Με μεγάλη επιτυχία η βιβλιοπαρουσίαση της έκδοσης του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ «1922-Ιμπεριαλιστική Εκστρατεία και Μικρασιατική Καταστροφή»

Σε εκδή­λω­ση που διορ­γά­νω­σαν στις 22 Ιού­νη στο Σκο­πευ­τή­ριο Και­σα­ρια­νής ‑πίσω από το Μου­σείο ΕΑΜι­κής Εθνι­κής Αντί­στα­σης, οι Κομ­μα­τι­κές Οργα­νώ­σεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στην Και­σα­ρια­νή έγι­νε  η βιβλιο­πα­ρου­σί­α­ση της έκδο­σης του Τμή­μα­τος Ιστο­ρί­ας της ΚΕ του ΚΚΕ «1922-Ιμπε­ρια­λι­στι­κή Εκστρα­τεία και Μικρα­σια­τι­κή Κατα­στρο­φή», με κεντρι­κό ομι­λη­τή τον Ανά­στα­ση Γκί­κα, διδά­κτο­ρα Ιστο­ρί­ας και μέλος του Τμή­μα­τος Ιστο­ρί­ας της ΚΕ του Κόμματος.

Με ένα πυκνό λόγο στά­θη­κε στα βασι­κά θέμα­τα του βιβλίου

1. Οι ιμπε­ρια­λι­στι­κοί αντα­γω­νι­σμοί της περιόδου,
2. Η στά­ση και οι θέσεις του νεοϊ­δρυ­θέ­ντος ΣΕΚΕ για την ιμπε­ρια­λι­στι­κή εκστρατεία,
3. Αντι­δρά­σεις ενά­ντια στον πόλε­μο στα μετό­πι­σθεν και στο μέτωπο,
4. Στοι­χεία κλο­νι­σμού της αστι­κής εξου­σί­ας μετά την ήττα,
5. Συν­θή­κες ζωής και εργα­σί­ας των χιλιά­δων προ­σφύ­γων που εγκα­τα­στά­θη­καν στην Ελλά­δα γενι­κό­τε­ρα (ειδι­κό­τε­ρα των γυναι­κών) κλπ.

Μετά το τέλος της παρου­σί­α­σης, απά­ντη­σε σε ερω­τή­σεις –μετα­ξύ αυτών στην συνή­θη σχε­τι­κά με το ρόλο της νεα­ρής τότε, ΕΣΣΔ:

Ανα­φέρ­θη­κε αρχι­κά στο ιδε­ο­λο­γι­κό-πολι­τι­κό υπό­βα­θρο και συγκε­κρι­μέ­να ‑α) Τη λενι­νι­στι­κή θέση για την «αυτο­διά­θε­ση των εθνών», β) τη θέση των Μπολ­σε­βί­κων και της επα­να­στα­τη­μέ­νης Ρωσί­ας για το μετα­πο­λε­μι­κό κόσμο, γ) τις θέσεις του 2^ου Συνε­δρί­ου της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς (σσ. 6–25.7.1920) ανα­φο­ρι­κά με «το εθνι­κό + αποι­κια­κό ζήτη­μα», καθώς και δ) την εξει­δί­κευ­ση των θέσε­ων αυτών σε σχέ­ση με την Τουρ­κία, που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε στο Συνέ­δριο των Λαών της Ανα­το­λής (σσ. 1 ‑7.9.1920) –παρα­πέ­μπο­ντας στην αυγή του Α’ Παγκό­σμιου ιμπε­ρια­λι­στι­κού Πολέ­μου, όταν ο Β. I. Λένιν θα επα­να­λά­βει τα λόγια του Κ. Μαρξ πως «δεν μπο­ρεί να είναι ελεύ­θε­ρος ένας λαός που κατα­πιέ­ζει άλλους λαούς», προ­σθέ­το­ντας ότι ο «αγώ­νας ενά­ντια σε κάθε λογής κατα­πί­ε­ση των εθνών» απο­τε­λεί απα­ρά­βα­τη «αρχή» για το επα­να­στα­τι­κό προλεταριάτο.

Η εξέλιξη της σοβιετοτουρκικής προσέγγισης

Η επι­στο­λή του Μ. Κεμάλ (σσ. 26.4.1920, που εγκαι­νί­α­σε και τις δια­βου­λεύ­σεις μετα­ξύ των δύο κυβερ­νή­σε­ων) περιε­λάμ­βα­νε μια σει­ρά προ­τά­σεις: την έναρ­ξη επί­ση­μων σχέ­σε­ων μετα­ξύ των δύο χωρών, συνερ­γα­σία στην πάλη κατά των επεμ­βά­σε­ων της Αντάντ στην περιο­χή, κ.ά.

Στην απά­ντη­σή της, η σοβιε­τι­κή κυβέρ­νη­ση ανα­γνώ­ρι­σε το δικαί­ω­μα της Τουρ­κί­ας στην ανε­ξαρ­τη­σία και δήλω­σε θετι­κή στο να συν­δρά­μει «στην πάλη κατά του ιμπε­ρια­λι­σμού που απει­λού­σε τις δύο χώρες», θέτο­ντας, ωστό­σο ένα συγκε­κρι­μέ­νο πλαί­σιο – μετα­ξύ άλλων: α) Την ανα­γνώ­ρι­ση της ανε­ξαρ­τη­σί­ας των αρα­βι­κών λαών, β) το δικαί­ω­μα όλων των επαρ­χιών της πρώ­ην Οθω­μα­νι­κής Αυτο­κρα­το­ρί­ας με μικτούς πλη­θυ­σμούς (όπως «η Αρμε­νία, το Κουρ­δι­στάν, το Λαζι­στάν, η περιο­χή του Βατούμ, η Ανα­το­λι­κή Θρά­κη» κ.ά.) «να απο­φα­σί­σουν ελεύ­θε­ρα για το μέλ­λον τους»

Για την υλι­κο­στρα­τιω­τι­κή συν­δρο­μή της Σοβιε­τι­κής Ρωσί­ας προς την Τουρ­κία έχουν γρα­φτεί κατά και­ρούς πολ­λά, συγκλί­νο­ντας ωστό­σο κάθε φορά στο ίδιο, μονό­το­να επα­να­λαμ­βα­νό­με­νο, μοτί­βο: Πως –δήθεν, δίχως τη σοβιε­τι­κή στή­ρι­ξη το τουρ­κι­κό αστι­κό εθνι­κό κίνη­μα δεν θα μπο­ρού­σε να στα­θεί ‑πόσο δε μάλ­λον να αντι­τά­ξει την οποια­δή­πο­τε απο­τε­λε­σμα­τι­κή αντί­στα­ση στην επι­βο­λή των όρων των Σεβρών από την Αντάντ. Σε πρό­σφα­τη ‑ειδι­κά αφιε­ρω­μέ­νη- έκδο­ση για το θέμα ανα­φέ­ρε­ται ότι «η πολι­τι­κή και οικο­νο­μι­κή σχέ­ση με τη Σοβιε­τι­κή Ρωσία υπήρ­ξε για την Κεμα­λι­κή Τουρ­κία όχι απλώς η κρι­σι­μό­τε­ρη στρα­τη­γι­κή της σχέ­ση αλλά ένας από τους κρι­σι­μό­τε­ρους παρά­γο­ντες της νίκης της»

Όλα αυτά, βεβαί­ως, δεν απο­τε­λούν παρά μια κατά­φω­ρη δια­στρέ­βλω­ση της ιστο­ρι­κής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, με κατα­φα­νή πολι­τι­κή σκοπιμότητα.

Όπως κατα­δει­κνύ­ε­ται μέσα από τα Σοβιε­τι­κά Αρχεία, η υλι­κο­στρα­τιω­τι­κή συν­δρο­μή της Σοβιε­τι­κής Ρωσί­ας προς την κυβέρ­νη­ση της Άγκυ­ρας κατά τους πρώ­τους μήνες της χορή­γη­σής της (σσ.2^ο 6μηνο του 1920) χαρα­κτη­ρι­ζό­ταν από σημα­ντι­κές «καθυ­στε­ρή­σεις και ελλεί­ψεις», προ­κα­λώ­ντας «απο­γο­ή­τευ­ση στους Κεμα­λι­κούς» ενώ τα χρή­μα­τα και «πολύ λίγα όπλα» αντι­προ­σώ­πευαν μόλις το 2% των απαι­τή­σε­ων της τουρ­κι­κής πλευ­ράς – μια απει­ρο­ε­λά­χι­στη συν­δρο­μή στον προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό τους.

Το 1922 η «ανε­παρ­κής αντα­πό­κρι­ση των Σοβιε­τι­κών στις [υλι­κο­στρα­τιω­τι­κές] ανά­γκες» της κυβέρ­νη­σης της Άγκυ­ρας, οδή­γη­σε «στην προ­σέγ­γι­ση της Τουρ­κί­ας με τη Γαλ­λία». Η σοβιε­τι­κή απο­στο­λή όπλων τον Απρί­λη του 1922 δεν πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε καν και «οι Τούρ­κοι προ­μη­θεύ­τη­καν τον απα­ραί­τη­το οπλι­σμό για την τελευ­ταία τους μάχη κατά των Ελλή­νων από την Γαλ­λία». Όλα αυτά οδή­γη­σαν στην «απο­στα­σιο­ποί­η­ση» των δύο πλευ­ρών, η οποία διήρ­κε­σε μέχρι και τις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις της Λοζά­νης (αντα­να­κλώ­ντας και τη γενι­κό­τε­ρη επα­να­προ­σέγ­γι­ση της αστι­κής τάξης της Τουρ­κί­ας με τους «φυσι­κούς» ‑ταξι­κά- διε­θνείς της συμμάχους

Η προπαγάνδα του «κεμαλομπολσεβικισμού»

Παρ’ όλ’ αυτά, μεγά­λο μέρος της αστι­κής ιστο­ριο­γρα­φί­ας επι­μέ­νει να εμφα­νί­ζει τη «συμ­βο­λή των Μπολ­σε­βί­κων» ως τον απο­φα­σι­στι­κό παρά­γο­ντα, όχι μόνο για την ήττα του ελλη­νι­κού στρα­τού κατά τη Μικρα­σια­τι­κή Εκστρα­τεία, αλλά και γενι­κό­τε­ρα για τη «συντρι­βή του ελλη­νι­σμού της Μικρός Ασί­ας». Πως «χάρη στην οικο­νο­μι­κή και στρα­τιω­τι­κή τους βοή­θεια η κεμα­λι­κή κυβέρ­νη­ση κατόρ­θω­σε (…) να προ­χω­ρή­σει επί­ση­μα στην τελι­κή από­φα­ση εξό­ντω­σης όλων των χριστιανών»…

Ο ανι­στό­ρη­τος και ψευ­δε­πί­γρα­φος ισχυ­ρι­σμός ότι για τη Μικρα­σια­τι­κή Κατα­στρο­φή έφται­γε κατά κύριο λόγο (αν όχι απο­κλει­στι­κά) η σοβιε­το­τουρ­κι­κή προ­σέγ­γι­ση, απο­τε­λεί ένα δια­χρο­νι­κό αντι­κομ­μου­νι­στι­κό ιδε­ο­λό­γη­μα, με διτ­τή στό­χευ­ση ως προς τις εργα­τι­κές-λαϊ­κές συνει­δή­σεις: Να θολώ­σει τα νερά και ν’ απο­προ­σα­να­το­λί­σει σε σχέ­ση με τα πραγ­μα­τι­κά αίτια και τους ενό­χους της Μικρα­σια­τι­κής Κατα­στρο­φής, συκο­φα­ντώ­ντας ταυ­τό­χρο­να τη Σοβιε­τι­κή Ένω­ση ως δύνα­μη δήθεν «ανθελ­λη­νι­κή» και τους Έλλη­νες κομ­μου­νι­στές ως δύνα­μη δήθεν «αντε­θνι­κή». Πρό­κει­ται για το περι­βό­η­το ιδε­ο­λό­γη­μα του «κεμα­λο­μπολ­σε­βι­κι­σμοΰ», που πρω­το­εμ­φα­νί­στη­κε ήδη το 1922

Μικρασιατική Εκστρατεία & Καταστροφή

Στις 15 Μάη 1919, ύστε­ρα από από­φα­ση του Ανω­τά­του Συμ­μα­χι­κού Συμ­βου­λί­ου του Συνε­δρί­ου των Παρι­σί­ων, απο­βι­βά­ζο­νται στη Σμύρ­νη τα πρώ­τα αγή­μα­τα του ελλη­νι­κού στρατού.

Ξεκι­νά η Μικρα­σια­τι­κή Εκστρα­τεία η οποία, 3 χρό­νια αργό­τε­ρα, οδή­γη­σε στην Μικρα­σια­τι­κή Κατα­στρο­φή. Ο απο­λο­γι­σμός της τρα­γι­κός: 50.000 νεκροί, 75.000 τραυ­μα­τί­ες. Κοντά 1.500.000 Έλλη­νες ανα­γκά­στη­καν να έρθουν σαν πρό­σφυ­γες στην Ελλά­δα, αφή­νο­ντας πίσω τους πάνω από 600.000 νεκρούς, θύμα­τα της πολι­τι­κής του κεφα­λαί­ου, που έχει τον πόλε­μο στο αίμα του, αλλά που ρου­φά το αίμα των λαών για τα συμ­φέ­ρο­ντά του.

Το αστι­κό κρά­τος φυσι­κά προ­σπα­θεί με κάθε τρό­πο να απο­κρύ­ψει την ουσία, μιλώ­ντας για ζητή­μα­τα «τακτι­κής» ‑που δήθεν ήταν υπεύ­θυ­να, για το ότι δεν υπήρ­χε «εθνι­κή ομό­νοια», για τους απο­λί­τι­στους Τούρ­κους και πολ­λά ακόμη.

Από τη «Μεγάλη Ιδέα» στη Μικρασιατική Καταστροφή

Η Μικρα­σια­τι­κή Κατα­στρο­φή (Αύγου­στος 1922) απο­τε­λεί μια από τις πιο τρα­γι­κές στιγ­μές της Ιστο­ρί­ας της Ελλά­δας, τις συνέ­πειες της οποί­ας πλή­ρω­σε ο λαός της. Είναι το απο­τέ­λε­σμα της συμ­με­το­χής της άρχου­σας τάξης της Ελλά­δας στα ιμπε­ρια­λι­στι­κά σχέ­δια στην ευρύ­τε­ρη περιο­χή της Εγγύς Ανα­το­λής, προ­κει­μέ­νου να προ­ω­θή­σει μέσω αυτής της συμ­με­το­χής στην πρά­ξη τη θεω­ρία της «Μεγά­λης Ιδέ­ας», δηλα­δή της προ­σάρ­τη­σης εδα­φών στην Ελλά­δα και έτσι να ικα­νο­ποι­η­θούν τα συμ­φέ­ρο­ντα των Ελλή­νων κεφα­λαιο­κρα­τών, τα οποία δια­πλέ­κο­νταν με αυτά των τότε ιμπε­ρια­λι­στι­κών δυνά­με­ων, ιδιαί­τε­ρα της Αγγλίας.

Η ήττα είναι συντρι­πτι­κή και ο ελλη­νι­κός στρα­τός αρχί­ζει την άτα­κτη υπο­χώ­ρη­σή του. Ένα μήνα αργό­τε­ρα οι Τούρ­κοι μπαί­νουν στη Σμύρ­νη, που παρα­δί­δε­ται στις φλόγες…

Με τη Συν­θή­κη των Σεβρών, η έκτα­ση της Τουρ­κί­ας ελατ­τω­νό­ταν έως το ένα πέμ­πτο. Η Συρία, η Παλαι­στί­νη, η Μεσο­πο­τα­μία και η Χατζά­ζη κηρύσ­σο­νταν τυπι­κά ανε­ξάρ­τη­τα κρά­τη. Και λέμε τυπι­κά, για­τί ουσια­στι­κά γίνο­νταν αποι­κί­ες — προ­τε­κτο­ρά­τα, η πρώ­τη της Γαλ­λί­ας και οι άλλες της Μεγά­λης Βρε­τα­νί­ας, μιας και τα κρά­τη αυτά, σύμ­φω­να με το άρθρο 22 της Συν­θή­κης, κρί­νο­νταν μη ικα­νά για αυτο­κυ­βέρ­νη­ση. Η Τουρ­κία έχα­νε κάθε επι­κυ­ριαρ­χία πάνω στην Αίγυ­πτο, η οποία γινό­ταν προ­τε­κτο­ρά­το της Μεγά­λης Βρε­τα­νί­ας, στην οποία παρα­χω­ρού­νταν επί­σης η Κύπρος, το Σου­δάν καθώς και τα δικαιώ­μα­τα της Τουρ­κί­ας στη ναυ­σι­πλο­ΐα του Σου­έζ. Ανα­γνω­ρι­ζό­ταν το προ­τε­κτο­ρά­το της Γαλ­λί­ας στο Μαρό­κο και την Τυνη­σία και η Λιβύη παρα­χω­ρού­νταν στην Ιταλία.

Επι­πλέ­ον, τα τρία ισχυ­ρά καπι­τα­λι­στι­κά κρά­τη (Αγγλία, Γαλ­λία, Ιτα­λία), με ιδιαί­τε­ρη συμ­φω­νία μοί­ρα­ζαν μετα­ξύ τους σε «σφαί­ρες επιρ­ρο­ής» και ό,τι απέ­μει­νε ακό­μα από την Τουρ­κία, με πρό­σχη­μα να τη βοη­θή­σουν ν’ ανα­πτύ­ξει τις πλου­το­πα­ρα­γω­γι­κές πηγές της.