Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Κινηματογραφική απόδραση κομμουνιστών

Γρά­φει ο Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Στις 17 Ιού­λη 1955 είκο­σι επτά φυλα­κι­σμέ­νοι κομ­μου­νι­στές, οργά­νω­σαν και πραγ­μα­το­ποί­η­σαν τη μεγά­λη από­δρα­ση από τις φυλα­κές Βούρ­λων, την πιο μεγά­λη, την πιο συναρ­πα­στι­κή, την πιο μυθι­στο­ρη­μα­τι­κή από­δρα­ση όλων των επο­χών στην Ελλά­δα. Οι φυλα­κές των Βούρ­λων ήταν υψί­στης ασφα­λεί­ας και πολύ καλά φρου­ρού­με­νες. Κρα­τού­νταν περί τους 120 κομμουνιστές.

Ολη η ιστο­ρία της επι­χεί­ρη­σης κρά­τη­σε 4 μήνες και έγι­νε κάτω από πολύ δύσκο­λες συν­θή­κες κιν­δύ­νου, με μαθη­μα­τι­κή ακρί­βεια και μυστι­κό­τη­τα. Μαζί με το χρό­νο προ­ε­τοι­μα­σί­ας έφτα­σε τους 7 μήνες.

Ήταν ένα κατόρ­θω­μα τέλεια μελε­τη­μέ­νο με υψη­λή πιστό­τη­τα και γνώ­ση, ολο­κλη­ρω­μέ­νες τεχνι­κές προ­δια­γρα­φές, βασι­σμέ­νες σε ένα καλο­στη­μέ­νο σενά­ριο που υλο­ποι­ή­θη­κε παραδειγματικά.

Οι φυλα­κι­σμέ­νοι έσκα­ψαν σήραγ­γα μήκους 17,5 μέτρων, την υπο­στύ­λω­σαν με κάθε τεχνι­κή επάρ­κεια και την ηλε­κτρο­φώ­τι­σαν. Εξα­φά­νι­σαν με επι­τυ­χία τα μπά­ζα και βγή­καν στο σημείο που είχαν προγραμματίσει.

Apodfrasi 2

Το πρώ­το χτύ­πη­μα δόθη­κε στις 17 Μάρ­τη και η από­δρα­ση άρχι­σε στις 2 το μεση­μέ­ρι Κυρια­κής 17 Ιού­λη 1955. Ολο­κλη­ρώ­θη­κε σε 40 λεπτά

Γρά­φει η εφη­με­ρί­δα «Ελευ­θε­ρία» σε πρω­το­σέ­λι­δο άρθρο της υπό τον τίτλο «Γελοι­ποί­η­σις» στις 19 Ιού­λη 1955:

«Η από­δρα­σις εικο­σιε­πτά (αριθ­μός 27) κρα­του­μέ­νων από τας φυλα­κάς Βούρ­λων απο­τε­λεί γεγο­νός κατα­πλη­κτι­κόν τόσον διά τον αριθ­μόν των δια­φυ­γό­ντων όσον και διά τας συν­θή­κας υπό τα ςοποί­ας συνε­τε­λέ­σθη. Εις το κέντρον πολυ­συ­χνά­στου περιο­χής υπό το φως της ημέ­ρας και κατό­πιν πολυ­μή­νου προ­ε­τοι­μα­σί­ας κατά την οποί­αν ηνοί­χθη σήραγξ μήκους τριά­ντα ολό­κλη­ρων μέτρων και εχρειά­σθη ν’ απο­κο­μι­σθούν άνω των επτά κάρων χώμα­τος και βρά­χων μια πολυά­ριθ­μος ομάς εγκα­τέ­λει­ψεν ανε­νό­χλη­τος τας φυλα­κάς, επι­βη­βά­σθη λεω­φο­ρεί­ων και ταξί και ώχε­το απιού­σα προς μέγι­στην γελοιο­ποί­η­σιν του κράτους».

Ap;odrasi

Ο Βασί­λης Λιό­γκα­ρης περι­γρά­φει σε χρο­νο­γρά­φη­μά του στο «Ριζο­σπά­στη» τις λεπτο­μέ­ρειες της από­δρα­σης απόδρασης:

«Προ­μη­θεύ­τη­καν ένα μπι­κού­νι κι ένα σφυ­ρί και η σήραγ­γα ξεκί­νη­σε από το κελί Νο 13, προ­χώ­ρη­σε κάτω από την οδό Δογά­νης και κατέ­λη­ξε στο λου­τρό ενός εργο­στα­σί­ου λου­λα­κιού που βρι­σκό­τα­νε ακρι­βώς απέναντι.

Τις απα­ραί­τη­τες μετρή­σεις και πλη­ρο­φο­ρί­ες τις έδω­σαν οι αρρα­βω­νια­στι­κιές δύο κρα­του­μέ­νων συντρό­φων. Το σχέ­διο ξεκί­νη­σε από το σκά­ψι­μο ενός λάκ­κου βάθους δύο μέτρων, κοντά στον εξω­τε­ρι­κό τοί­χο του κελιού.

Μετά συνε­χί­στη­κε με τη διά­νοι­ξη της σήραγ­γας και μια ορι­σμέ­νη κλί­ση προς τα πάνω, ώστε να συνα­ντή­σει το κατάλ­λη­λο σημείο, να βρε­θούν μέσα στο λου­τρό του εργοστασίου.

Το πρώ­το μεγά­λο πρό­βλη­μα ήταν η εξα­φά­νι­ση των μπα­ζών, μέσα σε έναν τσι­με­ντο­κρα­τού­με­νο χώρο. Εδω­σαν στο χώμα και στις πέτρες την κωδι­κή ονο­μα­σία «ζάχα­ρη» και «πατά­τες», για να μη γίνουν αντι­λη­πτοί. Και δια­κι­νού­νταν η μεν «ζάχα­ρη» στον αγω­γό της απο­χέ­τευ­σης κι εξα­φα­νι­ζό­ταν με μπό­λι­κο νερό. Οι δε «πατά­τες» πήγαι­ναν στις γλά­στρες και στα παρ­τέ­ρια των λου­λου­διών και σ’ ένα σκου­πι­δό­το­πο. Πάντα υπήρ­χε ο φόβος και ο κίν­δυ­νος της αποκάλυψης.

Δεύ­τε­ρο μεγά­λο πρό­βλη­μα ήταν ο εξα­ε­ρι­σμός της σήραγ­γας. Κάποια στιγ­μή κιν­δύ­νε­ψε να πεθά­νει ένας κρα­τού­με­νος, την ώρα που έσκα­βε, από έλλει­ψη οξυ­γό­νου. Επι­νό­η­σαν και κατα­σκεύ­α­σαν αυτο­σχέ­διο ανεμιστήρα.

Αλλο πρό­βλη­μα ήταν ο κίν­δυ­νος να υπο­χω­ρή­σουν τα χώμα­τα της οδού Δογά­νης από το πέρα­σμα των φορτηγών.

Ετσι ανα­γκά­στη­καν να υπο­στυ­λώ­σουν τη σήραγ­γα με ξυλεία που κατά­φε­ραν να εξα­σφα­λί­σουν από παλιά κου­φώ­μα­τα. Δεν έλει­ψαν διά­φο­ρα μικρο­ε­πει­σό­δια, αλλά στο τέλος όλα πήγα­νε καλά!».

Apodrasi3Οι 27 δρα­πέ­τες βγή­καν στους λου­τή­ρες τουτ εργο­στα­σί­ου «Ντε­στρέ» που βρι­σκό­ταν ακρι­βώς απέ­να­ντι από τις φυλα­κές. Φορούν πιτζά­μες πάνω από τα καλά τους ρού­χα και κάλ­τσες πάνω από τα παπού­τσια τους για να μην τα λερώ­σουν. Κατά ομά­δες 4–5 ατό­μων βγαί­νουν στο δρό­μο και χάνονται.

Ενας έπρε­πε να μεί­νει πίσω για να κλεί­σει τη σήραγ­γα και να δώσει στους υπό­λοι­πους τον πολύ­τι­μο χρό­νο που χρειά­ζο­νται για να φύγουν. Αυτός ήταν ο Γιάν­νης Κωστα­ντής: «Και ποιος δεν θέλει την ελευ­θε­ρία του; Αλλά εγώ είμαι και από αυτούς τους ανθρώ­πους που είχα απο­φα­σί­σει να θυσια­στώ. Στο μυα­λό μου είχε φωλιά­σει ένα πράγ­μα: Οτι πρέ­πει να φύγουν αυτοί που είναι άμε­σος ο κίν­δυ­νος να τους εκτελέσουν».

Οι αρχές επι­κή­ρυ­ξαν τους δρα­πέ­τες αλλά αυτό δεν είχε κανέ­να απο­τέ­λε­σμα. Οι περισ­σό­τε­ροι θα συλ­λη­φθούν αλλά σε μετα­γε­νέ­στε­ρο χρόνο.

Το κόμ­μα το ήξε­ρε. Δε δόθη­κε εντο­λή για από­δρα­ση. Οι υπό­δι­κοι απλώς ενη­μέ­ρω­σαν το κόμ­μα για την από­φα­σή τους να δρα­πε­τεύ­σουν. Το βρά­δυ της από­δρα­σης ο παρά­νο­μος ραδιο­σταθ­μός του ΚΚΕ «Ελεύ­θε­ρη Ελλά­δα» έκα­νε την παρα­κά­τω έκκληση:

«Καλού­με το λαό και όλους του πατριώ­τες να προ­στα­τεύ­σα­ουν τους αγω­νι­στές που κατόρ­θω­σαν να δρα­πε­τεύ­σουν από τις φυλα­κές της αμε­ρι­κα­νο­κρα­τί­ας. Ελευ­θε­ρία και γενι­κή αμνη­στία στους αγωνιστές».

 

(Οι φωτο­γρα­φία εξω­φύλ­λου είναι από το πρω­το­σέ­λι­δο της εφη­με­ρί­δας «Ελευ­θε­ρία». Οι φωτο­γρα­φί­ες του κει­μέ­νου είναι από το βιβλίο του Δημή­τρη Γκιώ­νη «Οι μεγά­λες αποδράσεις»)

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο