Ο απολογισμός της documenta 14

Μπο­ρεί ο αριθ­μός των επι­σκε­πτών να ήταν ικα­νο­ποι­η­τι­κός, αλλά στο Κάσελ το ταμείο είναι άδειο και ταυ­τό­χρο­να ασκεί­ται δρι­μεία κρι­τι­κή στον καλ­λι­τε­χνι­κό σχε­δια­σμό. Τι απα­ντά ο καλ­λι­τε­χνι­κός διευ­θυ­ντής της έκθεσης.

Ολο­κλη­ρώ­νε­ται η μεγα­λύ­τε­ρη καλ­λι­τε­χνι­κή έκθε­ση του κόσμου αυτό το Σαβ­βα­το­κύ­ρια­κο, αλλά αφή­νει μια πικρή γεύ­ση στους διορ­γα­νω­τές και τους ανθρώ­πους του χώρου. Σφο­δρή κρι­τι­κή ασκούν άνθρω­ποι του κλά­δου στον καλ­λι­τε­χνι­κό διευ­θυ­ντή της documenta Άνταμ Σίμ­τσικ. Λίγοι ήταν εκεί­νοι που επαί­νε­σαν τη μεγα­λύ­τε­ρη καλ­λι­τε­χνι­κή έκθε­ση και αυτό δεν οφεί­λε­ται στο γεγο­νός ότι αυτή τη φορά διε­ξή­χθη παράλ­λη­λα και στην Αθήνα.
Ο ιστο­ρι­κός τέχνης και συγ­γρα­φέ­ας Κρί­στιαν Ζέρεντ μίλη­σε για μια «μετριό­τη­τα όσον αφο­ρά τον σχε­δια­σμό, αλλά και από καλ­λι­τε­χνι­κής άπο­ψης». Ο τεχνο­κρι­τι­κός Χάραλντ Κίμπελ επι­σή­μα­νε ότι απλά «παρου­σί­α­σαν στο κοι­νό τα ψυχο­λο­γι­κά τραύ­μα­τα ανθρώ­πων όλου του κόσμου, χωρίς κανέ­να σχό­λιο. Η documenta 14 ασχο­λή­θη­κε με τις κατα­στρο­φές που υπάρ­χουν στον κόσμο και έγι­νε η ίδια μία καταστροφή».

Υπάρ­χουν όμως και μερι­κές φωνές που μίλη­σαν με πολύ καλά λόγια για την έκθε­ση. Όπως η Έλκε Μπουρ, αρχι­συ­ντά­κτρια της εκπο­μπής «Monopol» στο κανά­λι «3sat Kulturzeit». Η Έλκε Μπουρ δήλω­σε ότι η έκθε­ση λει­τούρ­γη­σε πολύ καλά με τις δύο βάσεις στο Κάσελ και την Αθή­να, παρου­σιά­ζο­ντας από μια δια­φο­ρε­τι­κή οπτι­κή γωνία τη Γερ­μα­νία, αλλά και την παγκό­σμια τέχνη.

Μια όμορφη ανθρώπινη κίνηση για την Ελλάδα

Ωστό­σο ούτε η διευ­θύ­ντρια του μου­σεί­ου Ζου­ζά­νε Γκέν­σχαϊ­μερ, η οποία ήταν και μέλος της επι­τρο­πής που επέ­λε­ξε τον Άνταμ Σιμ­τσικ για τη θέση του καλ­λι­τε­χνι­κού διευ­θυ­ντή, σχο­λί­α­σε θετι­κά την έκθε­ση. «Χρεια­ζό­ταν εξαι­ρε­τι­κά μεγά­λη πρω­το­βου­λία από τον επι­σκέ­πτη. Μόνο εάν είχε κανείς πολύ χρό­νο και διά­βα­ζε πολύ, ανοι­γό­ταν μπρο­στά του αυτός ο θαυ­μά­σιος δια­νοη­τι­κός κόσμος».

Όσο για την ιδέα της «εξα­γω­γής» της documenta στην Αθή­να, οι γνώ­μες διί­στα­νται. Ο Κρ. Ζέρεντ πιστεύ­ει ότι η έκθε­ση δεν ήταν αρκε­τά «παρού­σα» στην Αθή­να για να προ­σεγ­γί­σει το ευρύ κοι­νό. Ο Κρί­στιαν Γιάρ­μου­σεκ, επι­κε­φα­λής του γερ­μα­νι­κού συν­δέ­σμου γκα­λε­ρί και εμπό­ρων τέχνης, χαρα­κτή­ρι­σε το εγχεί­ρη­μα «μια κατά βάση καλή ιδέα και όμορ­φη ανθρώ­πι­νη κίνη­ση για την Ελλάδα».

Η απάντηση του Άνταμ Σίμτσικ

Πιθα­νώς όμως αυτή η όμορ­φη ιδέα να ήταν πολύ ακρι­βή, αφού τώρα που η έκθε­ση φτά­νει στο τέλος της γνω­στο­ποιού­νται στοι­χεία για οικο­νο­μι­κά προ­βλή­μα­τα. Η documenta φαί­νε­ται να ξεπερ­νά τον προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό της κατά κάποια εκα­τομ­μύ­ρια. Ο Σίμ­τσικ δεν το δια­ψεύ­δει αυτό, αλλά ασκεί από την πλευ­ρά του κρι­τι­κή στην πολι­τι­κή. Σε επι­στο­λή του που δημο­σιεύ­τη­κε την Πέμ­πτη ανα­φέ­ρει ότι οι οικο­νο­μι­κές δια­στά­σεις του πρό­τζεκτ είχαν επι­κοι­νω­νη­θεί σε όλους τους υπεύ­θυ­νους ήδη από το 2013. Παρά τις αλλα­γές που προ­ώ­θη­σε ο Σίμ­τσικ, δηλα­δή την παρά­τα­ση της έκθε­σης στις 163 μέρες και την παράλ­λη­λη διε­ξα­γω­γή στην Αθή­να, ο προ­ϋ­πο­λο­γι­σμός δεν προ­σαρ­μό­στη­κε. Στη επι­στο­λή που συνέ­τα­ξαν ο Σίμ­τσικ και οι συνερ­γά­τες του μετα­ξύ άλλων ανα­φέ­ρε­ται ότι οι συνε­χώς αυξα­νό­με­νες απαι­τή­σεις για οικο­νο­μι­κή και η γενι­κό­τε­ρη επι­τυ­χία δεν οδή­γη­σαν μόνο σε εργα­σια­κές συν­θή­κες εκμε­τάλ­λευ­σης, αλλά και έθε­σαν σε κίν­δυ­νο τη δυνα­τό­τη­τα να παρα­μεί­νει η έκθε­ση ένας χώρος δρά­σης με κρι­τι­κή διά­θε­ση και τάσεις πει­ρα­μα­τι­σμού. Τα χρή­μα­τα που έρχο­νται στην πόλη κατά τη διάρ­κεια, αλλά και την προ­ε­τοι­μα­σία της documenta, ξεπερ­νούν κατά πολύ το πoσό που η πόλη επέν­δυ­σε στην έκθεση.

Deutsche Welle / dpa/epd/Αλεξάνδρα Κοσμά