Κομμουνιστικό Μανιφέστο, αγέραστο στις ιδέες του

Επι­μέ­λεια Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Σαν σήμε­ρα το 1848 οι Καρλ Μαρξ και Φρ. Ενγκελς δημο­σιεύ­ουν στο Λον­δί­νο το Κομ­μου­νι­στι­κό Μανι­φέ­στο,  το εγκόλ­πιο του κάθε συνει­δη­τού εργά­τη, κάθε προ­ο­δευ­τι­κού ανθρώ­που. Μελε­τή­θη­κε όσο λίγα βιβλία, δια­στρε­βλώ­θη­κε, κυνη­γή­θη­κε, κάη­κε.  Αγέ­ρα­στο στις ιδέ­ες του, ακα­τα­μά­χη­το όπλο και σήμε­ρα για την κοι­νω­νι­κή αλλαγή.

Είναι το πρώ­το μαρ­ξι­στι­κό βιβλίο που κυκλο­φό­ρη­σε στην Ελλά­δα. Ο Κων­στα­ντί­νος Χατζό­που­λος μετέ­φρα­σε πρώ­τος στα ελλη­νι­κά το Κομ­μου­νι­στι­κό Μανι­φέ­στο, το δημο­σί­ευ­σε πρώ­τα στην εφη­με­ρί­δα «Εργά­της» του Βόλου (1909)  και αργό­τε­ρα, στα 1913 ως Κοι­νω­νι­στι­κό Μανι­φέ­στο σε μπρο­σού­ρα. Αυτή η έκδο­ση δεν περιέ­χει το III κεφά­λαιο «Σοσια­λι­σμός και κομ­μου­νι­στι­κή Φιλο­λο­γία» και κανέ­ναν από τους τέσ­σε­ρις προ­λό­γους. Επί­σης ο κομ­μου­νι­σμός γρά­φε­ται ω κοι­νω­νι­σμός και οι κομ­μου­νι­στές ως κοινωνιστές.

Στα 1918 ιδρύ­ε­ται το Σοσια­λι­στι­κό Εργα­τι­κό Κόμ­μα Ελλά­δας. Στα 1919 το εκδο­τι­κό τμή­μα των νεο­λαιών εκδί­δει  σε πλή­ρη (για πρώ­τη φορά) έκδο­ση το Κομ­μου­νι­στι­κό Μανι­φέ­στο. Αυτή έκτο­τε θεω­ρεί­ται και η πρώ­τη έκδο­ση. Περιέ­χει όλα τα κεφά­λαιο και τους 4 προ­λό­γους. Από τότε ακο­λού­θη­σαν αρκε­τές εκδόσεις.

Παρα­θέ­του­με τον Πρό­λο­γο στη γερ­μα­νι­κή έκδο­ση του 1872

* * *

 Καρλ Μαρξ — Φρή­ντριχ Ενγκελς

Μανι­φέ­στο του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμματος

Πρό­λο­γος στη γερ­μα­νι­κή έκδο­ση του 1872

Η   “Ένω­ση   των   Κομ­μου­νι­στών”,   μια   διε­θνής   εργα­τι­κή   Ένω­ση,   που   στις   τότε   συν­θή­κες μπο­ρού­σε φυσι­κά να είναι μονά­χα μυστι­κή, στο Συνέ­δριο που έγι­νε στο Λον­δί­νο το Νοέμ­βρη του 1847,   ανέ­θε­σε   στους   υπο­φαι­νό­με­νους   να   συντά­ξουν   ένα   διε­ξο­δι­κό   θεω­ρη­τι­κό   και   πρα­κτι­κό πρό­γραμ­μα   του   κόμ­μα­τος,   που   προ­ο­ρι­ζό­ταν   για   δημο­σί­ευ­ση.   Έτσι   γεν­νή­θη­κε   το   παρα­κά­τω “Μανι­φέ­στο” που το χει­ρό­γρα­φο του ταξί­δε­ψε στο Λον­δί­νο για να τυπω­θεί, λίγες βδο­μά­δες πριν από   την   επα­νά­στα­ση   του   Φλε­βά­ρη[1].  Δημο­σιεύ­τη­κε   πρώ­τα   στα   γερ­μα­νι­κά   και   τυπώ­θη­κε  του­λά­χι­στον σε δώδε­κα δια­φο­ρε­τι­κές εκδό­σεις σ’ αυτή τη γλώσ­σα, στη Γερ­μα­νία, την Αγγλία και  την Αμε­ρι­κή. Στα αγγλι­κά, για πρώ­τη φορά κυκλο­φό­ρη­σε το 1850 στο Λον­δί­νο, στον Κόκ­κι­νο Δημο­κρά­τη, μετα­φρα­σμέ­νο από τη δεσποι­νί­δα Έλεν Μάκ­φαρ­λεϊν[2] και το l871 βγή­κε στην Αμε­ρι­κή του­λά­χι­στο σε τρεις δια­φο­ρε­τι­κές μετα­φρά­σεις. Στα γαλ­λι­κά βγή­κε για πρώ­τη φορά στο Παρί­σι, λίγο πριν από την εξέ­γερ­ση τον Ιού­νη του 1848, και τελευ­ταία δημο­σιεύ­τη­κε στο Σοσια­λι­στή της Νέας Υόρ­κης[3]. Ετοι­μά­ζε­ται τώρα μια άλλη μετά­φρα­ση. Στα πολω­νι­κά βγή­κε στο Λον­δί­νο λίγο μετά την πρώ­τη γερ­μα­νι­κή έκδο­ση. Στα ρωσι­κά βγή­κε στη Γενεύη στη δεκα­ε­τία του 1860–70[4]. Και στα δανι­κά μετα­φρά­στη­κε επί­σης αμέ­σως μετά την έκδο­σή του.  Όσο πολύ κι αν έχουν αλλά­ξει οι συν­θή­κες στα τελευ­ταία είκο­σι πέντε χρό­νια, οι γενι­κές αρχές που εκτέ­θη­καν σ’ αυτό το “Μανι­φέ­στο” δια­τη­ρούν σε γενι­κές γραμ­μές και σήμε­ρα όλη τους την ορθό­τη­τα. Μερι­κά σημεία θα μπο­ρού­σαν εδώ κι εκεί να διορ­θω­θούν. Η πρα­κτι­κή εφαρ­μο­γή αυτών   των   αρχών,   εξη­γεί   το   ίδιο   το   “Μανι­φέ­στο”,   θα   εξαρ­τη­θεί   παντού   και   πάντα   από   τις υπάρ­χου­σες   ιστο­ρι­κές   συν­θή­κες   και   γι’   αυτό   δεν   απο­δί­δε­ται   καθό­λου   ιδιαί­τε­ρη   σημα­σία   στα επα­να­στα­τι­κά μέτρα, που προ­τεί­νο­νται το τέλος του ΙΙ μέρους. Αυτό το μέρος θα το παρου­σιά­ζα­με σήμε­ρα   από   πολ­λές   από­ψεις   δια­φο­ρε­τι­κά.   Μπρος   στην   τερά­στια   ανά­πτυ­ξη   της   μεγά­λης βιο­μη­χα­νί­ας στα τελευ­ταία είκο­σι πέντε χρό­νια και στην κομ­μα­τι­κή οργά­νω­ση της εργα­τι­κής τάξης που προ­ο­δεύ­ει μαζί της, μπρος στην πρα­κτι­κή πεί­ρα, πρώ­τα της επα­νά­στα­σης του Φλε­βά­ρη, και πολύ περισ­σό­τε­ρο ακό­μα της Κομ­μού­νας του Παρι­σιού, όπου για πρώ­τη φορά το προ­λε­τα­ριά­το κρά­τη­σε την πολι­τι­κή εξου­σία δύο ολό­κλη­ρους μήνες, το πρό­γραμ­μα αυτό πάλιω­σε σε μερι­κά σημεία. Η Κομ­μού­να, ιδί­ως, απέ­δει­ξε ότι δεν μπο­ρεί “η εργα­τι­κή τάξη να πάρει στα χέρια της την έτοι­μη κρα­τι­κή μηχα­νή και να τη βάλει σε κίνη­ση για τους δικούς της σκο­πούς” (Βλέ­πε τον “Εμφύ­λιο   πόλε­μο   στη   Γαλ­λία,   έκκλη­ση   του   Γενι­κού   Συμ­βου­λί­ου   της   Διε­θνούς   Ένω­σης   των Εργα­τών”, γερ­μα­νι­κή έκδο­ση, σελ.19, όπου ανα­πτύσ­σε­ται πιο διε­ξο­δι­κά). Ακό­μα, είναι αυτο­νό­η­το ότι, για σήμε­ρα, η κρι­τι­κή της σοσια­λι­στι­κής φιλο­λο­γί­ας παρου­σιά­ζει κενά, για­τί στα­μα­τά­ει ως το 1847 και ότι οι παρα­τη­ρή­σεις για τη στά­ση των κομ­μου­νι­στών απέ­να­ντι στα διά­φο­ρα κόμ­μα­τα της αντι­πο­λί­τευ­σης (IV μέρος) κι αν ακό­μα και σήμε­ρα είναι ακρι­βείς στις γενι­κές γραμ­μές τους, έχουν ωστό­σο παλιώ­σει στις λεπτο­μέ­ρειές τους και μόνο για το γεγο­νός ότι άλλα­ξε ολο­κλη­ρω­τι­κά η πολι­τι­κή κατά­στα­ση και η ιστο­ρι­κή εξέ­λι­ξη εξα­φά­νι­σε από το πρό­σω­πο της γης τα πιο πολ­λά κόμ­μα­τα που απα­ριθ­μού­νται εκεί.

Ωστό­σο το “Μανι­φέ­στο” είναι ένα ιστο­ρι­κό ντο­κου­μέ­ντο που δεν έχου­με πια το δικαί­ω­μα να το αλλά­ξου­με. Μπο­ρεί μια μετα­γε­νέ­στε­ρη έκδο­ση να βγει συνο­δευ­μέ­νη από μια εισα­γω­γή, που θα γεφυ­ρώ­σει   την   από­στα­ση   από   το   1847   ως   τα   σήμε­ρα.   Τού­τη   η   ανα­τύ­πω­ση   μας   ήρθε   τόσο ανα­πά­ντε­χα, που δεν μας δίνει τον και­ρό για μια τέτοια δουλειά.

Λον­δί­νο, 24 του Ιού­νη 1872

Καρλ Μαρξ, Φρί­ντριχ Ένγκελς

Σύμ­φω­να με την έκδο­ση του 1872.

Γρά­φτη­κε από τους Κ. Μαρξ και Φ. Ένγκελς για τη γερ­μα­νι­κή έκδο­ση του “Μανι­φέ­στου του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος”, Λει­ψία 1872  Marx-Engels-Werke, τομ. 18, σελ. 95–96.

[1] Πρό­κει­ται για την επα­νά­στα­ση του Φλε­βά­ρη του 1848 στη Γαλ­λία (σημ. ελλ. έκδ.)

[2] Η   αγγλι­κή   μετά­φρα­ση   του   “Μανι­φέ­στου”   της   Έλεν   Μάκ­φαρ­λεϊv   κυκλο­φό­ρη­σε   το   Νοέμ­βρη   του   1850 συντο­μευ­μέ­νη στο εβδο­μα­διαίο έντυ­πο The Red Republican (Ο Κόκ­κι­νος Δημο­κρά­της), αριθ. 21–24, με τον τίτλο Μανι­φέ­στο του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος. Το έντυ­πο The Red Republican ήταν έκδο­ση του Τζορτζ Τζού­λιαν Χάρ­νεϊ και κυκλο­φο­ρού­σε από τον Ιού­νη μέχρι το Νοέμ­βρη του 1850 στο Λον­δί­νο, απη­χώ­ντας τις από­ψεις των χαρ­τι­στών (σημ. γερμ- συντ.).

[3] Η γαλ­λι­κή έκδο­ση που ανα­φέ­ρε­ται εδώ κυκλο­φό­ρη­σε συντο­μευ­μέ­νη στο εβδο­μα­διαίο έντυ­πο Le Socialiste (Ο Σοσια­λι­στής) το Γενά­ρη και Φλε­βά­ρη του 1872. Ο Σοσια­λι­στής κυκλο­φο­ρού­σε στα γαλ­λι­κά στη Νέα Υόρ­κη από τον Οκτώ­βρη του 1871 ως το Μάη του 1873. Από το Δεκέμ­βρη του 1871 ως τον Οκτώ­βρη του 1872 ήταν το όργα­νο του γαλ­λι­κού τμή­μα­τος της Διε­θνούς Ένω­σης των Εργα­τών στις ΗΠΑ, και υπο­στή­ρι­ζε τα αστι­κά και μικρο­α­στι­κά στοι­χεία στη Βορειο­α­με­ρι­κά­νι­κη Ομο­σπον­δία της Διε­θνούς. Μετά το Συνέ­δριο της Χάγης διέ­κο­ψε τη σύν­δε­ση με τη Διε­θνή (σημ. γερμ. σύντ.).

[4] Αυτή η πρώ­τη ρωσι­κή έκδο­ση κυκλο­φό­ρη­σε στη Γενεύη το 1869 σαν μπρο­σού­ρα χωρίς εξώ­φυλ­λο, χωρίς ανα­φο­ρά στο συγ­γρα­φέα, το μετα­φρα­στή, χωρίς τόπο και χρό­νο έκδο­σης (σημ. γερμ. σύντ.).

Ολό­κλη­ρο το βιβλίο υπάρ­χει ΕΔΩ