Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Νότης Περγιάλης: «Ο λεβέντης» στάθηκε όρθιος χωρίς να προδώσει την τέχνη και τις ιδέες του

Στις 9 Νοεμ­βρί­ου 2009, σε ηλι­κία 89 χρό­νων — έφυ­γε από τη ζωή ο Νότης Περ­γιά­λης, ένας σπου­δαί­ος συγ­γρα­φέ­ας και στι­χουρ­γός, ένας αξιο­λο­γό­τα­τος ηθο­ποιός, ένας ευαί­σθη­τος και γλυ­κύ­τα­τος άνθρω­πος. Υπήρ­ξε ανή­συ­χος και δρα­στή­ριος. «Δεν ήσου­να σκυ­φτό ένα δέντρο», ο στί­χος του αυτός μπο­ρεί να συμπυ­κνώ­σει όλη τη ζωή του. Υπη­ρέ­τη­σε με σεμνό­τη­τα τον αγώ­να του λαού μας για το δίκιο και για καλύ­τε­ρες μέρες.

Γεν­νή­θη­κε στις 16 Αυγού­στου του 1920 στα Ανώ­γεια Σπάρ­της. Σπού­δα­σε στο Θεα­τρι­κό Σπου­δα­στή­ρι του Βασί­λη Ρώτα. Από το 1949 εργά­στη­κε ως ηθο­ποιός και συγ­γρα­φέ­ας στο θέα­τρο, τον κινη­μα­το­γρά­φο και το ραδιό­φω­νο. Εγρα­ψε πολ­λά θεα­τρι­κά έργα όπως «Το κορί­τσι με το κορ­δελ­λά­κι», «Χρυ­σό χάπι» και «Αντι­γό­νη της Κατο­χής» (Λαϊ­κό θέα­τρο Μάνου Κατρά­κη 1954, 1958 και 1960 αντί­στοι­χα) κ.ά.

Είναι ο στι­χουρ­γός του διά­ση­μου τρα­γου­διού «Πάμε μια βόλ­τα στο φεγ­γά­ρι», τη μου­σι­κή του οποί­ου έγρα­ψε ο Μάνος Χατζι­δά­κις. Επί­σης στι­χουρ­γός των τρα­γου­διών «Ο λεβέ­ντης», «Τι να την κάνω τη χαρά», «Το μπλό­κο της Και­σα­ρια­νής» που μελο­ποί­η­σε ο Μίκης Θεο­δω­ρά­κης, του τρα­γου­διού «Γκρε­μι­σμέ­να σπί­τια» με μου­σι­κή Γιάν­νη Μαρ­κό­που­λου, «Νυφιά­τι­κο τρα­γού­δι» κ.ά.

«Ο Χρι­στός ξανα­σταυ­ρώ­νε­ται», σε σενά­ριο των Νότη Περ­γιά­λη και Γερά­σι­μου Σταύ­ρου, απο­τε­λεί την τηλε­ο­πτι­κή δια­σκευή του ομώ­νυ­μου μυθι­στο­ρή­μα­τος του Νίκου Καζαν­τζά­κη. Η σει­ρά προ­βλή­θη­κε το 1975 σε 50 σαρα­ντα­πε­ντά­λε­πτα επεισόδια.

Συγ­γρα­φέ­ας των βιβλί­ων «Οταν σηκώ­θη­καν τα δέν­δρα» (νου­βέ­λα 1971), «Ο Ατάρ δεν πεθαί­νει ποτέ» (1971), «Το κόκ­κι­νο που­λί», εκδό­σεις «Σύγ­χρο­νη Επο­χή» κ.ά. Επί­σης των θεα­τρι­κών έργων «Η γει­το­νιά του Τσέ­χωφ» (1976) «Μαγι­κή πόλη» (1963), «Ανοι­ξε την πόρ­τα» (1986) κ.ά.

«O Νότης Περ­γιά­λης , από παι­δί ακό­μα, χρειά­στη­κε να παλέ­ψει για να τα βγά­λει πέρα στη δύσκο­λη, γεμά­τη φτώ­χεια ζωή της οικο­γέ­νειάς του στη Λακω­νία. Η λαϊ­κή κατα­γω­γή του, αλλά και στη συνέ­χεια η εκπαί­δευ­σή του δίπλα στον μεγά­λο του δάσκα­λο Βασί­λη Ρώτα και το Θεα­τρι­κό Σπου­δα­στή­ριο, στά­θη­καν για τον ίδιο σχο­λείο αγώ­να, που του δίδα­ξαν όχι μόνο θέα­τρο αλλά και στά­ση ζωής. Η μαχη­τι­κό­τη­τα, η πίστη στον αγώ­να για τα δίκια του λαού και το υψη­λό ήθος, που στα­θε­ρά καλ­λιερ­γού­νταν σ’ αυτό το «κατα­φύ­γιο», αλλά και «φυτώ­ριο» ανά­πτυ­ξης της ΕΠΟΝ, δεν μπο­ρού­σαν παρά να επι­δρά­σουν κατα­λυ­τι­κά στην από­φα­σή του να εντα­χθεί στο ΕΑΜ της Λακωνίας.

Εχο­ντας επι­λέ­ξει το δύσκο­λο δρό­μο του αγώ­να, δε συμ­με­τεί­χε σ’ αυτόν μόνο με τη φυσι­κή παρου­σία του. Από νωρίς έβα­λε στην υπη­ρε­σία του και την τέχνη του. Εγρα­φε, σκη­νο­θε­τού­σε κι έπαι­ζε δικά του έργα. Μετα­ξύ των έργων που παρου­σί­α­σε η θεα­τρι­κή ομά­δα του «Φιλο­πρό­ο­δου Λαϊ­κού Ομί­λου Γαρ­γα­λιά­νων» (ΦΛΟΓΑ) — στο πλαί­σιο του οποί­ου το ΕΑΜ και η ΕΠΟΝ είχαν συγκρο­τή­σει ορχή­στρα, χορω­δία, θεα­τρι­κές και αθλη­τι­κές ομά­δες — ήταν και το μονό­πρα­κτο του Νότη Περ­γιά­λη «Από το θάνα­το στη ζωή», το οποίο μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση, ανέ­βη­κε ως τρί­πρα­κτο πια, στη Σπάρ­τη. Κεί­με­να με την υπο­γρα­φή του φιλο­ξε­νή­θη­καν και στο περιο­δι­κό της ΕΠΟΝ «Νέα Γενιά», μετά την απελευθέρωση.

Μέσα σε δύσκο­λα χρό­νια και και­ρούς, με το τέλος του εμφυ­λί­ου, ο Νότης Περ­γιά­λης γρά­φει θεα­τρι­κά κεί­με­να και ποι­ή­μα­τα που απα­ντούν στη δίψα του φτω­χού κόσμου για μια καλύ­τε­ρη ζωή, συνερ­γα­ζό­με­νος με διά­φο­ρους θιά­σους ΕΑΜι­τών επί­σης θια­σαρ­χών. Από τη συνερ­γα­σία του με τον συνα­γω­νι­στή του Μάνο Κατρά­κη και το «Ελλη­νι­κό Λαϊ­κό Θέα­τρο», αξί­ζει να ξεχω­ρί­σου­με τα έργα του, όπως «Το κορί­τσι με το κορ­δε­λά­κι» και η «Αντι­γό­νη της Αντί­στα­σης», που γνώ­ρι­σαν μεγά­λη επι­τυ­χία και αγκα­λιά­στη­καν με θέρ­μη από το λαϊ­κό κοι­νό, αφού τα έργα αυτά — όπως και άλλα του Περ­γιά­λη — απα­ντούν στη λαχτά­ρα του λαού για ανά­τα­ση, κρα­τώ­ντας ψηλά το αγω­νι­στι­κό φρό­νη­μα, όπως και οι ηρω­ί­δες του έργου.

Ο Νότης Περ­γιά­λης μένει συνε­πής και πιστός απέ­να­ντι στις αξί­ες και τα ιδα­νι­κά του μέχρι τέλους. Ακου­μπώ­ντας την ψυχή του λαϊ­κού, απλού κόσμου. Στο τρα­γού­δι για το μπλό­κο της Και­σα­ρια­νής, που μελο­ποί­η­σε ο Μίκης Θεο­δω­ρά­κης, τρα­γου­δά τον ηρω­ι­σμό αλλά και το θρή­νο του λαού «Λευ­τέ­ρη, με τα γαλα­νά τα μάτια και την ομορ­φιά, τους τοί­χους που μπο­γιά­τι­ζες πες μου την ύστε­ρη στιγ­μή τι βρή­κες και ζωγρά­φι­σες, και το κοι­τάν στη γει­το­νιά και κλαί­νε στο Παγκρά­τι;». Στα «Γκρε­μι­σμέ­να σπί­τια», που μελο­ποί­η­σε ο Γιάν­νης Μαρ­κό­που­λος, προ­βάλ­λει τη ζωή και τους πόθους της φτω­χο­λο­γιάς. Στο «Λεβέ­ντης ερο­βό­λα­γε», που μελο­ποί­η­σε πάλι ο Μίκης Θεο­δω­ρά­κης, τρα­γου­δά την ομορ­φιά της περή­φα­νης και ανυ­πό­τα­χτης στά­σης ακό­μη και μπρο­στά στο θάνατο.

Ο Ν. Περ­γιά­λης , άνθρω­πος πολι­τι­κο­ποι­η­μέ­νος, συμ­με­τέ­χο­ντας ενερ­γά στους αγώ­νες στου λαού, στην πάλη για την ειρή­νη, στά­θη­κε πάντα κοντά και στις δύσκο­λες μάχες του ΚΚΕ, δηλώ­νο­ντας τη στή­ρι­ξή του. Είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κά τα λόγια του, στο «Ριζο­σπά­στη» για την ενα­ντί­ω­σή του απέ­να­ντι στο αντι­κομ­μου­νι­στι­κό μνη­μό­νιο που προ­ω­θού­νταν το 2006 από την ΕΕ.

«Τα μονο­πά­τια στα βου­νά υπάρ­χουν ακό­μα… Εμείς, σα λαός, δε σκύ­ψα­με το κεφά­λι και ούτε πρό­κει­ται να το σκύ­ψου­με. Είμα­στε λαός που θυμώ­νει και δεν ξεχνά­ει. Είναι ακα­τα­νό­η­το τι κατερ­γά­ζο­νται για τους λαούς. Και­νού­ρια αίμα­τα; Και­νού­ριες περι­πέ­τειες και διώ­ξεις; Δε θα περά­σουν αυτά. Υπάρ­χει τερά­στια πεί­ρα στους λαούς. Οι λαοί ξέρουν να αμυν­θούν. Υπάρ­χει ο λόγος που δε σβή­στη­κε ακό­μα ούτε από τα δέντρα, ούτε από τις πολι­τεί­ες, ούτε από τα χωριά. Αν έρθει άλλος ένας τρό­πος για να κατα­πιέ­σουν τους λαούς, δε θα περά­σει. Για­τί οι λαοί ξέρουν…».

Στά­θη­κε πάντα ορθός σε κάθε δυσκο­λία της ζωής, χωρίς ποτέ να προ­δώ­σει την αλη­θι­νή απο­στο­λή της Τέχνης, να οργα­νώ­νει τα αισθή­μα­τα των ανθρώ­πων για μια αντά­ξιά τους ζωή. Η αγά­πη του για το θέα­τρο και τους απλούς ανθρώ­πους του μόχθου, τον ώθη­σε να δημιουρ­γή­σει το υπαί­θριο αμφι­θέ­α­τρο, στους Αγί­ους Θεο­δώ­ρους, όπου και συγκρό­τη­σε τον ερα­σι­τε­χνι­κό του θία­σο, ανε­βά­ζο­ντας έργα που δεν συγκι­νούν μόνο, αλλά και διδά­σκουν ανθρωπιά».

(Κυρια­ζί­δου, μέλος του Τμή­μα­τος Πολι­τι­σμού της ΚΕ του ΚΚΕ, σε εκδή­λω­ση προς τιμήν του Νότη Περ­γιά­λη στου Αγί­ους Θεοδώρους )

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο