Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ουκρανία: Άσπρος ιμπεριαλιστής, μαύρος ιμπεριαλιστής

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

«Η εργα­τι­κή τάξη», υπο­γράμ­μι­ζε ο Βλ. Λένιν, «εάν είναι συνει­δη­τή, δεν μπο­ρεί να στη­ρί­ξει καμια ομά­δα ιμπε­ρια­λι­στι­κών αρπα­κτι­κών» (1). Τοπο­θε­τού­σε δε το ζήτη­μα της στά­σης του εργα­τι­κού κινή­μα­τος απέ­να­ντι στους ιμπε­ρια­λι­στές με το εξής χαρα­κτη­ρι­στι­κό παράδειγμα:

«Η πρώ­τη από τις κυρί­αρ­χες χώρες κατέ­χει, ας υπο­θέ­σου­με, τα 3/4 της Αφρι­κής, ενώ η δεύ­τε­ρη το 1/4. Το αντι­κει­με­νι­κό περιε­χό­με­νο του πολέ­μου τους είναι το ξανα­μοί­ρα­σμα της Αφρι­κής. Ποιας πλευ­ράς την επι­τυ­χία πρέ­πει να ευχό­μα­στε; Το πρό­βλη­μα, όπως έμπαι­νε προη­γού­με­να, απο­τε­λεί παρα­λο­γι­σμό, για­τί δεν ισχύ­ουν σήμε­ρα τα παλιά κρι­τή­ρια εκτί­μη­σης: Δεν έχου­με ούτε μια πολύ­χρο­νη ανά­πτυ­ξη ενός αστι­κού απε­λευ­θε­ρω­τι­κού κινή­μα­τος, ούτε το πολύ­χρο­νο προ­τσές της κατάρ­ρευ­σης της φεου­δαρ­χί­ας. Δεν είναι δου­λειά της σύγ­χρο­νης δημο­κρα­τί­ας ούτε να βοη­θή­σει την πρώ­τη χώρα να κατο­χυ­ρώ­σει το «δικαί­ω­μά» της στα 3/4 της Αφρι­κής, ούτε να βοη­θή­σει τη δεύ­τε­ρη (έστω κι αν αυτή έχει ανα­πτυ­χθεί οικο­νο­μι­κά πιο γρή­γο­ρα από την πρώ­τη) να απο­σπά­σει αυτά τα 3/4. Η σύγ­χρο­νη δημο­κρα­τία θα παρα­μεί­νει πιστή στον εαυ­τό της μόνο στην περί­πτω­ση που δε θα προ­σχω­ρή­σει σε καμία ιμπε­ρια­λι­στι­κή αστι­κή τάξη, στην περί­πτω­ση που θα πει ότι «και οι δυο τους είναι η μια χει­ρό­τε­ρη από την άλλη», στην περί­πτω­ση που σε κάθε χώρα θα εύχε­ται την απο­τυ­χία της ιμπε­ρια­λι­στι­κής αστι­κής τάξης. Κάθε άλλη λύση θα είναι στην πρά­ξη εθνι­κο­φι­λε­λεύ­θε­ρη και δε θα έχει τίπο­τε το κοι­νό με τον αλη­θι­νό διε­θνι­σμό […] Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, όμως, σήμε­ρα είναι αναμ­φι­σβή­τη­το ότι η σύγ­χρο­νη δημο­κρα­τία δεν μπο­ρεί να σέρ­νε­ται στην ουρά της αντι­δρα­στι­κής, ιμπε­ρια­λι­στι­κής αστι­κής τάξης –αδιά­φο­ρο τι “χρώ­μα” θα έχει αυτή η αστι­κή τάξη…» (2).

Η λενι­νι­στι­κή υπο­θή­κη για την στά­ση της εργα­τι­κής τάξης σε έναν ιμπε­ρια­λι­στι­κό πόλε­μο ήταν και παρα­μέ­νει εξαι­ρε­τι­κά επί­και­ρη. Ιδιαί­τε­ρα στις μέρες μας, που τα τύμπα­να πολέ­μου στην Ουκρα­νία ηχούν ολο­έ­να και πιο δυνα­τά. Είναι δια­χρο­νι­κά απο­δε­δειγ­μέ­νο ότι ο πόλε­μος συνι­στά συνέ­χεια της πολι­τι­κής με άλλα, βίαια, στρα­τιω­τι­κά μέσα και προ­ε­τοι­μά­ζε­ται μέσα από την σφο­δρή σύγκρου­ση αντα­γω­νι­στι­κών συμ­φε­ρό­ντων των αστι­κών τάξε­ων και των κυβερ­νή­σε­ων του τις υπηρετούν.

Στη βάση αυτής της θέσης, ο Λένιν απέρ­ρι­πτε «τη μικρο­α­στι­κή και ανό­η­τη πρό­λη­ψη ότι τάχα είναι δυνα­τό να ξεχω­ρί­σου­με τον πόλε­μο από την πολι­τι­κή των αντί­στοι­χων κυβερ­νή­σε­ων, των αντί­στοι­χων τάξε­ων, ότι τάχα είναι ποτέ δυνα­τό να βλέ­που­με τον πόλε­μο σαν απλή επί­θε­ση που παρα­βιά­ζει την ειρή­νη και σαν απο­κα­τά­στα­ση ύστε­ρα αυτής της παρα­βια­σμέ­νης ειρή­νης. Τσα­κώ­θη­καν και συμ­φι­λιώ­θη­καν!». Και υπο­στή­ρι­ζε ότι «ο πόλε­μος συν­δέ­ε­ται αδιάρ­ρη­κτα μ’ εκεί­νο το πολι­τι­κό καθε­στώς από το οποίο πηγά­ζει. Την ίδια πολι­τι­κή, που ένα ορι­σμέ­νο κρά­τος, μια ορι­σμέ­νη τάξη στα πλαί­σια αυτού του κρά­τους, εφαρ­μό­ζει σε μια μακρο­χρό­νια περί­ο­δο πριν από τον πόλε­μο, η ίδια αυτή τάξη τη συνε­χί­ζει και στη διάρ­κεια του πολέ­μου, αλλά­ζο­ντας μόνο τη μορ­φή δρά­σης» (3).

Για­τί, όμως, τα ανα­φέ­ρου­με αυτά; Τα ανα­φέ­ρου­με διό­τι, με αφορ­μή την ραγδαία όξυν­ση των ενδοι­μπε­ρια­λι­στι­κών αντα­γω­νι­σμών μετα­ξύ του ευρω­α­τλα­ντι­κού άξο­να (ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ) και της Ρωσί­ας με επί­κε­ντρο την Ουκρα­νία, επα­νέρ­χο­νται στο προ­σκή­νιο μια σει­ρά παρα­πλα­νη­τι­κά ιδε­ο­λο­γή­μα­τα που σκο­πό έχουν να οδη­γή­σουν το λαό να «στοι­χη­θεί» πίσω από τη μια, ή την άλλη, πλευ­ρά. Στην Ελλά­δα χώρα-μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ είναι εύλο­γο η κυρί­αρ­χη γραμ­μή στα αστι­κά ΜΜΕ να προ­βάλ­λει την ανά­γκη στή­ρι­ξης των «δημο­κρα­τι­κών» ευρω­α­τλα­ντι­κών δυνά­με­ων απέ­να­ντι στον «αυταρ­χι­σμό» του Πού­τιν, ποντά­ρο­ντας στην συστη­μα­τι­κή καλ­λιέρ­γεια αντι­ρω­σι­κής προ­πα­γάν­δας. Από την άλλη πλευ­ρά, οι υπέρ­μα­χοι του φιλο­ρω­σι­κού αφη­γή­μα­τος, ανα­γά­γουν την καπι­τα­λι­στι­κή Ρωσία του Πού­τιν σε… «αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή» δύνα­μη και προ­πύρ­γιο «αντι­φα­σι­σμού» ενά­ντια στην ευρω­α­τλα­ντι­κή συμ­μα­χία και τις «φασι­στι­κές» δυνά­μεις της Ουκρανίας.

Αμφό­τε­ρες οι από­ψεις που καλούν σε στή­ρι­ξη της μιας η της άλλης πλευ­ράς είναι κύβδη­λες, παρα­πλα­νη­τι­κές και, πρω­τί­στως, επι­κίν­δυ­νες για την εργα­τι­κή τάξη και το λαό. Καλούν, με λίγα λόγια, το λαό να δια­λε­ξει ιμπε­ρια­λι­στή, με το σκε­πτι­κό ποιός είναι περισ­σό­τε­ρο η λιγό­τε­ρο κακός. Υπάρ­χει όμως καλός και κακός ιμπε­ρια­λι­στής; Σε τι εξυ­πη­ρε­τεί την εργα­τι­κή τάξη να συντα­χθεί κάτω από τις ξένες- για τα συμ­φέ­ρο­ντά της – σημαί­ες του ενός ή του άλλου ιμπεριαλιστή;

Είναι ανα­γκαίο να κατα­νοη­θεί ότι η ανι­σό­με­τρη ανά­πτυ­ξη του καπι­τα­λι­σμού έχει οδη­γή­σει τις τελευ­ταί­ες δύο δεκα­ε­τί­ες στην εμφά­νι­ση και ραγδαία ισχυ­ρο­ποί­η­ση νέων παγκό­σμιων οικο­νο­μι­κών δυνά­με­ων, όπως η Κίνα και η Ρωσία, οι οποί­ες διεκ­δι­κούν ολο­έ­να και μεγα­λύ­τε­ρο μερί­διο στην διε­θνή αγο­ρά. Η οικο­νο­μι­κή άνο­δος αυτών των δυνά­με­ων συνο­δεύ­ε­ται ανα­πό­φευ­κα από την ανα­βάθ­μι­ση της πολι­τι­κής και στρα­τιω­τι­κής τους ισχύ­ος, οδη­γώ­ντας σε ανα­κα­τα­τά­ξεις στην ιμπε­ρια­λι­στι­κή «σκα­κιέ­ρα» και όξυν­ση των αντα­γω­νι­σμών με τις δυνά­μεις εκεί­νες που μέχρι σήμε­ρα κρα­τού­σαν τα «σκή­πτρα» της ισχύ­ος, όπως οι ΗΠΑ και τη ΕΕ. Αυτή η όξυν­ση των ιμπε­ρια­λι­στι­κών αντα­γω­νι­σμών εκδη­λώ­νε­ται σήμε­ρα με επί­κε­ντρο την Ουκρα­νία και την Ανα­το­λι­κή Ευρώπη.

Στο μέτω­πο της Ουκρα­νί­ας, το αντί­πα­λο δέος στις πολε­μο­κά­πη­λες ευρω­α­τλα­ντι­κές δυνά­μεις ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ είναι η καπι­τα­λι­στι­κή Ρωσία. Δεν είναι η ΕΣΣΔ, αλλά μια χώρα με τελεί­ως δια­φο­ρε­τι­κό κοι­νω­νι­κο­τα­ξι­κό περιε­χό­με­νο. Είναι πέρα για πέρα λαθε­μέ­νη η αντί­λη­ψη πως η Ρωσία δεν είναι ιμπε­ρια­λι­στι­κή δύνα­μη, αλλά μια καπι­τα­λι­στι­κή χώρα της «περι­φέ­ρειας» του ιμπε­ρια­λι­στι­κού συστή­μα­τος που, από κοι­νού με την «σοσια­λι­στι­κή Κίνα» (sic) επι­δρούν θετι­κά στον διε­θνή συσχε­τι­σμό. Μια τέτοια προ­σέγ­γι­ση έρχε­ται σε ευθεία αντί­θε­ση με τη λενι­νι­στι­κή αντί­λη­ψη για τον ιμπε­ρια­λι­σμό, απο­σπώ­ντας επί της ουσί­ας την πολι­τι­κή από την οικονομία.

Στο ίδιο πλαί­σιο, όσοι επι­χει­ρούν να «ντύ­σουν» την σημε­ρι­νή Ρωσία με στοι­χεία (αντι­φα­σι­στι­κά, αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κά, προ­ο­δευ­τι­κά) που χαρα­κτή­ρι­ζαν την Σοβιε­τι­κή Ένω­ση απο­προ­σα­να­το­λί­ζουν το εργα­τι­κό κίνη­μα, καθι­στώ­ντας το έρμαιο χει­ρα­γώ­γη­σης σε περί­ο­δο όξυν­σης των ενδοι­μπε­ρια­λι­στι­κών αντα­γω­νι­σμών. Εκτός κι’ αν θέλουν να μας πεί­σουν ότι ο Βλ. Πού­τιν είναι ένας «Στά­λιν» του 21ου αιώ­να που μαζί με τον Σοι­γκού στο ρόλο του «Ζού­κωφ» και του Λαβρόφ σε αυτόν τον «Μολό­τοφ», επι­χει­ρούν να σώσουν την ανθρω­πό­τη­τα απ’ τους σύγ­χρο­νους «Ναζί» του ΝΑΤΟ και του Κιέβου…

Πρέ­πει να γίνει κατα­νοη­τό ότι την επο­χή του ιμπε­ρια­λι­σμού, δεν μπο­ρούν να υπάρ­ξουν φιλει­ρη­νι­κά καπι­τα­λι­στι­κά κρά­τη. Κι’ αν στην αρχή ενός πολέ­μου, η δια­φο­ρά ανά­με­σα στο επι­τι­θέ­με­νο και στο αμυ­νό­με­νο αστι­κό κρά­τος ενδε­χο­μέ­νως να είναι σχε­τι­κή, το σημα­ντι­κό ζήτη­μα για κάθε πόλε­μο είναι ένα: Ποια τάξη τον διε­ξά­γει, με ποιο σκο­πό και σε ποια φάση της ιστο­ρι­κής ανάπτυξης.

Έγρα­φε ο Λένιν στο έργο του «Σοσια­λι­σμός και Πόλεμος»:

«Φαντα­στεί­τε ότι ένας δου­λο­κτή­της που έχει 100 δού­λους πολε­μά­ει με ένα δου­λο­κτή­τη που έχει 200 δού­λους για ένα πιο «δίκαιο» ξανα­μοί­ρα­σμα των δού­λων. Είναι φανε­ρό ότι η χρη­σι­μο­ποί­η­ση σε μια τέτοια περί­πτω­ση της έννοιας «αμυ­ντι­κός» πόλε­μος ή «υπε­ρά­σπι­ση της πατρί­δας» θα ήταν πλα­στο­γρα­φία της ιστο­ρί­ας, στην πρά­ξη θα σήμαι­νε καθα­ρή εξα­πά­τη­ση του απλού λαού, του μικρο­α­στού, του αμόρ­φω­του ανθρώ­που από τους επι­τή­δειους δου­λο­κτή­τες. Ετσι ακρι­βώς εξα­πα­τά τους λαούς η σημε­ρι­νή, η ιμπε­ρια­λι­στι­κή αστι­κή τάξη με την «εθνι­κή» ιδε­ο­λο­γία και με την έννοια της υπε­ρά­σπι­σης της πατρί­δας στο σημε­ρι­νό πόλε­μο, που γίνε­ται ανά­με­σα σε δου­λο­κτή­τες για την εδραί­ω­ση και το δυνά­μω­μα της δου­λεί­ας» (4).

Αν στο δου­λο­κτή­τη με τους 200 δού­λους βάλε­τε τις ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ και στον άλλο δου­λο­κτή­τη με τους 100 δού­λους βάλε­τε την Ρωσία του Πού­τιν, έχε­τε μια γενι­κή εικό­να του ενδοι­μπε­ρια­λι­στι­κού καυ­γά που συμ­βαί­νει αυτήν την περί­ο­δο με επί­κε­ντρο την Ουκρανία.

Το κομ­μου­νι­στι­κό και εργα­τι­κό κίνη­μα κίνη­μα οφεί­λει να έχει ανυ­πο­χώ­ρη­το, στα­θε­ρό μέτω­πο ενά­ντια στα εγκλη­μα­τι­κά ιμπε­ρια­λι­στι­κά σχέ­δια του ευρω­α­τλα­ντι­σμού (ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ). Ταυ­τό­χρο­να όμως, δεν πρέ­πει να συρ­θεί στο πλευ­ρό κανε­νός άλλου καπι­τα­λι­στι­κού κρά­τους (Ρωσία) ή ιμπε­ρια­λι­στι­κής συμ­μα­χί­ας (Κίνα-Ρωσία), επι­λέ­γο­ντας σημαί­ες ξένες προς τα συμ­φέ­ρο­ντά του. Για τα συμ­φέ­ρο­ντα κανε­νός ιμπε­ρια­λι­στή («άσπρου» ή «μαυ­ρου», λιγό­τε­ρο ή περισ­σό­τε­ρο ισχυ­ρού, αγγλό­φω­νου ή ρωσό­φω­νου, κλπ) δεν πρέ­πει να χύσει το αίμα του ο λαός.

Αντί­θε­τα, το εργα­τι­κό-λαϊ­κό κίνη­μα στην Ελλά­δα, όπως και σε κάθε χώρα, οφεί­λει να χαρά­ξει αυτο­τε­λή γραμ­μή, σε τρο­χιά ρήξης με τα αστι­κά και ιμπε­ρια­λι­στι­κά σχέ­δια, έχο­ντας ως μονα­δι­κό κρι­τή­ριο τα συμ­φέ­ρο­ντα της εργα­τι­κής τάξης και των λαϊ­κών στρω­μά­των. Στην επο­χή του ιμπε­ρια­λι­σμού, ο μόνος δίκαιος πόλε­μος είναι ο ταξι­κός, επα­να­στα­τι­κός πόλε­μος, για να πάρει η εργα­τι­κή τάξη και οι σύμ­μα­χοί της την εξουσία.

Επί­και­ρα όσο ποτέ άλλο­τε τα λόγια του Λένιν: «Μόνο η προ­λε­τα­ρια­κή, η κομ­μου­νι­στι­κή επα­νά­στα­ση μπο­ρεί να βγά­λει την ανθρω­πό­τη­τα από το αδιέ­ξο­δο που δημιούρ­γη­σε ο ιμπε­ρια­λι­σμός και οι ιμπε­ρια­λι­στι­κοί πόλε­μοι. Όποιες κι αν είναι οι δυσκο­λί­ες της επα­νά­στα­σης και οι πιθα­νές προ­σω­ρι­νές απο­τυ­χί­ες της, ή τα κύμα­τα της αντε­πα­νά­στα­σης, η τελι­κή νίκη του προ­λε­τα­ριά­του είναι ανα­πό­φευ­κτη» (5).

Παρα­πο­μπές:

(1) Β. Ι. Λένιν: «Άπα­ντα», τ. 32, εκδ. «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», Αθή­να, 1981, σελ. 335.
(2) Β. Ι. Λένιν: «Κάτω από ξένη σημαία». Απα­ντα, εκδ. «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», τ. 26, σελ. 140 — 141 και 146.
(3) Β. Ι. Λένιν: «Πόλε­μος και επα­νά­στα­ση», «Απα­ντα», τ. 32, εκδ. «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», σελ. 78.
(4) Β. Ι. Λένιν: «Για τους δίκαιους και άδι­κους πολέ­μους», εκδ. «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», σελ. 33.
(5) Β. Ι. Λένιν: «Πρό­γραμ­μα του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος της Ρωσί­ας (μπ)», «Απα­ντα», εκδ. «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», τ. 38, σελ. 421.

«Τσε Γκε­βά­ρα, πρε­σβευ­τής της Επα­νά­στα­σης», του Νίκου Μόττα

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο