Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Οι άγιοι του καλοκαιριού (Κείμενο του Γιώργου Κοτζιούλα

Οι χωριά­τες έχουν μια παροι­μια­κή φράση:

- Το Θεό δεν τον βλέ­πεις, σου λεν, αλλά τον Άγιο τον έχεις κοντά σου. Κι εννο­ούν πως οι διά­φο­ροι Άγιοι παρα­κο­λου­θούν τις πρά­ξεις από τα ξωκλή­σια τους που είναι χτι­σμέ­να εδώ κι εκεί στο χωριό. Έτσι κοντά στη λατρευ­τι­κή τιμή που τους οφεί­λουν, απ’ την άλλη μεριά φοβού­νται κιό­λας. Πιστεύ­ουν δηλα­δή πως ο Αγιος, άμα δε σεβα­στείς την ημέ­ρα του και δου­λέ­ψεις λίγο ή πολύ ‑ανά­λο­γα με τη βαρύ­τη­τα της εορτής‑, θυμώ­νει τότε και σε τιμω­ρεί, σου κάνει ζημιές. Π.χ. στέλ­νει χαλά­ζι, κατε­βα­σιές, ξηρα­σία, αρρώ­στιες στα ζώα κ.λπ.

Γι’ αυτό έχουν διαι­ρέ­σει τις γιορ­τές σε «βαριές» και σε «αλα­φρές». Τις πρώ­τες απα­γο­ρεύ­ε­ται οποια­δή­πο­τε δου­λειά. Τις δεύ­τε­ρες επι­τρέ­πο­νται οι κάπως ελα­φρό­τε­ρες, π.χ. το γνέ­σι­μο για τις γυναί­κες. Αμα όμως είναι κάπως αξιό­λο­γη γιορ­τή και δου­λέ­ψεις στο χωρά­φι, ας πού­με, τότε είναι αμαρ­τία και θα σε τιμω­ρή­σει ο Θεός.

Η πρώ­τη γιορ­τή με την οποία ανοί­γει το καλα­ντά­ρι του καλο­και­ριού, είναι του Αη-Γιάν­νη του Ριγα­νά, δηλα­δή τα γενέ­θλια του Προ­δρό­μου, στις 24 Ιου­νί­ου. Οι γεωρ­γοί δεν εργά­ζο­νται εκεί­νη την ημέ­ρα και οι γυναί­κες βγαί­νουν απ’ το πρωί στην εξο­χή να μάσουν ρίγα­νη. Την κρε­μούν σ’ ένα μέρος του σπι­τιού τους και την έχουν για να τη βάζουν στο φαγη­τό. Απ’ αυτήν την αιτία ονο­μά­στη­κε κι ο εορ­τα­ζό­με­νος άγιος Ριγανάς.

Λέγε­ται όμως ο ίδιος και Μελάς, για­τί υπάρ­χει συνή­θεια στους μελισ­σο­κό­μους να πρω­το­τρυ­γούν το μέλι τους εκεί­νη την ημέ­ρα. Καλο­σκαι­ρί­ζουν οι ίδιοι, όπως λεν, δίνουν και στους συγ­γε­νείς των να δοκι­μά­σουν το γλυ­κύ­τα­το προ­ϊ­όν τους.

Τη 1η Ιου­λί­ου πέφτει η γιορ­τή των Αγί­ων Αναρ­γύ­ρων. Είναι αλα­φρο­γιορ­τή, αλλά τη φυλάν στα χωριά, για­τί συν­δέ­ε­ται με τη θερα­πεία των ασθε­νειών και μάλι­στα την ανέ­ξο­δη, όπως δηλώ­νει η επω­νυ­μία των αγί­ων Κοσμά και Δαμιανού.

Στις 7 Ιου­λί­ου έχου­με τη γιορ­τή της Αγί­ας Κυρια­κής και στις 17 του ίδιου της Αγί­ας Μαρί­νας. Τη δεύ­τε­ρη αυτή τη γιορ­τά­ζουν προ­πά­ντων οι γεωρ­γοί των εξο­χών και οι βοσκοί. Τότε δια­βά­ζουν και την ευχή του Αη-Τρύ­φω­να για τα σκα­θά­ρια και τα ζού­δια που χαλούν τα σπαρ­τά. Για να το απο­τρέ­ψουν αυτό, ραντί­ζουν τα χωρά­φια τους με αγιασμό.

Πασί­γνω­στη και δημο­φι­λέ­στα­τη είναι η γιορ­τή του Προ­φή­τη Ηλία, στις 20 Ιου­λί­ου. Σχε­δόν κάθε χωριό έχει το ξωκλή­σι του, χτι­σμέ­νο στην ψηλό­τε­ρη βου­νο­κορ­φή, και σε πολ­λά έχουν καθιε­ρώ­σει εκεί­νη την ημέ­ρα για το ετή­σιο πανη­γύ­ρι τους. Λεν κι ένα δίστι­χο για τότε, σχε­τι­κό με τον καιρό:
Τ’ Αη-Λιος
γυρίζ’ ο και­ρός αλλιώς!

Οι αμπε­λουρ­γοί επι­σκέ­πτο­νται αυτή την ημέ­ρα τ’ αμπέ­λια τους, μαζεύ­ουν λίγα στα­φύ­λια μισο­γι­νω­μέ­να και τα φέρ­νουν στο σπί­τι, να καλο­σκαι­ρί­σουν οι δικοί τους. Τότε εύχο­νται, έμμε­τρα πάλι:
Τ’ Αη-Λιος με το μαντήλι,
της Σωτή­ρας με το κοφίνι!

Δηλα­δή προ­οιω­νί­ζο­νται άφθο­νη την παρα­γω­γή των στα­φυ­λιών ως τις 6 Αυγού­στου, που είναι του Σωτήρος.

Προς τα τέλη Ιου­λί­ου έρχο­νται τρεις γιορ­τές στη σει­ρά: της Αγί­ας Αννας, της Αγί­ας Παρα­σκευ­ής και του Αγί­ου Παντε­λε­ή­μο­να, στις 25, 26 και 27 του μηνός. Απ’ αυτές σπου­δαιό­τε­ρη είναι η μεσαία, που γιορ­τά­ζε­ται σε πολ­λά χωριά της Ρού­με­λης και της Ηπείρου.

Σε μερι­κά χωριά της Φθιώ­τι­δος απο­φεύ­γουν να δου­λέ­ψουν και μια μικρό­τε­ρη γιορ­τή, του Αη-Κηρύ­κου, που πέφτει στις 15 Ιου­λί­ου. Τον περα­σμέ­νο αιώ­να δεν τη φύλα­ξαν, λέει, σ’ ένα χωριό κι έπε­σε χαλά­ζι και τους κατά­στρε­ψε τα σπαρ­τά. Κρα­τούν λοι­πόν αργία, για να μην ξανα­πά­θουν τα ίδια.

Την πρώ­τη Αυγού­στου γυρί­ζει ο παπάς τα σπί­τια και δια­βά­ζει αγια­σμό, ενώ τις δώδε­κα πρώ­τες μέρες του Αυγού­στου οι γυναί­κες απο­φεύ­γουν το πλύ­σι­μο, για να μην τους κόβο­νται τα ρού­χα όλον το χρό­νο, και οι γεωρ­γοί να κόβουν ξύλα, για να μην τους σαρακώνονται.

Τις μέρες αυτές τις λένε μερο­μή­νια. Η ονο­μα­σία βγή­κε απ’ το ότι οι δώδε­κα αυτές μέρες, κατά τη δοξα­σία των χωρι­κών, αντι­στοι­χούν στους δώδε­κα μήνες, δηλ. η πρώ­τη του μηνός στον Αύγου­στο, η δεύ­τε­ρη στο Σεπτέμ­βριο και ούτω καθ’ εξής. Πιστεύ­ουν ακό­μα πως ό,τι και­ρό κάμει εκεί­νη την ημέ­ρα θα κάμει όλο τον αντί­στοι­χο μήνα. Αλλά απ την αλλα­γή του ημε­ρο­λο­γί­ου και δώθε κλο­νί­στη­κε αυτή η πίστη των χωρικών.

Στις 6 Αυγού­στου, που είναι η εορ­τή του Σωτή­ρος, πάνε στ’ αμπέ­λι και φέρ­νουν στα­φύ­λια με το κοφί­νι, όπως είπα­με παραπάνω.

Στις 15 Αυγού­στου, της Πανα­γί­ας, γιορ­τά­ζει η Μεγα­λό­χα­ρη της Τήνου και σε πολ­λά μέρη της χώρας μας. Και στις 23 του μηνός πέφτει η μεγά­λη γιορ­τή της Ρού­με­λης, που γιορ­τά­ζουν στην Πανα­γιά την Πρου­σιώ­τισ­σα και ξεκι­νού­σαν με τάμα­τα από είκο­σι και τριά­ντα ώρες μακριά, πεζο­πο­ρία βέβαια.

Στις 29 Αυγού­στου, που είναι η καρα­τό­μη­ση του Αη-Γιάν­νη του Πρό­δρο­μου, σε πολ­λά χωριά κρα­τούν νηστεία ή ξηρο­φα­γία. Κι έχουν να πουν πως ο δεί­να απ’ το τάδε χωριό, που θέλη­σε να «χαλά­σει» εκεί­νη την ημέ­ρα, βρή­κε το κρέ­ας του σκουληκια-σμένο!

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο