Λαογραφικά Λιχνίσματα. Μάιος

 Γρά­φει ο Χρή­στος Α. Τού­μπου­ρος //

Ο Μάιος σύμ­φω­να με το Ιου­λια­νό και Γρη­γο­ρια­νό Ημε­ρο­λό­γιο είναι ο πέμ­πτος μήνας του χρό­νου και έχει 31 ημέ­ρες. Η ονο­μα­σία του προ­ήλ­θε από την ρωμαϊ­κή θεό­τη­τα Maja (Μάγια). Το όνο­μα Maja προ­ήλ­θε από τη λέξη Μαία (τρο­φός) τη μητέ­ρα του θεού Ερμή. Η Μαία ήταν η ομορ­φό­τε­ρη από τις Πλειά­δες, τις επτά κόρες του Άτλα­ντα (Ατλα­ντί­δες) και της Πλειό­νης και μητέ­ρα του θεού Ερμή στον οποίο ήταν αφιε­ρω­μέ­νος ο μήνας αυτός. Ο Μάης αντι­στοι­χεί με τον αρχαίο μήνα Θαρ­γη­λιώ­να (19 Μαΐ­ου ‑17 Ιου­νί­ου). Τον μήνα αυτό τον γιόρ­τα­ζαν με τα περί­φη­μα «Ανθε­ο­φό­ρια» και ήταν αφιε­ρω­μέ­νος στη θεά της γεωρ­γί­ας τη Δήμη­τρα και στην κόρη της την Περ­σε­φό­νη, που ‑είναι γνω­στό- πως τον μήνα αυτό βγαί­νει από τον Άδη κι έρχε­ται στη γη.

Ο Μάιος παρα­ε­τυ­μο­λο­γι­κά συν­δέ­θη­κε με τα μάγια. Κατά τόπους έπαιρ­ναν διά­φο­ρες προ­φυ­λά­ξεις για να προ­στα­τευ­θούν από αυτά. Για τον λόγο αυτό τον Μάιο απα­γο­ρεύ­ο­νταν οι γάμοι, για­τί ο μήνας συν­δέ­ο­νταν με τους νεκρούς και επει­δή αυτόν τον μήνα ερω­το­τρο­πούν μόνο οι γάι­δα­ροι. «Μην πάρεις το Μάη άλο­γο, μήτε γυναί­κα τη Λαμπρή». Σατι­ρι­κά ο λαός επί συνε­χούς ερω­τι­κής – σεξουα­λι­κής από­λαυ­σης ορί­ζει: «Νάμουν τον Μάη γάι­δα­ρος, τον Αύγου­στο κριά­ρι, όλο το χρό­νο πετει­νός και το Γενά­ρη γάτος».

Είναι αλή­θεια πως ο Μάιος έχει καλά, αλλά έχει και πολ­λά κακά. Φέρ­νει πολ­λές αρρώ­στιες στην καλ­λιέρ­γεια αλλά και στα αμπέ­λια. Οι μαγιά­τι­κες βρο­χές για τη γεωρ­γία είναι σχε­δόν κατα­στρο­φή. Γι’ αυτό λέμε «Στον κατα­ρα­μέ­νο τόπο μήνα Μάη βρέ­χει» ή «στο κακο­ρί­ζι­κο χωριό το Μάη ρίχνει το νερό». Ακό­μα –περισ­σό­τε­ρο: «Ο Μάης φτιά­χνει τα σπαρ­τά  κι ο Μάης τα χαλά­ει». Ειδι­κά με το κρα­σί, αν δεν έβρε­χε το Μάη θα υπήρ­χε μεγά­λη παρα­γω­γή. «Μάης άβρο­χος, τρυ­γη­τός χαρούμενος».

Προ­σω­νύ­μια που έχει ο Μάης.

Τρια­ντα­φυλ­λάς, για­τί τον Μάιο «βγαί­νουν» πολ­λά τριαντάφυλλα.

Καλο­μη­νάς, για­τί κυριαρ­χούν τα λουλούδια

Κερα­σά­ρης, αφού τον Μάιο ωρι­μά­ζουν τα κεράσια

Πεντο­δεί­λι­νος, για­τί έχου­με πολ­λά γεύ­μα­τα μια και η ημέ­ρα ήταν μεγάλη

Κατα­ρα­μέ­νος, μόνο όταν έβρεχε.

«Ζήσε Μάη μου, να φας τρι­φύλ­λι». Η φρά­ση αυτή κυριο­λε­κτεί­ται και ανα­φέ­ρε­ται σε κάτι που αργεί ή είναι αμφί­βο­λο αν θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί. Επί αγα­να­κτή­σε­ως. Κι ακαρ­τέ­ρει, κι ακαρτέρει…«Ου να κάνω προ­ξε­νιό να καπα­ρώ­σω τον Κώστα, ώσπου να τελειώσ’ τ’ς σπου­δές τ’. “Ζήσε Μάη μου να φας τρι­φύλ’”. Θάχ’ πρι­τσια­λίσ’ καμιά πενη­ντα­ριά μέχρι τότε».  Μιλά­με για προ­σω­πο­ποί­η­ση του Μάη. Αλη­θι­νή παρα­δο­ξό­τη­τα. Να ζήσει κάποιος και να φάει τον Μάη τρι­φύλ­λι. Άρα, δεν αφο­ρά άνθρω­πο. Ασφα­λώς και αφο­ρά κάποιο ζωντα­νό. Η φρά­ση λοι­πόν είχε ως εξής: «Ζήσε Μαύ­ρε μου να φας τον Μάη τρι­φύλ­λι». Ο Mαύ­ρος ήταν ή γαϊ­δού­ρι ή βόδι ή και κανέ­να άλο­γο. Αυτά που χρη­σι­μο­ποιού­σαν για αγρο­τι­κές δου­λειές. Το χει­μώ­να δεν υπήρ­χε τρο­φή. Και παρη­γο­ρού­σαν τα ζωντα­νά, τον εαυ­τό τους στην ουσία, να κάνουν υπο­μο­νή ωσό­του έρθει ο Μάης και χορ­τά­σουν τρι­φύλ­λι. Ο Μαύ­ρος έγι­νε Μάης  και η κυριο­λε­ξία έγι­νε μεταφορά.

Υπήρ­χε λοι­πόν λόγος που οι πολι­τι­κοί στην επι­κοι­νω­νία τους με τους ψηφο­φό­ρους χρη­σι­μο­ποιού­σαν δύο μόνο μήνες. «Τον Μάιο ή τον Αύγου­στο θα υλο­ποι­η­θεί το αίτη­μά σας». Τον Μάη ας περι­μέ­νει. «Ου, ζήσε Μάη μου να φας τρι­φύλ­λι». Τον Αύγου­στο; «Ας περι­μέ­νουν τον Αύγου­στο με τις παχιές τις μύγες».