Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Μπ. Μπρεχτ «Φασισμός και καπιταλισμός»

Ο Μπέρ­τολτ Μπρεχτ γεν­νή­θη­κε στις 10 Φεβρουα­ρί­ου του 1898 στο Άου­γκ­σμπουργκ της Βαυα­ρί­ας. Δρα­μα­τουρ­γός, ποι­η­τής, συγ­γρα­φέ­ας και σκη­νο­θέ­της  με πολύ σημα­ντι­κό  και δια­χρο­νι­κό σε αξία έργο που φέρει τη σφρα­γί­δα της μαρ­ξι­στι­κής φιλο­σο­φί­ας και της κομ­μου­νι­στι­κής κοσμο­θε­ω­ρί­ας. Από το βιβλίο « Για την τέχνη και της πολι­τι­κή» επι­λέ­γου­με το επί­και­ρο  άρθρο του για τη σχέ­ση ανά­με­σα στον καπι­τα­λι­σμό και το φασισμό.

 Επι­μέ­λεια: ofisofi

 ***

 Φασι­σμός και καπιταλισμός 

 Οι επι­χει­ρή­σεις του καπι­τα­λι­σμού σε διά­φο­ρες χώρες ( ο αριθ­μός τους αυξά­νε­ται) δεν μπο­ρούν πια να ευο­δω­θούν χωρίς τη χρή­ση ωμής βίας. Μερι­κοί πιστεύ­ουν ακό­μα, ότι μπο­ρούν να ενερ­γούν έτσι συνέ­χεια, αλλά μια ματιά στα βιβλία των λογα­ρια­σμών τους θα τους πεί­σει , αργά ή γρή­γο­ρα, για το αντί­θε­το. Είναι μονά­χα ζήτη­μα χρόνου.

Μια δια­κή­ρυ­ξη ενά­ντια στο φασι­σμό δεν μπο­ρεί να έχει ίχνος ειλι­κρί­νειας, όταν μένουν ανέ­πα­φες οι κοι­νω­νι­κές κατα­στά­σεις, που τον παρά­γουν σαν φυσι­κή ανα­γκαιό­τη­τα. Όποιος δε θέλει να εγκα­τα­λεί­ψει την ατο­μι­κή ιδιο­κτη­σία στα μέσα παρα­γω­γής, όχι μονά­χα δε θ’ απαλ­λα­γεί από το φασι­σμό, αλλά θα τον χρειάζεται.

Brecht8Φυσι­κά, ξέρω, ότι μερι­κές λέξεις, όπως ατο­μι­κή ιδιο­κτη­σία στα μέσα παρα­γω­γής, δεν ακού­γο­νται ωραία, είναι ελά­χι­στα ρομα­ντι­κές και καθό­λου ποι­η­τι­κές.  Αλλά κανέ­νας μας δεν σκέ­πτε­ται να τις χρη­σι­μο­ποιεί για την ομορ­φιά τους. Είναι μόνο απα­ραί­τη­τες. Δηλα­δή χρειά­ζε­ται να πού­με αυτό που λένε αυτές οι λέξεις. Κι όταν βρε­θεί κανείς μπρο­στά στο δίλημ­μα, αν πρέ­πει να χρη­σι­μο­ποιεί τόσο άσχη­μες, ξερές και δογ­μα­τι­κές  λέξεις και να μιλά­ει για πράγ­μα­τα τόσο μηδα­μι­νά, όπως η εξα­σφά­λι­ση των απα­ραί­τη­των μέσων συντή­ρη­σης και η δυνα­τό­τη­τα να τρώ­ει κανείς μέχρι να χορ­τά­σει , ή αν πρέ­πει ν’ αφή­σει το φασι­σμό να νική­σει, θα πρέ­πει να κηρυ­χτεί υπέρ αυτών των λέξεων.

Αλλά για να μπει ο καπι­τα­λι­σμός στον αγώ­να ζωής και θανά­του με το προ­λε­τα­ριά­το, πρέ­πει να απαλ­λα­γεί από όλους τους δισταγ­μούς του και να πετά­ξει μια – μια στη θάλασ­σα όλες τις δικές του έννοιες για ελευ­θε­ρία, δικαιο­σύ­νη, προ­σω­πι­κό­τη­τα του ατό­μου, ακό­μα και συνα­γω­νι­σμό. Έτσι μια άλλο­τε μεγά­λη και επα­να­στα­τι­κή ιδε­ο­λο­γία εμφα­νί­ζε­ται τώρα στον τελι­κό της αγώ­να με την πιο ταπει­νή μορ­φή κοι­νής απά­της, με τον πιο αναι­δή τρό­πο εξα­γο­ράς συνει­δή­σε­ων, με την πιο κτη­νώ­δη θρα­συ­δει­λία , ακρι­βώς με φασι­στι­κή μορ­φή. Και ο αστός δεν εγκα­τα­λεί­πει το πεδίο της μάχης προ­τού πάρει την πιο βορ­βο­ρώ­δη όψη του.

Για­τί είναι τρο­με­ρό, να πρέ­πει να ειπω­θεί πρώ­τα στον εργά­τη της πέν­νας, ότι η απα­γό­ρευ­ση δεκα­τεσ­σά­ρων κομ­μου­νι­στι­κών εφη­με­ρί­δων θάπρε­πε να τον σπρώ­ξει σε οργι­σμέ­νη φωνή δια­μαρ­τυ­ρί­ας; Είναι τρο­με­ρό, για­τί εδώ, όπου κλεί­στη­κε το εργα­στή­ρι της αλή­θειας και της προ­ό­δου, εκεί­νος ποτέ δεν έκα­νε την εμφά­νι­σή του. Και είναι επί­σης τρο­με­ρό για­τί, όταν απα­γο­ρεύ­τη­κε η αλή­θεια, δεν απα­γο­ρεύ­τη­κε τίπο­τα απ’ όσα εκεί­νος είχε τυχόν πει ή επρό­κει­το να πει. Η απα­γό­ρευ­ση της αλή­θειας δεν τον αφο­ρά. Αυτός γρά­φει πράγ­μα­τα χωρίς καμιά αξία, επο­μέ­νως δεν θα του απα­γο­ρευ­τεί να γρά­φει ό,τι γρά­φει. Τι να κάνει ο εργά­της της πέν­νας; Η αστυ­νο­μία απα­γο­ρεύ­ει την αλή­θεια και οι εφη­με­ρί­δες πλη­ρώ­νουν καλά το ψέμα!

 

Μπέρ­τολτ Μπρεχτ, Για την τέχνη και την πολι­τι­κή, Σύγ­χρο­νη Επο­χή, Αθή­να 1985

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο