Κρίση των Ιμίων: Η αρχή για το γκριζάρισμα του Αιγαίου με την στήριξη του ΝΑΤΟ

Σαν σήμε­ρα 31 Ιανουα­ρί­ου 1996 η κρί­ση στα Ίμια — ξεκί­νη­σε 25 Δεκεμ­βρί­ου- «διευ­θε­τεί­ται» με την παρέμ­βα­ση των ΗΠΑ και την επι­βο­λή από την τουρ­κι­κή πλευ­ρά της πολι­τι­κής των «γκρί­ζων ζωνών» στο Αιγαίο. Ήταν μόλις λίγες μέρες  μετά την εκλο­γή του Κώστα Σημί­τη στη θέση του πρωθυπουργού.

Ο τρό­πος που εξε­λί­χθη­κε η κρί­ση, έχει στοι­χεία «στη­σί­μα­τος» της όλης υπό­θε­σης ώστε να δρο­μο­λο­γη­θούν εξε­λί­ξεις. Ηταν ουσια­στι­κά και η απαρ­χή για την κλι­μά­κω­ση των διεκ­δι­κή­σε­ων και αμφι­σβη­τή­σε­ων, ανοί­χθη­κε ο δρό­μος για τη συνο­λι­κή αμφι­σβή­τη­ση από την πλευ­ρά της Τουρ­κί­ας, του καθε­στώ­τος στο Αιγαίο, ενώ οι ΗΠΑ ανα­γο­ρεύ­θη­καν / επα­να­βε­βαιώ­θη­καν, ως επιδιαιτητές

Τα Ίμια (Καρ­ντάκ στα τουρ­κι­κά) είναι δύο μικρές ακα­τοί­κη­τες βρα­χο­νη­σί­δες μετα­ξύ του νησιω­τι­κού συμπλέγ­μα­τος των Δωδε­κα­νή­σων και των νοτιο­δυ­τι­κών ακτών της Τουρ­κί­ας. Απέ­χουν 3,8 ναυ­τι­κά μίλια από το Μπο­ντρούμ (Αλι­καρ­νασ­σός) της Τουρ­κί­ας, 5,5 ν.μ. από την Κάλυ­μνο και 2,5 ν.μ. από το πλη­σιέ­στε­ρο ελλη­νι­κό έδα­φος, τη βρα­χο­νη­σί­δα Καλόλιμνος.

Τα Ίμια παρα­χω­ρή­θη­καν στην Ελλά­δα από την Ιτα­λία το 1947 με τη Συν­θή­κη των Παρι­σί­ων, ακο­λου­θώ­ντας την ενσω­μά­τω­ση των Δωδε­κα­νή­σων μετά το τέλος του Β’ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου. Το Τουρ­κι­κό κρά­τος είχε απο­δε­χτεί το καθε­στώς επι­κυ­ριαρ­χί­ας της Ελλά­δας στα νησιά αυτά. Η αμφι­σβή­τη­ση της ελλη­νι­κό­τη­τας των Ιμί­ων ξεκί­νη­σε από ένα ναυ­τι­κό ατύ­χη­μα που συνέ­βη στις 25 Δεκεμ­βρί­ου 1995. Οι Τούρ­κοι προ­σπά­θη­σαν να εφαρ­μό­σουν για την περί­στα­ση τη δική τους ερμη­νεία στη Συν­θή­κη της Λωζά­νης (1923).

Το Χρονικό

25 Δεκεμ­βρί­ου: Το τουρ­κι­κό φορ­τη­γό πλοίο Φιγκέν Ακάτ προ­σα­ρά­ζει σε αβα­θή ύδα­τα κοντά στην Ανα­το­λι­κή Ίμια και εκπέ­μπει σήμα κιν­δύ­νου. Ο πλοί­αρ­χός του αρνεί­ται βοή­θεια από το Λιμε­νι­κό, υπο­στη­ρί­ζο­ντας ότι βρί­σκε­ται σε τουρ­κι­κή περιο­χή και ότι οι μόνες αρμό­διες είναι οι αρχές της χώρας του.

26 Δεκεμ­βρί­ου: Το Λιμε­ναρ­χείο Καλύ­μνου ενη­με­ρώ­νει το Υπουρ­γείο Εξω­τε­ρι­κών και αυτό με τη σει­ρά του το Τουρ­κι­κό Υπουρ­γείο Εξω­τε­ρι­κών ότι αν δεν παρέμ­βει ρυμουλ­κό, το τουρ­κι­κό πλοίο που προ­σά­ρα­ξε σε αβα­θή ύδα­τα κοντά στην Ανα­το­λι­κή Ίμια θα κινδυνεύσει.

27 Δεκεμ­βρί­ου: Το Τουρ­κι­κό Υπουρ­γείο Εξω­τε­ρι­κών ενη­με­ρώ­νει την ελλη­νι­κή πρε­σβεία ότι υπάρ­χει θέμα γενι­κό­τε­ρα, ανε­ξαρ­τή­τως του ποιος θα ανα­λά­βει τη διά­σω­ση του τουρ­κι­κού πλοί­ου που προ­σά­ρα­ξε σε αβα­θή ύδα­τα κοντά στην Ανα­το­λι­κή Ίμια.

28 Δεκεμ­βρί­ου: Δύο ελλη­νι­κά ρυμουλ­κά απο­κολ­λούν το τουρ­κι­κό φορ­τη­γό πλοίο “Φιγκέν Ακάτ” που προ­σά­ρα­ξε σε αβα­θή ύδα­τα κοντά στην Ανα­το­λι­κή Ίμια και το οδη­γούν στο λιμά­νι Κιου­λούκ της Τουρ­κί­ας. Το πρωί της ίδιας μέρας, ένα τουρ­κι­κό μαχη­τι­κό αερο­σκά­φος συντρί­βε­ται στα ελλη­νι­κά χωρι­κά ύδα­τα, στην περιο­χή της Λέσβου, ύστε­ρα από εμπλο­κή με ελλη­νι­κά μαχη­τι­κά. Με ελλη­νι­κή βοή­θεια ο Τούρ­κος πιλό­τος διασώζεται.

29 Δεκεμ­βρί­ου: Το τουρ­κι­κό Υπουρ­γείο Εξω­τε­ρι­κών εκμε­ταλ­λεύ­ε­ται την κατά­στα­ση και επι­δί­δει ρημα­τι­κή δια­κοί­νω­ση στο αντί­στοι­χο ελλη­νι­κό, στην οποία ανα­φέ­ρε­ται ότι οι βρα­χο­νη­σί­δες Ίμια έχουν κατα­χω­ρη­θεί στο κτη­μα­το­λό­γιο Μου­γκλά του νομού Μπου­ντρούμ (Αλι­καρ­νασ­σού) και ανή­κουν στην Τουρκία.

9 Ιανουα­ρί­ου: Το ελλη­νι­κό υπουρ­γείο Εξω­τε­ρι­κών απα­ντά με καθυ­στέ­ρη­ση, απορ­ρί­πτο­ντας τη ρημα­τι­κή δια­κοί­νω­ση της Τουρ­κί­ας στις 29 Δεκεμ­βρί­ου, στην οποία ανα­φέ­ρε­ται ότι οι βρα­χο­νη­σί­δες Ίμια έχουν κατα­χω­ρη­θεί στο κτη­μα­το­λό­γιο Μου­γκλά του νομού Μπου­ντρούμ (Αλι­καρ­νασ­σού) και ανή­κουν στην Τουρκία.

16 Ιανουα­ρί­ου: Το Υπουρ­γείο Εξω­τε­ρι­κών ζητά αυξη­μέ­να μέτρα επα­γρύ­πνη­σης στην περιο­χή των Ιμί­ων από το Υπουρ­γείο Εθνι­κής Άμυνας.

25 Ιανουα­ρί­ου: Ο δήμαρ­χος της Καλύ­μνου Δημή­τρης Δια­κο­μι­χά­λης, θορυ­βη­μέ­νος από το γεγο­νός ότι η Τουρ­κία εγεί­ρει εδα­φι­κές αξιώ­σεις στα Ίμια, υψώ­νει την ελλη­νι­κή σημαία στις βρα­χο­νη­σί­δες Ίμια, συνο­δευό­με­νος από τον αστυ­νο­μι­κό διευ­θυ­ντή Καλύ­μνου, τον ιερέα και δύο κατοί­κους του νησιού.

27 Ιανουα­ρί­ου: Δύο δημο­σιο­γρά­φοι της εφη­με­ρί­δας “Χου­ριέτ” στη Σμύρ­νη μετα­βαί­νουν με ελι­κό­πτε­ρο στη Μεγά­λη Ίμια. Υπο­στέλ­λουν την ελλη­νι­κή σημαία και υψώ­νουν την τουρ­κι­κή. Η όλη επι­χεί­ρη­ση βιντε­ο­σκο­πεί­ται και προ­βάλ­λε­ται από το τηλε­ο­πτι­κό κανά­λι της Χουριέτ.

28 Ιανουα­ρί­ου: Το περι­πο­λι­κό του Πολε­μι­κού Ναυ­τι­κού “Αντω­νί­ου” κατε­βά­ζει την τουρ­κι­κή σημαία που ύψω­σαν την προη­γού­με­νη μέρα τούρ­κοι δημο­σιο­γρά­φοι και υψώ­νει την ελλη­νι­κή. Το βρά­δυ έλλη­νες βατρα­χάν­θρω­ποι απο­βι­βά­ζο­νται στη Μεγά­λη Ίμια, χωρίς να γίνουν αντι­λη­πτοί από τα παρα­πλέ­ο­ντα εκεί τουρ­κι­κά πολε­μι­κά. Η πολι­τι­κή εντο­λή προς τους έλλη­νες στρα­τιω­τι­κούς είναι να απο­φευ­χθεί κάθε κλι­μά­κω­ση της έντασης.

29 Ιανουα­ρί­ου: Ο νέος πρω­θυ­πουρ­γός, Κώστας Σημί­της, στέλ­νει μήνυ­μα προς την Τουρ­κία, ότι σε οποια­δή­πο­τε πρό­κλη­ση η Ελλά­δα θα αντι­δρά­σει άμε­σα και δυνα­μι­κά. Η πρω­θυ­πουρ­γός της Τουρ­κί­ας, Ταν­σού Τσι­λέρ, ζητά δια­πραγ­μα­τεύ­σεις για το καθε­στώς των βρα­χο­νη­σί­δων του Αιγαί­ου. Τουρ­κι­κά πολε­μι­κά πλοία παρα­βιά­ζουν τα ελλη­νι­κά χωρι­κά ύδα­τα και πλη­σιά­ζουν τα Ίμια. Γίνο­νται δια­βή­μα­τα από την Ελλά­δα σε Ευρω­παϊ­κή Ένω­ση και ΗΠΑ.

30 Ιανουα­ρί­ου: Γίνε­ται μια πρω­το­φα­νής κινη­το­ποί­η­ση στρα­τιω­τι­κών δυνά­με­ων και πολε­μι­κών πλοί­ων και αερο­σκα­φών Ελλά­δας και Τουρ­κί­ας. Στις 7.30 το πρωί της ίδιας μέρας, μια τουρ­κι­κή φρε­γά­τα παρα­βί­α­σε τα ελλη­νι­κά χωρι­κά ύδα­τα με κατεύ­θυν­ση τα Ιμια και ένα ελι­κό­πτε­ρο απο­γειώ­θη­κε από αυτήν, με προ­φα­νή στό­χο να απο­βι­βά­σει εκεί Τούρ­κους στρα­τιώ­τες, πράγ­μα που τελι­κά απο­τρά­πη­κε. Οπως έγι­νε γνω­στό εκ των υστέ­ρων, στις 2 μετά τα μεσά­νυ­χτα της 30ής προς 31 Ιανουα­ρί­ου, δέκα περί­που Τούρ­κοι κομά­ντος επι­βι­βά­στη­καν στη μία από τις δύο βρα­χο­νη­σί­δες, τη μικρή Ιμια . Το γεγο­νός αυτό τα ελλη­νι­κά επι­τε­λεία το πλη­ρο­φο­ρή­θη­καν από …τα τουρ­κι­κά μέσα ενη­μέ­ρω­σης στις 3.30 περί­που το πρωί. Πέρα­σαν δύο ώρες, όταν στις 5.30 π.μ., ελλη­νι­κό ελι­κό­πτε­ρο που σηκώ­θη­κε από τη φρε­γά­τα «Ναυα­ρί­νο», προ­σέγ­γι­σε τη βρα­χο­νη­σί­δα και εντό­πι­σε τους Τούρ­κους κομά­ντος. Είναι το μοι­ραίο ελι­κό­πτε­ρο που, μετά την ολο­κλή­ρω­ση της απο­στο­λής του και κατά την επι­στρο­φή του στην ελλη­νι­κή φρε­γά­τα, κατέ­πε­σε στη θάλασ­σα, με απο­τέ­λε­σμα να βρουν το θάνα­το ο υπο­πλοί­αρ­χος Χ. Καρα­θα­νά­σης, 34 ετών, ο υπο­πλοί­αρ­χος Π. Βλα­χά­κος, 31 ετών, και ο αρχι­κε­λευ­στής Ε. Γιά­λο­ψο, 29 ετών.

31 Ιανουα­ρί­ου: Κορυ­φώ­νε­ται και εκτο­νώ­νε­ται η Κρί­ση των Ιμί­ων, με αμε­ρι­κα­νι­κή παρέμ­βα­ση για απο­φυ­γή στρα­τιω­τι­κής σύγκρου­σης  (“No ships, no troops, no flags” η προ­στα­γή του Ρίτσαρντ Χόλ­μπρουκ) και το γνω­στό «ευχα­ρι­στού­με τις ΗΠΑ» του Σημί­τη. Τα πολε­μι­κά σκά­φη και οι κατα­δρο­μείς των δύο χωρών απο­χω­ρούν από τις βρα­χο­νη­σί­δες το πρωί υπό την επί­βλε­ψη του 6ου αμε­ρι­κα­νι­κού στό­λου της Μεσογείου.

Ακολουθεί η Νατοϊκή ομπρέλα

Λίγο μετά τα Ιμια , ήρθε η Συμ­φω­νία της Μαδρί­της με την οποία ανα­γνω­ρι­ζό­ταν «νόμι­μα» και «ζωτι­κά συμ­φέ­ρο­ντα» της Τουρ­κί­ας στο Αιγαίο και έδω­σε «αέρα στα πανιά» των τουρ­κι­κών διεκ­δι­κή­σε­ων και αμφισβητήσεων.

Στη συνέ­χεια, το 1999 η κυβέρ­νη­ση υπέ­γρα­ψε την επι­και­ρο­ποί­η­ση της Νέας Δομή του ΝΑΤΟ με την οποία παρα­δί­δε­ται το Αιγαίο στην αμε­ρι­κα­νι­κή επο­πτεία. Το Αιγαίο υπά­χθη­κε στην αρμο­διό­τη­τα του επι­χει­ρη­σια­κού ελέγ­χου του ΝΑΤΟι­κού Στρα­τη­γεί­ου αρχι­κά της Σμύρ­νης και στη συνέ­χεια της Νάπολης.

Ακο­λού­θη­σε η Συμφω­νία του Ελσίν­κι που ανα­γνω­ρί­ζει στην Τουρ­κία το δικαί­ω­μα να εγεί­ρει χωρίς ανα­στο­λές κάθε επε­κτα­τι­κή της βλέ­ψη και, ουσια­στι­κά, έθε­σε την Ελλά­δα και τα δικαιώ­μα­τά της στην επι­διαι­τη­τι­κή δικαιο­δο­σία του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και πέραν αυτών και της ΕΕ.

Αμφι­σβη­τή­σεις, εκτός από το καθε­στώς των νησιών, υπάρ­χουν και στο FIR και έτσι συχνές πυκνές είναι οι παρα­βιά­σεις από τουρ­κι­κά πολε­μι­κά αεροπλάνα.