Μια εκδήλωση κόντρα στο ρεύμα — Παρουσιάστηκαν τα πρώιμα ποιήματα και πεζά του Γιάννη Ρίτσου

Γέμι­σε ασφυ­κτι­κά ο χώρο του «καφέ ΕΚΤΟΣ ΧΑΡΤΗ» στη Βέροια κατά τη διάρ­κεια παρου­σί­α­σης (το από­γευ­μα της Δευ­τέ­ρας 1/4) του βιβλί­ου “ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ πρώ­ι­μα ποι­ή­μα­τα και πεζά” με εισα­γω­γι­κή μελέ­τη και έκδο­ση κει­μέ­νων από τον πανε­πι­στη­μια­κό Γιώρ­γο Ανδρειω­μέ­νο. Ήταν μία εκδή­λω­ση που διορ­γα­νώ­θη­κε από τον Σύν­δε­σμο Φιλο­λό­γων Ν. Ημα­θί­ας σε συνερ­γα­σία με τον ΚΕΔΡΟ και το βιβλιο­πω­λείο ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΟ.

Το βιο­γρα­φι­κό του Γιώρ­γου Ανδρειω­μέ­νου παρου­σί­α­σε ο συντο­νι­στής της εκδή­λω­σης Παντε­λής Τσα­λου­χί­δης, επι­ση­μαί­νο­ντας την ανά­λο­γη δου­λειά που έκα­νε και παλιό­τε­ρα ο Καθη­γη­τής για τον Κωστή Παλα­μά και τον Νικη­φό­ρο Βρεττάκο.

Στη συνέ­χεια μίλη­σε ο δημο­σιο­γρά­φος- συγ­γρα­φέ­ας Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας που ανά­με­σα στ’ άλλα υπογράμμισε:

«…Πρό­κει­ται για μία εκδή­λω­ση που πάει «κόντρα στο ρεύ­μα» των και­ρών, που προ­σφέ­ρει πραγ­μα­τι­κό πολι­τι­σμό (και όχι πολυ­δά­πα­νο- «γυα­λι­στε­ρό» όπως έχου­με συνη­θί­σει και στην πόλη αυτή…) που προ­σφέ­ρει γνώ­ση, προ­βλη­μα­τι­σμό (που τόσο λεί­πει στις επο­χές του ψεύ­τι­κου κόσμου της μικρής οθό­νης του κινη­τού) αλλά και αισθη­τι­κή απόλαυση.

Προ­πα­γαν­δί­ζο­ντας την εκδή­λω­ση, φίλες και φίλοι με ρώτη­σαν: «Αλή­θεια τι προ­σφέ­ρει μία τέτοια εκδή­λω­ση σήμερα;»

Καταρ­χήν μιλά­με για ένας από τους κορυ­φαί­ους ποι­η­τές μας. Που το έργο του έγι­νε γνω­στό σε ολό­κλη­ρο τον κόσμο. Που η αγω­νι­στι­κή στά­ση ζωής του, εκτός από το συνο­λι­κό του έργο μπο­ρεί να διδά­σκει ακό­μη και σήμερα.

Το συγκε­κρι­μέ­νο βιβλίο ανα­φέ­ρε­ται στο πνευ­μα­τι­κό του έργο σε δύσκο­λες συν­θή­κες της ζωής του. Όταν ζού­σε στην από­λυ­τη φτώ­χεια και νοση­λευό­με­νος για 3 χρό­νια στην τρί­τη θέση νοσο­κο­μεί­ων για άπορους…

Αλή­θεια τους απα­ντού­σα πόσοι από εμάς πλέ­ον- δεν ζει σε παρό­μοιες συν­θή­κες;. Και όμως κρά­τη­σε ψηλά το κεφά­λι, δεν «βού­λια­ξε στα προ­βλή­μα­τά του, δημιούρ­γη­σε και ταυ­τό­χρο­να δια­μόρ­φω­σε τις ιδε­ο­λο­γι­κές τους πεποι­θή­σεις πιστεύ­ο­ντας ότι με επα­να­στα­τι­κές αλλα­γές μόνο μπο­ρεί να ανθρω­πεύ­σει ο άνθρωπος.

Ο Γιάν­νης Ρίτσος έρχε­ται κατευ­θεί­αν από τα σπλά­χνα του ελλη­νι­κού λαού. Είναι ο γνη­σιό­τε­ρος εκφρα­στής του πονε­μέ­νου κόσμου, ενός κόσμου ταλαι­πω­ρη­μέ­νου, κατα­τρεγ­μέ­νου, εξό­ρι­στου. Είναι ο ίδιος η μοί­ρα του, της περή­φα­νης, κατα­μα­τω­μέ­νης, κατα­κρε­ουρ­γη­μέ­νης Ελλά­δας. Αυτό, σε συν­δυα­σμό με «τα μοι­ρο­λό­για έξω από τα σπί­τια των πεθα­μέ­νων», και τη Μικρα­σια­τι­κή κατα­στρο­φή, συντέ­λε­σαν στο να πάρει θέση από τότε στο πλευ­ρό των αδι­κου­μέ­νων. Μέσα από τις γραμ­μές του ΚΚΕ μέχρι το τέλος της ζωής του ΑΜΕΤΑΝΟΗΤΟΣ!

Το βιβλίο είναι σημα­ντι­κό και έρχε­ται να προ­σθέ­σει ένα ακό­μη λιθα­ρά­κι στη μελέ­τη του τερά­στιους σε όγκο αλλά και πνευ­μα­τι­κό μέγε­θος του «Ποι­η­τή της Ρωμιο­σύ­νης… Πρό­κει­ται δηλα­δή για ένα βιβλίο που προ­σθέ­τει στη γνώ­ση που έχου­με για τον Γ. Ρίτσο, αφού ήρθε να ανα­πλη­ρώ­σει ένα κενό, συμ­βάλ­λο­ντας στη μελέ­τη της πρώ­ι­μης περιό­δου της λογο­τε­χνι­κής δημιουρ­γί­ας του ποιητή.

Με συναρ­πα­στι­κή γρα­φή και χρη­σι­μο­ποιώ­ντας μια πλού­σια βιβλιο­γρα­φία γύρω από τη ζωή και το έργο του ποι­η­τή, στο πρώ­το μέρος του βιβλί­ου ο Γ. Ανδρειω­μέ­νος ανα­φέ­ρε­ται: Στο οικο­γε­νεια­κό και κοι­νω­νι­κό περι­βάλ­λον. Τα μαθη­τι­κά χρό­νια. Η αλλη­λο­γρα­φία και οι πρώ­τες δημο­σιεύ­σεις στη «Διά­πλα­σις των Παί­δων». Η άνο­δος στην πρω­τεύ­ου­σα, η προ­σβο­λή από τη φυμα­τί­ω­ση και η νοση­λεία στη «Σωτη­ρία». Οι συνερ­γα­σί­ες με τη Μεγά­λη Ελλη­νι­κή Εγκυ­κλο­παί­δεια και άλλα έντυ­πα (1927 – 1930). Η εμπει­ρία της Καψα­λώ­νας και του «Φθι­σια­τρεί­ου του Αγί­ου Ιωάν­νου». Οι συνερ­γα­σί­ες με τον «Παρα­τη­ρη­τή» και άλλα περιο­δι­κά (1930 – 1931). Η επι­στρο­φή στην Αθή­να και οι δρα­στη­ριό­τη­τες έως την έκδο­ση της συλ­λο­γής «Τρα­κτέρ» (1931 – 1934).

Μέσα από το συγκε­κρι­μέ­νο, ερχό­μα­στε πιο κοντά στον ποι­η­τή που από την πλη­γή του κοί­τα­ξε «του κόσμου την πλη­γή» και τον οδή­γη­σε να στρα­τεύ­σει τη ζωή και το έργο του στο δρό­μο της κοι­νω­νι­κής απε­λευ­θέ­ρω­σης. Γνω­ρί­ζου­με πιο βαθιά τον νεα­ρό Γιάν­νη Ρίτσο και το έργο που προη­γή­θη­κε των συλ­λο­γών του Μεσο­πο­λέ­μου και οδή­γη­σαν τον Κ. Παλα­μά να πει το περί­φη­μο «Παρα­με­ρί­ζου­με ποι­η­τή για να περά­σεις», μετά «Το τρα­γού­δι της αδερ­φής μου..».

Ξεκι­νώ­ντας την παρέμ­βα­ση του ο Γιώρ­γος Ανδρειω­μέ­νος έδω­σε στοι­χεία για πρώ­τα χρό­νια της ζωής του Γ. Ρίτσου, ανα­φε­ρό­με­νος στα τρα­γι­κά γεγο­νό­τα της νιό­της του ‑οικο­νο­μι­κός ξεπε­σμός μια αρχο­ντι­κής οικο­γέ­νειας, αρρώ­στιες και θάνα­τοι αγα­πη­μέ­νων προ­σώ­πων, η τρέ­λα, σκο­τει­νή πάνω από την οικο­γέ­νεια, η δική του φυμα­τί­ω­ση, η εξευ­τε­λι­στι­κή ανέ­χεια- έδει­ξε πώς δια­πό­τι­σαν πέρα για πέρα τη ζωή και την ποί­η­σή του, κάνο­ντάς τον να περά­σει από την πλή­ρη παραί­τη­ση στον δρό­μο του αγώ­να, για να φτιά­ξει μαζί με τους συνο­δοι­πό­ρους του έναν καλύ­τε­ρο, έναν δικαιό­τε­ρο κόσμο. Και σημεί­ω­σε με έμφα­ση: «Για­τί ένας ποι­η­τής, δε γεν­νιέ­ται έξω από τον τόπο και τον χρό­νο, δε γεν­νιέ­ται χωρίς να τον προσ­διο­ρί­σουν τα βιώ­μα­τά του, κι ο Ρίτσος ως ποι­η­τής και ως άνθρω­πος καθο­ρί­ζε­ται από τα χρό­νια και τα γεγο­νό­τα αυτά» είπε.

Και συνέ­χι­σε: «Δεν είναι ανε­ξή­γη­το, το ότι ο Ρίτσος επέ­λε­ξε τις σοσια­λι­στι­κές ιδέ­ες, που εξέ­φρα­ζαν την ελπί­δα εκεί­νη την επο­χή. Ο Ρίτσος, ένας υπέ­ρο­χος άνθρω­πος, με αγά­πη πάνω απ’ όλα για τον ίδιο τον άνθρω­πο, στά­θη­κε πάντα γεν­ναιό­δω­ρος απέ­να­ντι στους νέους, παλεύ­ο­ντας για το παρόν και το μέλ­λον όλων.»

Ανα­φε­ρό­με­νος στο λογο­τε­χνι­κό έργο της περιό­δου σημεί­ω­σε: «Ο ποι­η­τής απέ­φυ­γε να συγκε­ντρώ­σει σε τόμο ή να ξανα­δου­λέ­ψει τα γρα­πτά του που συζη­τή­θη­καν πιο πάνω. Να συνέ­βη αυτό επει­δή κατα­στρά­φη­καν τα χει­ρό­γρα­φά του; Μήπως του θύμι­ζαν οδυ­νη­ρές εμπει­ρί­ες που επι­θυ­μού­σε να ξεπε­ρά­σει; ‘Η έπα­ψε να ενδια­φέ­ρε­ται γι’ αυτά καθώς έβλε­πε να εξε­λίσ­σε­ται η τέχνη του, να αλλά­ζουν τα εκφρα­στι­κά του μέσα και, γενι­κό­τε­ρα, να προ­σαρ­μό­ζε­ται σε νέα αισθη­τι­κά και κοι­νω­νι­κά δεδο­μέ­να; Ενδε­χο­μέ­νως να ισχύ­ουν σωρευ­τι­κά όλα όσα μόλις προ­α­να­φέρ­θη­καν, ίσως και να ήταν άλλος ο λόγος. Γεγο­νός, πάντως, είναι ότι συχνά επα­νέρ­χε­ται στις παι­δι­κές και νεα­νι­κές του μνή­μες, ενώ πολ­λά από τα θέμα­τα και τα μοτί­βα του πρώ­ι­μου έργου του θα κατα­στούν ευδιά­κρι­τα σε αρκε­τά μετα­γε­νέ­στε­ρα ποι­ή­μα­τά του …

Σε κάθε περί­πτω­ση, τα πρω­τό­λειά του, στα οποία εδώ έγι­νε ανα­φο­ρά, δεί­χνουν ότι ο Ρίτσος υπήρ­ξε αλη­θι­νός και ειλι­κρι­νής από τα πρώ­τα λογο­τε­χνι­κά του βήμα­τα. Ήταν γεν­νη­μέ­νος ποι­η­τής, απο­τυ­πώ­νο­ντας με μαε­στρία και μονα­δι­κή εκφρα­στι­κή δύνα­μη στο χαρ­τί και την παρα­μι­κρό­τε­ρη εμπει­ρία του, όσο τρα­γι­κή και αν ήταν. Αυτός που υπήρ­ξε από το ξεκί­νη­μά του παρέ­μει­νε έως το τέλος της ζωής του…».

Ανα­φέρ­θη­κε ακό­μη στη στά­ση των άλλων ποι­η­τών απέ­να­ντί του υπο­γραμ­μί­ζο­ντας ότι ενώ ο Παλα­μάς τον έχρι­σε ουσια­στι­κά διά­δο­χό του μετά το «Τρα­γού­δι της αδελ­φής μου» και τον «Επι­τά­φιο», με την περί­φη­μη φρά­ση του «παρα­με­ρί­ζου­με ποι­η­τή για να περά­σεις», το πολι­τι­κό και το πνευ­μα­τι­κό κατε­στη­μέ­νο εκεί­νης της επο­χής, αλλά και μικρό­νο­ες ομό­τε­χνοι της επο­χής μας δεν ανα­γνώ­ρι­σαν ποτέ το μεγά­λο του ανά­στη­μα, λόγω της ιδε­ο­λο­γι­κής του ένταξης».

Μετά τις ειση­γή­σεις ακο­λού­θη­σε πολύ­ω­ρος διά­λο­γος με το κοι­νό σε πλή­θος ζητή­μα­τα όπως «Στρα­τευ­μέ­νης Τέχνης», διδα­σκα­λία Νέων Ελλη­νι­κών στα σχο­λεία, η σχέ­ση του με άλλους ποι­η­τές, πλευ­ρές της στά­σης ζωή του Γ. Ρίτσου, ανα­φο­ρές στο υπό­λοι­πο λογο­τε­χνι­κό του έργο κ.α Να σημειώ­σου­με ακό­μη ότι ο Γ. Ανδρειω­μέ­νος επι­σκέ­φθη­κε το πρωί της Τρί­της 2 Απρι­λί­ου και συζή­τη­σε με μαθη­τές του 4ου και 5ου ΓΕΛ της Βέροιας.