Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ο ρατσισμός μέσα από τη γραφή και τα μάτια των παιδιών

«Αλιεύ­σα­με» στο δια­δί­κτυο και ανα­δη­μο­σιεύ­ου­με μια εργα­σία παι­διών της Α’ Γυμνα­σί­ου για τον ρατσι­σμό. Ενα μεγά­λο μπρά­βο στα παι­διά και στον καθη­γη­τή τους για την εύστο­χη περι­γρα­φή και επι­σή­μαν­ση αιτιών και συνε­πειών του ρατσισμού.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Εργα­σία

των μαθη­τών της Α3 τάξης του 2ου

Γυμνα­σί­ου Ελευσίνας

ΑΓΓΕΛΟΥ ΠΑΠΠΑ ΜΕΡΑΜΠΙ ΤΣΑΝΑΒΑ

Ελευ­σί­να, Μάιος 2012

ΟΡΙΣΜΟΣ

Κοι­νω­νι­κός ρατσι­σμός ή κοι­νω­νι­κός απο­κλει­σμός είναι ο υπο­τι­μη­τι­κός και περι­φρο­νη­τι­κός τρό­πος αντι­με­τώ­πι­σης της δια­φο­ρε­τι­κό­τη­τας των ανθρώπων.

Αυτό υπήρ­χε από παλιά. Οι κοι­νω­νί­ες πάντα συμπε­ρι­φέ­ρο­νταν μειω­τι­κά στους φτω­χούς, τους ανά­πη­ρους, τους ψυχι­κά άρρω­στους, τους ξένους, τις γυναί­κες, γενι­κά σε οποιον­δή­πο­τε άνθρω­πο ήταν δια­φο­ρε­τι­κός από την ομά­δα των ανθρώ­πων που τον κρί­νει ή τον αντι­με­τω­πί­ζει, ή που είναι κυρί­αρ­χη. Από πολύ παλιά υπήρ­χαν οι κοι­νω­νι­κά αδύ­να­μες ομά­δες, με κυρί­αρ­χο χαρα­κτη­ρι­στι­κό τους την δια­φο­ρε­τι­κή « ράτσα».

Η λέξη προ­έρ­χε­ται από την αρα­βι­κή ras και σημαί­νει κεφά­λι. Οι Αρα­βες, επει­δή απο­τε­λού­νταν από πολ­λές φυλές και ζού­σαν με νομα­δι­κό τρό­πο ζωής είχαν καθιε­ρώ­σει ένα όνο­μα για κάθε μια από αυτές. Κάθε μέλος έπρε­πε να θυμά­ται την ονο­μα­σία της φυλής που ανή­κε, «να την κρα­τά δηλα­δή μέσα στο κεφά­λι του». Μόνο έτσι ένιω­θε ξεχω­ρι­στός αυτός και η φυλή του, σε σχέ­ση με τις υπόλοιπες.

Με άλλα λόγια, το δια­φο­ρε­τι­κό οι κοι­νω­νί­ες το αντι­με­τω­πί­ζουν με προ­κα­τά­λη­ψη, ενώ αντί­θε­τα δέχο­νται τους όμοιους τους.

ΑΙΤΙΕΣ

Ο κοι­νω­νι­κός απο­κλει­σμός είναι η περι­θω­ριο­ποί­η­ση κοι­νω­νι­κών ομά­δων με βάση:

  • την κοι­νω­νι­κή θέση,
  • την οικο­νο­μι­κή κατάσταση
  • το επί­πε­δο μόρφωσης
  • το επάγ­γελ­μα
  • το φύλο
  • την φυλή του ατόμου
  • την ηλι­κία και άλλα χαρακτηριστικά.

Τον μεγα­λύ­τε­ρο ρόλο στον τρό­πο αντι­με­τώ­πι­σης των ανθρώ­πων παί­ζει η οικο­νο­μι­κή κατά­στα­ση και η κοι­νω­νι­κή θέση.

Έτσι ένας πλού­σιος άνθρω­πος, ακό­μα κι αν κάνει κάτι κακό πολ­λές φορές αντι­με­τω­πί­ζε­ται με μεγα­λύ­τε­ρη επιεί­κεια απ’ ότι ένας φτω­χός. Ένας άνθρω­πος με υψη­λή κοι­νω­νι­κή θέση (π.χ., ένας δήμαρ­χος, ένας τρα­πε­ζί­της, ένας δικα­στής και άλλοι), αντι­με­τω­πί­ζε­ται πάντα με μεγα­λύ­τε­ρο σεβα­σμό σε σύγκρι­ση με έναν απλό άνθρωπο.

Σημα­σία όμως έχουν και τα άλλα χαρακτηριστικά:

Για παρά­δειγ­μα ένας άνδρας θεω­ρεί­ται πολ­λές φορές πιο ικα­νός οδη­γός από μια γυναί­κα ακό­μη κι αν δεν είναι. Ή ακό­μη, πιο πολ­λοί είναι οι άνδρες διευ­θυ­ντές παρά οι γυναί­κες. Αν σε κάποιο εστια­τό­ριο ζητεί­ται σερ­βι­τό­ρος, είναι πιο εύκο­λο να προ­σλη­φθεί κάποιος 25 ετών, παρά ένας σαρά­ντα ετών.

Τα πιο γνω­στά παρα­δείγ­μα­τα κοι­νω­νι­κών δια­κρί­σε­ων τα βλέ­που­με μέσα από

τον παλιό ελλη­νι­κό κινηματογράφο:

Ας θυμη­θού­με την Αλί­κη Βου­γιου­κλά­κη μαθή­τρια, που όταν κορόϊ­δευε τους καθη­γη­τές της δεν τιμω­ρή­θη­κε, μόνο και μόνο επει­δή ο πατέ­ρας της είχε υψη­λή κοι­νω­νι­κή θέση και μεγά­λη οικο­νο­μι­κή επι­φά­νεια. Όταν ο φτω­χός καθη­γη­τής την τιμώ­ρη­σε για την συμπε­ρι­φο­ρά της, το απο­τέ­λε­σμα ήταν να χάσει την δου­λειά του και να τον προ­σβάλ­λουν οι άλλοι καθη­γη­τές για­τί τόλ­μη­σε να στρα­φεί κατά της κόρης του πλουσίου.

Σε πολ­λές ελλη­νι­κές ται­νί­ες βλέ­που­με, ότι η φτω­χή κοπέ­λα ή ο φτω­χός νέος δεν γίνε­ται δεκτός από την οικο­γέ­νεια του πλού­σιου νέου ή της πλού­σιας νέας με την δικαιο­λο­γία «δεν είναι της σει­ράς μας». Ακό­μη κι αν ο φτω­χός νέος είναι μορ­φω­μέ­νος και επι­στή­μο­νας, αυτό δεν είναι αρκε­τό για να τον αντι­με­τω­πί­σουν σαν ίσο.

Ένα άλλο παρά­δειγ­μα είναι αυτό που μας λέει μια ιστο­ρία του Ναζ­ρε­ντίν Χότζα:

Ο Χότζας μια φορά πήγε σε μια ταβέρ­να να φάει με βρώ­μι­κα και παλιά ρού­χα. Μόλις τον είδε ο ταβερ­νιά­ρης τον έδιω­ξε, χωρίς να του δώσει να φάει και χωρίς να ρωτή­σει αν είχε χρή­μα­τα. Ο Χότζας τότε έφυ­γε και ξανα­γύ­ρι­σε ντυ­μέ­νος με πλού­σια ρού­χα. Ο ταβερ­νιά­ρης ούτε καν πρό­σε­ξε το πρό­σω­πό του, για­τί το μόνο που είχε δει ήταν τα παλιά του ρού­χα. Όταν όμως είδε κάποιον ντυ­μέ­νο πλού­σια, τον δέχτη­κε με υπο­κλί­σεις και του έφε­ρε τα καλύ­τε­ρα φαγη­τά. Ο Χότζας τότε πήρε τα φαγη­τά και άρχι­σε να τα ρίχνει πάνω στα ρού­χα του. Όταν ο ταβερ­νιά­ρης τον ρώτη­σε για­τί το κάνει αυτό, ο Χότζας του απά­ντη­σε ότι τα ρού­χα του ήταν αυτά που έκα­ναν την δια­φο­ρά και αξί­ζουν να φάνε.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Οι άνθρω­ποι που αντι­με­τω­πί­ζο­νται ρατσι­στι­κά νοιώ­θουν μειω­μέ­νοι, απο­κλει­σμέ­νοι, φοβι­σμέ­νοι, πολ­λές φορές πιστεύ­ουν ότι δεν αξί­ζουν, ότι είναι χει­ρό­τε­ροι από τους άλλους και πολ­λές φορές ζητούν να εκδι­κη­θούν για τον τρό­πο που τους αντι­με­τω­πί­ζουν. ‘Ετσι μια φορά τους απο­κλεί­ει η κοι­νω­νία και μια φορά απο­κλεί­ουν οι ίδιοι τον εαυ­τό τους. Επί­σης οι άνθρω­ποι αυτοί στε­ρού­νται πολ­λά από τα δικαιώ­μα­τά τους ή εμπο­δί­ζο­νται να δημιουρ­γή­σουν αυτό που θέλουν.

Πολ­λές φορές έχει συμ­βεί, ένας φτω­χός, ή ένας αγράμ­μα­τος, ή κάποιος που ανή­κει σε μια συγκε­κρι­μέ­νη κοι­νω­νι­κή ομά­δα, να απο­κτή­σει χρή­μα­τα και τότε προ­σπα­θεί να ξεφύ­γει και να απο­κτή­σει ανώ­τε­ρη κοι­νω­νι­κή θέση. Αυτό όμως δεν σημαί­νει ότι θα γίνει πραγ­μα­τι­κά αποδεκτός.

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ:

Επει­δή η δια­φο­ρε­τι­κή αντι­με­τώ­πι­ση του άλλου προ­έρ­χε­ται από τον τρό­πο που μαθαί­νου­με να σκε­φτό­μα­στε και να αντι­λαμ­βα­νό­μα­στε τον κόσμο γύρω μας, το πιο σημα­ντι­κό που θα μπο­ρού­σε να γίνει για να μην υπάρ­χει το φαι­νό­με­νο του κοι­νω­νι­κού ρατσι­σμού είναι να υπάρ­χει παι­δεία, μόρ­φω­ση, ίσες ευκαι­ρί­ες για δου­λειά και προκοπή.

Αυτό μπο­ρεί και πρέ­πει να το κάνει το κρά­τος, εξα­σφα­λί­ζο­ντας ίσα δικαιώ­μα­τα σε όλους (στην μόρ­φω­ση, στην υγεία, στην δου­λειά), ανε­ξάρ­τη­τα από το πού ζουν, σε πόλη ή χωριό.

Ο καθέ­νας μας πρέ­πει να μάθει να αντι­με­τω­πί­ζει τον άλλο σαν άνθρω­πο, ανε­ξάρ­τη­τα από το χρώ­μα του δέρ­μα­τός του, την κατα­γω­γή του, το αν είναι  φτω­χός ή πλούσιος.

 

ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΟΙ, ΑΛΛΑ ΟΛΟΙ ΕΙΝΑΙ ΙΣΟΙ

ΜΑΘΕ ΝΑ ΣΕΒΕΣΑΙ ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ

ΟΛΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΘΕΟΥ

ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ, ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΦΥΛΟ, ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΗΛΙΚΙΑ,  ΔΕΝ ΚΑΝΕΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

 

Φωτο­γρα­φι­κό υλικό

Παιδί με ποδήλατο σε φτωχική αυλή χωρίς καμιά προστασία

Παι­δί με ποδή­λα­το σε φτω­χι­κή αυλή χωρίς καμιά προστασία

Εδώ το ποδήλατο είναι διασκέδαση για όλη την οικογένεια που έχει χρήματα να το αγοράσει

Εδώ το ποδή­λα­το είναι δια­σκέ­δα­ση για όλη την οικο­γέ­νεια που έχει χρή­μα­τα να το αγοράσει

Σπίτι χωρίς νερό μέσα στο σπίτι, σε υποβαθμισμένη περιοχή. Αυτή η κατάσταση και αυτές οι συνθήκες εμποδίζουν τους ανθρώπους να προχωρήσουν στην ζωή τους και να πετύχουν κάτι καλύτερο. Και μόνο ο τόπος και ο τρόπος που ζουν οδηγεί σε κοινωνικές διακρίσεις εναντίον τους.

Σπί­τι χωρίς νερό μέσα στο σπί­τι, σε υπο­βαθ­μι­σμέ­νη περιο­χή. Αυτή η κατά­στα­ση και αυτές οι συν­θή­κες εμπο­δί­ζουν τους ανθρώ­πους να προ­χω­ρή­σουν στην ζωή τους και να πετύ­χουν κάτι καλύ­τε­ρο. Και μόνο ο τόπος και ο τρό­πος που ζουν οδη­γεί σε κοι­νω­νι­κές δια­κρί­σεις ενα­ντί­ον τους.

Σπίτι με νερό μέσα στο σπίτι, πολύ νερό που σπαταλιέται για την πισίνα. Οι άνθρωποι που μένουν σε αυτό το σπίτι είναι πιο αποδεκτοί κοινωνικά, δεν συναντούν εύκολα εμπόδια, έχουν περισσότερες ευκαιρίες για να αποκτήσουν και να ασκήσουν τα δικαιώματά τους

Σπί­τι με νερό μέσα στο σπί­τι, πολύ νερό που σπα­τα­λιέ­ται για την πισί­να. Οι άνθρω­ποι που μένουν σε αυτό το σπί­τι είναι πιο απο­δε­κτοί κοι­νω­νι­κά, δεν συνα­ντούν εύκο­λα εμπό­δια, έχουν περισ­σό­τε­ρες ευκαι­ρί­ες για να απο­κτή­σουν και να ασκή­σουν τα δικαιώ­μα­τά τους

Παιδί στην Ασία, σκελετωμένο και άρρωστο από την έλλειψη φαγητού

Παι­δί στην Ασία, σκε­λε­τω­μέ­νο και άρρω­στο από την έλλει­ψη φαγητού

Παιδί στην Ευρώπη

Παι­δί στην Ευρώπη

όχι στην βία κατά των γυναικών

όχι στην βία κατά των γυναικών

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο