Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

ΚΟ του ΚΚΕ: Συνυφασμένες με τους υλικούς όρους ζωής οι δημογραφικές εξελίξεις

Η μεί­ω­ση των γεν­νή­σε­ων και η από­κτη­ση λιγό­τε­ρων παι­διών σε μεγα­λύ­τε­ρη κατά μέσο όρο ηλι­κία για τις γυναί­κες είναι πλευ­ρές του λεγό­με­νου δημο­γρα­φι­κού ζητή­μα­τος που βρέ­θη­καν τις προη­γού­με­νες μέρες στο προ­σκή­νιο, μέσα από τη συζή­τη­ση στην αρμό­δια δια­κομ­μα­τι­κή κοι­νο­βου­λευ­τι­κή επι­τρο­πή. Η επι­τρο­πή, που έχει συστα­θεί ειδι­κά γι’ αυτό το ζήτη­μα, δια­μόρ­φω­σε πόρι­σμα για τις δημο­γρα­φι­κές εξε­λί­ξεις στην Ελλά­δα από το 1950 μέχρι σήμε­ρα. Στο πόρι­σμα περι­λαμ­βά­νε­ται μια σει­ρά από χαρα­κτη­ρι­στι­κά στοι­χεία, όπως:

  • Ο πλη­θυ­σμός της χώρας γηρά­σκει προ­ο­δευ­τι­κά, όπως απο­τυ­πώ­νε­ται στη μέση ηλι­κία που, από 30 έτη το 1951, αυξή­θη­κε το 2017 σε 44 έτη.
  • Η πορεία των γεν­νή­σε­ων κατα­γρά­φε­ται πτω­τι­κή. Συγκε­κρι­μέ­να, από 150.000 τη δεκα­ε­τία του 1950, οι γεν­νή­σεις εκτι­μά­ται ότι θα φτά­σουν τις 90.000 την τρέ­χου­σα δεκαετία.
  • Όσον αφο­ρά τον αριθ­μό παι­διών ανά γυναί­κα, ο σχε­τι­κός δεί­κτης υπο­λο­γι­ζό­ταν το 2016 σε 1,3 παι­διά ανά γυναίκα.
  • Η μέση ηλι­κία των γυναι­κών στην τεκνο­γο­νία αυξή­θη­κε κατά πέντε περί­που έτη μέσα σε 30 χρό­νια (από 26,1 το 1980 σε 31 το 2017), ενώ εκτι­μά­ται ότι μία στις τέσ­σε­ρις γυναί­κες που γεν­νή­θη­καν μετά τα τέλη της δεκα­ε­τί­ας του ’70 δεν θα τεκνοποιήσει.

Στο πλαί­σιο της συζή­τη­σης στην επι­τρο­πή, η Κοι­νο­βου­λευ­τι­κή Ομά­δα του ΚΚΕ κατέ­θε­σε πόρι­σμα με το οποίο φωτί­ζει τους παρά­γο­ντες, οικο­νο­μι­κούς, κοι­νω­νι­κούς και πολι­τι­στι­κούς, που επι­δρούν στις σύγ­χρο­νες δημο­γρα­φι­κές εξε­λί­ξεις, ενώ παράλ­λη­λα κατα­θέ­τει τις προ­τά­σεις της πάνω σε αυτό το σύν­θε­το κοι­νω­νι­κό ζήτημα.

Απο­σπά­σμα­τα που αφο­ρούν στις δυσκο­λί­ες τις οποί­ες συνα­ντούν τα νέα ζευ­γά­ρια, και ιδιαί­τε­ρα οι νέες γυναί­κες, την επί­δρα­ση που έχουν αυτές στη συνεί­δη­ση και τη στά­ση τους απέ­να­ντι στην οικο­γέ­νεια, ακο­λου­θούν παρακάτω.

Άμεση συνάρτηση του Δημογραφικού με τους υλικούς όρους ζωής

Το Δημο­γρα­φι­κό, με όλες τις παρα­μέ­τρους του (υπο­γεν­νη­τι­κό­τη­τα, μετα­νά­στευ­ση, θνη­σι­μό­τη­τα κ.λπ.) είναι πρό­βλη­μα πρω­τί­στως κοι­νω­νι­κό. Ταυ­τό­χρο­να, πρέ­πει να συνυ­πο­λο­γί­ζο­νται και άλλοι πολι­τι­στι­κοί παρά­γο­ντες, που σχε­τί­ζο­νται με την επί­δρα­ση της παρά­δο­σης, της κουλ­τού­ρας του λαού μας ή ακό­μα και ορι­σμέ­νων ομά­δων πληθυσμού.

Σε έναν βαθ­μό, οι δια­φο­ρο­ποι­ή­σεις όσον αφο­ρά στις δημο­γρα­φι­κές εξε­λί­ξεις ανά­με­σα σε κρά­τη του σύγ­χρο­νου καπι­τα­λι­στι­κού κόσμου σχε­τί­ζο­νται με το βαθ­μό συμ­με­το­χής των γυναι­κών στην κοι­νω­νι­κή παρα­γω­γή, με την επι­βί­ω­ση αντι­δρα­στι­κών από­ψε­ων για την κοι­νω­νι­κή θέση της γυναί­κας στη νομο­θε­σία ‑αλλά και στην κοι­νω­νι­κή συνή­θεια, συμπε­ρι­φο­ρά- σε ορι­σμέ­να καπι­τα­λι­στι­κή κράτη.

Οι δημο­γρα­φι­κές εξε­λί­ξεις είναι άμε­σα συνυ­φα­σμέ­νες με τους υλι­κούς όρους εργα­σί­ας και ζωής του οικο­νο­μι­κά ενερ­γού πλη­θυ­σμού, ιδιαί­τε­ρα των νεό­τε­ρων σε ηλι­κία. Δηλα­δή, η επι­λο­γή ενός νέου ζευ­γα­ριού να δημιουρ­γή­σει τη δική του οικο­γέ­νεια εξαρ­τά­ται από μια σει­ρά οικο­νο­μι­κών, κοι­νω­νι­κών παρα­γό­ντων, που θέτουν αντι­κει­με­νι­κά εμπό­δια στην από­φα­σή τους.

Το κύριο είναι η δυσκο­λία να ικα­νο­ποι­ή­σουν βασι­κές κοι­νω­νι­κές ανά­γκες, ανά­γκες επι­βί­ω­σης όπως της στέ­γα­σης, της σίτι­σης, της ένδυ­σης, της ύδρευ­σης και ηλε­κτρο­δό­τη­σης, Υγεί­ας — Πρόνοιας.

Σε μεγά­λο βαθ­μό, εμπό­διο στέ­κε­ται η γενι­κευ­μέ­νη ανα­σφά­λεια για την πλειο­ψη­φία των νέων σε συν­θή­κες γενί­κευ­σης των ευέ­λι­κτων μορ­φών απα­σχό­λη­σης, της περι­πλά­νη­σης ανά­με­σα στην ανερ­γία και τα προ­γράμ­μα­τα ολι­γό­μη­νης, κακο­πλη­ρω­μέ­νης εργα­σί­ας, της ανα­σφά­λι­στης εργασίας (…)

Τα εμπό­δια αυτά μεγε­θύ­νο­νται για την πλειο­ψη­φία των νέων γυναι­κών, με βάση τις δυσκο­λί­ες συν­δυα­σμού της συμ­με­το­χής στην κοι­νω­νι­κή εργα­σία με τη μητρό­τη­τα. Σε όλο τον καπι­τα­λι­στι­κό κόσμο γενι­κεύ­ε­ται η ανα­σφά­λεια της μισθω­τής και αυτο­α­πα­σχο­λού­με­νης, η έλλει­ψη στα­θε­ρού ημε­ρή­σιου και βδο­μα­διά­τι­κου χρό­νου εργα­σί­ας, η εντα­τι­κο­ποί­η­ση της δου­λειάς, χωρίς ουσια­στι­κά η γυναί­κα να έχει απαλ­λα­γεί από την ατο­μι­κή φρο­ντί­δα και ευθύ­νη όχι μόνο για την ανα­πα­ρα­γω­γή της δικής της εργα­τι­κής δύνα­μης, αλλά και για τη στή­ρι­ξη, τη φρο­ντί­δα των παι­διών της, συχνά και του άνερ­γου άνδρα της ή των ανα­σφά­λι­στων γονέων.

Τελι­κά, οι δια­κρί­σεις σε βάρος των γυναι­κών επι­βιώ­νουν μέχρι σήμε­ρα με σύγ­χρο­νο περί­βλη­μα, καθώς αξιο­ποιού­νται ως πηγή πρό­σθε­του κέρ­δους, ως μέσο μεί­ω­σης μισθών, αύξη­σης του βαθ­μού εκμε­τάλ­λευ­σης, αλλά και ως πολι­τι­κή χειραγώγησης (…)

Οι κατευ­θύν­σεις της ΕΕ και των ελλη­νι­κών κυβερ­νή­σε­ων αντι­με­τω­πί­ζουν τη φρο­ντί­δα της οικο­γέ­νειας σαν μια ατο­μι­κή ευθύ­νη, η οποία το πολύ — πολύ να μοι­ρά­ζε­ται πιο ισό­τι­μα ανά­με­σα στις γυναί­κες και τους άνδρες. Ουσια­στι­κά, καθί­στα­ται ατο­μι­κή υπό­θε­ση ό,τι θα έπρε­πε να είναι κοι­νω­νι­κό δικαί­ω­μα και ευθύ­νη. Πρό­κει­ται για εμπό­δια που συνα­ντά ένα νέο ζευ­γά­ρι στη δια­δι­κα­σία της κοι­νής συμ­βί­ω­σης, εμπό­δια που μεγε­θύ­νο­νται στην περί­πτω­ση των μονο­γο­νεϊ­κών οικο­γε­νειών, ιδιαί­τε­ρα γυναικών.

Αντι­κει­με­νι­κές δυσκο­λί­ες και εμπό­δια που αντα­να­κλώ­νται στην κοι­νω­νι­κή συνείδηση

Οι οικο­νο­μι­κοί — κοι­νω­νι­κοί παρά­γο­ντες, που επι­δρούν ανα­σταλ­τι­κά στη δημιουρ­γία οικο­γέ­νειας, έχουν την αντα­νά­κλα­σή τους και στην κοι­νω­νι­κή συνεί­δη­ση και στά­ση των νέων γυναι­κών απέ­να­ντι στην εργα­σία και τη μητρότητα.

Η πιο μαζι­κή συμ­με­το­χή των γυναι­κών στην κοι­νω­νι­κή εργα­σία, ως μισθω­τές ή ως αυτο­α­πα­σχο­λού­με­νες, αγρό­τισ­σες, περιό­ρι­σε εν μέρει την οικο­νο­μι­κή εξάρ­τη­ση της γυναί­κας από τον άνδρα. Αυτό επέ­δρα­σε εν μέρει και στο θεσμό της οικο­γέ­νειας, καθώς περιο­ρί­στη­κε ‑δεν εξα­λεί­φθη­κε- η δια­τή­ρη­ση μιας συζυ­γι­κής σχέ­σης απο­κλει­στι­κά για οικο­νο­μι­κούς, κοι­νω­νι­κούς λόγους.

Οι αλλα­γές στο Οικο­γε­νεια­κό Δίκαιο τη δεκα­ε­τία του ’80, όπου μέσω αστι­κών εκσυγ­χρο­νι­σμών περιο­ρί­στη­καν ‑αν και με μεγά­λη καθυ­στέ­ρη­ση- οι ανα­χρο­νι­σμοί στις σχέ­σεις μετα­ξύ των δύο φύλων στο θεσμό της οικο­γέ­νειας, είχαν την αντα­νά­κλα­σή τους και σε ορι­σμέ­νες δημο­γρα­φι­κές εξελίξεις.

Όμως, δεν μπο­ρούν να δια­μορ­φω­θούν νέες ισό­τι­μες σχέ­σεις ανά­με­σα στον άνδρα και τη γυναί­κα, σχέ­σεις χωρίς απο­λύ­τως κανέ­να οικο­νο­μι­κό κίνη­τρο, που θα στη­ρί­ζο­νται απο­κλει­στι­κά και μόνο στην αμοι­βαία πνευ­μα­τι­κή — ψυχι­κή — σωμα­τι­κή έλξη, στον αμοι­βαίο σεβα­σμό και την ειλικρίνεια.

Για­τί στις συν­θή­κες της εκμε­ταλ­λευ­τι­κής κοι­νω­νί­ας δεν μπο­ρούν να δια­μορ­φω­θούν οι οικο­νο­μι­κές, κοι­νω­νι­κές, πολι­τι­στι­κές προ­ϋ­πο­θέ­σεις για την απε­λευ­θέ­ρω­ση της γυναί­κας από κάθε κοι­νω­νι­κή ανισότητα.

Είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό ότι για χάρη της δια­χεί­ρι­σης της παρα­τε­τα­μέ­νης καπι­τα­λι­στι­κής οικο­νο­μι­κής κρί­σης, ανα­βί­ω­σαν και θεω­ρί­ες για τον πρω­ταρ­χι­κό ρόλο της γυναί­κας στην οικο­γέ­νεια, ως μητέ­ρας. Προ­πα­γαν­δί­ζουν ότι η γυναί­κα πρέ­πει να δια­κό­ψει την εργα­σία της για ένα χρο­νι­κό διά­στη­μα, μέχρι να πάνε τα παι­διά στο σχο­λείο ή για να αφιε­ρω­θεί στον απο­κλει­στι­κό μητρι­κό θηλα­σμό για δύο και πλέ­ον χρόνια.

Ως συμπλή­ρω­μα, προ­βάλ­λο­νται ανορ­θο­λο­γι­κές από­ψεις για τον τοκε­τό στο σπί­τι ‑που πρι­μο­δο­τεί­ται και με επί­δο­μα- για να κρυ­φτεί η υπο­βάθ­μι­ση και εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση των κρα­τι­κών υπο­δο­μών Υγεί­ας — Πρόνοιας.

Πρό­κει­ται για ιδέ­ες και πρα­κτι­κές που επη­ρε­ά­ζουν αρνη­τι­κά τη στά­ση της γυναί­κας και απέ­να­ντι στην εργα­σία και απέ­να­ντι στη μητρό­τη­τα, παρου­σιά­ζο­ντας ως ζήτη­μα ατο­μι­κής ευθύ­νης και ικα­νό­τη­τας της νέας κοπέ­λας την επι­λο­γή ανά­με­σα στην «επαγ­γελ­μα­τι­κή ανέ­λι­ξη» ή στη δημιουρ­γία οικογένειας.

Τελι­κά, τα αντι­κει­με­νι­κά εμπό­δια στον αρμο­νι­κό συν­δυα­σμό της συμ­με­το­χής της γυναί­κας στην κοι­νω­νι­κή εργα­σία και της μητρό­τη­τας αντα­να­κλώ­νται στην κοι­νω­νι­κή συνεί­δη­ση και στά­ση της νέας κοπέλας.

Είτε ανα­βάλ­λε­ται η δημιουρ­γία οικο­γέ­νειας, μετα­θέ­το­ντας την επί­λυ­ση της σύγκρου­σης ανά­με­σα στην εργα­σία και στην οικο­γέ­νεια στο απώ­τε­ρο μέλ­λον, με απο­τέ­λε­σμα να αυξά­νε­ται ο μέσος όρος ηλι­κί­ας τεκνο­ποί­η­σης των γυναι­κών. Είτε απο­τυ­πώ­νε­ται στην τάση από­συρ­σης της γυναί­κας από την κοι­νω­νι­κή εργα­σία για τη δημιουρ­γία οικογένειας.

Στο επί­κε­ντρο τα σύγ­χρο­να δικαιώ­μα­τα της εργα­τι­κής — λαϊ­κής οικογένειας

Η πολύ μεγά­λη αύξη­ση της παρα­γω­γι­κό­τη­τας της εργα­σί­ας κάνει ανα­γκαία και ρεα­λι­στι­κή τη συνο­λι­κή μεί­ω­ση του γενι­κού εργά­σι­μου χρό­νου, εξα­σφα­λί­ζο­ντας σε όλες και όλους μόνι­μη και στα­θε­ρή δου­λειά με ταυ­τό­χρο­νη άνο­δο του βιο­τι­κού επι­πέ­δου, μέσω της αύξη­σης των μισθών, της βελ­τί­ω­σης των συν­θη­κών εργα­σί­ας και ζωής.

Ταυ­τό­χρο­να, όμως, η κατά­κτη­ση των ισό­τι­μων σχέ­σε­ων ανά­με­σα στα δύο φύλα προ­ϋ­πο­θέ­τει απο­κλει­στι­κά κρα­τι­κές, δωρε­άν παρε­χό­με­νες κοι­νω­νι­κές υπη­ρε­σί­ες Παι­δεί­ας, Υγεί­ας, Πρό­νοιας, με έμφα­ση στις ιδιαί­τε­ρες ανά­γκες της γυναί­κας λόγω του ρόλου της στην ανα­πα­ρα­γω­γι­κή δια­δι­κα­σία, σε κάθε ηλι­κια­κή περί­ο­δο της ζωής της.

Πρέ­πει να εξα­σφα­λί­ζο­νται στην πρά­ξη η κοι­νω­νι­κή προ­στα­σία της μητρό­τη­τας και οι δυνα­τό­τη­τες για τη δημιουρ­γι­κή αξιο­ποί­η­ση του ελεύ­θε­ρου χρό­νου της σε όλα τα πεδία των ενδια­φε­ρό­ντων της και της δρά­σης της, των σχέ­σε­ών της και με το παιδί (…)

Το ΚΚΕ, με κρι­τή­ριο τις σύγ­χρο­νες κοι­νω­νι­κές ανά­γκες, δια­τυ­πώ­νει συγκε­κρι­μέ­νες προ­τά­σεις για τα σύγ­χρο­να δικαιώ­μα­τα της εργα­τι­κής, λαϊ­κής οικο­γέ­νειας, ώστε η από­φα­ση δημιουρ­γί­ας οικο­γέ­νειας ή συμ­βί­ω­σης να μην εξαρ­τά­ται από οικο­νο­μι­κούς, κοι­νω­νι­κούς παράγοντες.

Να είναι πραγ­μα­τι­κά ελεύ­θε­ρη η επι­λο­γή ενός νέου ζευ­γα­ριού πότε και αν θα κάνει και πόσα παι­διά, στη­ριγ­μέ­νη στον αμοι­βαίο σεβα­σμό μετα­ξύ των δύο φύλων, στη­ριγ­μέ­νη απο­κλει­στι­κά στη σωμα­τι­κή, πνευ­μα­τι­κή, ψυχι­κή έλξη.

Κινού­νται στις ίδιες αντι­λαϊ­κές ράγες

Στην υπε­ρά­σπι­ση των κατευ­θύν­σε­ων και της πολι­τι­κής της ΕΕ δια­γω­νί­στη­καν με τις τοπο­θε­τή­σεις τους στη συνε­δρί­α­ση της Επι­τρο­πής της Βου­λής οι εκπρό­σω­ποι των αστι­κών κομμάτων.

Πίσω από τις περί­λυ­πες δια­πι­στώ­σεις για την «αμφί­θυ­μη» στά­ση της ΕΕ, τις «αντι­φά­σεις μετα­ξύ λόγων και πρά­ξης» και τα πλήγ­μα­τα που έχει υπο­στεί το «κοι­νω­νι­κό κεκτη­μέ­νο της Ευρώ­πης», οι εκπρό­σω­ποι του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχα­σαν την ευκαι­ρία να υπε­ρα­σπι­στούν τη στρα­τη­γι­κή της ΕΕ. Έτσι, στις παρεμ­βά­σεις τους υπο­γράμ­μι­σαν την ανά­γκη ενί­σχυ­σης των πολι­τι­κών για την «εναρ­μό­νι­ση οικο­γε­νεια­κής — προ­σω­πι­κής και εργα­σια­κής ζωής», που αξιο­ποιού­νται ως όχη­μα για επέ­κτα­ση των ευέ­λι­κτων εργα­σια­κών σχέσεων.

Στο ίδιο μήκος κύμα­τος, αλλά χωρίς μισό­λο­γα, οι βου­λευ­τές της ΝΔ πρό­τει­ναν την «εισα­γω­γή της τηλερ­γα­σί­ας και της ημια­πα­σχό­λη­σης στο Δημό­σιο για τους νέους γονείς που το επι­θυ­μούν». Ιδιαί­τε­ρα δια­φω­τι­στι­κή ήταν και η πρό­τα­ση για τη δημιουρ­γία προ­γράμ­μα­τος «ντα­ντά της γει­το­νιάς», στο πλαί­σιο του οποί­ου οι ενδια­φε­ρό­με­νοι και ενδια­φε­ρό­με­νες θα μπο­ρούν «να πιστο­ποιού­νται και να ανα­λαμ­βά­νουν οι ίδιοι τη φύλα­ξη παι­διών προ­σχο­λι­κής ηλι­κί­ας, όπως συμ­βαί­νει σε άλλες χώρες της ΕΕ», πρό­τα­ση που σκια­γρα­φεί τη σημα­σία των ευρω­ε­νω­σια­κών προ­τά­σε­ων για «προ­σι­τές υπη­ρε­σί­ες παι­δι­κής μέριμνας».

Τις γνω­στές δηλη­τη­ριώ­δεις από­ψεις για τη «φονι­κή» μεί­ω­ση των γεν­νή­σε­ων και την «εξα­φά­νι­ση του ελλη­νι­κού έθνους» επα­νέ­λα­βε η ναζι­στι­κή Χρυ­σή Αυγή.

Στην τοπο­θέ­τη­σή της στην Επι­τρο­πή συμπε­ριέ­λα­βε την ιδιαί­τε­ρα εχθρι­κή για τα δικαιώ­μα­τα των γυναι­κών πρό­τα­ση για κατάρ­γη­ση της νομο­θε­τι­κής ρύθ­μι­σης που νομι­μο­ποί­η­σε τις αμβλώ­σεις και «θεσμο­θέ­τη­ση βαρέ­ων κυρώ­σε­ων για όσους τις διενεργούν».

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο