Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ο Κάνιγκ στην Κάνιγκος (Με τη ματιά του Βασίλη Ραφαηλίδη)

Επι­μέ­λεια: Οικο­δό­μος //

Το 1823, τρί­το χρό­νο της Ελλη­νι­κής Επα­νά­στα­σης, όλα παν καλά στην Ελλά­δα. Ο Δρά­μα­λης έχει κατα­τρο­πω­θεί, η πρώ­τη πολιορ­κία του Μεσο­λογ­γί­ου είχε αίσιον πέρας, η Αθή­να έχει απε­λευ­θε­ρω­θεί και η κυβέρ­νη­ση του Ναυ­πλί­ου παρα­μέ­νει αξιο­πρε­πής προς το παρόν: Το πρώ­το δάνειο δεν έχει έρθει ακό­μα, ώστε ν’ αρχί­σει ο σκοτωμός.

Αυτή τη σημα­δια­κή χρο­νιά για την ύπαρ­ξη μας ως κρά­τους συμ­βαί­νει ένα συγκλο­νι­στι­κό γεγο­νός, αλλά εκτός Ελλά­δος, στην Αγγλία. Ο τότε Υπουρ­γός Εξω­τε­ρι­κών της Αγγλί­ας Τζωρτζ Κάνιγκ κάνει μια θεα­μα­τι­κή στρο­φή και απα­γκι­στρώ­νε­ται απ’ την ανθελ­λη­νι­κή πολι­τι­κή της Ιεράς Συμμαχίας.

Την 25η Μαρ­τί­ου 1823, ακρι­βώς δυο χρό­νια μετά την έναρ­ξη της Επα­νά­στα­σης, ο Κάνινγκ γνω­στο­ποιεί στον κόσμο όλο πως ανα­γνω­ρί­ζει επί­ση­μα το δικαί­ω­μα των εμπο­λέ­μων Ελλή­νων να απο­κλεί­ουν με τα πλοία τους τις τουρ­κι­κές ακτές. Κάτι τέτοιο το Διε­θνές Δίκαιο της επο­χής το ανα­γνώ­ρι­ζε μόνο σε ανα­γνω­ρι­σμέ­να κρά­τη, και συνε­πώς η πρά­ξη του Κάνιγκ ήταν μια έμμε­ση μεν, σαφέ­στα­τη δε ανα­γνώ­ρι­ση της κυβέρ­νη­σης των αγω­νι­ζο­μέ­νων Ελλή­νων, και άρα του ελλη­νι­κού κρά­τους πριν καν αυτό υπάρ­ξει. Κατά κάποιον τρό­πο, και με σύγ­χρο­νη ορο­λο­γία, ήταν η ανα­γνώ­ρι­ση μιας επα­να­στα­τι­κής κυβερ­νή­σε­ως, μιας «κυβερ­νή­σε­ως του βου­νού», για να θυμη­θού­με άλλες εποχές.

Και σα μην έφτα­νε αυτή η τόσο θεα­μα­τι­κή και τόσο ξαφ­νι­κή στρο­φή της αγγλι­κής πολι­τι­κής υπέρ των Ελλή­νων, την 30ή Νοεμ­βρί­ου της ίδιας χρο­νιάς (1823) όμι­λος Άγγλων τρα­πε­ζι­τών χορη­γεί στη μαχό­με­νη Ελλά­δα δάνειο ύψους 800.000 στερ­λι­νών για τις άμε­σες ανά­γκες των επα­να­στα­τών. Αν σκε­φτεί κανείς πώς γίνε­ται και δίνουν οι κεφα­λαιού­χοι τα λεφτά τους με πολύ υψη­λό τόκο μεν, αλλά χωρίς να είναι καθό­λου βέβαιοι πως θα τα πάρουν πίσω αφού όλα παί­ζο­νται ακό­μα στην Ελλά­δα, προ­κύ­πτει η εύλο­γη απο­ρία: Μα, τι διά­ο­λο, τρε­λά­θη­καν οι πάντα πρα­χτι­κοί και συμ­φε­ρο­ντο­λό­γοι Άγγλοι; Καθό­λου δεν τρε­λά­θη­καν. Απλώς ασκούν σοβα­ρή γεω­πο­λι­τι­κή στρα­τη­γι­κή στο Αιγαίο και γενι­κό­τε­ρα στη Μεσόγειο.

Ήξε­ραν πως οι Έλλη­νες είναι θαλασ­σι­νός λαός, ήξε­ραν πως οι Τούρ­κοι δε σκα­μπά­ζουν τίπο­τα από θάλασ­σα και πόντα­ραν στους Έλλη­νες, που θα μπο­ρού­σαν θαυ­μά­σια να γίνουν εν και­ρώ οι χωρο­φύ­λα­κες των Άγγλων και στο Αιγαίο και στη Μεσό­γειο. Ο ιδιο­φυ­ής Τζωρτζ Κάνιγκ έκα­νε διά­να. Η Ελλά­δα προσ­δέ­θη­κε στους Άγγλους, και στη συνέ­χεια στους δια­δό­χους τους στη Μεσό­γειο Αμε­ρι­κα­νούς, πριν καν υπάρ­ξει ως ελεύ­θε­ρο κρά­τος! Αυτό θα πει μακρό­πνοη εξω­τε­ρι­κή πολι­τι­κή, κύριοι του ελλη­νι­κού Υπουρ­γεί­ου Εξω­τε­ρι­κών, που αν και τσι­ρά­κια των Άγγλων δε διδα­χτή­κα­τε τίποτα.

Πάντως, τώρα κατα­λα­βαί­νε­τε καλύ­τε­ρα για­τί αφιε­ρώ­σα­με στον Κάνιγκ μια πλα­τεία, έναν δρό­μο και έναν ανδριά­ντα στη­μέ­νο στην πλα­τεία Κάνι­γκος. Χρω­στά­με την ύπαρ­ξη μας ως κρά­τος στον Κάνιγκ. Αλλά και τους εμφυ­λί­ους πολέ­μους στη διάρ­κεια της Επα­νά­στα­σης, κι αυτούς στον Κάνιγκ τους χρω­στά­με. Εκεί­νο το δάνειο, το πρώ­το από μια ατέ­λειω­τη σει­ρά δανεί­ων, έκα­νε τους Έλλη­νες να πέσουν με τα μού­τρα στο ψητό και να σφά­ζο­νται μετα­ξύ τους για το ποιος θ’ αρπά­ξει το μεγα­λύ­τε­ρο κομ­μά­τι. Όντως μεγά­λος πολι­τι­κός ο Κάνιγκ! Είναι να μην του στή­σεις το άγαλ­μα στην πλα­τεία Κάνιγκος;

Βασί­λης Ραφαηλίδης

[ΙΣΤΟΡΙΑ (κωμι­κο­τρα­γι­κή) του ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1830–1974, εκδό­σεις του Εικο­στού Πρώ­του, Αθή­να 1993, σελ. 11–12]
Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο