Με τον ατομικό δρόμο της μετανάστευσης ή τον συλλογικό δρόμο του αγώνα για τις σύγχρονες ανάγκες;

Η μετα­νά­στευ­ση στο εξω­τε­ρι­κό μορ­φω­μέ­νου, ειδι­κευ­μέ­νου και υψη­λού επι­πέ­δου επι­στη­μο­νι­κο-τεχνι­κού δυνα­μι­κού έχει λάβει εκρη­κτι­κές δια­στά­σεις τα χρό­νια της οικο­νο­μι­κής κρί­σης. Σύμ­φω­να με τα στα­τι­στι­κά στοι­χεία της Τρά­πε­ζας της Ελλά­δος, ο αριθ­μός των μονί­μως εξερ­χό­με­νων Ελλή­νων ηλι­κί­ας 15–64 ετών, από το 2008 μέχρι το 2016, ξεπέ­ρα­σε τις 427.000. Την πεντα­ε­τία 2010–2015, το 54% όσων μετα­νά­στευ­σαν ήταν κάτω από 30 ετών και το 46% πάνω από 30 ετών.

Η «φυγή» στο εξω­τε­ρι­κό νέων ανθρώ­πων που ανα­ζη­τούν εργα­σία απο­τε­λεί πλευ­ρά της κατα­στρο­φής παρα­γω­γι­κών δυνά­με­ων που προ­κα­λεί η δια­χεί­ρι­ση της κρί­σης από τις αστι­κές κυβερ­νή­σεις και την Ε.Ε.. Χιλιά­δες πτυ­χιού­χοι, νέοι επι­στή­μο­νες εγκα­τα­λεί­πουν τη χώρα την στιγ­μή που είναι έτοι­μοι να προ­σφέ­ρουν τις γνώ­σεις, τις ικα­νό­τη­τες και τις υπη­ρε­σί­ες τους προς την κοινωνία.

Βέβαια, η μετα­νά­στευ­ση στο εξω­τε­ρι­κό είναι ένας δρό­μος που τα αστι­κά επι­τε­λεία έχουν δια­φη­μί­σει, προ­κει­μέ­νου να προ­ω­θή­σουν τη λεγό­με­νη «κινη­τι­κό­τη­τα». Πόσα και πόσα προ­γράμ­μα­τα κινη­τι­κό­τη­τας, πρα­κτι­κών ασκή­σε­ων και σπου­δών (π.χ. Erasmus, κλπ) δεν έχουν δια­μορ­φω­θεί και χρη­μα­το­δο­τη­θεί προς αυτήν την κατεύ­θυν­ση. Άλλω­στε, η κινη­τι­κό­τη­τα επι­στη­μο­νι­κο-τεχνι­κού προ­σω­πι­κού απο­τε­λεί μέρος των περί­φη­μων «ελευ­θε­ριών» της Συν­θή­κης του Μάα­στριχτ. Πρό­κει­ται για εκεί­νη την «ελευ­θε­ρία» δια­κί­νη­σης εργα­τι­κού δυνα­μι­κού που υπη­ρε­τεί τη δυνα­τό­τη­τα και την ελευ­θε­ρία του κεφα­λαί­ου να μετα­κι­νεί εργα­τι­κό και επι­στη­μο­νι­κό δυνα­μι­κό εκεί που το έχει κάθε φορά ανά­γκη, για τα κέρ­δη και την αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τά του. Η φυγή στο εξω­τε­ρι­κό, λοι­πόν, δεν απο­τε­λεί «ελεύ­θε­ρη επι­λο­γή», όπως νομί­ζουν πολλοί.

Το θα «δοκι­μά­σω την τύχη μου έξω» φαντά­ζει ως ο εναλ­λα­κτι­κός δρό­μος απέ­να­ντι στα μεγά­λα ποσο­στά ανερ­γί­ας των νέων. Ωστό­σο, πέραν του ότι πρό­κει­ται για μια λύση ανά­γκης, στην πλειο­ψη­φία των περι­πτώ­σε­ων, αργά ή γρή­γο­ρα, γκρε­μί­ζει προσ­δο­κί­ες και αυτα­πά­τες για τη ζωή στο εξω­τε­ρι­κό. Ο δήθεν «παρά­δει­σος» της ευρω­παϊ­κής η αμε­ρι­κα­νι­κής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, όπου τάχα οι νέοι μπο­ρούν να χτί­σουν καριέ­ρες, δεν απο­τε­λεί τίπο­τα περισ­σό­τε­ρο από ένα ψευ­δε­πί­γρα­φο όνει­ρο: Ημια­πα­σχό­λη­ση, δου­λειές χωρίς ασφά­λι­ση (mini-jobs), εκ περι­τρο­πής εργα­σία, ελα­στι­κο­ποί­η­ση της εργα­σί­ας, ενοι­κια­ζό­με­νοι εργα­ζό­με­νοι, εξα­ντλη­τι­κά ωρά­ρια, «συμ­βό­λαια μηδε­νι­κών ωρών εργα­σί­ας» (zero hour contracts) κλπ.

Η αντί­λη­ψη που προ­ω­θεί τη μετα­νά­στευ­ση των νέων πτυ­χιού­χων και επι­στη­μό­νων στο εξω­τε­ρι­κό βασί­ζε­ται στη- σκό­πι­μα δια­μορ­φω­μέ­νη- μοι­ρο­λα­τρι­κή άπο­ψη ότι «στην Ελλά­δα τίπο­τα δεν αλλά­ζει», ή ότι «δεν έχει αξία να παλέ­ψεις συλ­λο­γι­κά για ν’ αλλά­ξουν τα πράγ­μα­τα». Εδώ βρί­σκε­ται και η ουσία του ζητή­μα­τος που κάθε καλο­προ­αί­ρε­τος νέος που ανα­ζη­τά το μέλ­λον του οφεί­λει να σκε­φτεί: Πρέ­πει να δια­λέ­ξει τον ατο­μι­κό δρό­μο της φυγής ή να συντα­χθεί στον συλ­λο­γι­κό δρό­μο του αγώ­να για την αλλα­γή των συσχε­τι­σμών και την ανα­τρο­πή της παρού­σας κατά­στα­σης; Πρέ­πει να απο­δε­χθεί μοι­ρο­λα­τρι­κά να ζει για να δου­λεύ­ει σαν δού­λος εξυ­πη­ρε­τώ­ντας τα κέρ­δη των μονο­πω­λί­ων, ή να παλέ­ψει για να έχει η εργα­σία του κοι­νω­νι­κή χρη­σι­μό­τη­τα για την ικα­νο­ποί­η­ση των σύγ­χρο­νων λαϊ­κών αναγκών;

Η χώρα και ο λαός της έχει ανά­γκη τη νέα γενιά. Η μονα­δι­κή ολο­κλη­ρω­μέ­νη διέ­ξο­δος είναι ο συλ­λο­γι­κός δρό­μος, η οργα­νω­μέ­νη δρά­ση μέσα από σωμα­τεία και συλ­λό­γους, συνο­λι­κά των εργα­ζο­μέ­νων, για την ανα­τρο­πή του σάπιου καπι­τα­λι­στι­κού συστή­μα­τος που γεν­νά την ανερ­γία και ωθεί τους νέους επι­στή­μο­νες στην ξενιτιά.

Ατέ­χνως