Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Με επιτυχία έγινε στη Βέροια η παρουσίαση των βιβλίων του Γιώργου Μαργαρίτη για την Επανάσταση του 1821

Με μεγά­λη συμ­με­το­χή κόσμου πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε το από­γευ­μα της Παρα­σκευ­ής 12/11 στην «Ελιά» της Βέροιας η παρου­σί­α­ση των βιβλί­ων του ιστο­ρι­κού-καθη­γη­τής στο ΑΠΘ Γιώρ­γου Μαρ­γα­ρί­τη που ανα­φέ­ρο­νται στην Επα­νά­στα­ση του 1821 «Ενά­ντια σε φρού­ρια και τεί­χη – 1821, Μία μικρής εισα­γω­γή για την Ελλη­νι­κή Επα­νά­στα­ση» & «Η υπε­ρά­σπι­ση της Ελεύ­θε­ρης Ελλά­δας – 1825–1827, Οι κρί­σι­μες ανα­με­τρή­σεις που οδή­γη­σαν στη θεμε­λί­ω­ση της Ελλη­νι­κής Ανε­ξαρ­τη­σί­ας». Μάλι­στα το δεύ­τε­ρο βιβλίο του καθη­γη­τή, παρου­σιά­στη­κε σήμε­ρα για πρώ­τη φορά, καθώς πριν από λίγες ημέ­ρες κυκλοφόρησε.

Τη διορ­γά­νω­ση της εκδή­λω­σης είχαν οι εκδό­σεις ΔΙΟΠΤΡΑ, το βιβλιο­πω­λείο ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΟ η ΕΛΜΕ Ημα­θί­ας και ο Σύν­δε­σμος Φιλο­λό­γων Νομού Ημα­θί­ας. Μετα­ξύ των παρευ­ρι­σκό­με­νων οι αντι­δή­μαρ­χοι Βέροιας Α. Τσα­χου­ρί­δης, Σ. Ασλά­νο­γλου και Β. Παπα­δό­που­λος, καθώς και οι δημο­τι­κοί σύμ­βου­λοι της ΛΑΣ Γ. Τσα­να­ξί­δης (Βέροιας) και Θ. Τσου­κα­λάς (Νάου­σας), ενώ ένα ακό­μη χαρα­κτη­ρι­στι­κό ήταν η παρου­σία πολ­λών κατό­χων μετα­πτυ­χια­κών διδα­κτο­ρι­κών, γεγο­νός που αντι­κα­το­πτρί­ζει και το κύρος του συγ­γρα­φέα (και) στους χώρους των νέων επιστημόνων.

veroia parousiasi

Την εκδή­λω­ση χαι­ρέ­τη­σε η πρό­ε­δρος του Συν­δέ­σμου Φιλο­λό­γων Ημα­θί­ας, Ευγε­νία Καβαλ­λά­ρη, τονί­ζο­ντας: «Τα βιβλία του Γιώρ­γου Μαρ­γα­ρί­τη ξεχω­ρί­ζουν. Η αξία τους έγκει­ται ότι μας δίνουν μία συνο­λι­κή αφή­γη­ση του κορυ­φαί­ου γεγο­νό­τος της Επα­νά­στα­σης, με μία διαλ­λα­κτι­κή — επι­στη­μο­νι­κή προ­σέγ­γι­ση… Τα βιβλία του Γιώρ­γου Μαρ­γα­ρί­τη πιστεύ­ου­με θα βοη­θή­σουν, θα εξο­πλί­σουν τους διδά­σκο­ντες για μια εμπε­ρι­στα­τω­μέ­νη, ολο­κλη­ρω­μέ­νη γνώ­ση και στη συνέ­χεια τη διδα­σκα­λία της Ελλη­νι­κής Επα­νά­στα­σης χωρίς στρε­βλώ­σεις, χωρίς απο­σιω­πή­σεις… Δύο πράγ­μα­τα εντυ­πω­σιά­ζουν στα βιβλία. Πρώ­τον, πόσο διε­ξο­δι­κά – ανα­λυ­τι­κά παρου­σιά­ζει την πολι­τι­κο­στρα­τιω­τι­κή διά­στα­ση της Επα­νά­στα­σης, αλλά και την κοι­νω­νι­κή και οικο­νο­μι­κή με τα δεδο­μέ­να της επο­χής εκεί­νης κι όχι με τα φίλ­τρα της σύγ­χρο­νης επο­χή. Δεύ­τε­ρον, γίνε­ται διε­ξο­δι­κή μελέ­τη του ρόλου των πολ­λών, των φτω­χών, κι όχι μόνο των προ­σω­πι­κο­τή­των».

Στη συνέ­χεια η κ. Καβαλ­λά­ρη συντό­νι­σε την παρου­σί­α­ση των βιβλίων.

Σύντο­μο χαι­ρε­τι­σμό απηύ­θυ­νε η πρό­ε­δρος της ΕΛΜΕ Ημα­θί­ας Χαρά Αξού­ρι­στου, λέγο­ντας: «Τα βιβλία του Γιώρ­γου Μαρ­γα­ρί­τη βάζουν τα πράγ­μα­τα στην θέση τους, στην πραγ­μα­τι­κή τους διά­στα­ση, σε μια επο­χή που η παρα­ποί­η­ση των γεγο­νό­των και η παρα­πλη­ρο­φό­ρη­ση απει­λούν τόσο την αντι­κει­με­νι­κή κρί­ση όσο και την συνε­τή ματιά στο ιστο­ρι­κό γίγνε­σθαι… Τα βιβλία του κατορ­θώ­νουν να μας κάνουν σοφό­τε­ρους, να μας δώσει την ελπί­δα ότι ο λαός μπο­ρεί να αφυ­πνι­στεί και να μεγα­λουρ­γή­σει. Πρό­κει­ται για μια επι­στη­μο­νι­κά και διαυ­γή ιστο­ρία της Επα­νά­στα­σης απα­ραί­τη­τη για κάθε σκε­πτό­με­νο Έλληνα».

veroia parousiasi2

Για τα βιβλία του καθη­γη­τή μίλη­σε ο δημο­σιο­γρά­φος και συγ­γρα­φέ­ας Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας που ανα­φέρ­θη­κε αναλυτικά:

«Πλη­σιά­ζου­με στο τέλος της επε­τεί­ου εορ­τα­σμού των 200 χρό­νων από την έναρ­ξη της ελλη­νι­κής επα­νά­στα­σης του 1821. Η παν­δη­μία και οι περιο­ρι­σμοί της δεν επέ­τρε­ψαν την πραγ­μα­το­ποί­η­ση ‑κυρί­ως μέσω της Επι­τρο­πής που συστά­θη­κε-των προ­γραμ­μα­τι­σμέ­νων εκδη­λώ­σε­ων όμως αυτό δεν εμπό­δι­σε τη συγ­γρα­φή ικα­νού αριθ­μού βιβλί­ων και δημο­σιευ­μά­των για το γεγο­νός, ενώ είχα­με πλή­θος εκπο­μπές στην τηλε­ό­ρα­ση, στο δια­δί­κτυο κ.τ.λ.

Όμως η ουσια­στι­κή συζή­τη­ση-διά­λο­γος έλει­ψε, δεν αγκά­λια­σε τον κόσμο, δεν μπή­κε όπως θα έπρε­πε στα σχολεία.

Σε τοπι­κό επί­πε­δο οφεί­λω να παρα­δε­χτώ ότι η συγκε­κρι­μέ­νη εκδή­λω­ση είναι μονα­δι­κά ουσια­στι­κή και κυρί­ως ξεφεύ­γει από το πλαί­σιο ιδε­ο­λο­γι­κό-αισθη­τι­κό των όσων οι τοπι­κές μας αρχές έπρα­ξαν για το σημα­ντι­κό αυτό γεγο­νός, της ιδρυ­τι­κής πρά­ξη του ελλη­νι­κού κράτους-έθνους.

Στη συζή­τη­ση για το 1821 χαρα­κτη­ρι­στι­κή ήταν η προ­σπά­θεια της κυρί­αρ­χης ιδε­ο­λο­γί­ας να ενι­σχύ­σει και να μετα­δώ­σει το κεντρι­κό συστη­μι­κό αφή­γη­μα π.χ περί «εθνι­κής ομο­ψυ­χί­ας ξορ­κί­ζο­ντας την διχό­νοια», η «εθνι­κή συνέ­χεια από την Αρχαιό­τη­τα και το Βυζά­ντιο», ενώ δεν έλει­ψαν και οι διά­φο­ρες τάσεις ‑από­ψεις στο πλαί­σιο της συστη­μι­κής ιστο­ριο­γρα­φί­ας για ζητή­μα­τα που άπτω­νται σημε­ρι­νών πολι­τι­κών δια­κυ­βευ­μά­των π.χ ρόλος του πολι­τι­κού φιλε­λευ­θε­ρι­σμού, εκθεί­α­ση ρόλου ξένων δυνά­με­ων με τα περί «φιλελ­λη­νι­σμού τους» κλπ.

Τα βιβλία του Γιώρ­γου Μαρ­γα­ρί­τη που παρου­σιά­ζου­με σήμε­ρα κινού­νται σε άλλη γραμ­μή πλεύ­σης, συμ­βάλ­λουν ουσια­στι­κά στην μελέ­τη των πραγ­μα­τι­κών γεγο­νό­των της Επα­νά­στα­σης, ανοί­γουν «παρά­θυ­ρα» για δημιουρ­γι­κό ανα­στο­χα­σμό και διά­λο­γο. Ενώ ο πανε­πι­στη­μια­κός και συγ­γρα­φέ­ας των βιβλί­ων Γιώρ­γος Μαρ­γα­ρί­της είναι μία ξεχω­ρι­στή πνευ­μα­τι­κή και πολι­τι­κή προ­σω­πι­κό­τη­τα του οποί­ου το ιστο­ρι­κό επι­στη­μο­νι­κό έργο δεν είναι παρά ένα τμή­μα μιας ιδιαί­τε­ρα πολύ­πλευ­ρης παρα­γω­γής και παρου­σί­ας στη χώρα μας και που η παρου­σία του εδώ, τιμά τον τόπο μας.

Η Επα­νά­στα­ση του 1821 ως προς τον χαρα­κτή­ρα της ήταν αστι­κή εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κή επα­νά­στα­ση, γνή­σιο «τέκνο» της επο­χής της. Προ­έ­κυ­ψε ως συνέ­πεια των κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κών αντι­θέ­σε­ων που οξύν­θη­καν την περί­ο­δο μετά­βα­σης από τη φεου­δαρ­χία στον καπι­τα­λι­σμό. Σε συνέ­ντευ­ξη του υπο­γραμ­μί­ζει παρα­στα­τι­κά: «Πρό­κει­ται για την αλλα­γή των ίδιων των μέσων παρα­γω­γής. Περ­νού­με από μια φάση όπου η καλ­λιέρ­γεια της γης στή­ρι­ζε τα θεμέ­λια της οικο­νο­μί­ας και όπου η κατο­χή, η ιδιο­κτη­σία και η νομή της γης, δια­μόρ­φω­νε τους όρους της ταξι­κής κυριαρ­χί­ας, σε μία φάση όπου το εμπό­ριο, το εμπο­ρι­κό κεφά­λαιο, έχει συσ­σω­ρευ­τεί σε βαθ­μό που να υπα­γο­ρεύ­ει αλλα­γές τόσο στην παρα­γω­γι­κή δια­δι­κα­σία όσο και στην κοι­νω­νι­κή διαστρωμάτωση.»

2. Στα βιβλία του ο Γιώρ­γος Μαρ­γα­ρί­της ακο­λου­θεί μία συγκε­κρι­μέ­νη «γραμ­μή πλεύ­σης». Το περι­γρά­φει γλα­φυ­ρά σε συνέ­ντευ­ξη του: «Η ιστο­ρία δεν κινεί­ται ευθύ­γραμ­μα. Προ­χω­ρά, ελίσ­σε­ται, επι­στρέ­φει, ολι­σθαί­νει πάνω σε ένα τοπίο που πάντο­τε είναι δια­φο­ρε­τι­κό από το προη­γού­με­νό του, που πολύ συχνά όμως μοιά­ζει με το deja vu, με κάποια κατά­στα­ση που έχει ξανα­συμ­βεί. Η κίνη­σή της είναι σπει­ροει­δής, όπως το δια­τύ­πω­σε ένας μεγά­λος θεω­ρη­τι­κός του 19ου αιώ­να (σς. Ο Κ. Μαρξ). Το ίδιο συμ­βαί­νει με την ιστο­ριο­γρα­φία.» Οσο δε για τη δική του στά­ση υπο­γραμ­μί­ζει: «Το έργο του ιστο­ρι­κού είναι η οικο­δό­μη­ση σχη­μά­των, ερμη­νευ­τι­κών σχη­μά­των, μέσα από τη νοη­τι­κή, την επι­στη­μο­νι­κή επε­ξερ­γα­σία των υλι­κών που δια­θέ­τει. Έργο του είναι να συγκρί­νει, έτσι ώστε να μπο­ρεί να κρί­νει, να συσχε­τί­ζει, έτσι ώστε να μπο­ρεί να γενι­κεύ­σει, να παντρεύ­ει την όποια πλη­ρο­φο­ρία με ένα ευρύ­τε­ρο υπό­στρω­μα παι­δεί­ας και, όλα αυτά, να τα παρα­δί­δει μέσα από την αφή­γη­ση στο ευρύ κοι­νό, να τα δια­χέ­ει στη γύρω κοι­νω­νία συμ­βάλ­λο­ντας στην παι­δεία του κόσμου μέσα στον οποίο ζει.».

Τα βιβλία του Γ. Μαρ­γα­ρί­τη δεν απευ­θύ­νο­νται μόνο στον εξει­δι­κευ­μέ­νο ανα­γνώ­στη, τον επι­στή­μο­να, τον φοι­τη­τή, αλλά εδώ είναι ένα ακό­μη προ­σόν σε σχέ­ση με άλλα που κυκλο­φο­ρούν ότι είναι προ­σι­τό σε ένα ευρύ κοι­νό, απο­τε­λούν ένα ευχά­ρι­στο αλλά και άξιο προ­βλη­μα­τι­σμού ανά­γνω­σμα, ενώ η ύπαρ­ξη μικρών υπο­κε­φα­λαί­ων δίνει μία μεγα­λύ­τε­ρη δυνα­τό­τη­τα για «σπα­στή» ανά­γνω­ση αν και η συναρ­πα­στι­κή εξι­στό­ρη­ση με πλή­θος λεπτο­μέ­ρειες που όμως δεν κου­ρά­ζουν των ιστο­ρι­κών γεγο­νό­των και των κατα­στά­σε­ων, καθη­λώ­νει τον ανα­γνώ­στη και απαι­τεί από αυτόν να αφιε­ρώ­σει περισ­σό­τε­ρο χρόνο.

Η γλώσ­σα γρα­φής του είναι κάτι το ξεχω­ρι­στό. Χωρίς να χάνει σε επι­στη­μο­νι­κό βάθος, ξανοί­γει το μυα­λό του ανα­γνώ­στη σε πλή­θος σκέ­ψε­ων, ενώ χαρα­κτη­ρι­στι­κό της είναι και η λογο­τε­χνι­κή της χροιά που τη καθι­στά εξό­χως γοη­τευ­τι­κή, πλού­σια σε εικό­νες αλλά και με μία λεπτή γεύ­ση ειρω­νεί­ας ή και χιού­μορ θα έλεγα…

Στο πρώ­το υπό παρου­σί­α­ση βιβλίο «Ενά­ντια σε φρού­ρια και τεί­χη», κυκλο­φό­ρη­σε τον Οκτώ­βριο του 2020 πραγ­μα­τεύ­ε­ται επί της ουσί­ας τις απαρ­χές και την έναρ­ξη της Ελλη­νι­κής Επα­νά­στα­σης του 1821, πιο συγκε­κρι­μέ­να την περί­ο­δο που εκτεί­νε­ται την προ­πα­ρα­σκευή, με έμφα­ση στη φάση του λεγό­με­νου νεο­ελ­λη­νι­κού Δια­φω­τι­σμού και της Φιλι­κής Εται­ρεί­ας, μέχρι την άλω­ση της Τριπολιτσάς.

veroia parousiasi3

Ξεκι­νά από την ανά­γκη να εξη­γή­σει τη γέν­νη­ση του κοι­νω­νι­κού φαι­νο­μέ­νου, τις αιτί­ες του, τις πηγές του και τα πρώ­τα του βήμα­τα. Αφιε­ρώ­νει λοι­πόν 350 πυκνές σε περιε­χό­με­νο σελί­δες για την πρώ­τη, την πιο κομ­βι­κή, την ιδιαί­τε­ρα κρί­σι­μη περί­ο­δο, της ένο­πλης επα­να­στα­τι­κής εξέ­γερ­σης των Ελλή­νων ενά­ντια στην Οθω­μα­νι­κή Αυτοκρατορία….

Το δεύ­τε­ρο βιβλίο «Η υπε­ρά­σπι­ση της Ελλά­δας» — κυκλο­φό­ρη­σε Οκτώ­βρη 2021 και στη Βέροια γίνε­ται η πρώ­τη του παρου­σί­α­ση — μέσα από 436 σελί­δες, έρχε­ται θα έλε­γα να συμπλη­ρώ­σει το προη­γού­με­νο. Παρα­κο­λου­θεί την πορεία της Ελλη­νι­κής Επα­νά­στα­σης- επι­γραμ­μα­τι­κά αλλά και διεισ­δυ­τι­κά- στο «κοι­λο­πό­νη­μά» της στην προ­σπά­θεια δηλα­δή συγκρό­τη­σης ανε­ξάρ­τη­της κρα­τι­κής οντό­τη­τας, ενώ γίνο­νται ανα­φο­ρές στους εμφυ­λί­ους πολέ­μους και στη στά­ση των στρω­μά­των της κυρί­αρ­χης τάξης που ανα­δύ­θη­κε για την κυριαρ­χία-πολι­τι­κή εξου­σία. Εστιά­ζει όμως περισ­σό­τε­ρο στην αντε­πί­θε­ση της Οθω­μα­νι­κής Εξου­σί­ας ενά­ντια στην «απο­στα­σία» που μέσω Κιου­τα­χή και Ιμπρα­ήμ σπεύ­δει να την κατα­πνί­ξει. Εστιά­ζει δηλα­δή στις κρί­σι­μες ανα­με­τρή­σεις σε Μεσο­λόγ­γι και Αθή­να. Κάνει ανα­φο­ρές στα περί­φη­μα «δάνεια της ανε­ξαρ­τη­σί­ας» και στον τρό­πο χρή­σης τους, αλλά και στον εργο­λα­βι­κό ρόλο των ξένων ιδιαί­τε­ρα Άγγλων. Ιδιαί­τε­ρη εντύ­πω­ση εδώ κάνει η με λεπτο­μέ­ρεια περι­γρα­φή από στρα­τιω­τι­κή πλευ­ρά όλων αυτών των συμ­βά­ντων για να κατα­λή­ξει σε ένα βασι­κό συμπέ­ρα­σμα. «Ο θρί­αμ­βος των εχθρών της επα­νά­στα­σης απο­κά­λυ­ψε την αδυ­να­μία τους. Μπο­ρού­σαν να νική­σουν, δεν μπο­ρού­σαν να υπο­τά­ξουν. Πάνω στις δύο αυτές κατα­στρο­φές και στο αίμα που χύθη­κε θεμε­λιώ­θη­κε στέ­ρεα η Ελλη­νι­κή Ανεξαρτησία.»…

Συνο­ψί­ζο­ντας: Τα βιβλία του Γιώρ­γου Μαρ­γα­ρί­τη απο­τε­λούν έναν βατή­ρα για να πάμε μακρύ­τε­ρα στην ανά­γνω­ση και μελέ­τη και σε όσα τώρα δια­θέ­του­με δημο­σιευ­μέ­να αλλά και στην παρα­πέ­ρα έρευ­να που μένει να διε­ξα­χθεί σε αυτήν την κατεύ­θυν­ση. Βιβλία απα­ραί­τη­τα για κάθε βιβλιοθήκη!

Και φυσι­κά το μήνυ­μα ξεκά­θα­ρο: «Η Επα­νά­στα­ση είναι υπό­θε­ση πολ­λών. Τίπο­τε δεν θα μπο­ρού­σε να συμ­βεί, τίπο­τε δεν θα μπο­ρού­σε να αλλά­ξει εάν τα γεγο­νό­τα δια­δρα­μα­τί­ζο­νταν σε έναν στε­νό κύκλο ανθρώ­πων, εκεί­νων που τα συμ­φέ­ρο­ντα, ή, αν προ­τι­μά­τε, οι ιδέ­ες, ώθη­σαν στη λήψη πολι­τι­κών πρω­το­βου­λιών και απο­φά­σε­ων. Βλέ­που­με, και είναι από­λυ­τα φυσιο­λο­γι­κό αυτό, τους ηγέ­τες της Επα­νά­στα­σης, είτε τον άρχο­ντα Υψη­λά­ντη στο Ιάσιο είτε τον Μπέη Μαυ­ρο­μι­χά­λη στην Καλα­μά­τα είτε τον Κολο­κο­τρώ­νη και τον Δικαίο στον Μωριά, να απευ­θύ­νο­νται πρώ­τα στους πολ­λούς, σε εκεί­νους που δεν φέρουν τίτλους και αξιώ­μα­τα, που, μέσα στη μιζέ­ρια τους, έχουν δυσ­διά­κρι­τα συμ­φέ­ρο­ντα, και που επι­πλέ­ον δεν ξέρουν γράμ­μα­τα, δεν διαβάζουν.»

veroia parousiasi1

Τέλος τον λόγο πήρε ο συγ­γρα­φέ­ας, ο Γιώρ­γος Μαρ­γα­ρί­της, ο οποί­ος με γλα­φυ­ρό και ταυ­τό­χρο­να επι­στη­μο­νι­κό τρό­πο- που κρά­τη­σε με αμεί­ω­το ενδια­φέ­ρον το κοι­νό- μίλη­σε για τα δυο του βιβλία και τους άξο­νες που κινή­θη­κε για να ταξι­νο­μή­σει τα γεγο­νό­τα της επο­χής. Μίλη­σε για τους λόγους που τον ώθη­σαν να γρά­ψει αυτά τα βιβλία λέγο­ντας «ακό­μη και σήμε­ρα με έναν λαν­θά­νο­ντα τρό­πο το 1821 μας απα­σχο­λεί», ενώ παράλ­λη­λα ανα­φέρ­θη­κε στην μεθο­δο­λο­γι­κή ιδέα, και στα χαρα­κτη­ρι­στι­κά της Ελλη­νι­κής Επα­νά­στα­σης που επη­ρέ­α­σαν την μετέ­πει­τα πολι­τι­κή παι­δεία των Ελλή­νων. Επί­σης απά­ντη­σε σε πλή­θος αστι­κά ιδε­ο­λο­γή­μα­τα με αφορ­μή και βιβλία που γρά­φτη­καν την περί­ο­δο αυτή, ενώ δεν έλει­ψε και ο σχο­λια­σμός για τη δρά­ση της Επι­τρο­πής που συγκροτήθηκε.

Ακο­λού­θη­σε πλού­σια και πολύ­ω­ρη και δημιουρ­γι­κή συζή­τη­ση, ενώ υπέ­γρα­ψε και αντί­τυ­πα των βιβλί­ων του.

vivlio mpelogiannis

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο