Οι μικροί ήρωες… Τα Αετόπουλα

Ξεχω­ρι­στή σελί­δα στην ιστο­ρία της ΕΠΟΝ έχουν γρά­ψει τα Αετό­που­λα. Τα 12χρονα, 14χρονα, 15χρονα παι­διά που έδω­σαν το δικό τους παρών στον εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κό αγώνα.

«Αν η οχτά­χρο­νη τυραν­νία δεν μπό­ρε­σε να τσα­κί­σει το φρό­νη­μα και τον ανδρι­σμό των μεγά­λων, δεν μπό­ρε­σε και να δια­φθεί­ρει την ψυχή των παι­διών, για να “δια­πλά­σει” με όλα τα γνω­στά μέσα της υλι­κής και της ηθι­κής βίας μια μάζα ανδρα­πό­δων για την αύριο. Κι αν οι μεγά­λοι αντι­προ­σω­πεύ­ο­ντας την πλειο­ψη­φία του λαού (την υγιή του πλειο­ψη­φία) κατορ­θώ­σα­νε με τους επι­κούς αγώ­νες τους σε βου­νά και σε πολι­τεί­ες και με τερά­στιες θυσί­ες να κατα­βά­λου­νε και τον εξω­τε­ρι­κό και τον εσω­τε­ρι­κό εχθρό, όμως και τα παι­διά του λαού βοη­θή­σα­νε τον αγώ­να της απε­λευ­θέ­ρω­σης με το ίδιο θάρ­ρος, την ίδια πίστη και με όχι λιγό­τε­ρες θυσί­ες…» (Κ. Βάρναλης).

Ο πόλε­μος και η φασι­στι­κή κατο­χή στην Ελλά­δα έφε­ραν το χει­μώ­να του 1940–1941 τη μεγά­λη πεί­να, την υπο­δού­λω­ση τη λεη­λα­σία της χώρας και τα χιλιά­δες θύμα­τα. Τα πει­να­σμέ­να παι­διά χωρίς σχο­λείο, χωρίς τρο­φή, άρρω­στα πέθαι­ναν χωρίς καμιά βοήθεια.

Με την ανα­συ­γκρό­τη­ση του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ πρώ­τος στό­χος του αγώ­να είναι η σωτη­ρία του λαού και της νεο­λαί­ας από την πεί­να. Η επι­βί­ω­ση και η αντί­στα­ση. Δίπλα στους μεγά­λους και τη νεο­λαία, μέσα στη γενι­κή κινη­το­ποί­η­ση για συσ­σί­τια, σχο­λεία, ρου­χι­σμό, τα παι­διά της πρώ­της σχο­λι­κής ηλι­κί­ας μαζί με τις μανά­δες τους κατε­βαί­νουν και ζητά­νε από τις κυβερ­νή­σεις των κουί­σλιγκ, την αυτο­διοί­κη­ση, το διε­θνή Ερυ­θρό Σταυ­ρό τα απα­ραί­τη­τα για την επι­βί­ω­σή τους. Η προ­σπά­θεια εντά­θη­κε με την καθο­δή­γη­ση της ΟΚΝΕ και του ΕΑΜ Νέων και των άλλων αντι­στα­σια­κών οργα­νώ­σε­ων που πήραν στα χέρια τη λει­τουρ­γία των συσ­σι­τί­ων στις γει­το­νιές και στα σχο­λεία. Στις μεγά­λες πόλεις γίνο­νται δια­δη­λώ­σεις για τον επι­σι­τι­σμό, όπως κινη­το­ποιού­νται και τα μικρά παι­διά μαζί με τους μεγά­λους. Χτυ­πώ­ντας τα τενε­κε­δά­κια του συσ­σι­τί­ου φωνά­ζουν τα συν­θή­μα­τά τους. «Δώστε μας να φάμε», «Δώστε μας να ντυ­θού­με». Αυτή τους η δρα­στη­ριό­τη­τα ήταν μια δια­παι­δα­γώ­γη­ση στην Εθνι­κή Αντί­στα­ση, στον εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κό αγώ­να. Έτσι γίνο­νται οι μικροί ανή­λι­κοι βοη­θοί της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ. Βγαί­νουν με χωνιά τις νύχτες και ενη­με­ρώ­νουν και ενθαρ­ρύ­νουν το λαό. Μοι­ρά­ζουν το παρά­νο­μο υλι­κό της Αντί­στα­σης και σαν σύν­δε­σμοι βοη­θούν την παρά­νο­μη δράση.

«…Πόσοι μικροί ήρω­ες απ’ αυτά τα παι­διά πλη­ρώ­σα­νε με τη ζωή τους αυτή τους την εθνι­κή υπη­ρε­σία! Τιμή κι ευγνω­μο­σύ­νη χρω­στά­με όλοι μας στα παι­διά της ΕΠΟΝ. Και μαζί νιώ­θου­με τη βαριά υπο­χρέ­ω­ση να καθα­ρί­σου­με ό,τι σάπιο αφή­σα­νε στον τόπο οι δυο τετρα­ε­τί­ες, για να παρα­δώ­σου­με στα παι­διά μας μια πατρί­δα λεύ­τε­ρη κι ευτυ­χι­σμέ­νη. Πρέ­πει οι αυρια­νοί Ελλη­νες να είναι απ’ όλες τις από­ψεις πιο χαρού­με­νοι από μας σε μιαν Ελλά­δα ηθι­κά μεγά­λη…» (Κ. Βάρναλης).

Η οργά­νω­σή τους σε ομά­δες έγι­νε φυσιο­λο­γι­κά, κυρί­ως όταν με την άνο­δο της αντι­στα­σια­κής πατριω­τι­κής δρά­σης της νεο­λαί­ας και του λαού στις αρχές του 1943 ιδρύ­θη­κε η ΕΠΟΝ. Έτσι γεν­νή­θη­καν οι ομά­δες των Αετό­που­λων μέσα σε έναν τέτοιο αγώ­να βγή­καν μορ­φές ηρω­ι­κές παι­διών που θυσιά­στη­καν. Μορ­φές που σε αφή­νουν κατά­πλη­κτο με το ηθι­κός ύψος και τη συνει­δη­τή αυτο­θυ­σία τους. Τα Αετό­που­λα ήταν η χαρού­με­νη αλλά και πολύ­τι­μη εφε­δρεία του αντι­στα­σια­κού αγώ­να. Ήταν σχη­μα­τι­σμοί πιτσι­ρι­κά­δων στους κόλ­πους των οργα­νώ­σε­ων της ΕΠΟΝ που δεν έκα­ναν θελή­μα­τα. Οι μετα­φο­ρές εντύ­πων, παρά­νο­μων σημειω­μά­των ακό­μα και όπλων δεν ήταν θελή­μα­τα. Ήταν πρά­ξεις αγω­νι­στι­κές με ανυ­πο­λό­γι­στη πολ­λές φορές αξία για την Αντίσταση.

Πολ­λά Αετό­που­λα δια­κρί­θη­καν για την ατσι­δο­σύ­νη και την παλι­κα­ριά τους σε επι­κίν­δυ­νες απο­στο­λές που για τους μεγά­λους θα ήταν ακα­τόρ­θω­τες ή του­λά­χι­στον πολύ δύσκο­λες. Παι­διά 12, 14 και 15 χρο­νών πέφτουν στις μάχες ή στα εκτε­λε­στι­κά απο­σπά­σμα­τα των Γερ­μα­νών. Στις εξε­γερ­μέ­νες πόλεις της Ελλά­δας ή στο βου­νό. Αυτά τα παι­διά που στα 10, 12 ή 15 χρό­νια τους αγω­νί­ζο­νταν στην Αντί­στα­ση είναι η απά­ντη­ση σε όσους απο­ρούν για την ηλι­κία ορι­σμέ­νων αντι­στα­σια­κών στον και­ρό της Κατο­χής. Η δρά­ση των Αετό­που­λων παίρ­νει πιο πλού­σια μορ­φή στις απε­λευ­θε­ρω­μέ­νες περιο­χές της Ελλά­δας. Τα Αετό­που­λα γίνο­νται από τη μια αντι­κεί­με­νο της φρο­ντί­δας της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ και από την άλλη πολύ­τι­μοι βοη­θοί τους. Η ΕΠΟΝ οργα­νώ­νει τις ομά­δες των Αετό­που­λων. Συσ­σί­τια και παι­δι­κοί σταθ­μοί, Σχο­λεία και λέσχες. Βιβλιο­θή­κες, ψυχα­γω­γία και θέα­τρο είναι οι τομείς όπου η ΕΠΟΝ κινη­το­ποιεί και τα ίδια τα παι­διά. Παράλ­λη­λα στην Ελεύ­θε­ρη Ελλά­δα τα Αετό­που­λα συμ­βάλ­λουν στην αντι­στα­σια­κή δρά­ση και σαν βοη­θοί της Αυτο­διοί­κη­σης και του Αντάρτικου.

Αετό­που­λα της Άρτας σε εξόρ­μη­ση καθαρισμού

Επι­μέ­λεια: Ηρα­κλής Κακαβάνης