Κλοπή στην Εθνική Πινακοθήκη: Μυστήριο με το έργο του Μονκάλβο

Οι κλεμ­μέ­νοι πίνα­κες του Πικά­σο και του Μοντριάν ανα­κτή­θη­καν έπει­τα από εννέα χρό­νια ανα­ζη­τή­σε­ων. Ενα ακό­μη έργο τέχνης, όμως, δεν ανευ­ρέ­θη. Ο 49χρονος συλ­λη­φθείς για την κλο­πή στην Εθνι­κή Πινα­κο­θή­κη ισχυ­ρί­ζε­ται ότι το κατέ­στρε­ψε. Φέρε­ται, να κατέ­θε­σε προ­α­να­κρι­τι­κά ότι με αυτό σκού­πι­σε το ματω­μέ­νο χέρι του κατά την προ­σπά­θεια δια­φυ­γής του από την πινα­κο­θή­κη, το έχω­σε βια­στι­κά στην τσέ­πη του και αργό­τε­ρα φέρε­ται να το πέτα­ξε στη λεκά­νη μιας τουα­λέ­τας για να το εξα­φα­νί­σει. Υπο­στή­ρι­ξε ότι ουδέ­πο­τε προ­σπά­θη­σε να που­λή­σει τη λεία του. Τον Σεπτέμ­βριο του 2019, όμως, ένα σχέ­διο σχε­δόν πανο­μοιό­τυ­πο εμφα­νί­στη­κε στον ηλε­κτρο­νι­κό κατά­λο­γο οίκου δημο­πρα­σιών στη Φλω­ρε­ντία, προ­κα­λώ­ντας εύλο­γα ερω­τή­μα­τα για το μυστή­ριο του κλεμ­μέ­νου Μονκάλβο.

Η ιστο­ρι­κός τέχνης Serena D’ Italia, πρώ­τη εντό­πι­σε το έργο του Γκου­λιέλ­μο Κάτσια (Μον­κάλ­βο) «Ο άγιος Diego de Alcala σε έκστα­ση με την Αγία Τριά­δα και σύμ­βο­λα του πάθους» στον οίκο δημο­πρα­σιών Pandolfini και το συνέ­κρι­νε με αυτό που είχε κλα­πεί από την Εθνι­κή Πινα­κο­θή­κη. «Το σχέ­διο έχει κάπως “διορ­θω­θεί”, έχει προ­στε­θεί μια κακής ποιό­τη­τας υπο­γρα­φή και σφρα­γί­δα, αλλά πολ­λές λεπτο­μέ­ρειες, σκού­ρες κηλί­δες λόγου χάρη, είναι τόσο όμοιες, που είμαι σχε­δόν βέβαιη ότι πρό­κει­ται για το ίδιο έργο», δήλω­σε στην «Κ» στις 26/11/2020 σε ρεπορ­τάζ της Γιού­λης Επτακοίλη.

Το έργο επρό­κει­το να δημο­πρα­τη­θεί τον Οκτώ­βριο του 2019 με αριθ­μό 96, χωρίς ανα­γρα­φή προ­έ­λευ­σης και με την πλη­ρο­φο­ρία ότι «μπο­ρεί να συσχε­τι­σθεί με την παρα­γω­γή σχε­δί­ων του ζωγρά­φου Guglielmo Caccia, γνω­στού ως Moncalvo (1568–1625)». Η Ιτα­λί­δα ειδι­κός ενη­μέ­ρω­σε τη Μαρι­λέ­να Κασι­μά­τη, ιστο­ρι­κό τέχνης και πρώ­ην επι­με­λή­τρια της Εθνι­κής Πινα­κο­θή­κης (1984–2017) για το εύρη­μά της. «Θεω­ρώ κι εγώ σχε­δόν σίγου­ρο ότι το έργο της δημο­πρα­σί­ας είναι το ίδιο με το έργο της Εθνι­κής Πινα­κο­θή­κης, το οποίο, μετά την κλο­πή, υπέ­στη πλα­στο­γρά­φη­ση, πιθα­νώς ακό­μη και πλύ­ση για εξά­λει­ψη φθο­ρών της χάρ­τι­νης επι­φά­νειας και με σκο­πό τη σύγ­χυ­ση», ανέ­φε­ρε και εκεί­νη στο ρεπορ­τάζ της «Κ» το 2020. Στο κάτω μέρος είχε γίνει μια προ­σθή­κη, όπως παρα­τή­ρη­σε, ενός φαντα­στι­κού αριθ­μού 3Β και μιας δήθεν υπο­γρα­φής με μαύ­ρο μαρ­κα­δό­ρο. Η κυρία Κασι­μά­τη ενη­μέ­ρω­σε την ηγε­σία του υπουρ­γεί­ου Πολι­τι­σμού και προ­θυ­μο­ποι­ή­θη­κε να ταξι­δέ­ψει η ίδια στην Ιτα­λία για αυτοψία.

Από το υπουρ­γείο Πολι­τι­σμού ανα­φέ­ρουν στην «Κ» ότι είχε γίνει τότε επι­κοι­νω­νία με τη Europol και την Interpol, αλλά δεν δια­πι­στώ­θη­κε ότι ήταν το ίδιο έργο με αυτό που είχε κλα­πεί και γι’ αυτό δεν προ­χώ­ρη­σε κάποια δια­δι­κα­σία ανά­κτη­σής του. Η Εθνι­κή Πινα­κο­θή­κη ήταν αρμό­δια για να ελέγ­ξει τη γνη­σιό­τη­τά του, αλλά δεν κρί­θη­κε τότε απα­ραί­τη­το «λόγω σοβα­ρών αμφι­βο­λιών» και μικρών δια­φο­ρών στο μέγε­θος και σε κάποιες κηλί­δες, να στα­λεί ειδι­κός για να εξε­τά­σει από κοντά το αντι­κεί­με­νο. Το ζήτη­μα τότε είχε τεθεί, όπως είχε γρά­ψει η «Κ», υπό­ψη του Δ.Σ. της πινακοθήκης.

Ψηφιακή ανάλυση

Η συντη­ρή­τρια έργων τέχνης Καλυ­ψώ Καμπά­νη είχε συζη­τή­σει το θέμα με τον δικη­γό­ρο και συλ­λέ­κτη Στέ­λιο Γκα­ρί­πη και τον Μάρ­τιο του 2021, με αφορ­μή το ρεπορ­τάζ της «Κ», πραγ­μα­το­ποί­η­σε εθε­λο­ντι­κή μελέ­τη. Ανέ­λυ­σε ψηφια­κά, σε συνερ­γα­σία με τον Ερικ Πόστμα, καθη­γη­τή Τεχνη­τής Νοη­μο­σύ­νης στο Πανε­πι­στή­μιο Tilburg της Ολλαν­δί­ας, τις δύο εικό­νες δια­πι­στώ­νο­ντας ότι είναι σχε­δόν πανο­μοιό­τυ­πες. «Η ελά­χι­στη από­κλι­ση μετα­ξύ των δύο φωτο­γρα­φιών έγκει­ται στο γεγο­νός ότι οι δύο φωτο­γρα­φί­ες έχουν παρ­θεί από άλλο ύψος, οπτι­κή γωνία και φωτι­σμό», ανα­φέ­ρει η κ. Καμπάνη.

Παρό­μοιο ήταν και το συμπέ­ρα­σμα από την αντι­πα­ρα­βο­λή των δύο φωτο­γρα­φιών του κ. Πόστμα, ο οποί­ος ειδι­κεύ­ε­ται εδώ και χρό­νια στον εντο­πι­σμό πλα­στο­γρα­φιών έργων τέχνης μέσω ψηφια­κής ανά­λυ­σης. «Οι δύο εικό­νες είναι σε μεγά­λο βαθ­μό όμοιες», λέει σε τηλε­φω­νι­κή επι­κοι­νω­νία με την «Κ», προ­σθέ­το­ντας ότι θα ήταν χρή­σι­μη μια πιο λεπτο­με­ρής περαι­τέ­ρω έρευ­να και χρή­ση φωτο­γρα­φιών υψη­λής ανά­λυ­σης για την πλή­ρη ταυ­το­ποί­η­ση. Το σχέ­διο απο­σύρ­θη­κε το 2019 από τον ηλε­κτρο­νι­κό κατά­λο­γο, ενώ χθες ο οίκος Pandolfini δεν απά­ντη­σε σε γρα­πτά ερω­τή­μα­τα της «Κ» για την τύχη του έκτοτε.

Πηγή: Καθη­με­ρι­νή

«Τσε Γκε­βά­ρα, πρε­σβευ­τής της Επα­νά­στα­σης», του Νίκου Μόττα