Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ο κορονοϊός ίσως φέρει το τέλος της χειραψίας

Η παν­δη­μία του κορο­νοϊ­ού έχει επη­ρε­ά­σει καί­ρια τη ζωή εκα­τομ­μυ­ρί­ων ανθρώ­πων σε όλο τον κόσμο. Μπο­ρεί οι συν­θή­κες καρα­ντί­νας να χαλα­ρώ­νουν στα­δια­κά, όμως, απλές, καθη­με­ρι­νές συνή­θειες και κινή­σεις, εξα­κο­λου­θούν να απο­φεύ­γο­νται συστη­μα­τι­κά, σύμ­φω­να πάντα με τις συστά­σεις των ειδικών.

Χαρα­κτη­ρι­στι­κό παρά­δειγ­μα το άγγιγ­μα. Σήμε­ρα, οι άνθρω­ποι δίνουν αγώ­να για να μπο­ρέ­σουν να αγνο­ή­σουν «χιλιά­δες χρό­νια βιο-κοι­νω­νι­κής σύμ­βα­σης», όπως ανα­φέ­ρει χαρα­κτη­ρι­στι­κά σε δημο­σί­ευ­μά του το BBC.

Μια χει­ρα­ψία, μπο­ρεί να μοιά­ζει ταπει­νή και συνη­θι­σμέ­νη ως κίνη­ση, αλλά συμ­βο­λί­ζει πολ­λά. Μπο­ρεί να είναι ένας ισχυ­ρός χαι­ρε­τι­σμός ανά­με­σα σε συγ­γε­νείς ή φίλους. Μπο­ρεί να είναι ένας απλός χαι­ρε­τι­σμός δύο ξένων που ίσως δεν συνα­ντη­θούν ποτέ ξανά. Ή μπο­ρεί να είναι μέχρι η επι­σφρά­γι­ση μιας σημα­ντι­κής συμ­φω­νί­ας εκα­τομ­μυ­ρί­ων ευρώ.

Σύμ­φω­να με το BBC, υπάρ­χουν διά­φο­ρες από­ψεις σχε­τι­κά με τις «ρίζες» της χει­ρα­ψί­ας. Μια εκδο­χή είναι ότι εμφα­νί­στη­κε ως χαι­ρε­τι­σμός στην αρχαία Ελλά­δα. Συμ­βό­λι­ζε την ειρή­νη ανά­με­σα σε δύο ανθρώ­πους καθώς κατά τον χαι­ρε­τι­σμό ο ένας μπο­ρού­σε να αντι­λη­φθεί ότι ο άλλος ήταν άοπλος.

Μια έτε­ρη εκδο­χή είναι ότι η χει­ρα­ψία ξεκί­νη­σε ως παρά­δο­ση χαι­ρε­τι­σμού στη Μεσαιω­νι­κή Ευρώ­πη. Ιππό­τες έσφιγ­γαν και κου­νού­σαν δυνα­τά ο ένας τα χέρια του άλλου για να σιγου­ρευ­τούν ότι δεν κρύ­βει κάποιο όπλο στην πανο­πλία του.

Οι Κουά­κε­ροι (ή αλλιώς Χρι­στια­νοί Φίλοι) — τα μέλη μιας Χρι­στια­νι­κής Εκκλη­σί­ας που φέρει την ονο­μα­σία Θρη­σκευ­τι­κή Κοι­νω­νία των Φίλων και ιδρύ­θη­κε τον 17ο αιώ­να στην Αγγλία από τον περι­πλα­νώ­με­νο ιερο­κή­ρυ­κα Τζορτζ Φοξ — έκα­ναν ευρέ­ως γνω­στή τη χει­ρα­ψία στη Μεγά­λη Βρε­τα­νία. Θεω­ρού­σαν ότι ως πρά­ξη είναι πιο ισό­τι­μη από τις υποκλίσεις.

Η χει­ρα­ψία είναι μια «κυριο­λε­κτι­κή χει­ρο­νο­μία ανθρώ­πι­νης σύν­δε­σης» και ένα σύμ­βο­λο του πώς οι άνθρω­ποι εξε­λί­χθη­καν σε βαθιά κοι­νω­νι­κά όντα, εξη­γεί η Κρι­στίν Λεγκάρ, καθη­γή­τρια ψυχο­λο­γί­ας στο Πανε­πι­στή­μιο του Τέξας στο Όστιν των ΗΠΑ.

Φυσι­κά, δεν είναι λίγοι εκεί­νοι που εκτι­μούν ότι με μια ιστο­ρία χιλιά­δων χρό­νων, η χει­ρα­ψία παρα­εί­ναι εδραιω­μέ­νη για να δια­κο­πεί εύκο­λα ως χαιρετισμός.

«Το γεγο­νός», σχο­λιά­ζει η Λεγκάρ του ότι αυτή την περί­ο­δο «το χτύ­πη­μα του αγκώ­να είναι η εναλ­λα­κτι­κή λύση, δεί­χνει πόσο σημα­ντι­κή είναι η αφή. Δεν θέλα­με να χάσου­με αυτήν τη φυσι­κή σύνδεση».

Βεβαί­ως, υπάρ­χουν πολ­λές μορ­φές χαι­ρε­τι­σμού δίχως τη συμ­με­το­χή της αφής.

Για παρά­δειγ­μα, ο παρα­δο­σια­κός χαι­ρε­τι­σμός Namaste των Ινδουι­στών. Πραγ­μα­το­ποιεί­ται με τις παλά­μες των δύο χεριών ενω­μέ­νες με τα δάχτυ­λα να δεί­χνουν στον ουρα­νό και με το σώμα σε ελα­φριά υπόκλιση.

Στη Σαμόα, έχει επι­κρα­τή­σει το άνοιγ­μα των βλε­φά­ρων και ένα πλα­τύ χαμό­γε­λο προς το άτο­μο που χαιρετάμε.

Σε μου­σουλ­μα­νι­κές χώρες, το χέρι τοπο­θε­τεί­ται πάνω από την καρ­διά δεί­χνο­ντας σεβα­σμό στον άνθρω­πο που χαιρετούμε.

Η επα­φή δεν υπήρ­ξε ανέ­κα­θεν και τόσο σημα­ντι­κή για τους ανθρώ­πους. Ενδει­κτι­κά, στο πρώ­το μισό του 20ού αιώ­να, αρκε­τοί ψυχο­λό­γοι επέ­με­ναν ότι οι πρά­ξεις στορ­γής στα παι­διά δεν εξυ­πη­ρε­τού­σαν κάποιον ουσια­στι­κό σκο­πό. Αντί­θε­τα, προει­δο­ποιού­σαν ότι εγκυ­μο­νούν κιν­δύ­νους μολύν­σε­ων και διά­δο­σης ασθενειών.

Από την άλλη, η επι­στή­μο­νας Βαλ Κέρ­τις στο βιβλίο της «Μην κοι­τάς, μην αγγί­ζεις» υπο­γραμ­μί­ζει ότι ένας από τους κύριους λόγους που οι χει­ρα­ψί­ες και τα φιλιά στα μάγου­λα επι­κρα­τούν ως χαι­ρε­τι­σμοί είναι επει­δή σημα­το­δο­τούν την εμπι­στο­σύ­νη ανά­με­σα στα δύο άτο­μα που χαιρετιούνται.

Ποιο θα είναι, όμως, το μέλ­λον της χει­ρα­ψί­ας όταν αφή­σου­με πίσω μας την παν­δη­μία του κορονοϊού;

«Για να είμαι ειλι­κρι­νής, εκτι­μώ ότι δεν θα δώσου­με τα χέρια ποτέ ξανά» ανα­φέ­ρει ο Δρ. ‘Αντο­νι Φαού­τσι, μέλος της ομά­δας κρού­σης κατά του κορο­νοϊ­ού του Λευ­κού Οίκου.

«Όχι μόνο θα λει­τουρ­γού­σε προ­λη­πτι­κά για τον κορο­νο­ϊό, αλλά πιθα­νό­τα­τα θα μεί­ω­νε σημα­ντι­κά και τα περι­στα­τι­κά γρί­πης στις ΗΠΑ» πρό­σθε­σε ο ίδιος.

Στον αντί­πο­δα, ο Έλκε Ουέ­μπερ, καθη­γη­τής ψυχο­λο­γί­ας στο πανε­πι­στή­μιο Πρίν­σε­τον που ειδι­κεύ­ε­ται στον τρό­πο που οι άνθρω­ποι παίρ­νουν ρίσκα, τονί­ζει «οι συνή­θειες πεθαί­νουν δύσκολα».

«Από την άλλη, οι κοι­νω­νι­κές συμ­βά­σεις, οι συνή­θειές μας αλλά­ζουν όταν το κοι­νω­νι­κό, οικο­νο­μι­κό ή στην προ­κει­μέ­νη περί­πτω­ση, το πλαί­σιο υγεί­ας μετα­βλη­θεί σημα­ντι­κά» συμπληρώνει.

Εξάλ­λου, υπάρ­χουν ήδη αρκε­τοί εναλ­λα­κτι­κοί χαι­ρε­τι­σμοί αντί της χει­ρα­ψί­ας. Το άγγιγ­μα αγκώ­νων για παρά­δειγ­μα έχει ήδη δια­δο­θεί σε όλο τον κόσμο. Ακό­μη, μπο­ρού­με να χαι­ρε­τή­σου­με κου­νώ­ντας το χέρι μας ή απλά να χαμο­γε­λά­σου­με σε κάποιον.

Η καθη­γή­τρια Λεγκάρ επι­ση­μαί­νει ότι οι άνθρω­ποι έχουν περισ­σό­τε­ρο ανά­γκη από επα­φή, από ανθρώ­πι­νο άγγιγ­μα στα δύσκολα.

«Σκε­φτεί­τε τους τρό­πους που αντι­δρού­με όταν οι άνθρω­ποι θρη­νούν κάποιο θάνα­το ή κάτι άσχη­μο που τους συνέ­βη. Τους αγκα­λιά­ζου­με. Ή στε­κό­μα­στε δίπλα τους και τους αγγί­ζου­με στον ώμο» λέει η Λεγκάρ.

Η χει­ρα­ψία, όσο και αν περιο­ρί­ζε­ται ασφυ­κτι­κά στις μέρες μας, θα συνε­χί­σει να υπάρ­χει. Η απο­φυ­γή ασθε­νειών είναι κρί­σι­μη για τον άνθρω­πο. Αλλά εξί­σου σημα­ντι­κό είναι η δια­βί­ω­σή μας να είναι ολο­κλη­ρω­μέ­νη και πλή­ρης, εξη­γεί ο καθη­γη­τής ψυχο­λο­γί­ας στο πανε­πι­στή­μιο του Τέξας, ‘Αρθουρ Μάρκμαν.

«Ίσως αρχί­σου­με να εστιά­ζου­με πολύ περισ­σό­τε­ρο σε δια­δι­κα­σί­ες ρου­τί­νας όπως ο καθα­ρι­σμός χεριών και η χρή­ση αντι­ση­πτι­κών τζελ αλλά και ο περιο­ρι­σμός των επα­φών στο πρό­σω­πο, παρά να κόψου­με ορι­στι­κά τις χει­ρα­ψί­ες» τονί­ζει ο Μάρκμαν.

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο