Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Λαγάνα, η πρωταγωνίστρια της Καθαράς Δευτέρας

Το παρα­δο­σια­κό έθι­μο της λαγά­νας παί­ζει πρω­τα­γω­νι­στι­κό ρόλο στο νηστί­σι­μο τρα­πέ­ζι της Καθα­ράς Δευ­τέ­ρας. Η λαγά­να είναι άζυ­μος άρτος, που σημαί­νει ότι παρα­σκευά­ζε­ται χωρίς προ­ζύ­μι και φαί­νε­ται ότι χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε από τους Ισραη­λί­τες κατά τη νύχτα της Εξό­δου τους από την Αίγυ­πτο, υπό την καθο­δή­γη­ση του Μωυ­σή. Έκτο­τε, επι­βαλ­λό­ταν από το Μωσαϊ­κό Νόμο για όλες τις ημέ­ρες της εορ­τής του Πάσχα, μέχρι που ο Χρι­στός στο τελευ­ταίο του Πάσχα ευλό­γη­σε τον ένζυ­μο άρτο.

Η λέξη προ­έρ­χε­ται από το λάγα­νο που θα πει ψωμί, χωρίς να βγά­ζει τρίμ­μα­τα, εκεί­νο που ζύμω­ναν οι αρχαί­οι Έλλη­νες με στα­ρά­λευ­ρο και ζάχα­ρη και γίνο­νταν σχε­τι­κά γλυ­κό, κάτι σαν το σημε­ρι­νό κέικ.

Η ιστο­ρία της λαγά­νας δια­τρέ­χει όλη τη δια­τρο­φι­κή παρά­δο­ση από την αρχαιό­τη­τα μέχρι σήμε­ρα. Ο Αρι­στο­φά­νης στις “Εκκλη­σιά­ζου­σες” λέει “Λαγά­να πέτ­τε­ται”, ενώ ο Ορά­τιος στα κεί­με­νά του, ανα­φέ­ρει τη λαγά­να ως “Το γλύ­κι­σμα των φτωχών”.

Οι αρχαί­οι Έλλη­νες το προ­τι­μού­σαν πολύ και το είχαν σαν εκλε­κτό φαγώ­σι­μο σε λαϊ­κές γιορ­τές και σε άλλα έθι­μά τους.

Το έθι­μο της λαγά­νας παρέ­μει­νε αναλ­λοί­ω­το ανά τους αιώ­νες και συνη­θί­ζε­ται να παρα­σκευά­ζε­ται με μερά­κι από τον αρτο­ποιό της γει­το­νιάς, τρα­γα­νή λαχτα­ρι­στή και σου­σα­μέ­νια και να κατα­να­λώ­νε­ται κατά την Καθα­ρά Δευ­τέ­ρα, την Πρω­το­νή­στι­μη Δευ­τέ­ρα της Σαρα­κο­στής. Για­τί η συγκε­κρι­μέ­νη Δευ­τέ­ρα λέγε­ται “Καθα­ρά”; Η ονο­μα­σία προ­ήλ­θε από τη συνή­θεια που είχαν οι νοι­κο­κυ­ρές το πρωί της ημέ­ρας αυτής, να πλέ­νουν με ζεστό νερό και στά­χτη όλα τα μαγει­ρι­κά σκεύη, ως “ημέ­ρα κάθαρ­σης”. Στη συνέ­χεια τα κρε­μού­σαν στη θέση τους, όπου και παρέ­με­ναν μέχρι τη λήξη της νηστεί­ας. Επί­σης, κατά την ημέ­ρα αυτή εξέρ­χο­νταν όλοι οικο­γε­νεια­κώς στην ύπαι­θρο και έστρω­ναν κάτω στη γη και έτρω­γαν νηστί­σι­μα φαγη­τά όπως χαλ­βά, ελιές, ταρα­μά και ‑φυσι­κά- λαγάνα.

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο