Ο πόλεμος των Μπόερς

Γρά­φει η ofisofi //

Στις 31 Μαΐ­ου 1902 τελεί­ω­σε ο δεύ­τε­ρος πόλε­μος των Μπό­ερς. Ποιοι ήταν οι Μπό­ερς και ποιες σημα­ντι­κές αλλα­γές προ­κά­λε­σε αυτός ο πόλεμος;

Στα μέσα του 17ου αι. Ολλαν­δοί Καλ­βι­νι­στές αρχι­κά, αργό­τε­ρα και άλλοι Ευρω­παί­οι, διω­κό­με­νοι από τις χώρες τους δημιούρ­γη­σαν αποι­κί­ες στο νοτιό­τε­ρο άκρο της Αφρι­κής, στο Ακρω­τή­ριο της Καλής Ελπί­δας. Στον αποι­κι­σμό εμπλέ­κε­ται η Ολλαν­δι­κή Εται­ρία των Ανα­το­λι­κών Ινδιών καθώς η αποι­κία είχε στό­χο την παρα­γω­γή και τον εφο­δια­σμό της εται­ρί­ας με φρέ­σκα προϊόντα.

Σιγά σιγά οι άποι­κοι ανα­ζη­τού­σαν νέες πηγές πρώ­των υλών και εδά­φη για καλ­λιέρ­γειες και προ­χω­ρού­σαν στο εσω­τε­ρι­κό της χώρας σε μια προ­σπά­θεια να απε­λευ­θε­ρω­θούν και από την εξάρ­τη­ση της Ολλαν­δι­κής Εταιρίας.

Οι άποι­κοι, Ολλαν­δοί αγρό­τες κυρί­ως, σκλη­ρο­τρά­χη­λοι και με πνεύ­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας αλλά και φυλε­τι­κής ανω­τε­ρό­τη­τας ταυ­τί­στη­καν με τη γη τους και ονο­μά­τη­καν Afrikaans ή Boers, δηλα­δή αγρό­τες ή γελαδάρηδες.

Προς το τέλος των Ναπο­λε­ό­ντειων Πολέ­μων, το 1814, η αποι­κία των Μπό­ερς περ­νά­ει στον έλεγ­χο της Βρε­τα­νι­κής Αυτο­κρα­το­ρί­ας, τη μεγα­λύ­τε­ρη δύνα­μη παγκο­σμί­ως για τα επό­με­να χρό­νια. Οι σχέ­σεις των Μπό­ερς με τους Βρε­τα­νούς δεν υπήρ­ξαν ποτέ αρμο­νι­κές και γι’ αυτό στα­δια­κά άρχι­σαν μετά το 1830 ακό­μη περισ­σό­τε­ροι άποι­κοι να μετα­να­στεύ­ουν στην ενδο­χώ­ρα. Στο πέρα­σμα τους εκτό­πι­σαν τις φυλές των ιθα­γε­νών και δημιούρ­γη­σαν μικρά ανε­ξάρ­τη­τα κρά­τη. Δια­φω­νί­ες όμως εκδη­λώ­νο­νταν και ανά­με­σα στους Μπό­ερς με απο­τέ­λε­σμα να δια­σπώ­νται και οι νέες ομά­δες να μετα­να­στεύ­ουν και να δημιουρ­γούν και άλλα νέα κράτη.

Το 1852 με την καθο­δή­γη­ση του στρα­τη­γού Άντριους Πρε­τό­ριους ίδρυ­σαν δύο κρά­τη: τη Δημο­κρα­τία της Νότιας Αφρι­κής (του Τραν­σβα­άλ) και το Ελεύ­θε­ρο Κρά­τος της Οράγγης.

Τα προ­βλή­μα­τα με τους Βρε­τα­νούς έγι­ναν ακό­μη πιο έντο­να όταν στα εδά­φη των Μπό­ερς ανα­κα­λύ­φθη­καν κοι­τά­σμα­τα χρυ­σού και δια­μά­ντια. Βρε­τα­νοί μετα­νά­στες άρχι­σαν να έρχο­νται σε αυτές τις περιο­χές . Οι Βρε­τα­νοί κυρί­αρ­χοι ήθε­λαν να εξα­σφα­λί­σουν πλή­ρη δικαιώ­μα­τα για τους ομο­ε­θνείς τους αλλά και για τις βρε­τα­νι­κές εται­ρί­ες. Το απο­τέ­λε­σμα ήταν η πρό­κλη­ση πολέ­μου. Το 1899 ξεκι­νά ο πόλε­μος των Μπόερς.

Τα πράγ­μα­τα δεν ήταν εύκο­λα για τους Βρε­τα­νούς καθώς οι Μπό­ερς με αντάρ­τι­κο αγώ­να προ­κά­λε­σαν μεγά­λες απώ­λειες στον πανί­σχυ­ρο βρε­τα­νι­κό στρατό.

Οι Μπό­ερς στον πόλεμο

Ο πόλε­μος κρά­τη­σε πολύ και άλλα­ξε την έννοια του πολέ­μου με τις πρα­κτι­κές που υιο­θε­τή­θη­καν. Οι Βρε­τα­νοί για πρώ­τη φορά σχε­δί­α­σαν έναν ολο­κλη­ρω­τι­κό πόλε­μο για να υπο­τά­ξουν τους Μπό­ερς. Αυτό σήμαι­νε ότι το απο­τέ­λε­σμα δεν θα κρι­νό­ταν στο πεδίο της μάχης αλλά στο κοι­νω­νι­κό επί­πε­δο. Η πρώ­τη πρά­ξη των Βρε­τα­νών ήταν να συγκε­ντρώ­σουν και να κλεί­σουν τον άμα­χο πλη­θυ­σμό και τις οικο­γέ­νειες των Μπό­ερς σε στρα­τό­πε­δα συγκέ­ντρω­σης. Με αυτό τον τρό­πο στε­ρού­σαν τους αντάρ­τες από τη βοή­θεια και τον ανε­φο­δια­σμό. Οι συν­θή­κες κρά­τη­σης σε συν­δυα­σμό με τις αρρώ­στιες, την πεί­να και τις στε­ρή­σεις οδή­γη­σαν σε εξό­ντω­ση τον άμα­χο πλη­θυ­σμό. Ανα­φέ­ρε­ται ότι στα τρία χρό­νια του πολέ­μου 28.000 άμα­χοι, ανά­με­σα τους πάρα πολ­λά παι­διά, έχα­σαν τη ζωή τους στα στρα­τό­πε­δα αυτά.

Οι Βρε­τα­νοί επί­σης επέ­βα­λαν την εκμά­θη­ση των Αγγλι­κών στα έγκλει­στα παι­διά των Μπό­ερς, γεγο­νός πολύ σημα­ντι­κό για το μέλ­λον της περιο­χής αυτής.

Ένα άλλο νέο χαρα­κτη­ρι­στι­κό αυτού του πολέ­μου ήταν το γεγο­νός ότι η Βρε­τα­νία μαζί με τους δικούς της λευ­κούς στρα­τιώ­τες έστει­λε και 100.000 χιλιά­δες Ινδούς σε βοη­θη­τι­κές υπη­ρε­σί­ες αλλά οπλι­σμέ­νους. Με αυτό τον τρό­πο ανα­τρά­πη­κε ο κανό­νας των αποι­κιο­κρα­τών που δεν ήθε­λε να οπλί­σει το χέρι των υπο­τε­λών τους, να τους εμφυ­σή­σει την ιδέα ότι έχουν την ίδια πολε­μι­κή αξία με τους λευ­κούς και ότι μπο­ρούν να σκο­τώ­σουν λευκούς.

Τα πράγ­μα­τα περι­πλέ­χθη­καν ακό­μη περισ­σό­τε­ρο όταν στα στρα­τό­πε­δα συγκέ­ντρω­σης αυτοί οι έγχρω­μοι στρα­τιώ­τες κλή­θη­καν να φυλά­ξουν λευ­κές γυναί­κες και λευ­κά παιδιά.

Επι­πλέ­ον για πρώ­τη φορά οι λευ­κοί πολε­μού­σαν μετα­ξύ τους σε χώρα μαύ­ρων και οι ιθα­γε­νείς έβλε­παν αυτούς που προ­βάλ­λο­νταν για ανώ­τε­ρη φυλή να πολε­μούν, να σκο­τώ­νο­νται και να βασα­νί­ζο­νται. Η ιδέα της φυλε­τι­κής και πολι­τι­σμι­κής ανω­τε­ρό­τη­τας των ευρω­παί­ων κλυδωνιζόταν.

Ο χρυ­σός και τα δια­μά­ντια φάνη­καν ανώ­τε­ρα από τις σχέ­σεις των λευ­κών ανθρώ­πων και ο πόλε­μος αυτός ανέ­δει­ξε επι­πλέ­ον ηθι­κά προ­βλή­μα­τα στις πολε­μι­κές πρα­κτι­κές. Η καπι­τα­λι­στι­κή οικο­νο­μία είχε ανά­γκη την βαρβαρότητα.

Η συν­θή­κη ειρή­νης υπο­γρά­φτη­κε σαν σήμε­ρα το 1902 αλλά χωρίς να λύσει τα προβλήματα.

Οι Μπό­ερς ενσω­μα­τώ­θη­καν σε διά­φο­ρα πολι­τι­κά σχή­μα­τα και κρά­τη. Στον Α’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο πολέ­μη­σαν στο πλευ­ρό των Γερ­μα­νών και οι αντι­λή­ψεις τους για τη φυλε­τι­κή ανω­τε­ρό­τη­τα των λευ­κών κλη­ρο­δο­τή­θη­καν στο καθε­στώς του απαρτχάιντ.

Πηγές:

1. Μπό­ερς ( Wikipedia)
2. Πόλε­μοι των Μπόερς(Wikipedia )
3. Γιώρ­γος Μαρ­γα­ρί­της, Πλημ­μυ­ρί­δα και Άμπω­τη. Ο ευρω­παϊ­κός 20ος αι. Μέρος πρώ­το. Από τον αποι­κι­σμό στη ναζι­στι­κή Ευρώ­πη ( 1873 – 1942) , Βιβλιό­ρα­μα 2014