Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ο Μαύρος Ιούνης του 1944… Δίστομο, Οραντούρ — Σιρ- Γκλάν και ο Φώτης Αγγουλές

 Επι­μέ­λεια Τασ­σώ Γαΐ­λα //

10 Ιου­νί­ου 1944, ημέ­ρα Σάβ­βα­το λίγο μετά το μεση­μέ­ρι και σε δυο χωριά….

Ελλά­δα- Βοιωτία-Δίστομο…

Μέρα του Ιού­νη, μέρα του καλο­και­ριού, μέρα που οι ανύ­πο­πτοι κάτοι­κοι του Διστό­μου θα βιώ­σουν ένα πρω­το­φα­νές μακε­λειό με πρω­τα­γω­νι­στές τους ίδιους…

Συμπλο­κές των Ναζί κατα­κτη­τών στα γύρω βου­νά με τα αντάρ­τι­κα σώμα­τα του ΕΛΑΣ (34ο Σύνταγ­μα) έχουν σαν απο­τέ­λε­σμα την επί­θε­ση στο Δίστο­μο με στό­χο την αντεκ­δί­κη­ση για τις σοβα­ρές απώ­λειες που υπέ­στη­σαν (50 νεκροί Γερ­μα­νοί, κατα­στρο­φή 4 αυτο­κι­νή­των τους) και θύμα­τα τον άμα­χο πληθυσμό…

Μέσα σε μιά­μι­ση ώρα το χωριό του Διστό­μου θα γευ­τεί την πρω­το­φα­νή Ναζι­στι­κή βαρ­βα­ρό­τη­τα με απο­κο­ρύ­φω­μά της τον απο­κε­φα­λι­σμό του ιερέα του χωριού, θα θρη­νή­σει 228 νεκρούς (117 γυναί­κες, 111 άνδρες με 58 παι­διά ανά­με­σα τους ηλι­κί­ας κάτω των 16 ετών), θα πυρ­πο­λη­θεί κι οι φλό­γες της πυρ­κα­γιάς των Ναζί θα τους φέγ­γουν στο δρό­μο της φυγής από τον τόπο του εγκλήματος…

Φωτιά… Φωτιά…. Φωτιά …. Έτσι νομί­ζουν ότι θα σβή­σουν τα σημά­δια της θηριω­δί­ας τους οι Γερ­μα­νοί κατα­κτη­τές στο χωριό Ορα­ντούρ-Σιρ- Γκλάν (Oradour-Sur-Glane) ‑κοντά στη Λιμόζ‑, της Γαλλίας…

Οραντούρ-Σιρ-Γκλάν: χωριό-μνημείο-σύμβολο της Ναζιστικής θηριωδίας ενάντια αμάχων

Ορα­ντούρ-Σιρ-Γκλάν: χωριό-μνη­μείο-σύμ­βο­λο της Ναζι­στι­κής θηριω­δί­ας ενά­ντια αμάχων

Και, ναι, είναι 10 Ιου­νί­ου του 1944! Ίδια μέρα, μέρα Σαβ­βά­του και 4 μόλις μέρες μετά την καθο­ρι­στι­κή για την έκβα­ση του Β’ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου από­βα­ση των Συμ­μα­χι­κών Δυνά­με­ων στην Νορ­μαν­δία. Εκεί, στο Γαλ­λι­κό Βορ­ρά κατευ­θύ­νε­ται το Σύνταγ­μα Αρμά­των Μάχης Πάν­τσερ με την ονο­μα­σία ‘Φύρερ’. Έχουν προη­γη­θεί μικρο­συ­γκρού­σεις με αντάρ­τες της περιο­χής και οι δυνά­μεις των Ες –Ες … θα κάνουν μια στά­ση στο χωριό Ορα­ντούρ-Σιρ-Γκλάν για…

Τα Ες-Ες κυκλώ­νουν το χωριό. Οδη­γούν τις γυναί­κες και τα παι­διά στην εκκλη­σία. Μαζεύ­ουν και εκτε­λούν ακα­ριαία όλους τους άντρες του χωριού. Φωτιά και βόμ­βες στη εκκλη­σία με τα 400 κλει­σμέ­να γυναι­κό­παι­δα… Όλοι θα καούν ζωντα­νοί… Από την κτη­νώ­δη κατα­στρο­φή θα γλι­τώ­σουν μια γυναί­κα και πέντε άνδρες…που θα βιώ­σουν σαν σε ‘ται­νία τρό­μου’ το κάψι­μο από τους Ναζί του χωριού τους με πρω­το­φα­νές μίσος αλλά και στό­χο να μην μεί­νει κανέ­να απο­δει­κτι­κό στοι­χείο για το έγκλη­μα τους…

Οι επι­ζώ­ντες του Ορα­ντούρ-Σιρ-Γκλάν αφή­νο­ντας εντε­λώς ανέγ­γι­χτο το καμέ­νο χωριό τους σαν μνη­μείο της Γερ­μα­νι­κής αγριό­τη­τας, αργό­τε­ρα έκτι­σαν νέο οικι­σμό σε μικρή από­στα­ση ενώ το καμέ­νο χωριό τους, η πυρ­πο­λη­μέ­νη από τους Ναζί πατρώα γη, σύμ­φω­να με από­φα­ση της Κυβέρ­νη­σης Ντε Γκώλ παρέ­μει­νε ερει­πω­μέ­νο με δια­τη­ρη­τέα τα ερεί­πια του, αιώ­νιο μνη­μείο της Ναζι­στι­κής βαρβαρότητας…

Oradour-Sur-Glane. To μνημείο- φόρος τιμής στα θύματα τηνς Ναζιστικής θηριωδίας στο σύγχρονο οικισμ

Oradour-Sur-Glane. To μνη­μείο- φόρος τιμής στα θύμα­τα της Ναζι­στι­κής θηριω­δί­ας στο σύγ­χρο­νο οικισμό

 

Μετα­πο­λε­μι­κά και το 1950 στη δίκη 60 στρα­τιω­τών των Ναζί που συμ­με­τεί­χαν στο έγκλη­μα του Ορα­ντούρ-Σιρ- Γκλάν κατα­δι­κά­στη­καν 20 που όμως μετά από λίγο αφέ­θη­καν ελεύθεροι…

Σαν σήμε­ρα…. 10 Ιου­νί­ου 1944, Ελλά­δα: Δίστο­μο, Γαλ­λία:  Ορα­ντούρ-Σιρ-Γκλάν. Ίδια μέρα, ίδια ώρα … δυο χωριά, οι Γερ­μα­νοί σε ανα­ζή­τη­ση ανταρ­τών και για αντί­ποι­να θα προ­χω­ρή­σουν σε φρι­χτά εγκλή­μα­τα… Πιθα­νόν σε εφαρ­μο­γή κοι­νής πολι­τι­κής, δυο χωριά υπό Γερ­μα­νι­κή κατο­χή και στο άλλο άκρο της Ευρώ­πης το ένα από το άλλο , άμα­χοι πλη­θυ­σμοί που πλή­ρω­σαν την αιμα­το­βα­μέ­νη αυτή πολι­τι­κή των Ναζί…

…Από αυτούς να ζητήσετε
να σας βοηθήσουνε
για να ξανα­κά­με­τε πόλεμο…

Φώτης Αγγου­λές (Χον­δρου­δά­κης). Προ­λε­τά­ριος ποι­η­τής (1911–1964). Ο Χιώ­της ποι­η­τής –με κατα­γω­γή από τον Τσε­σμέ- ο ‘αγράμ­μα­τος’ μα βαθιά φιλο­σο­φη­μέ­νος απλός κι αλη­θι­νός ποι­η­τής ‘της Γ ΄Δημο­τι­κού’ με την μεγά­λη αντι­φα­σι­στι­κή δρά­ση, αυτά τα λόγια επέ­λε­ξε για το τέλος του ποι­ή­μα­τος του με τίτλο: Το χωριό του. Λόγια καρ­φιά- φωτιά στην καρ­διά του φασισμού…

Ο Φώτης Αγγου­λές συνή­θι­ζε για κάθε του ποί­η­μα να κρα­τά­ει σημειώ­σεις σε ένα του τετρά­διο. Ανοί­γο­ντας το ένα από τα 4 εν συνό­λω χει­ρό­γρα­φα τετρά­δια σημειώ­σε­ων του και στην βιβλιο­θή­κη Α. Κοραή της Χίου ο ανι­ψιός του κ. Τ. Μυλω­νάς είχε την καλο­σύ­νη να φωτο­τυ­πή­σει για το άρθρο μας τις σχε­τι­κές με το αρι­στουρ­γη­μα­τι­κό –αντι­πο­λε­μι­κό αυτό ποί­η­μα σημειώ­σεις του θεί­ου του ποι­η­τή. Να τι μας λέει ο αγα­πη­μέ­νος του λαού ποι­η­τής στο κεί­με­νο του που ακολουθεί:

aggoules

«Το χωριό Ορα­ντούρ συρ Γκλάν, είναι κοντά στο δρό­μο Λιμόζ-Λα Ροσφου­κώ-Άγκ­θυ­λέ­μης. Το χωριό ήταν γεμά­το ντό­πιους, πρό­σφυ­γες και εκδρο­μάς. Ήταν Σάβ­βα­το, 10 Ιου­νί­ου του 1944. Στις 2,15’ μμ. Μπή­κε μια γερ­μα­νι­κή φάλα­γκα. Στο χωριό είχαν έρθει και 191 μαθη­τές και μαθή­τριες για ιατρι­κή εξέ­τα­ση. Γλύ­τω­σε μόνο ένα παι­δά­κι, ο Ροζέ Γκο­ντ­φρέν, που τόσκα­σε από την πρώ­τη στιγμή.

Στο χωριό ήταν περί­που 600. Όλοι συγκε­ντρώ­θη­καν στην πλα­τεία. Οι Γερ­μα­νοί ζήτη­σαν απ’ το δήμαρ­χο να υπο­δεί­ξει 30 ομή­ρους. Αυτός αρνή­θη­κε. Βάλου­νε οι Γερ­μα­νοί, και γλύ­τω­σαν απ’ τους άνδρες που τους πυρο­βο­λού­σαν και τους καί­α­νε μέσα στους αχε­ρώ­νες, μόνο 5. Απ’ τις 400 γυναί­κες σώθη­κε μόνο μια. Η Μαρ­γκα­ρίτ Ρου­φάνς. Οι άλλες γυναί­κες και παι­διά, κάη­καν και σκο­τώ­θη­καν κλει­σμέ­νες στην εκκλη­σιά του χωριού».

Μετα­φο­ρά του αυθε­ντι­κού χει­ρο­γρά­φου χωρίς παρεμ­βά­σεις, χει­ρο­γρά­φου του ποι­η­τή Φώτη Αγγου­λέ, αγω­νι­στή που υπέ­φε­ρε πολ­λά λόγω των μαρ­ξι­στι­κών αντι­λή­ψε­ων του και που σε ένα … διά­λειμ­μα από τους εγκλει­σμούς του-λόγω φρο­νη­μά­των- στις φυλα­κές, θα δια­βά­σει-για­τί διά­βα­ζε υπερ­βο­λι­κά ο ‘ψαράς’ απλός κι αυθε­ντι­κός ποι­η­τής μας‑, θα δια­βά­σει όπως μας πλη­ρο­φο­ρεί ο ανι­ψιός του συμ­βο­λαιο­γρά­φος και λόγιος της Χίου κ. Τρια­ντά­φυλ­λος Α. Μυλω­νάς και τον ευχα­ρι­στώ για την βοή­θεια του, το βιβλίο του λόρ­δου Ράσ­σελ του Λίβερ­πουλ «Η ΜΑΣΤΙΞ ΤΟΥ ΑΓΚΥΛΩΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ»/ Ενω­μέ­νοι Εκδό­τες-1955. Από εκεί και θα εμπνευ­στεί το αντι­πο­λε­μι­κό αυτό ποί­η­μα γραμ­μέ­νο σε ελεύ­θε­ρο στοί­χο, δείγ­μα-κατά την άπο­ψη μου- ύπαρ­ξης μεγά­λου έμφυ­του ταλέ­ντου, δείγ­μα της εμπι­στο­σύ­νης του ποι­η­τή στον άνθρω­πο, την δικαιο­σύ­νη και την ειρήνη.

(Η κατα­γρα­φή των γεγο­νό­των της 10ης Ιου­νί­ου 1944, μέρα Σάβ­βα­το και στο Ορα­ντούρ –Σιρ-Γκλάν, σύμ­φω­να με την ενη­μέ­ρω­ση του κ. Μυλω­νά, βρί­σκε­ται στις σελί­δες 144, 145 και 146 του ως άνω δυσεύ­ρε­του πλέ­ον χαρ­τό­δε­του βιβλίου).

Τι λέτε…πάμε στο ποίημα;

Φώτη Αγγου­λέ: Το χωριό του.

Δεν μπο­ρώ να σας παρα­δώ­σω 30 ομήρους.
Έτσι είπεν ο Δήμαρ­χος κι εκτελέστηκε.
Αν περά­σε­τε το λοιπόν
από το Χωριό του Δημάρχου,
‑για το Ορα­τούρ-Συρ-Γκλάν σας μιλώ-
θα βρεί­τε την Μαρ­γκε­ρίτ Ρουφφάνς,
τη μόνη που γλύτωσε
απ’ τους 600 συγ­χω­ρια­νούς της,
και τον μαθητή,
τον Ροζέ Γκοντφρέν,
που ακό­μα θυμάται
τους 191
απο­τε­φρω­μέ­νους συμ­μα­θη­τές του.
Από αυτούς να ζητήσετε
να σας βοηθήσουνε
για να ξανα­κά­με­τε πόλεμο.

Ποί­η­μα του χαρι­σμα­τι­κού μαρ­ξι­στή Φώτη Αγγου­λέ με την πολυ­σύν­θε­τη ποί­η­ση, ποί­η­μα κατα­γρα­φή-τρό­μου, μιας Ναζι­στι­κής θηριω­δί­ας, ποί­η­μα οδη­γός αντι­πο­λε­μι­κός ενά­ντια σε ιμπε­ρια­λι­στι­κά σχέ­δια πολέμου…

Σε ακό­μα ένα ποί­η­μα του το Ρεμαιν­βίλ με ανα­φο­ρά στο κάψι­μο του Λίντι­τσε της Τσε­χί­ας τον Ιού­νιο του 1942 από τους Ναζί με πανο­μοιό­τυ­πο με το Δίστο­μο και Ορα­ντούρ-Σιρ-Γκλάντ τον Ιού­νη του 1944 τρό­πο, ο Φ. Αγγου­λές με την πράγ­μα­τι πηγαία ποι­η­τι­κή κατα­βο­λή δίνει τον καλύ­τε­ρο ίσως εαυ­τό του με στοί­χους που τον ‘πετυ­χαί­νουν’ στην φωτει­νή κορυ­φή της δημιουρ­γι­κής του δρα­στη­ριό­τη­τας, ίσως ένα από τα καλύ­τε­ρα ποι­ή­μα­τα του με έντο­να κυριαρ­χι­κά στοι­χεία την ανθρώ­πι­νη αγά­πη, την συναι­σθη­μα­τι­κό­τη­τα, την υψη­λή πνευ­μα­τι­κή διο­ρα­τι­κό­τη­τα και το προ­σω­πι­κό ύφος.

aggoules1

Τα ποι­ή­μα­τα Το χωριό του καθώς και το Ρεμαιν­βίλ που προ­α­νέ­φε­ρα ανή­κουν στην τελευ­ταία ποι­η­τι­κή συλ­λο­γή τουν Φ.Α., Φουτζιγιάμα/1963. Για τους φίλους της ποί­η­σης η πλη­ρο­φο­ρία που σας δίνω αφο­ρά την χαρ­τό­δε­τη του 1963 δυσεύ­ρε­τη αυτή συλ­λο­γή: Μπο­ρεί­τε πλέ­ον να την απο­κτή­σε­τε… εύκο­λα εφό­σον απο­τε­λεί την τελευ­ταία ενό­τη­τα της συλ­λο­γής ΑΓΓΟΥΛΕΣ/ Ποι­ή­μα­τα, συλ­λο­γή που κυκλο­φό­ρη­σε η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ το 2011 με ευκαι­ρία την συμπλή­ρω­ση των 100 χρό­νων από την γέν­νη­ση του ποιητή.

Φώτη Αγγου­λέ: Φουτζιγιάμα.
Από­στο­λος Αποστολόπουλος:2001/Ιστορικό Λεύ­κω­μα της Εθνι­κής Αντί­στα­σης 1940–1945.

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο