε­ρι­κή αντί­φα­ση η οποία θα εξε­λί­ξει τα γεγο­νό­τα και θα κατα­στρέ­ψει το αβγό. Εάν όμως δεν υπήρ­χε αυτή η αντί­φα­ση, δεν θα υπήρ­χε και λόγος για να γεν­νη­θεί το αβγό. Συνε­πώς το αβγό υπάρ­χει επει­δή θα πρέ­πει να επω­α­σθεί αυτό που θα το καταστρέψει.

Το ίδιο συμ­βαί­νει και με τον καπι­τα­λι­σμό. Για να υπάρ­χει καπι­τα­λι­σμός, πρέ­πει κάποιοι άνθρω­ποι να κατέ­χουν το κεφά­λαιο (οι καπι­τα­λι­στές) και να χρη­σι­μο­ποιούν την εργα­σία των εργα­τών ένα­ντι μισθού, ώστε να απο­κο­μί­ζουν το κέρ­δος από την εργα­σία αυτών των ανθρώ­πων. Εξ ορι­σμού λοι­πόν, ο καπι­τα­λι­σμός υφί­στα­ται μόνο όταν η αστι­κή τάξη μπο­ρεί να εκμε­ταλ­λεύ­ε­ται την εργα­τι­κή δύνα­μη των παρα­γω­γών. Αυτή η κατά­στα­ση, δηλα­δή άλλος να παρά­γει κι άλλος να καρ­πώ­νε­ται το περίσ­σευ­μα της εργα­σί­ας, απο­τε­λεί αντί­φα­ση, η οποία ανα­γκα­στι­κά θα πρέ­πει να επι­λυ­θεί. Αυτό επι­βάλ­λουν οι νόμοι της φύσης. Νομο­τε­λεια­κά λοι­πόν, κάποια στιγ­μή, επει­δή έτσι το απαι­τεί η φύση, ο καπι­τα­λι­σμός θα πρέ­πει να τερ­μα­τι­στεί και να αντι­κα­τα­στα­θεί από τον σοσια­λι­σμό-κομ­μου­νι­σμό. Αυτοί που στο τέλος θα επα­να­στα­τή­σουν, είναι αυτοί που προ­σφέ­ρουν την μισθω­τή εργα­σία, ώστε να τερ­μα­τί­σουν την εκμε­τάλ­λευ­ση που δέχο­νται. Με άλλα λόγια, όσο βαθαί­νει ο καπι­τα­λι­σμός και όσο οι καπι­τα­λι­στές αυξά­νουν τις περιου­σί­ες τους και γιγα­ντώ­νο­νται οι πολυ­ε­θνι­κοί όμι­λοι, τόσο οι μικροί επι­χει­ρη­μα­τί­ες, οι μικροί αγρό­τες, χάνουν τις επι­χει­ρή­σεις τους. Τόσο αυξά­νε­ται αριθ­μη­τι­κά η εργα­τι­κή τάξη, η οποία στο τέλος θα τον ανα­τρέ­ψει. Χωρίς την μισθω­τή εργα­σία δεν θα υπήρ­χε ο καπι­τα­λι­σμός, αλλά οι προ­λε­τά­ριοι είναι αυτοί που θα τον ανατρέψουν.

- Δηλα­δή στον κομ­μου­νι­σμό θα έχου­με όλοι μας την δική μας επι­χεί­ρη­ση; Θα είμα­στε αφε­ντι­κά του εαυ­τού μας;

- Φυσι­κά και όχι. Η επο­χή όπου όλοι είχαν την δική τους επι­χεί­ρη­ση, το δικό τους χωρά­φι, το δικό τους κοπά­δι, ήταν η επο­χή στην αρχή της δου­λο­κτη­σί­ας, που στη συνέ­χεια μάς οδή­γη­σε στο σημείο που βρι­σκό­μα­στε σήμε­ρα. Εάν προ­σπα­θού­σα­με να επι­στρέ­ψου­με σε εκεί­νο τον ατο­μι­κό τρό­πο παρα­γω­γής, είναι σαν να θέλα­με να κάνου­με ένα τερά­στιο πισω­γύ­ρι­σμα και να ξαναρ­χί­σου­με την ιστο­ρία από την αρχή, που νομο­τε­λεια­κά θα μας έφερ­νε πάλι στο σημείο αυτό. Στο νέο οικο­νο­μι­κό σύστη­μα που θα προ­κύ­ψει από την επί­λυ­ση της κύριας αντί­θε­σης του καπι­τα­λι­σμού, τα μέσα παρα­γω­γής (εργο­στά­σια, ορυ­χεία, καρά­βια, χωρά­φια, δια­στη­μι­κοί δορυ­φό­ροι) θα ανή­κουν στην κοι­νω­νία και όχι σε μεμο­νω­μέ­να άτομα.

- Και πότε θεω­ρείς ότι θα γίνουν ξανά σοσια­λι­στι­κές και προ­λε­τα­ρια­κές επαναστάσεις;

- Δεν μπο­ρώ να σου δώσω συγκε­κρι­μέ­νη ημε­ρο­μη­νία. Κανείς δεν μπο­ρεί να το κάνει αυτό, ούτε να σου πω σε ποια χώρα θα γίνει η αρχή των επα­να­στά­σε­ων. Αυτό που γνω­ρί­ζω όμως, είναι ότι οι υλι­κές συν­θή­κες έχουν ωρι­μά­σει. Δηλα­δή έχουν ανα­πτυ­χθεί σε πολύ μεγά­λο βαθ­μό τα μέσα παρα­γω­γής, η τεχνο­λο­γία, η παρα­γω­γι­κό­τη­τα της εργα­σί­ας και ο καπι­τα­λι­σμός έχει κατα­στεί εμπό­διο για την παρα­πέ­ρα ανά­πτυ­ξη των παρα­γω­γι­κών δυνά­με­ων. Ο ανε­λέ­η­τος αντα­γω­νι­σμός των πολυ­ε­θνι­κών ομί­λων απο­τε­λεί τρο­χο­πέ­δη για την αύξη­ση της παρα­γω­γής. Είναι σαν να θέλει η κοι­νω­νία να πατή­σει το γκά­ζι στο όχη­μα με το οποίο κινεί­ται, και ο καπι­τα­λι­σμός να τρα­βά­ει χει­ρό­φρε­νο. Δες για παρά­δειγ­μα το ζήτη­μα με τα εμβό­λια ενα­ντί­ον του κορο­νοϊ­ού. Ενώ υπάρ­χει η τεχνο­λο­γία για την άμε­ση και απε­ριό­ρι­στη παρα­γω­γή εμβο­λί­ων, οι φαρ­μα­κευ­τι­κοί κολοσ­σοί κατο­χυ­ρώ­νουν τις «πατέ­ντες» και δεν επι­τρέ­πουν στις άλλες φαρ­μα­κο­βιο­μη­χα­νί­ες να προ­χω­ρή­σουν στην μαζι­κή παρα­γω­γή των εμβο­λί­ων. Έτσι στο όνο­μα των κερ­δών, χιλιά­δες άνθρω­ποι που θα μπο­ρού­σαν να σωθούν, οδη­γού­νται στον θάνα­το. Οι λαοί ολο­έ­να και περισ­σό­τε­ρο αντι­λαμ­βά­νο­νται ότι αυτή η κατά­στα­ση, δεν μπο­ρεί να συνεχιστεί.

- Μπο­ρεί να έχεις δίκιο σε αυτά που λες, αλλά εγώ δεν βλέ­πω τον κόσμο να αντι­δρά­ει. Πώς θα γίνει λοι­πόν η επανάσταση;

- Τις περισ­σό­τε­ρες φορές, δεν μπο­ρού­με να παρα­τη­ρή­σου­με τις μικρές αλλα­γές που γίνο­νται στο πέρα­σμα του χρό­νου. Κάθε μέρα στέ­κε­σαι μπρο­στά στον καθρέ­φτη, αλλά δεν μπο­ρείς να δια­κρί­νεις τις αδιό­ρα­τες αλλα­γές που γίνο­νται στο πρό­σω­πό σου. Ώσπου φτά­νει μια μέρα που αντι­λαμ­βά­νε­σαι ότι μεγά­λω­σες, ότι αρχί­ζεις να γερ­νάς. Είναι η μέρα που οι πολυά­ριθ­μες μικρές ποσο­τι­κές αλλα­γές οδή­γη­σαν στην ποιο­τι­κή αλλα­γή. Μπο­ρεί να πέφτουν συνε­χώς στα­γό­νες μέσα σε ένα ποτή­ρι, αλλά η τελευ­ταία στα­γό­να είναι που θα το κάνει να ξεχει­λί­σει και να χυθεί το νερό έξω από το ποτή­ρι. Μπο­ρεί να κατε­βά­ζεις συνε­χώς την θερ­μο­κρα­σία του νερού, αλλά έρχε­ται μια στιγ­μή που ξαφ­νι­κά αυτό γίνε­ται πάγος. Παντού στην φύση, οι μικρές ποσο­τι­κές αλλα­γές, στο τέλος φέρ­νουν την ποιο­τι­κή αλλα­γή. Έτσι, οι συνε­χείς αδιό­ρα­τες διερ­γα­σί­ες στις συνει­δή­σεις των ανθρώ­πων και σε συνάρ­τη­ση σημα­ντι­κών γεγο­νό­των, στο τέλος θα φέρουν από­το­μα και την ποιο­τι­κή αλλα­γή στην σκέ­ψη τους.

- Υπάρ­χει όμως κάποια περί­πτω­ση να μην έρθει ποτέ ο κομμουνισμός;

- Η επι­στή­μη με την μελέ­τη των νομο­τε­λειών σύμ­φω­να με τις οποί­ες εξε­λίσ­σο­νται οι κοι­νω­νί­ες, δεί­χνει ότι αυτός είναι ο μονα­δι­κός δρό­μος για την ανθρω­πό­τη­τα. Οι νόμοι του Δια­λε­κτι­κού Υλι­σμού μας εξη­γούν ότι τα «πάντα ρει», ότι τα πάντα εξε­λίσ­σο­νται, ότι τίπο­τα δεν παρα­μέ­νει ακί­νη­το, ότι αυτά που γεν­νιού­νται κάποια μέρα θα πεθά­νουν και θα αντι­κα­τα­στα­θούν από το νέο. Η ίδια η εμπει­ρία μας, το επι­βε­βαιώ­νει. Οπωσ­δή­πο­τε λοι­πόν υπάρ­χει ένα τέλος για τον καπι­τα­λι­σμό. Όταν όμως το «και­νούρ­γιο» δεν μπο­ρέ­σει να αντι­κα­τα­στή­σει το «παλιό», τότε επέρ­χε­ται η κατα­στρο­φή και των δύο. Εάν η ανθρω­πό­τη­τα δεν μπο­ρέ­σει να προ­χω­ρή­σει στον σοσια­λι­σμό-κομ­μου­νι­σμό, είναι βέβαιο ότι θα αντι­με­τω­πί­σει τον όλεθρο.

Οι αντα­γω­νι­σμοί των τερά­στιων μονο­πω­λί­ων για τις πλου­το­πα­ρα­γω­γι­κές πηγές του πλα­νή­τη και την εκμε­τάλ­λευ­ση των αγο­ρών, θα τα οδη­γή­σει στην γενι­κευ­μέ­νη πολε­μι­κή σύγκρου­ση. Αυτό έγι­νε αρκε­τές φορές στο παρελ­θόν. Σήμε­ρα όμως το μέγε­θός τους είναι τόσο μεγά­λο, η δύνα­μη κατα­στρο­φής που κατέ­χουν κολοσ­σιαία, που νομο­τε­λεια­κά ο αντα­γω­νι­σμός τους θα φέρει τον όλε­θρο. Η ανθρω­πό­τη­τα λοι­πόν, όχι μόνο θα προ­χω­ρή­σει στον κομ­μου­νι­σμό επει­δή έτσι απαι­τούν οι νόμοι της φύσης, αλλά κυρί­ως, έχει ανά­γκη να το κάνει για να μην καταστραφεί.
Αλλιώς θα κατα­λή­ξει σαν ένα κλού­βιο αβγό, με το τσό­φλι κατε­στραμ­μέ­νο και τον νεοσ­σό πεθα­μέ­νο, πριν προ­λά­βει να γεννηθεί.

«Στην επο­χή της Ηούς», του Γιάν­νη Βεντούρα