Γράφει η Τασσώ Γαΐλα
Τα μήλα των Εσπερίδων, το μήλο της Έριδος„ το μήλο του Νεύτωνα κλπ κλπ. Μήλο, φρούτο του φθινοπώρου και του χειμώνα με τις πολύ ευεργετικές ιδιότητες για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Όπως μας ενημερώνει η wikipedia μέχρι το 1940 η παραγωγή μήλων στην Ελλάδα ήταν πολύ μικρή. Σήμερα η καλλιεργούμενη έκταση είναι περίπου 150.000 στρέμματα και η ετήσια παραγωγή ανέρχεται σε 350.000 τόνους, αποτελώντας τη δεύτερη σπουδαιότερη καλλιέργεια από τα φυλλοβόλα οπωροφόρα μετά τη ροδακινιά.
Η καλλιέργεια της μηλιάς σε μορφή συστηματικών οπωρώνων εντοπίζεται κυρίως στην κεντρική και δυτική Μακεδονία, στη Θεσσαλία και στην Πελοπόννησο. Για του λόγου το αληθές στη φωτογραφία καλλιεργητές μήλων στη Ζαγορά Βόλου το 1955 στη συγκομιδή (φωτογραφία: Παλιές φωτογραφίες της Ελλάδας).
Ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα…
Γνωστός ο Ελληνικός αυτός ιδιωματισμός κι ας δούμε το γιατί:
Ένα μέτριου μεγέθους μήλο, φρέσκο με φλούδα, περιέχει κατά μέσον όρο : Βιταμίνες C και A, υδατάνθρακες, διαιτητικές ύνες, σίδηρο, νάτριο, ασβέστιο, κάλιο, φώσφορο, φιλλυκό οξύ, βιοτύνη και μηλικό οξύ. Είναι το πλέον ενδεδειγμένο φρούτο για δίαιτα εφόσον περιέχει μόλις 81 θερμίδες.
Το μήλο,καθαρίζει το αίμα, τα έντερα και τους νεφρούς, καταπολεμά τον πονοκέφαλο, την αϋπνία, την αναιμία και τον πυρετό και έχει αντιοξειδωτική δράση.(iatrika.gr).
Η μηλιά είναι δέντρο γνωστό από την αρχαιότητα, γνωστό εδώ και 8.000 χρόνια και με πολλές ποικιλίες. Στην αρχαία Ελλάδα ο Θεόφραστος ήταν ο πρώτος που ανακάλυψε τις θεραπευτικές ιδιότητες του μήλου ενώ η μυθολογία μας ασχολήθηκε αρκετά με …τα μήλα. Ας αρχίσουμε με τα Μήλα των Εσπερίδων. Όμως ήταν μήλα τα …μήλα των Εσπερίδων;
Τα μήλα των Εσπερίδων & ο Ηρακλής.
Τα χρυσά μήλα της σοφίας που στον ενδέκατο άθλο του ο Ηρακλής έπρεπε να φέρει στο βασιλιά Ευρυσθέα.
Τα μήλα βρίσκονταν στον Κήπο των Εσπερίδων και φυλάσσονταν από το δράκοντα Λάδωνα, με τα 100 κεφάλια.
Τελικά ο Ηρακλής κατόρθωσε να πάρει με πονηριά τα μήλα και να τα παραδώσει στο βασιλιά. Αλλά υπάρχουν πολλές ενστάσεις εάν ήταν μήλα ή κυδώνια τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων. Αντιθέτως καμία ένσταση δεν υπάρχει στο μήλο της Έριδος…
Το μήλο της Έριδος.
Κάποτε, στους μυθικούς χρόνους, ο πρίγκιπας της Αίγινας Πηλέας και η Νηρηίδα Θέτις αποφάσισαν να παντρευτούν στο Πήλιο με καλεσμένους όλους τους Θεούς του Ολύμπου.
Όμως, δεν κάλεσαν στους γάμους τη θεά Έριδα, θεά της φιλονικίας που όπου πήγαινε έσπερνε το μίσος και την διχόνοια. Εκείνη τότε, πολύ θυμωμένη, πήγε αόρατη στην τελετή του γάμου και έριξε ένα χρυσό μήλο που έγραφε “Στην πιο όμορφη”.
Ποια ήταν, όμως, η πιο όμορφη, η Ήρα, η Αθηνά, η Αφροδίτη; Τα τρία κορίτσια μάλωναν και ρώτησαν τον Δία να τους πει. Εκείνος για να μην στεναχωρήσει καμία από τις πανέμορφες Θεές ζήτησε να έρθει ο γιός του βασιλιά Πρίαμου ο Πάρης που έβοσκε τα πρόβατα του στο βουνό Ίδη δίπλα στην Τροία να αποφασίσει και να επιλέξει εκείνος την ωραιότερη.
Η Ήρα για να πάρει το μήλο του έταξε να τον κάνει τον πιο μεγάλο βασιλιά, η Αθηνά τον πιο γενναίο πολεμιστή κι η Αφροδίτη;
Η Αφροδίτη του υποσχέθηκε να του βρεί να παντρευτεί την πιο ωραία γυναίκα της Ελλάδας. Ο Πάρης έδωσε το μήλο στην Αφροδίτη που κατόπιν του φανέρωσε ότι η ωραιότερη γυναίκα ήταν η Ωραία Ελένη η γυναίκα του βασιλιά Πρίαμου της Σπάρτης. Ο Πάρης δεν έχασε χρόνο. Πήγε στην Σπάρτη με τα γνωστά επακόλουθα. Απαγωγή της Ωραίας Ελένης και Τρωικός Πόλεμος ! Και που συνέβησαν όλα αυτά;
Πάμε στο Αδάτεπε εκεί που σύμφωνα με την μυθολογία μας έγινε ο πρώτος διαγωνισμός ομορφιάς κι όχι μόνο. Σύμφωνα με τον Όμηρο(Ιλιάδα) εδώ στο Αδάτεπε είχε στήσει ο βασιλιάς των Ολύμπιων Θεών, ο Δίας το θρόνο του για να παρακολουθεί τον Τρωϊκό πόλεμο και πράγματι στο πλάϊ του Αδάτεπε που βλέπει προς την θάλασσα, υπάρχει μέχρι σήμερα βωμός με την ονομασία “Ο βωμός του Δία”.
Το Αδάτεπε είναι αρχαίο Ελληνικό χωριό που ονομάστηκε Adatepe από τους Οθωμανούς το 1912, βρίσκεται στη χερσόνησο Biga, βόρεια του κόλπου Edremit, στις δυτικές παρυφές του γνωστού μας όρους Ίδης (τουρκικά Kaz) και στην περιοχή του Ayvacik στο Τσανάκαλε (Canakkale) από το οποίο και απέχει 105χλμ.
Το 1905, εδώ στο γραφικό χωριό με τα διώροφα Ελληνικά πέτρινα σπίτια ζούσαν ακόμη περίπου 600 Έλληνες κάνοντας συντροφιά στον Δία αλλά με την συνθήκη της Λωζάνης του ’23 εκδιώχθηκαν βιαίως από την πατρογονική αιώνων εστία και αντικαταστάθηκαν ‑με την εγκληματική ανταλλαγή -, από Τούρκους της Κρήτης και της Λέσβου.
Σήμερα-όπως βλέπετε και στην φωτογραφία από την τουρκική σελίδα Sanat Kopruleri‑, έχουν αναπαλαιωθεί αρκετά από τα Ελληνικά χαρακτηριστικής αρχιτεκτονικής διώροφα πέτρινα σπίτια, όλα με αυλή και κήπο και το γραφικό Αδάτεπε έχει κηρυχτεί από το 1986 αστική προστατευόμενη περιοχή πρώτης τάξης, όντας το μοναδικό με αυτό το καθεστώς στην περιοχή.και σήμερα οι περίπου 400 Τούρκοι κάτοικοι του ασχολούνται με την καλλιέργεια της ελιάς, την παραγωγή σαπουνιών με παραδοσιακό τρόπο καθώς κι άλλων προϊόντων με βάση την ελιά , των οποίων οι συσκευασίες είναι διακοσμημένες με εικόνα Ελληνίδας μικρής ηλικίας. (πληροφορίες: Σταύρος Καπλάνογλου, ερευνητής της ιστορίας της Μ.Ασίας, συγγραφέας).
Το μήλο κάτω από την μηλιά θα πέσει λέει ο σοφός λαός μας , δηλαδή ότι τα παιδιά μοιάζουν στους γονείς τους στα χαρακτηριστικά και στις κλίσεις τους.
Το μήλο κι ο Νεύτων!
Ο διάσημος Άγγλος φυσικός Ισαάλ Νεύτων, μια ωραία μέρα του 1666, πήγε στο πατρογονικό του σπίτι και κάθισε στη σκιά μιας μηλιάς για να βαθυστοχαστεί.
Ξαφνικά του έπεσε ένα μήλο στο κεφάλι και τότε άστραψε στο μυαλό του μια ιδέα “Γιατί το μήλο πέφτει πάντα προς το έδαφος;
Γιατί όχι πλάγια ή προς τα πάνω;
Σίγουρα το έλκει η Γη”.
Έτσι χάρη σε ένα μήλο βρήκε το νόμο της βαρύτητας!
Νέα Υόρκη. Η πόλη που έχει το παρατσούκλι “Μεγάλο μήλο”
“Μεγάλο Μήλο” είναι λοιπόν ‚το παρατσούκλι της Νέας Υόρκης. Χρησιμοποιήθηκε από τον αθλητικογράφο Τζον Φιτζέραλντ κάπου στα 1920, επειδή σε κάποιους ιππικούς αγώνες γύρω από την πόλη είχαν για βραβείο μήλα. Από τότε το παρατσούκλι έμεινε και τα κόκκινα μήλα έγιναν το σύμβολό της.
Σήμερα το μέρος της Νέας Υόρκης όπου έζησε ο Φιτζέραλντ ονομάζεται “Γωνιά του Μεγάλου Μήλου”
Μήλο το φρούτο της …αμαρτίας που έφαγαν ο Αδάμ κι η Εύα κι έτσι ο Θεός τους έδιωξε από τον Παράδεισο, μήλο και το Εθνικό φρούτο του μακρινού μας Καζακστάν.
Κι αυτό γιατί το Καζακστάν είναι η χώρα που παράγει τα ωραιότερα μήλα στον κόσμο. Απόδειξη ότι η παλιά της πρωτεύουσα το Αλμάτι που είναι και η μεγαλύτερη πόλη του Κράτους φέρει την ονομασία η πόλη του μήλου. Άλμα=μήλο, άτα= πόλη(Καζακική γλώσσα), άρα Αλμάτι: η πόλη του μήλου.
Και ναι μεν το Καζακστάν υπηρηφανεύεται για τα φημισμένα του μήλα όμως η Ρωσία είναι η χώρα που καλλιεργεί μια σπάνια ποικιλία μήλου, το μήλο ποικιλίας λευκού τριαντάφυλλου όπως είναι η επίσημη ονομασία του με τρομερή μυρωδιά και γεύση και σχήμα…αχλαδιού. Τα έχετε ξαναδεί; Θαυμάστε τα.
Και κλείνω το άρθρο με τα διασημότερα και πιο αγαπημένα μήλα της Ελλάδας μας.
Λόλα να ένα μήλο…
Το 1919 και επί Ε. Βενιζέλου κυκλοφόρησε στην χώρα μας το πρώτο Αναγνωστικό με τίτλο Αλφαβητάριο. Εκεί και το περίφημο: Λόλα να ένα μήλο! Το πιο διάσημο μάθημα της πρώτης Δημοτικού.
Και… η πιο διάσημη λιχουδιά τα παλιότερα χρόνια στα πανηγύρια ήταν τα καραμελωμένα μήλα. Τα φτιάχνουμε να θυμηθούμε τα παιδικά μας χρόνια;
Μήλα Καραμελωμένα
Υλικά:
10 μήλα μικρά ή φιρίκια
10 ξυλάκια για σουβλάκια
200 γρ. γλυκόζη
400γρ. ζάχαρη άσπρη
200γρ. νερό
γρεναδίνη ή κόκκινο χρώμα ζαχαροπλαστικής
Θα χρειαστούμε άδειες αυγοθήκες.
Εκτέλεση:
Πλένουμε πολύ καλά τα μήλα, τα στεγνώνουμε και αφαιρούμε το κοτσάνι τους.
Μετά μπήγουμε το ξυλάκι στη θέση του κοτσανιού.
Σε μια κατσαρόλα βάζουμε τη γλυκόζη, τη ζάχαρη και το νερό καθώς και λίγη γρεναδίνη για να πάρει κόκκινο χρώμα το μείγμα.
Σε δυνατή φωτιά βράζουμε το μείγμα.
Η καραμέλα είναι έτοιμη, όταν παίρνοντας μια κουταλιά από το μείγμα και ρίχνοντάς τη μέσα σε ένα ποτήρι με κρύο νερό, κρυσταλλώσει (στερεοποιηθεί).
Στο σημείο αυτό αποσύρουμε από τη φωτιά την κατσαρόλα και βουτάμε ένα-ένα τα μήλα μέσα στην καραμέλα με μεγάλη προσοχή.
Τα γυρνάμε για να καλυφθούν καλά και έπειτα τα τοποθετούμε καρφώνοντας τα ξυλάκια σε άδειες αυγοθήκες με σκοπό να ψυχθούν και να στερεοποιηθούν. (συνταγή από την σελίδα Diadromi.gr).
Τασσώ Γαΐλα
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.