Παρουσιάζει ο Θανάσης Ν. Καραγιάννης //
ΣΤΕΛΙΟΣ Χ. ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
Η Πόλη που με ακολουθεί
Εκδόσεις Τσουκάτου, Αθήνα 22013, σελ. 399
Ο κ. Στέλιος Χ. Αντωνιάδης είναι Κωνσταντινουπολίτης, πολύπειρος γιατρός, πολυγράφος συγγραφέας, ποιητής και έγκριτος ερευνητής. Το ερευνητικό-επιστημονικό του έργο απαρτίζεται από πάνω από 300 εργασίες και άρθρα. Όλα τα επιστημονικά του κείμενα είναι δημοσιευμένα στα πλέον έγκριτα επιστημονικά περιοδικά της Ελλάδας και του εξωτερικού. Επιστημονικές εργασίες του έχουν ανακοινωθεί σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια. Είναι καθηγητής στην Ανώτατη Εκπαίδευση, Διευθυντής Παιδοκαρδιολογικού Τμήματος και Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου. Έχει επίσης ασχοληθεί με τη Φιλοσοφία, τη Λογοτεχνία και την Τέχνη (κριτικός θεάτρου). Έχει τιμηθεί με διπλώματα και δύο χρυσά μετάλλια.
Το παρόν πολυσέλιδο βιβλίο του περιέχει θέματα που αφορούν στην Ιστορία, τον Πολιτισμό και τη ζωή στην Τουρκία και ιδιαίτερα στην Κωνσταντινούπολη. Με απλό και κατανοητό λόγο, καθώς και με γλαφυρό ύφος καταγράφει σημαντικά ιστορικά γεγονότα που ταλαιπώρησαν και πλήγωσαν τους Πολίτες Ρωμηούς, όπως τα Σεπτεμβριανά, αλλά και όσα συνέβησαν στη συνέχεια, που χαράχτηκαν βαθιά στη μνήμη και στη συνείδηση αυτών που τα βίωσαν και των απογόνων τους, φυσικά. Αφηγείται στοιχεία από το στενό και το ευρύτερο οικογενειακό του περιβάλλον (του γενεαλογικού του δένδρου), εκπαιδευτικά θέματα και κυρίως του Ζωγραφείου Λυκείου από το οποίο αποφοίτησε, αλλά και άλλων δημόσιων και ιδιωτικών ρωμαίικων εκπαιδευτηρίων, της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου κ.λπ., δημοσιογραφικά ζητήματα του ελληνικού τύπου και της πνευματικής ζωής στην Πόλη, στιγμιότυπα από την προσωπική του ζωή στο σπίτι τους, στη γειτονιά και στη συνοικία που έζησε. Αναφέρεται στους μικροπωλητές της Πόλης (ταντελατζήδες, καλαϊτζήδες, χαλβατζήδες, σιμιτζήδες, λεπλεμπιτζήδες, ματζουντζήδες κ.ά.) και στα χαμάμ, δίνοντάς μας ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Αναφέρεται, επίσης, σε αγαπημένα του πρόσωπα, συγγενικά ή φιλικά, ακόμη και σε ανθρώπους που τον εντυπωσίασαν στην παιδική και εφηβική του ηλικία, με αποτέλεσμα να ριζώσουν εντυπώσεις και αναμνήσεις έντονα μέσα του. Τέλος, πραγματοποιεί μια πολύ ωραία περιπλάνηση στη στρατιωτική του θητεία και μια ιστορική διαδρομή στις θλιβερές απελάσεις των Ρωμιών, κατά το 1965.
Σε όλα τα κεφάλαια του βιβλίου ο αναγνώστης θα απολαύσει τον τρόπο ζωής στην Πόλη στα μέσα του 20ού αιώνα, ιδίως της αστικής και μεσαίας τάξης, θα μάθει πολλά πράγματα από «πρώτο χέρι», αφού ο συγγραφέας έζησε γεγονότα και καταστάσεις, αναδεικνύεται δε με τα γραφόμενά του σε μια πλούσια και ζέουσα πηγή εγκυκλοπαιδικών γνώσεων (ιστορικών, λαογραφικών, εθνογραφικών, πολιτισμικών, εκπαιδευτικών κ.ο.κ.) Τα βιώματά του (αναγνώσματα, ομαδικά παιχνίδια, παρέες και πάρτι, θεάματα–κινηματογράφος, θέατρο, όπερα, κλασική μουσική, εικαστικές τέχνες–, χαμάμ, βαρκάδες κ.ο.κ.) μας μεταφέρουν το κλίμα μιας άλλης εποχής, οπότε η Ρωμιοσύνη έζησε και μεγαλούργησε στην Πόλη, μας μεταδίδουν ρίγη συγκίνησης δε από την περιγραφή των δυσάρεστων κοινωνικών και οικονομικών παθών της. Οι παιδικές εμπειρίες του, επίσης, στη Χάλκη και στην Πόλη παρουσιάζουν πολύ ενδιαφέρον, αφού μας περιγράφει πρόσωπα, χαρακτήρες και γεγονότα με ενάργεια. Πολύτιμες και χρήσιμες είναι και οι ιστορικές γνώσεις που μας δίνει για γεγονότα που σχετίζονται με την Ιστορία της Τουρκίας, η οποία είναι, βέβαια, άρρητα συνυφασμένη με την Ιστορία της Ρωμαίικης Ομογένειας.
Πλούσιο και ενδιαφέρον είναι το φωτογραφικό του υλικό από το οικογενειακό αρχείο του με περισσότερες από 75 φωτογραφίες, αλλά και οι 13 φωτογραφίες που έβγαλε σ’ ένα ταξίδι του στην Πόλη (Μάιος 2012) με θέματα από πρόσωπα έχοντα σχέση με το Ζωγράφειο ή φωτογραφίες του κτηρίου του, από το Φανάρι, από το ναό της Αγ. Τριάδας στο Πέρα κ.ά.
Σημαντικό είναι και το Παράρτημα που παραθέτει στο τέλος του βιβλίου, όπου δημοσιεύει «κομμάτια από ένα Λεύκωμα του Ζωγραφείου που δεν εκδόθηκε ποτέ», όπως γράφει. Η έκδοση ετήσιων Λευκωμάτων ήταν θεσμός στο Ζωγράφειο από το 1912, οπότε εκδόθηκε το πρώτο ως το 1962, οπότε εκδόθηκε το τελευταίο Λεύκωμα. Τα περισσότερα από αυτά τα Λευκώματα σώζονται στη Βιβλιοθήκη του Γραφείου του Διευθυντή του Ζωγραφείου, αλλά και σε ορισμένα άλλα ιδιωτικά αρχεία. Όταν φοιτούσε στην τελευταία τάξη του Λυκείου, επιλέχθηκε από τους συμμαθητές του ως «ο πιο βαρύς ο λογοτέχνης», όπως τον αποκαλούσαν οι συμμαθητές του, να αναλάβει τη σύνταξη και έκδοση του Λευκώματος της δικής τους χρονιάς αποφοίτησης. Όμως εξαιτίας έντονων κοινωνικών προβλημάτων που απασχολούσαν την εποχή εκείνη την Ομογένεια, δεν έγινε κατορθωτή η έκδοση του Λευκώματος. Στο παρόν βιβλίο ο συγγραφέας δημοσιεύει ολόκληρο το περιοδικό εκείνο, όπως το είχε συγκρατήσει στη μνήμη του. Πρόκειται για ένα πρωτότυπο ιστορικό στοιχείο, ένα ντοκουμέντο/μαρτυρία, το οποίο προστίθεται στην Ιστορία του Ζωγραφείου και των Λευκωμάτων του.
Τελειώνει την καταγραφή μέρους των αναμνήσεών του με το κείμενο: «Μετά είκοσι έτη οδοιπορικό στο παρόν», όπου περιγράφει ένα ταξίδι του στην Πόλη που πάντοτε, όπως φαίνεται, τον ακολουθεί και τον συγκινεί, με την ευκαιρία της συμμετοχής του σ’ ένα επιστημονικό ιατρικό συνέδριο. Περιγράφει στιγμές του Συνεδρίου, αλλά και ένα πλήθος από επισκέψεις που έκανε σε διάφορα σημεία της Πόλης, βλέποντας κτήρια, ναούς, σχολεία, το Πατριαρχείο, γειτονιές και συνοικίες, νεκροταφεία κ.ά., αναπολώντας έντονα το παρελθόν της νιότης του, δημιουργώντας σκέψεις και προβληματισμούς.
Η ελληνική και ξενόγλωσση Βιβλιογραφία που χρησιμοποίησε είναι πλούσια, προτείνοντας έμμεσα στο φιλομαθή αναγνώστη να συνεχίσει τα διαβάσματά του, ώστε να μάθει κι εκείνος τόσα άλλα ενδιαφέροντα και πολύτιμα πράγματα για την Ιστορία της Ρωμιοσύνης στην Κωνσταντινούπολη.
Προτείνουμε ανεπιφύλακτα το βιβλίο αυτό, που όπως προείπαμε παρέχει πληροφορίες και γνώσεις, αλλά και συγκινήσεις και νοσταλγία. Ο αναγνώστης θα το ευχαριστηθεί και θα γεμίσει επωφελώς το χρόνο που θα διαθέσει για την ανάγνωσή του και κατά σημεία για τη μελέτη του.