Νορβηγία: Τα πετρέλαια των μονοπωλίων δεν φέρνουν την ευημερία

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της // 

Η Νορ­βη­γία ανα­φέ­ρε­ται σαν μια από τις πιό πλού­σιες χώρες του πλα­νή­τη. Η οικο­νο­μία της στη­ρί­ζε­ται σε μεγά­λο βαθ­μό στα πετρέ­λαια που ανα­κα­λύ­φθη­καν το 1967 και δύο χρό­νια μετά άρχι­σε η εκμε­τάλ­λευ­σή τους. 

50 χρό­νια μετά ο ενθου­σια­σμός και το υψη­λό οικο­νο­μι­κό επί­πε­δο με τους μεγά­λους μισθούς, την εγγυ­η­μέ­νη σύντα­ξη, την σχε­δόν μηδε­νι­κή ανερ­γία άρχι­σε  να κλονίζεται.

Ας δού­με το ιστορικό:

Οι πρώ­τες άδειες εξό­ρυ­ξης δόθη­καν σε ιδιω­τι­κές εται­ρεί­ες μετα­ξύ των άλλων και στην γνω­στή σε όλους μας ΕΧΧΟΝ αλλά και την Philips, την Ekofisk, την τότε κρα­τι­κή Στά­τοιλ, την Λου­ντίν και άλλες  από το 1966. Το Νορ­βη­γι­κό κρά­τος έκα­νε τις όποιες συμ­φω­νί­ες με τα μονο­πώ­λια και δημιούρ­γη­σε και ένα τερά­στιο λογα­ρια­σμό εσό­δων πετρε­λαί­ου για να στη­ρί­ξει τα κοι­νω­νι­κά του προ­γράμ­μα­τα ιδιαί­τε­ρα το Ταμείο συντάξεων. 

Δημιούρ­γη­σε παράλ­λη­λα και ένα δεύ­τε­ρο Δημό­σιο Απο­θε­μα­τι­κό Ταμείο από τα ίδια χρή­μα­τα για να μπο­ρεί να συμπλη­ρώ­νει ελλειμ­μα­τι­κούς προ­ϋ­πο­λο­γι­σμούς αλλά όχι πάνω από το 4% του προϋπολογισμού. 

Καπιταλιστική ανάπτυξη

Ξεπή­δη­σαν ανά­γκες προ­σω­πι­κού πέρα από το προ­σω­πι­κό που άμε­σα δού­λευε στις πλατ­φόρ­μες, μηχα­νι­κούς, γεω­λό­γους, χημι­κούς, συμ­βού­λους και ειδι­κούς πετρε­λαί­ων και άλλους που στρα­το­λο­γή­θη­καν από όλες τις γωνιές της γης, αλλά δημιουρ­γή­θη­καν ανά­γκες και για νοσο­κό­μες, οδη­γούς, τεχνί­τες, γιατρούς..Λεφτά υπήρ­χαν. Ακό­μη και από την γει­το­νι­κή Σου­η­δία μεγά­λος αριθ­μός εργα­ζο­μέ­νων μετα­κό­μι­σε στην Νορ­βη­γία αφού οι μισθοί ήταν σχε­δόν διπλάσιοι. 

Μικρές και μεγά­λες επι­χει­ρή­σεις δημιουρ­γή­θη­καν που εφο­δί­α­ζαν τις πλατ­φόρ­μες με εξο­πλι­σμό, μηχα­νή­μα­τα, σωλή­νες, εξαρ­τή­μα­τα, φαγη­τό, προ­μή­θειες και ότι άλλο χρειά­ζε­ται. Τα Ταμεία του πετρε­λαί­ου γινό­ταν όλο και πιό εύρω­στα. Το 2010 το πετρέ­λαιο και το αέριο αντι­στοι­χού­σε στο 21% του ΑΕΠ της χώρας, το 26% των κρα­τι­κών εσό­δων, το 47% του συνό­λου των εξα­γω­γών και το 25% των επεν­δύ­σε­ων. Πολ­λά άλλα­ξαν μέσα σε λίγα μόλις χρόνια.

Η πτώ­ση των τιμών

Έβαλαν χέρι στο Ταμείο

Για πρώ­τη φορά μετά από 40 χρό­νια το 2015, η μεί­ω­ση της τιμής του πετρε­λαί­ου ανά­γκα­σε την Νορ­βη­γι­κή κυβέρ­νη­ση να συμπλη­ρώ­σει τον προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό του κρά­τους από το Ταμείο Πετρε­λαί­ου με 16 δισε­κα­τομ­μύ­ρια ευρώ. Έτσι συνε­χί­ζε­ται  και μέχρι σήμε­ρα χωρίς να μπαί­νουν και­νούρ­για έσο­δα από τις εται­ρεί­ες πετρε­λαί­ου στο Ταμείο των συντάξεων. 

-Δεν υπάρ­χει φόβος δια­βε­βαιώ­νουν τους Νορ­βη­γούς οι κυβερ­νώ­ντες, κάποια στιγ­μή θα βάλου­με πίσω τα χρή­μα­τα. Δεν υπάρ­χει λόγος ανη­συ­χί­ας επι­μέ­νουν μια και στο Ταμείο βρί­σκο­νται αυτή την στιγ­μή 857 δισε­κα­τομ­μύ­ρια ευρώ.

- Όχι μόνο ο Νορ­βη­γι­κός λαός αλλά ακό­μη και η Κεντρι­κή Τρά­πε­ζα της Νορ­βη­γί­ας αντι­δρά στην αφαί­μα­ξη των Ταμεί­ων από τις δεξιές κυβερ­νή­σεις και ζητά άλλα μέτρα.

Θα βρούμε άλλες λύσεις

Οι επεν­δύ­σεις στην βιο­μη­χα­νία πετρε­λαί­ου της Νορ­βη­γί­ας έχουν μειω­θεί ραγδαία, δηλώ­νει ο Bente Nyland πρό­ε­δρος του  Κρα­τι­κού Οργα­νι­σμού πετρελαίου.

Μέσα σε πέντε χρό­νια από 18 δις ευρώ τον χρό­νο έχουν φτά­σει τα 12, στο ένα τρί­το πιό κάτω, χωρίς να ξέρου­με αν θα επα­νέλ­θουν στα προη­γού­με­να επί­πε­δα, συνεχίζει. 

Οι επι­χει­ρή­σεις μειώ­νουν τα έξο­δά τους με του­λά­χι­στον 20%. Έτσι απο­λύ­ουν προ­σω­πι­κό του κλά­δου αλλά και αυτούς που δου­λεύ­ουν και στις παρά­πλευ­ρες επι­χει­ρή­σεις όπως π χ βεν­ζι­νά­δι­κα. Κλεί­νουν επι­χει­ρή­σεις έρευ­νας και συμβούλων.

7000 εργα­ζό­με­νους απέ­λυ­σε το 2018 η Νορ­βη­γι­κή κρα­τι­κή Στά­τοιλ και κατό­πιν που­λή­θη­κε σε Κανα­δι­κή εται­ρεία και άλλα­ξε και όνο­μα. Η Νορ­βη­γι­κή κορώ­να έχα­σε σε αξία σε σχέ­ση με τα άλλα νομίσματα.
30.000 θέσεις εργα­σί­ας έχουν χαθεί μέσα σε αυτά τα πέντε χρό­νια σύμ­φω­να με τον πρό­ε­δρο του  Κρα­τι­κού Οργα­νι­σμού πετρε­λαί­ου.

-Το Ταμείο των συντά­ξε­ων πρέ­πει να αρχί­σει να επεν­δύ­ει από μόνο του σε μετο­χές τώρα που λιγο­στευουν τα έσο­δα. Η κυβέρ­νη­ση να στα­μα­τή­σει να παίρ­νει χρή­μα­τα από το Ταμείο, δηλώ­νει ο Πρό­ε­δρος της Κεντρι­κής Τρά­πε­ζας της Νορ­βη­γί­ας Οystein Olsen.

-8% του προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού της Νορ­βη­γί­ας προ­έρ­χε­ται από τα χρή­μα­τα του Απο­θε­μα­τι­κού Ταμεί­ου άρα έχουν ξεπε­ρά­σει κατά πολύ τις συμ­φω­νί­ες του 4%, συνεχίζει. 

-Που σημαί­νει ότι θα έχου­με έλλειμ­μα 8% χωρίς αυτά τα χρή­μα­τα. Όμως πρέ­πει να βρε­θούν άλλες λύσεις για­τί αυτά τα εισο­δή­μα­τα μειώ­νο­νται, υπο­νο­ώ­ντας, λιτό­τη­τα, αύξη­ση επι­το­κί­ων και άλλα μέσα που προ­σθέ­τουν βάρη στις πλά­τες του λαού.

Είναι σαν κάποιος να έκλεισε την κάνουλα

Οι πλατ­φόρ­μες πετρε­λαί­ου βρί­σκο­νται 250 χιλιό­με­τρα μέσα στο πέλα­γος προς την κατεύ­θυν­ση της Αγγλί­ας. Η πιο κοντι­νή πόλη- λιμά­νι είναι το Stavanger. Ο μαύ­ρος χρυ­σός μετέ­τρε­ψε την πόλη σε πόλη ανά­πτυ­ξης και ευη­με­ρί­ας με μεγά­λους μισθούς, νέες κατοι­κί­ες, και­νούρ­για εμπο­ρι­κά καταστήματα. 

Σήμε­ρα μετά από πέντε χρό­νια πτώ­σης της τιμής οι πινα­κί­δες, «πωλεί­ται», «ενοι­κιά­ζε­ται» και το κλεί­σι­μο των κατα­στη­μά­των είναι μια πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Η τιμή του πετρε­λαί­ου από 120 δολά­ρια το βαρέ­λι έχει πέσει στα 30. 

Οι μεγά­λοι μισθοί είναι πιά μια πολυ­τέ­λεια και ένα αβά­στα­χτο βάρος για τους εργο­δό­τες, δηλώ­νουν οι εκπρό­σω­ποί τους. Οι επεν­δύ­σεις έχουν στα­μα­τή­σει παρό­λο που οι έρευ­νες δεί­χνουν νέα και πλού­σια κοι­τά­σμα­τα. Φοβού­νται οι επεν­δυ­τές το ρίσκο του μικρού κέρδους. 

Στο λιμά­νι του Stavanger που έγι­νε η τέταρ­τη σε πλη­θυ­σμό πόλη της Νορ­βη­γί­ας τα φορ­τη­γά πλοία μετα­φο­ράς πετρε­λαί­ου στέ­κο­νται ακί­νη­τα. Η Εται­ρεία National Oilwell Varco, NOV μόλις ανα­κοί­νω­σε πως θα απο­λύ­σει 900 από τους 5000 εργα­ζό­με­νους. Πριν 6 μήνες είχε απο­λύ­σει άλλους 1500.

-Ο κίν­δυ­νος να γίνει μια πόλη φάντα­σμα είναι μεγά­λος, είναι σαν κάποιος να έκλει­σε την κάνου­λα, δηλώ­νουν οι μικροί προ­μη­θευ­τές στην πόλη. 

-Τα  κοι­τά­σμα­τα θα μεί­νουν στον βυθό του Ωκε­α­νού δηλώ­νει ο καθη­γη­τής του Πανε­πι­στη­μί­ου Klaus Mohn. 

Η ευφο­ρία που εξα­πλώ­θη­κε από τους επι­χει­ρη­μα­τι­κούς κύκλους της Κύπρου και της Ελλά­δας λόγω της ανα­κά­λυ­ψης τερά­στιων ποσο­τή­των υδα­ταν­θρά­κων δεν μπο­ρεί να δικαιο­λο­γή­σει κάποια ελπί­δα για καλύ­τε­ρο βιο­τι­κό επί­πε­δο των εργα­ζο­μέ­νων και των λαών της περιοχής.

Η χαμη­λή τιμή του πετρε­λαί­ου τα τελευ­ταία χρό­νια δεί­χνει πως οι καπι­τα­λι­στι­κές οικο­νο­μί­ες που στή­ρι­ξαν την ευη­με­ρία του λαού τους στην ύπαρ­ξη και εκμε­τάλ­λευ­ση των υδρο­γο­ναν­θρά­κων κατέ­λη­ξαν σε απο­τυ­χία και οι ελπί­δες του λαού ήταν μια χίμαιρα. 

Χωρίς κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση του εθνι­κού πλού­του καμία οικο­νο­μία δεν μπο­ρεί να στη­ρί­ζε­ται μόνο στον φυσι­κό πλού­το της χώρας όσο μεγά­λος και να φαί­νε­ται ότι είναι. Ανά πάσα στιγ­μή όπως στην Νορ­βη­γία ή στην Βενε­ζου­έ­λα όταν ο πλού­τος δεν ανή­κει στον λαό αλλά στη­ρί­ζε­ται στην καπι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη μπο­ρούν όλες οι κατα­κτή­σεις να αφαιρεθούν.

Τα χρή­μα­τα των Ταμεί­ων της Νορ­βη­γί­ας για τις συντά­ξεις είναι στον δρό­μο της εισα­γω­γής στο χρη­μα­τι­στή­ριο και στην δια­σπά­θι­ση όπως ακρι­βώς ο κόσμος του χρή­μα­τος και του κέρ­δους ορίζει. 

Κανείς δεν μπο­ρεί να είναι σίγου­ρος στον καπι­τα­λι­σμό ότι αυτό που έχει συμ­φω­νη­θεί θα ισχύ­σει σε βάθος χρόνου.Τα μνη­μό­νια μας το υπενθυμίζουν.

_________________________________________________________________________

Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης στην Ελλάδα και στην Σουηδία