Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ορισμένες σκέψεις με αφορμή το βιβλίο «Το χιόνι των Αγράφων»

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Κυκλο­φό­ρη­σε πρό­σφα­τα (Δεκέμ­βρης 2021) από τις εκδό­σεις «ΚΙΧΛΗ» το βιβλίο του Πανα­γιώ­τη Χατζη­μω­υ­σιά­δη «Το χιό­νι των Αγρά­φων». Πρό­κει­ται για ένα λογο­τε­χνι­κό βιβλίο (μυθι­στό­ρη­μα που δομεί­ται σπον­δυ­λω­τά με έξι ιστο­ρί­ες-κεφά­λαια) που στη­ρί­ζε­ται σ’ ένα πραγ­μα­τι­κό γεγο­νός που συνέ­βη στα χρό­νια του Εμφυ­λί­ου και είναι η «Πορεία των αόπλων της Ρου­μέ­λης» που επί 42 μέρες (18/21948–26/3) πορεύ­τη­καν σε αντί­ξο­ες και­ρι­κές συν­θή­κες και κάτω από τα πυρά του «Εθνι­κού Στρατού».

Η λογο­τε­χνι­κή γρα­φή του συγ­γρα­φέα σίγου­ρα είναι συγκλο­νι­στι­κή σε επί­πε­δο γλώσ­σας και εικό­νων, δίνει ταυ­τό­χρο­να την αντί­λη­ψη του ίδιου του συγ­γρα­φέα- με βάση και τις ιστο­ρι­κές του ανα­γνώ­σεις-για τα γεγο­νό­τα ιδιαί­τε­ρα από την πλευ­ρά των «αφα­νών».

Και εδώ είναι οι ενστά­σεις μου. Σίγου­ρα δεν είναι απλά ένα «ιστο­ρι­κό δοκί­μιο» όμως η λογο­τε­χνι­κή ανά­πλα­ση ιστο­ρι­κών γεγο­νό­των θα πρέ­πει να έχει και σωστές –ολο­κλη­ρω­μέ­νες βάσεις για­τί δια­φο­ρε­τι­κά και ανε­ξάρ­τη­τα από προ­θέ­σεις του εκά­στο­τε συγ­γρα­φέα το όλο έργο αδυ­να­τί­ζει και κυρί­ως οδη­γεί σε εσφαλ­μέ­να συμπε­ρά­σμα­τα για γεγο­νό­τα, πρό­σω­πα και καταστάσεις…

1. Για τα ιστο­ρι­κά γεγο­νό­τα υπάρ­χουν ουσια­στι­κές και σε μεγά­λο βαθ­μό ολο­κλη­ρω­μέ­νες πήγες. Ανα­φέ­ρου­με για όσους ενδιαφέρονται:

Α. Η «από­φα­ση του Πολι­τι­κού Γρα­φεί­ου της Κ.Ε του ΚΚΕ» με θέμα «Για τη κατά­στα­ση και τη δου­λειά του Αρχη­γεί­ου της Ρού­με­λης». Βρί­σκε­ται ολό­κλη­ρη στα «Επί­ση­μα Κεί­με­να του ΚΚΕ» (τόμος 6ος), όπου γίνε­ται και ειδι­κή ανα­φο­ρά για την πορεία των αόπλων (σελ. 258–260). Εκεί σημειώ­νε­ται χαρα­κτη­ρι­στι­κά: « Η ηρω­ι­κή πορεία των 1.200 πατριω­τών αόπλων που πορεύ­ο­νταν επί 42 ημέ­ρες μέσα σε λάσπες, νερά, κάτω απ’ τα πυρά του εχθρού, τις ενέ­δρες, τα τανκς, με τις καθη­με­ρι­νές επι­θέ­σεις της αερο­πο­ρί­ας, με μεγά­λο κρύο και με πεί­να που δόσαν 23 ολο­ή­με­ρες μάχες, όπου ο εχθρός είχε απώ­λειες πάνω από 400 νεκρούς και τραυ­μα­τί­ες, απο­τε­λεί ανώ­τε­ρη εκδή­λω­ση της μαχη­τι­κής δρά­σης και του μαχη­τι­κού πνεύ­μα­τος των ανδρών και αξιω­μα­τι­κών του Αρχη­γεί­ου της Ρού­με­λης…» Και στη συνέ­χεια στέ­κε­ται στα ανα­λυ­τι­κά συμπε­ρά­σμα­τα (θετι­κά και αρνη­τι­κά) της επιχείρησης.

Β) Υπάρ­χει η ανα­λυ­τι­κή έκθε­ση του Γ. Βοντί­σιου (Γού­σια) (τον οποίο και «δαι­μο­νο­ποιεί» και του προ­σά­πτει «τα μύρια όσα» ο συγ­γρα­φέ­ας) που δημο­σιεύ­τη­κε στο περιο­δι­κό “Δημο­κρα­τι­κός Στρα­τός” (έκδο­ση “Ρ”, Α τόμος, σελ. 155).

Γ. Ανα­φο­ρά γίνε­ται ακό­μη στην «Τρί­χρο­νη επο­ποι­ία του ΔΣΕ» (έκδο­ση ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ-ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ 1998 σελ. 316–319)

Γ) Υπάρ­χει πρό­σφα­τη ανα­φο­ρά  στο «Δοκί­μιο Ιστο­ρί­ας του ΚΚΕ (Ε2 τόμος-εκδό­σεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 2019 , σελ. 291). Φυσι­κά χωρίς καμία διά­θε­ση «ωραιο­ποί­η­σης» ή και δικαιο­λό­γη­σης κατα­στά­σε­ων- το «Δοκί­μιο Ιστο­ρί­ας του ΚΚΕ»- σημειώ­νει γενι­κό­τε­ρα για αρνη­τι­κά φαι­νό­με­να που εμφα­νί­στη­καν: «…Στη διάρ­κεια του αγώ­να του ΔΣΕ υπήρ­ξαν φαι­νό­με­να κατά­χρη­σης εξου­σί­ας από στε­λέ­χη του Κόμ­μα­τος, ενώ σε κάποιες περι­πτώ­σεις δεν αντι­με­τω­πί­στη­καν κάποια φαι­νό­με­να έπαρ­σης και αλα­ζο­νεί­ας. Για ορι­σμέ­νους, η ανα­γκαία επα­γρύ­πνη­ση και προ­φύ­λα­ξη από τον ταξι­κό εχθρό χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε ως άλλο­θι και κατα­φύ­γιο συγκά­λυ­ψης των ευθυ­νών τους. Ωστό­σο μπο­ρού­σαν ν’ αντι­με­τω­πι­στούν οι δύσκο­λες και σύν­θε­τες αντι­κει­με­νι­κές συν­θή­κες, χωρίς να οδη­γή­σουν σε φαι­νό­με­να αυθαι­ρε­σί­ας και κατα­δί­κες αγνών αγωνιστών»

2. Ανά­γλυ­φα και με εξαι­ρε­τι­κά λογο­τε­χνι­κό τρό­πο την πορεία των αόπλων δίνει (υπάρ­χει και σε ψηφια­κή μορ­φή) το βιβλια­ρά­κι (εκδό­θη­κε το 1948) του Στα­μά­τη Γιαν­να­κό­που­λου (Ανταί­ος) με τίτλο «ΗΡΩΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ» (ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ ΑΟΠΛΩΝ ΡΟΥΜΕΛΗΣ). Φυσι­κά η κατο­πι­νή ιδε­ο­λο­γι­κή του μετα­στρο­φή τον οδη­γεί να χαρα­κτη­ρί­σει στο βιβλίο τού Στέ­λιου Κού­λο­γλου, «Μαρ­τυ­ρί­ες για τον Εμφύ­λιο και την ελλη­νι­κή Αρι­στε­ρά», Εστία 2006, σελ. 72–73, την πορεία εκεί­νη «ένα εγκλη­μα­τι­κό και απο­τρό­παιο γεγο­νός» και «θανά­σι­μη πορεία», για να παρα­δε­χθεί πως «Δεν είχα­με το λαό στο πλευ­ρό μας, είχα­με μόνο τα ελά­τια, κι αυτά αραιά». Και όπως ομο­λο­γεί και ο ίδιος ο συγ­γρα­φέ­ας είναι  η φρά­ση του Ανταί­ου. «Και τα παι­διά πάγω­σαν σα νού­φα­ρα και έμει­ναν στη λίμνη Κάρ­λα» που τον στοί­χειω­σε και ουσια­στι­κά τον ενέ­πνευ­σε για το βιβλίο.

Όμως ας δού­με τι έγρα­φε ο ίδιος ο Σ. Γιαν­να­κό­που­λος (Ανταί­ος) τότε (1948): «…Η πορεία των αόπλων, στέ­κε­ται σήμε­ρα, ένα λαϊ­κό δια­μά­ντι στη ιστο­ρία του απε­λευ­θε­ρω­τι­κού μας αγώνα…Πάλεψαν με ανώ­τε­ρη λαϊ­κή επα­να­στα­τι­κή έξαρ­ση που φτά­νει τις μεγα­λύ­τε­ρες αγω­νι­στι­κές δημιουρ­γί­ες του λαού μας, με παγω­νιές και με θύελ­λες, με την πεί­να , τα πλημ­μυ­ρι­σμέ­να ποτά­μια, πάλαι­ψαν και νίκη­σαν την εχθρό­τη­τα του χει­μώ­να και τη λύσ­σα των μισθοφόρων…Τα ματω­μέ­να χνά­ρια των άοπλων πατριω­τών, έγρα­ψαν πάνω στις χιο­νι­σμέ­νες κορ­φές, την ίδια την ηρω­ϊ­κή και νικη­φό­ρα πορεία του Δημο­κρα­τι­κού μας Στρα­τιού, του λαού μας…Εμείς δεν πρέ­πει ν’ αφή­σου­με να χαθεί αυτό το χρυ­σά­φι μαζι­κού λαϊ­κού ηρω­ϊ­σμού, ακα­τά­λυ­της προ­σή­λω­σης στο σκο­πό, λαϊ­κής αλλη­λεγ­γύ­ης και συντρο­φι­κό­τη­τας, καρ­τε­ρία και μαζι­κή συνει­δη­τής πειθαρχίας…»

Τελειώ­νο­ντας θέλω να τονί­σω-με αφορ­μή και το συγκε­κρι­μέ­νο βιβλίο- ότι οι αγω­νι­στές και αγω­νί­στριες του ΔΣΕ δεν ήταν άνθρω­ποι που στις φλέ­βες τους κυλού­σε κάποιο ιδιαί­τε­ρο αίμα, δεν είχαν στο DNA τους κάτι το ιδιαί­τε­ρο και ξεχω­ρι­στό. Ήταν απλοί, καθη­με­ρι­νοί κυρί­ως νέοι άνθρω­ποι (με τις αντι­φά­σεις τους), ευά­λω­τοι στις κακου­χί­ες. Δια­πο­τι­σμέ­νοι όμως με τα ιδα­νι­κά και αξί­ες, πίστη στο δίκαιο του αγώ­να (δεν ήταν για «ένα που­κά­μι­σο αδεια­νό» τελι­κά) που βρή­καν το ψυχι­κό σθέ­νος και έγι­ναν ήρω­ες. Αυτό τον ηρω­ι­σμό των αφα­νών θα πρέ­πει –κατά τη γνώ­μη μου- ν’ ανα­δει­κνύ­ουν οι λογο­τέ­χνες του σήμερα!

Σκλη­ρός Απρί­λης του 2020μ.Χ.

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο