Κινηματογράφος: The Getaway (1972) του Σαμ Πέκινπα

Γρά­φει ο Ειρη­ναί­ος Μαρά­κης //

The end of a picture is always an end of a life.

—Sam Peckinpah

 Αστυ­νο­μι­κή περι­πέ­τεια, road movie και ψυχο­λο­γι­κό δρά­μα με έντο­νη κλι­μά­κω­ση της δρά­σης και με προ­σε­κτι­κό ψυχο­γρά­φη­μα των πρω­τα­γω­νι­στών. Σε σενά­ριο του Γουόλ­τερ Χιλ και βασι­σμέ­νη στο ομώ­νυ­μο μυθι­στό­ρη­μα του Τζιμ Τόμ­σον. Η μία από τη δύο σκη­νο­θε­τι­κές δου­λειές του Σαμ Πέκιν­πα που ανα­φέ­ρε­ται στο Μεξι­κό. Η άλλη ται­νία έχει τον τίτλο Bring Me the Head of Alfredo Garcia (1974).

Ένας κατά­δι­κος “χρη­σι­μο­ποιεί” τη σύντρο­φό του για να απο­φυ­λα­κι­στεί με αντάλ­λαγ­μα να κάνει μια ληστεία για λογα­ρια­σμό ενός διε­φθαρ­μέ­νου διευ­θυ­ντή φυλα­κής. Η συνέ­χεια απο­δει­κνύ­ε­ται απρό­βλε­πτη ενά­ντια σε κάθε ψύχραι­μο και προ­σε­κτι­κά προ­ε­τοι­μα­σμέ­νο σχε­δια­σμό. Κορυ­φώ­νε­ται στην ίσως καλύ­τε­ρη σκη­νή δρά­σης από όλες τις ται­νί­ες του Σαμ Πέκιν­πα και τελειώ­νει με ένα τέλος που αν και θετι­κό για το πρω­τα­γω­νι­στι­κό δίδυ­μο απέ­χει αρκε­τά από το να θεω­ρη­θεί ένα κλα­σι­κό happy end.

Ο αιρε­τι­κός σκη­νο­θέ­της του Χόλι­γουντ γνω­στός για τις βίαιες, άκρως πεσι­μι­στι­κές ται­νί­ες του – και γι’ αυτό άκρως ενδια­φέ­ρου­σες – εδώ κάνει μία μικρή παρα­χώ­ρη­ση στην κλα­σι­κή συντα­γή των ται­νιών του χωρίς όμως να μειώ­νει τη δρά­ση και όλα όσα θέλει να πει. Για άλλη μια φορά, στο The Getaway άνθρω­ποι που δεν τους λες ακρι­βώς τίμιους ή/και διε­φθαρ­μέ­νους έρχο­νται αντι­μέ­τω­ποι με τους προ­σω­πι­κούς τους δαί­μο­νες άλλα και με ανθρώ­πους τους οποί­ους οδη­γεί απο­κλει­στι­κά το πάθος τους για την βία, το χρή­μα και την πρό­σκαι­ρη ηδονή.

Βασι­κό θέμα και στοί­χη­μα στις ται­νί­ες του Πέκιν­πα είναι ότι το δια­φο­ρε­τι­κό και το ανθρώ­πι­νο θα είναι πάντα ηττη­μέ­να από δυνά­μεις που δύσκο­λα ερμη­νεύ­ο­νται και αντι­με­τω­πί­ζο­νται όσους πυρο­βο­λι­σμούς κι αν ρίξει κάποιος. Μπο­ρού­με να πού­με ότι στο τέλος του The Getaway ο σκη­νο­θέ­της βάζει… λίγο νερό στο ουί­σκι του όμως όσοι παρα­κο­λου­θή­σε­τε την συγκε­κρι­μέ­νη ται­νία θα αντι­λη­φθεί­τε ότι αυτό είναι μόνο ένα τέχνα­σμα για να απο­φύ­γει την λογο­κρι­σία του Χόλι­γουντ που τόσο πολύ τον είχε ταλαι­πω­ρή­σει τα προη­γού­με­να χρό­νια με τις σοβα­ρές ενστά­σεις της στα θέμα­τα της ται­νί­ας και με τα κατα­στρε­πτι­κά μοντάζ από τα μεγά­λα στούντιο.

Το ίδιο πρό­βλη­μα αντι­με­τώ­πι­σε και σε αυτή την ται­νία ο σκη­νο­θέ­της όπου άλλα­ξε, φαι­νο­με­νι­κά, το τέλος του The Getaway για να προ­σπε­ρά­σει την απαί­τη­ση των στού­ντιο που ζητού­σαν ο κατά­δι­κος που υπο­δύ­θη­κε ο Στιβ Μακ­Κουίν να επι­στρέ­ψει στη φυλα­κή. Δεν κατά­φε­ρε όμως να αντι­με­τω­πί­σει και όλα τα εμπό­δια που του έβα­λαν οι παρα­γω­γοί. Για παρά­δειγ­μα ο μου­σι­κο­συν­θέ­της Τζέ­ρι Φίλ­ντινγκ, επι­λο­γή και συνερ­γά­της του Πέκιν­πα, αντι­κα­τα­στά­θη­κε από τον Κουίν­σι Τζό­ουνς καθώς το αρχι­κό μου­σι­κό θέμα δεν άρε­σε στους παρα­γω­γούς. Παρ’ όλα αυτά, η συμ­με­το­χή του Κουίν­σι Τζό­ουνς εμπλού­τι­σε την ται­νία με την δική του ξεχω­ρι­στή μου­σι­κή γραφή.

Θα κλεί­σω το σχό­λιο μου λέγο­ντας ότι στο The Getaway ο ρόλος της συντρό­φου του μελαγ­χο­λι­κού, έξυ­πνου και άψο­γου στο σημά­δι συντρό­φου της και τον οποίο ερμη­νεύ­ει υπέ­ρο­χα η Άλι Μακ­Γκρό­ου δεν είναι δια­κο­σμη­τι­κός όπως σε άλλες ται­νί­ες του είδους, ούτε παρου­σιά­ζει μια γυναί­κα θύμα των κατα­στά­σε­ων αλλά μια ενερ­γή και απο­φα­σι­στι­κή πρω­τα­γω­νί­στρια. Νομί­ζω αυτή η επι­σή­μαν­ση έχει την αξία της τόσο για το 1972 όσο και για το 2023.

Λοι­πόν, όσοι – πόσοι άρα­γε; – ακο­λου­θούν τον Σαμ Πέκιν­πα και αρέ­σκο­νται σε αντί­στοι­χες ται­νί­ες καθώς και όσοι ψάχνουν κάτι το δια­φο­ρε­τι­κό για τα κινη­μα­το­γρα­φι­κά βρά­δια τους δεν έχουν πάρα να επι­λέ­ξουν το The Getaway. Θα βγουν πολ­λα­πλά κερδισμένοι.

Στοιχεία

Σκη­νο­θε­σία: Sam Peckinpah

Σενά­ριο: Walter Hill • Jim Thompson

Μου­σι­κή: Quincy Jones

Ηθο­ποιοί: Steve McQueen • Ali MacGraw • Ben Johnson • Sally Struthers • Slim Pickens • Al Lettieri • Richard Bright • Jack Dodson

Τα γυρί­σμα­τα της ται­νί­ας άρχι­σαν στο Χάν­τσβιλ του Τέξας στις 7 Φεβρουα­ρί­ου του 1972. Ο Πέκιν­πα γύρι­σε τις πρώ­τες σκη­νές στις φυλα­κές του Χάν­τσβιλ, με τον Μακ­Κουίν να περι­βάλ­λε­ται από πραγ­μα­τι­κούς κατα­δί­κους. Άλλες τοπο­θε­σί­ες γυρι­σμά­των περι­λάμ­βα­ναν πολ­λές πόλεις του Τέξας όπως το Σαν Μάρ­κο, το Σαν Αντό­νιο και το Ελ Πάσο. Προ­βλή­θη­κε στις κινη­μα­το­γρα­φι­κές αίθου­σες στις 13 Δεκεμ­βρί­ου 1972 με σχε­δόν αρνη­τι­κές κρι­τι­κές, ωστό­σο, πολ­λοί κρι­τι­κοί εκ των υστέ­ρων έδω­σαν στην ται­νία καλές κρι­τι­κές. Οι εισπρά­ξεις έφτα­σαν περί­που 36 εκα­τομ­μύ­ρια δολά­ρια και ήταν μία από τις πιο οικο­νο­μι­κά επι­τυ­χη­μέ­νες παρα­γω­γές της καριέ­ρας του Πέκιν­πα και του Μακ­Κουίν. (Βίκι­παι­δεία)

Η ται­νία προ­βλή­θη­κε στις ελλη­νι­κές αίθου­σες με τον τίτλο Οι δύο φυγάδες.

Ειρη­ναί­ος Μαρά­κης: «Όλα είναι όπλα»