Κομμουνιστικό μανιφέστο: Από τα πλέον πολυδιαβασμένα βιβλία!

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Σαν σήμε­ρα στις 24/2 1848 κυκλο­φο­ρεί το «Μανι­φέ­στο του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος». Το πρώ­το προ­γραμ­μα­τι­κό κεί­με­νο του επι­στη­μο­νι­κού κομ­μου­νι­σμού και το πρώ­το Πρό­γραμ­μα μιας διε­θνούς κομ­μου­νι­στι­κής οργά­νω­σης, όπου για πρώ­τη φορά ανα­πτύ­χθη­καν συστη­μα­τι­κά και ολο­κλη­ρω­μέ­να όλα τα συστα­τι­κά μέρη της θεω­ρί­ας του Μαρξ και του Ένγκελς. «Στο έργο αυτό ‑έγρα­ψε ο Λένιν- δια­τυ­πώ­νε­ται με μεγα­λο­φυή καθα­ρό­τη­τα και λαμπρό­τη­τα η και­νού­ρια κοσμο­θε­ω­ρία, ο συνε­πής υλι­σμός που αγκα­λιά­ζει και τον τομέα της κοι­νω­νι­κής ζωής, η δια­λε­κτι­κή, σαν η πιο ολό­πλευ­ρη και βαθιά θεω­ρία για την εξέ­λι­ξη, η θεω­ρία για την ταξι­κή πάλη και για τον κοσμοϊ­στο­ρι­κό επα­να­στα­τι­κό ρόλο του προ­λε­τα­ριά­του να δημιουρ­γή­σει την και­νού­ρια κομ­μου­νι­στι­κή κοινωνία».

Το Μανι­φέ­στο τελειώ­νει με ένα φλο­γε­ρό κάλε­σμα των εργα­τών όλου του κόσμου, στον αγώ­να για το γκρέ­μι­σμα του καπι­τα­λι­σμού και για τη νίκη του κομ­μου­νι­σμού: «Οι κυρί­αρ­χες τάξεις ας τρέ­μουν μπρο­στά στην κομ­μου­νι­στι­κή επα­νά­στα­ση! Οι προ­λε­τά­ριοι δεν έχουν να χάσουν τίπο­τα άλλο εκτός από τις αλυ­σί­δες τους. Αλλά θα κερ­δί­σουν όλο τον κόσμο. ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ, ΕΝΩΘΕΙΤΕ!».

Η έκδο­ση του «Μανι­φέ­στου του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος», όπου ο μαρ­ξι­σμός για πρώ­τη φορά παρου­σιά­ζε­ται σαν μια ενιαία συστη­μα­τι­κή κοσμο­θε­ω­ρία, ήταν ένα γεγο­νός τερά­στιας ιστο­ρι­κής σημα­σί­ας. Στο έργο αυτό συνο­ψί­ζε­ται η ανά­πτυ­ξη του μαρ­ξι­σμού από τα 1840 έως τα 1850. Η γέν­νη­ση του μαρ­ξι­σμού ‑της και­νού­ριας επα­να­στα­τι­κής κοσμο­θε­ω­ρί­ας- ήταν μια πραγ­μα­τι­κή επα­νά­στα­ση στην εξέ­λι­ξη της επι­στή­μης και στην ιστο­ρία της κοι­νω­νι­κής σκέψης.

Πρό­κει­ται για ένα από τα πιο πολυ­δια­βα­σμέ­να βιβλία σε όλο τον κόσμο, μαζί με την Αγία Γρα­φή, το Κορά­νι και το Κόκ­κι­νο Βιβλια­ρά­κι του Μάο, που άσκη­σε τερά­στια επιρ­ροή τον 19ο και 20ο αιώ­να και συνε­χί­ζει να ασκεί και στο αιώ­να μας.

Οι εκδόσεις του στα Ελληνικά

Ο πρώ­τος μετα­φρα­στής στα ελλη­νι­κά του Κομ­μου­νι­στι­κού Μανι­φέ­στου ήταν ο Κων­στα­ντί­νος Χατζό­που­λος, Έλλη­νας δια­νο­ού­με­νος, μυθι­στο­ριο­γρά­φος, ποι­η­τής, διη­γη­μα­το­γρά­φος, μετα­φρα­στής και δοκι­μιο­γρά­φος πρω­το­πό­ρος δημο­τι­κι­στής που είχε ασπα­στεί τον Μαρ­ξι­σμό κατά την διάρ­κεια των σπου­δών του στην Γερ­μα­νία. Η μετά­φρα­σή του δημο­σιεύ­τη­κε στην εφη­με­ρί­δα «Εργά­της» του Βόλου το 1908 υπό τον τίτλο «Προ­κή­ρυ­ξη του Κοι­νω­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος» και με το ψευ­δώ­νυ­μο Π. Βασι­λι­κός. Αργό­τε­ρα (1913) η ίδια μετά­φρα­ση εκδό­θη­κε σε μπρο­σού­ρα από το Σοσια­λι­στι­κό Κέντρο Αθη­νών με τον τίτλο «Το Κοι­νω­νι­στι­κό Μανι­φέ­στο» με ένα μικρό πρό­λο­γο του μετα­φρα­στή με το πραγ­μα­τι­κό του όνο­μα αυτή τη φορά. Στα 1919 κυκλο­φό­ρη­σε από το ΣΕΚΕ νέα έκδο­ση σε μετά­φρα­ση Α. Δού­μα και πρό­λο­γο του Αρι­στο­τέ­λη Σίδε­ρι με τίτλο «Το Κομ­μου­νι­στι­κό Μανι­φέ­στο» που επα­να­κυ­κλο­φό­ρη­σε το 1921. Το 1927 ο μαρ­ξι­στής συγ­γρα­φέ­ας Γ. Κορ­δά­τος ετοι­μά­ζει νέα μετά­φρα­ση και την εκδί­δει με εισα­γω­γή και σχό­λια του ίδιου (Ακα­δη­μαϊ­κόν Βιβλιο­πω­λεί­ον). Η μετά­φρα­ση αυτή ξανα­δου­λε­μέ­νη από τον ίδιο εκδί­δε­ται το 1945 (Αργύ­ρης Παπα­ζή­σης) και επα­νεκ­δί­δε­ται το 1963 (άγνω­στος εκδό­της) και το 1998 (Αλφειός). Το 1933 με από­φα­ση του ΠΓ του ΚΚΕ τιμώ­ντας τα 50 χρό­νια του θανά­του του Μαρξ εκδί­δε­ται εκ νέου σε μετά­φρα­ση του Ιορ­δά­νη Ιορ­δα­νό­που­λου και σε επα­νέκ­δο­ση το 1945 (Και­νούρ­για Επο­χή). Το 1948, στα 100 χρό­νια από την συγ­γρα­φή του Μανι­φέ­στου το ΚΚΕ το επα­νεκ­δί­δει σε νέα μετά­φρα­ση του Μιλ­τιά­δη Πορ­φυ­ρο­γέ­νη που την δημο­σιεύ­ει και την επα­νεκ­δί­δει το 1998 το «Ποντί­κι». Το 1952 πάλι το ΚΚΕ στην συλ­λο­γι­κή έκδο­ση «Δια­λε­χτά Έργα» των Μαρξ και Ένγκελς περι­λαμ­βά­νει και το «Μανι­φέ­στο του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος» σε μετά­φρα­ση επι­τε­λεί­ου μετα­φρα­στών του εξω­τε­ρι­κού. Η μετά­φρα­ση αυτή ήταν η βάση για πολ­λές μετέ­πει­τα εκδό­σεις, κυρί­ως από το εκδο­τι­κό του ΚΚΕ «Σύγ­χρο­νη Επο­χή» (1975–2006, αλλε­πάλ­λη­λες εκδό­σεις και επα­να­τυ­πώ­σεις), τις εκδό­σεις Παπα­κώ­στα (1963, 1965) και ΗΡΙΔΑΝΟΣ (1974, 1975) και τους εκδο­τι­κούς Πολι­τι­κές και Λογο­τε­χνι­κές Εκδό­σεις, ΓΝΩΣΕΙΣ και άλλους. Επί­σης το 1963 κυκλο­φό­ρη­σε μια έκδο­ση αγνώ­στων στοι­χεί­ων σε μετά­φρα­ση των Βασί­λη Ρώτα και Βού­λας Δαμια­νά­κου. Το 1981 οι εκδό­σεις «Θεμέ­λιο» σε μετά­φρα­ση Γ. Κώτ­τη κυκλο­φό­ρη­σαν μια εύχρη­στη και πλού­σια σε σχό­λια έκδο­ση που επα­νεκ­δό­θη­κε το 1998 με εισα­γω­γή του δια­πρε­πούς Βρετ­τα­νού ιστο­ρι­κού Χομπ­σμπά­ουμ. Το 1998 (και μετέ­πει­τα) που συνέ­πε­σαν τα 150 χρό­νια από την πρώ­τη του έκδο­ση έγι­νε, όπως και παγκο­σμί­ως, μία εκδο­τι­κή έκρη­ξη, με πολ­λές εκδό­σεις και επα­νεκ­δό­σεις. Εκδό­σεις «ΕΡΑΤΩ», ΝΕΦΕΛΗ, Εκδο­τι­κή Θεσ­σα­λο­νί­κης, Κού­ριερ, οι προ­α­να­φερ­μέ­νες ΑΛΦΕΙΟΣ, ΠΟΝΤΙΚΙ, ΓΝΩΣΕΙΣ, ΗΡΙΔΑΝΟΣ, ΘΕΜΕΛΙΟ, Σύγ­χρο­νη Επο­χή κλπ.

_________________________________________________________________________________________________

Αλέκος Α. Χατζηκώστας  Δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας «Η Άλλη Άποψη της Ημαθίας» και του alli-apopsi.gr. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες, περιοδικά και site εδώ και δεκαετίες, ενώ έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις σε μια σειρά ιστορικά συνέδρια και ημερίδες. Έχει εκδώσει 8 βιβλία και συμμετέχει σε συλλογικούς τόμους.