Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ναζίμ Χικμέτ: 120 χρόνια από τη γέννηση του σπουδαίου κομμουνιστή ποιητή

120 χρόνια από τη γέννηση του Τούρκου κομμουνιστή ποιητή στην Θεσσαλονίκη.

Στις 15 Γενά­ρη 1902 γεν­νιέ­ται ο Ναζίμ Χικ­μέτ (Nazim Hikmet) στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, που τότε ανή­κε στην Οθω­μα­νι­κή Αυτο­κρα­το­ρία. H κατα­γω­γή του ήταν αρι­στο­κρα­τι­κή. Ο πατέ­ρας του, Χικ­μέτ Ναζίμ Μπέ­ης (Hikmet Nazim Bey), ήταν ανώ­τε­ρος δημό­σιος υπάλ­λη­λος, που, αν και γιος του Μεχ­μέτ Ναζίμ Πασά (Mehmet Nazim Pasha), τελευ­ταί­ου κυβερ­νή­τη της Θεσ­σα­λο­νί­κης, δεν ήταν πλού­σιος και είχε δημο­κρα­τι­κές αντι­λή­ψεις. Η μητέ­ρα του, Τζε­λίλ Χανίμ (Celile Hanim), ήταν κόρη του γλωσ­σο­λό­γου Ενβέρ Τζε­λα­λε­τίν Πασά (Enver Celalettin Pasha) και είχε Πολω­νι­κή κατα­γω­γή. Σαν παι­δί περ­νού­σε πολύ χρό­νο με τον παπ­πού του Μεχ­μέτ Ναζίμ Πασά, ο οποί­ος ήταν και ποι­η­τής, οπα­δός της μυστι­κι­στι­κής παρά­δο­σης των Σού­φι. Όταν ο Χικ­μέτ ήταν τριών χρό­νων η οικο­γέ­νειά του ακο­λού­θη­σε τον παπ­πού του στο Άλεπ (Aleppo) και στη συνέ­χεια εγκα­τα­στά­θη­καν στο Καντι­κιόι (Kadikoy) της Κωνσταντινούπολης.

Στα 1922 γίνε­ται μέλος του Ρωσι­κού Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος (μπολ­σε­βί­κων) και του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος Τουρ­κί­ας (ΚΚΤ).

Στα 1931,1933, 1934 εξαι­τί­ας του ανα­τρε­πτιού περιε­χο­μέ­νου του έργου και της δρά­σης του συλ­λαμ­βά­νε­ται και φυλα­κί­ζε­ται για μικρά χρο­νι­κά δια­στή­μα­τα. Στην απο­λο­γία του στα 1931 δηλώ­νει: «Είμαι ένας Κομ­μου­νι­στής ποι­η­τής και κάθε μέρα προ­σπα­θώ να γίνω καλύ­τε­ρος Κομ­μου­νι­στής και καλύ­τε­ρος ποιητής».

Στις 17 Γενά­ρη 1938 συλ­λαμ­βά­νε­ται για να δικα­στεί αυτή τη φορά από Στρα­το­δι­κείο. Του απαγ­γέλ­λε­ται η κατη­γο­ρία περί υπο­κί­νη­σης των δοκί­μων του στρα­τού σε ανταρ­σία και του επι­βάλ­λε­ται η εξο­ντω­τι­κή ποι­νή των 28 χρό­νων και τεσ­σά­ρων μηνών φυλάκισης.

Γνω­ρί­ζε­τε ότι εγώ είμαι μέλος του ΚΚ από το 1923 και αυτό είναι η μόνη μου περη­φά­νια. Νομί­ζω ότι στις σχέ­σεις μετα­ξύ των κρα­τών, η πολι­τι­κή της ουδε­τε­ρό­τη­τας μπο­ρεί να είναι χρή­σι­μη και απο­τε­λε­σμα­τι­κή, όχι όμως για τους συγ­γρα­φείς. Δεν θα μπο­ρού­σα­τε, αλή­θεια, να μου πεί­τε το όνο­μα ενός μεγά­λου συγ­γρα­φέα, σε όλη την Ιστο­ρία του κόσμου, που να έμει­νε ουδέ­τε­ρος απέ­να­ντι στα μεγά­λα προ­βλή­μα­τα της επο­χής του. Μπο­ρεί να το πιστεύ­ει ότι είναι ουδέ­τε­ρος, και να το δια­κη­ρύσ­σει μάλι­στα, αλλά στην ουσία δεν είναι ποτέ! Οσο για μένα προ­τι­μώ να είμαι δεσμευ­μέ­νος και μάλι­στα με όλη μου τη συνείδηση…”.

Συνέ­ντευ­ξη στο περιο­δι­κό «Lettres francaises» του Γαλ­λι­κού ΚΚ, 1958.

Λόγω τον προ­βλη­μά­των υγεί­ας στο διε­θνή Τύπο εμφα­νί­ζο­νται άρθρα που απαι­τούν την απο­φυ­λά­κι­σή του. Δια­νοη­τές από όλο τον κόσμο όπως οι Πωλ Ελυάρ, Ζολιό Κιου­ρί, Πάμπλο Νερού­ντα, Ζαν-Πωλ Σαρτρ, Πάμπλο Πικά­σο, κ.ά. ασκούν πίε­ση για την απε­λευ­θέ­ρω­σή του. Υπό την πίε­ση που ασκεί­ται απ’ όλο τον κόσμο και την απερ­γάι πεί­νας του Χικ­μέτ απο­φυ­λα­κί­ζε­ται το Μάη του 1950. Το Νοέμ­βρη του ίδιου χρό­νου στη Βαρ­σο­βία του απο­δί­δε­ται το Παγκό­σμιο Βρα­βείο Ειρή­νης μαζί με τους Πικά­σο, Ρόμπ­σον, Γουά­ντα Τζα­κου­μπό­σκα και Νερού­ντα, παρ’ ότι στον ίδιο απα­γο­ρεύ­ε­ται να παρα­βρε­θεί στην τελε­τή απονομής.

Τον Ιού­νη του 1951 φεύ­γει παρά­νο­μα με ταχύ­πλοο σκά­φος από την Τουρ­κία και επι­βι­βά­ζε­ται στα διε­θνή ύδα­τα σε ένα περα­στι­κό Ρου­μά­νι­κο φορ­τη­γό πλοίο και μετά από μια στά­ση του στο Βου­κου­ρέ­στι κατα­φτά­νει στη Μόσχα, όπου τον υπο­δέ­χε­ται η Ένω­ση Συγ­γρα­φέ­ων με τιμές. Στις 25 Ιού­λη το Τουρ­κι­κό κοι­νο­βού­λιο τον ανα­κη­ρύσ­σει προ­δό­τη και του αφαι­ρεί την Τουρ­κι­κή υπηκοότητα.

Πεθαί­νει από καρ­δια­κή προ­σβο­λή στις 3 Ιου­νί­ου στη Μόσχα. Ο τάφος του βρί­σκε­ται στο διά­ση­μο νεκρο­τα­φείο Νοβο­ντε­βί­τσι (Novodevichy), όπου είχε ταφεί το 1942 και η κομ­σο­μό­λα παρ­τι­ζά­να Τάνια (Ζόγια Κοσμο­ντε­μιάν­σκα­για – Zoya Kosmodemianskaya) της οποί­ας την αυτα­πάρ­νη­ση και τον ηρω­ι­σμό είχε υμνή­σει στα «Ανθρώ­πι­να Τοπία».

Φίλοι κι αδέλ­φια της ψυχής μου.

Εσείς που πέσα­τε στις φυλα­κές και στα νησιά της κόλα­σης, που σας κρα­τάν αλυ­σω­μέ­νους μες στα στρα­τό­πε­δα συγκέ­ντρω­σης για­τί πολε­μά­τε για την ανε­ξαρ­τη­σία, το ψωμί και τη λευ­τε­ριά του ελλη­νι­κού λαού, δεχτεί­τε την αγά­πη και τον θαυ­μα­σμό μου.

Οι λαοί της Τουρ­κί­ας και της Ελλά­δας έχου­νε τους ίδιους θανά­σι­μα μιση­τούς εχθρούς: τον αγγλο­α­με­ρι­κα­νι­κό ιμπε­ρια­λι­σμό και τους ντό­πιους λακέ­δες του.

Οι λαοί της Τουρ­κί­ας και της Ελλά­δας, φιλιω­μέ­νοι ο ένας με τον άλλο, με τη βοή­θεια των φιλει­ρη­νι­κών λαών όλου του κόσμου, θα τσα­κί­σου­νε στο τέλος αυτούς τους εχθρούς τους.Αυτό το πιστεύω.

Ο δικός σας ένδο­ξος αγώ­νας είναι μια από τις πιο λαμπρές απο­δεί­ξεις ότι θα νική­σει η υπό­θε­ση της ειρή­νης, του ψωμιού και της λευτεριάς.

Σας σφίγ­γω όλους μ’ αγά­πη στην αγκα­λιά μου.

ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ
10/8/1951
Βερολίνο.

Διε­θνι­στής και πατριώ­της. Στις δύσκο­λες στιγ­μές του τόπου η καρ­διά του του­φε­κί­ζο­νταν (και) στην Ελλά­δα. Δέθη­κε και συν­δέ­θη­κε με την Ελλά­δα και τον ελλη­νι­κό λαό, όχι μόνο για­τί γεν­νή­θη­κε στην Ελλά­δα, αλλά και για­τί στά­θη­κε στο πλευ­ρό του λαού σε δύσκο­λα χρό­νια. Έδω­σε το «παρών» σε κάθε εκδή­λω­ση διε­θνούς αλλη­λεγ­γύ­ης για την απο­κα­τά­στα­ση της δημο­κρα­τί­ας, για την απε­λευ­θέ­ρω­ση των πολι­τι­κών κρα­του­μέ­νων και τη γενι­κή αμνη­στία, και σε κάθε πρω­το­βου­λία πνευ­μα­τι­κή και κοι­νω­νι­κή για την Ελλάδα.

«Θε να πεθά­νεις, γιὰ να ζήσου­νε οι άνθρω­ποι, οι άνθρω­ποι που ποτὲ δε θα χεις δει το πρό­σω­πό τους και θα πεθά­νεις ξέρο­ντας καλὰ, πως τίπο­τα πιὸ ωραίο, πως τίπο­τα πιο αλη­θι­νό απ᾿ τη ζωὴ δεν είναι».

«Ο Χικ­μέτ στην Ελλά­δα», του Ηρα­κλή Κακαβάνη

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο