Και ήρθε η μέρα της εκδή­λω­σης. Πριν ακό­μα χαρά­ξει, το «Καπε­τάν Κώστας» και το «Ελισ­σά­βετ — Δήμη­τρα» έλυ­ναν κάβους από το λιμά­νι του Λαυ­ρί­ου. Ενθου­σια­σμός και προ­σμο­νή, ανυ­πο­μο­νη­σία να βγουν τα καρά­βια στα ανοι­χτά, να πιά­σουν πορεία για τη Γυάρο.

Η ενη­μέ­ρω­ση για τον και­ρό έλε­γε «5 με 6» μπο­φόρ, αλλά από την αρχή φάνη­κε ότι το ταξί­δι θα ήταν δύσκο­λο. Αφή­νο­ντας αρι­στε­ρά τη Μακρό­νη­σο, όπου το επό­με­νο διά­στη­μα θα γίνει κι εκεί η εγκα­τά­στα­ση του δεύ­τε­ρου Μνη­μεί­ου, ο και­ρός έδει­ξε τα δόντια του. Και η θάλασ­σα το ίδιο…

Πάνω από τέσ­σε­ρις ώρες δύσκο­λο ταξί­δι, μέχρι να φανεί από μακριά ο ξερό­το­πος της Γυά­ρου. Δέος. Σημαί­ες ξεδι­πλώ­νο­νται, το κατά­στρω­μα και στα δυο καρά­βια που πλέ­ουν δίπλα δίπλα, «ταλαι­πω­ρη­μέ­να» από την πολύ­ω­ρη μάχη με τα κύμα­τα και τους αέρη­δες, γεμί­ζει ασφυ­κτι­κά και ντύ­νε­ται στα κόκκινα.

Τα πρώ­τα συν­θή­μα­τα πέφτουν λίγο πριν τα πλοία δια­σχί­σουν το γλα­ρο­νή­σι, τη μικρή νησί­δα στη μύτη της Γυά­ρου, για να βγουν στην ανα­το­λι­κή πλευ­ρά του νησιού που βρί­σκο­νται οι όρμοι: «Ούτε στα ξερο­νή­σια, ούτε στις φυλα­κές, ποτέ τους δε λυγί­σα­νε οι κομ­μου­νι­στές», «Ένας αιώ­νας αγώ­νας και θυσία το ΚΚΕ στην πρω­το­πο­ρία».

🔻🔻

Από μακριά φαί­νο­νται πλέ­ον μισο­γκρε­μι­σμέ­να τα κτί­ρια στον 4ο όρμο: Οι φυλα­κές, το εργο­στά­σιο ηλε­κτρι­σμού, το νοσο­κο­μείο. Και βέβαια το μνη­μείο, να στέ­κει ανά­με­σά τους αγέ­ρω­χο, πραγ­μα­τι­κός νικη­τής στην πάλη του παλιού με το νέο.

Αν το ταξί­δι ήταν δύσκο­λη υπό­θε­ση, η απο­βί­βα­ση δεν απο­δεί­χτη­κε ευκο­λό­τε­ρο έργο. Μετά από πολ­λές μανού­βρες, το πρώ­το καρά­βι κατά­φε­ρε να δέσει κοντά στην προ­βλή­τα και επε­κτεί­νο­ντας με πρό­σθε­τα μέλη τον κατα­πέλ­τη του, μπό­ρε­σε να επι­βι­βά­σει τους πρώ­τους επιβάτες.

Το πλή­ρω­μα του δεύ­τε­ρου πλοί­ου, μικρό­τε­ρου από το πρώ­το, ανέ­λα­βε ακό­μα πιο δύσκο­λη απο­στο­λή: Να δέσει δίπλα στο πρώ­το και να δεθεί μαζί του και από τον στε­νό­τε­ρο κατα­πέλ­τη του να απο­βι­βά­σει με ασφά­λεια τους επι­βά­τες, πολ­λοί απ’ αυτούς μεγα­λύ­τε­ρης ηλικίας.

Πει­θαρ­χη­μέ­να, με τη βοή­θεια του πλη­ρώ­μα­τος, των συντρό­φων της ομά­δας της Γυά­ρου, αλλά και όσων είχαν ήδη πατή­σει στη στε­ριά, ένας ένας βγή­καν στο νησί και συγκρο­τώ­ντας μια μεγά­λη πορεία πήραν το δρό­μο για το χώρο του μνημείου.

Παρά τις δυσκο­λί­ες, αφού ήδη δυο πλοία βρί­σκο­νταν δεμέ­να στον στε­νό ντό­κο, απο­βί­βα­σε τους επι­βά­τες και το τρί­το πλοιά­ριο, αυτό που απέ­πλευ­σε από τη Σύρο για να μετα­φέ­ρει στο νησί συντρό­φους από τις Κυκλά­δες, αλλά και τον ΓΓ της  ΚΕ του ΚΚΕ, με άλλα στε­λέ­χη του Κόμματος.

Νωρί­τε­ρα, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημή­τρης Κου­τσού­μπας είχε περά­σει από τη Σύρο. Εκεί, με μια αγκα­λιά λου­λού­δια, πολ­λά χαμό­γε­λα και κόκ­κι­νες σημαί­ες τον υπο­δέ­χτη­καν το πρωί του Σαβ­βά­του. Παρό­ντες και ο δήμαρ­χος του νησιού Ν. Λει­βα­δά­ρας, ο Λιμε­νάρ­χης Σύρου, Πλω­τάρ­χης ΛΣ Γ. Βαμ­βα­κού­σης, ο αντι­διοι­κη­τής της περι­φέ­ρειας του Λιμε­νι­κού Πλοί­αρ­χος, Ι. Γκί­ζης. Χωρίς να χαθεί χρό­νος, μαζί με τους συντρό­φους από τη Σύρο και τα γει­το­νι­κά νησιά, στο καΐ­κι για τα τελευ­ταία — δύσκο­λα εννιά μίλια για το θανα­το­νή­σι, πάνω από δυο ώρες δρό­μο, με τον και­ρό κόντρα. Λίγο πιο μετά μας λένε οι λιμε­νι­κοί ‑σαν να απο­λο­γού­νται για τη θάλασ­σα — και η πρό­σβα­ση θα ήταν αδύνατη…

Μετά τη συγκλο­νι­στι­κή εκδή­λω­ση και τη σύντο­μη περι­ή­γη­ση στις εγκα­τα­στά­σεις του 4ου όρμου, έμε­νε η ασφα­λής επι­στρο­φή για να ολο­κλη­ρω­θεί αυτό το ανε­πα­νά­λη­πτο, φορ­τι­σμέ­νο με απε­ρί­γρα­πτη συγκί­νη­ση ταξίδι.

Όμως κι εδώ, η θάλασ­σα και ο και­ρός έβα­λαν τους δικούς του όρους. Η φουρ­τού­να στα ανοι­χτά της Γυά­ρου και μέχρι το Λαύ­ριο καθι­στού­σε ιδιαί­τε­ρα επι­κίν­δυ­νο το ταξί­δι και αμέ­σως απο­φα­σί­στη­κε τα καρα­βά­κια να κατευ­θυν­θούν στη Σύρο.

Η από­το­μη μετα­βο­λή του και­ρού συντό­μευ­σε και την παρα­μο­νή στο θανα­το­νή­σι, αλλά η νέα πορεία απο­ζη­μί­ω­σε και με το παρα­πά­νω τους επι­σκέ­πτες: Δια­σχί­ζο­ντας εν πλω όλη την ανα­το­λι­κή πλευ­ρά του νησιού, είχα τη δυνα­τό­τη­τα να δουν και τους άλλους τρεις όρμους (ο πέμ­πτος, ο όρμος ‑τάφος όπως τον έλε­γαν οι κρα­τού­με­νοι- βρί­σκε­ται προς την άλλη κατεύ­θυν­ση, πίσω από το κτί­ριο των φυλα­κών), τα ερεί­πια των κτι­ρί­ων, τις συστά­δες των δέντρων στον 1ο όρμο που πίσω τους έκρυ­βαν την τρο­με­ρή συκιά του Γλά­στρα, όπου μαρ­τυ­ρού­σαν δεμέ­νοι από τους αγκώ­νες οι εξόριστοι.

Χωρίς κανείς να αισθά­νε­ται κού­ρα­ση, το ταξί­δι προς τη Σύρο φάνη­κε να διήρ­κε­σε ελά­χι­στα και μετά από ολι­γό­ω­ρη παρα­μο­νή στο νησί, όλοι όσοι είχαν ανα­χω­ρή­σει το πρωί από την Αττι­κή, επέ­στρε­ψαν με πλοίο της γραμ­μής στον Πειραιά.

🔻🔻

Μια συγκλο­νι­στι­κή εκδή­λω­ση, που θα τη συζη­τά­με για χρό­νια, είχε ολο­κλη­ρω­θεί με τον καλύ­τε­ρο τρόπο.

Η σπου­δαία αυτή απο­στο­λή, όμως, έχει ακό­μα δρό­μο μπρο­στά της, μέχρι να επι­στρέ­ψει και ο τελευ­ταί­ος από όσους έμει­ναν πίσω στην Γυά­ρο, για να οργα­νώ­σουν την μετα­φο­ρά των υλι­κών πίσω στην Αθήνα.

Αλλά και μέχρι να δημιουρ­γη­θούν οι κατάλ­λη­λες υπο­δο­μές από το κρά­τος, πρώ­τα απ’ όλα με την κατα­σκευή μιας σύγ­χρο­νης και ασφα­λούς προ­βλή­τας, που θα κατα­στή­σει τον ιστο­ρι­κό αυτό τόπο επι­σκέ­ψι­μο από το ευρύ κοι­νό, κυρί­ως από τη νεολαία.