Ο συνεργάτης των ναζί επίσκοπος Αγαθάγγελος Ξηρουχάκης (φωτογραφίες)

Παρου­σιά­ζει και σχο­λιά­ζει ο Ειρη­ναί­ος Μαρά­κης //

Κατά και­ρούς κυκλο­φο­ρούν διά­φο­ρες φωτο­γρα­φί­ες στο δια­δί­κτυο ιερέ­ων και επι­σκό­πων που συνερ­γά­στη­καν με τους ναζί κατά τη διάρ­κεια της Κατο­χής και προ­σπα­θώ­ντας να επι­βάλ­λουν με έντο­νο «χρι­στια­νι­κό» ζήλο την απο­δο­χή των χιτλε­ρι­κών εγκλη­μά­των και της κατα­δυ­νά­στευ­σης του λαού ως τη μόνη ανα­γκαιό­τη­τα κι ερχό­με­νοι σε ευθεία αντί­θε­ση με το εκκλη­σια­στι­κό προ­σω­πι­κό που στην πλειο­ψη­φία του και με κάθε τρό­πο, ακό­μα και ένο­πλα, συμ­με­τεί­χε στην Αντί­στα­ση και μέσα από τις γραμ­μές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Πέντε από αυτές τις φωτο­γρα­φί­ες συγκε­ντρώ­σα­με και παρου­σιά­ζου­με σήμε­ρα στο περιο­δι­κό Ατέ­χνως οι οποί­ες απει­κο­νί­ζουν τον μητρο­πο­λί­τη Κυδω­νί­ας και Απο­κο­ρώ­νου (Χανιά) Αγα­θάγ­γε­λο Ξηρου­χά­κη παρέα με ναζί αξιω­μα­τι­κούς και κατο­χι­κούς διοι­κη­τές του «Φρου­ρί­ου Κρή­τη», όπως απο­κα­λού­νταν το νησί από τις κατο­χι­κές δυνά­μεις. Στην πρώ­τη εικο­νί­ζε­ται με δύο αξιω­μα­τι­κούς ενώ στην επό­με­νη (δημο­σιεύ­τη­κε στο κατο­χι­κό φύλ­λο «Παρα­τη­ρη­τής» που έβγαι­νε στα Χανιά – στις μέρες μας το ίδιο όνο­μα έχει η ναζι­στο­φυλ­λά­δα της τοπι­κής οργά­νω­σης της Χρυ­σής Αυγής) τον βλέ­που­με να χαι­ρε­τά­ει ναζι­στι­κά παρου­σία του Γερ­μα­νού διοι­κη­τή Κρή­της (εικο­νί­ζε­ται είτε ο αρχι­κός διοι­κη­τής, στρα­τη­γός Αντρέ ο οποί­ος κατα­δι­κά­στη­κε το 1947 σε «ισό­βια» και «αμνη­στεύ­τη­κε» το 1952 από την κυβέρ­νη­ση Παπά­γου ή ο μετέ­πει­τα Μπρό­υ­ερ που κατα­δι­κά­στη­κε σε θάνα­το το 1948 και είναι ο μόνος ανώ­τα­τος Γερ­μα­νός που εκτε­λέ­στη­κε) καθώς και του διο­ρι­σμέ­νου Έλλη­να γενι­κού διοι­κη­τή Πρω­το­πα­πα­δά­κη (ακο­λού­θη­σε τους απο­χω­ρού­ντες Γερ­μα­νούς και ίδρυ­σε στην Αυστρία «Εξό­ρι­στη κυβέρ­νη­ση») που επί­σης χαι­ρε­τούν φασι­στι­κά. Στην τρί­τη φωτο­γρα­φία ο Αγα­θάγ­γε­λος Ξηρου­χά­κης μαζί με διά­φο­ρους πολί­τες υπο­δέ­χο­νται στα Χανιά τον διο­ρι­σμέ­νο από τους Ναζί πρω­θυ­πουρ­γό Τσο­λά­κο­γλου μαζί με ναζί αξιω­μα­τι­κό ενώ στην τέταρ­τη φωτο­γρα­φία τον βλέ­που­με να εξέρ­χε­ται από τον χώρο της Γενι­κής Διοί­κη­σης (Κομα­ντα­τούρ). Στην τελευ­ταία εικο­νί­ζε­ται στο βάθος αρι­στε­ρά να συμ­με­τέ­χει στην νεκρι­κή πομπή (μάλ­λον στην σημε­ρι­νή οδό Νεάρ­χου στα Χανιά) του Γερ­μα­νού προ­ξέ­νου Κρού­γκερ ενώ ακό­μα βλέ­που­με Ιτα­λούς στρα­τιώ­τες με τα χαρα­κτη­ρι­στι­κά τους κρά­νη όπου το απο­τυ­πω­μέ­νο «F» δηλώ­νει τη –νέα– ιδιό­τη­τα τους, αυτή του πυρο­σβέ­στη. Λίγο πιο μπρο­στά προ­χω­ρά­ει Γερ­μα­νός, μάλ­λον ναύ­της, κρα­τώ­ντας τα παρά­ση­μα του Γερ­μα­νού πρόξενου.

Να σημειώ­σου­με εδώ πως υπάρ­χει κατα­γε­γραμ­μέ­νη μαρ­τυ­ρία που ο επί­σκο­πος Αγα­θάγ­γε­λος Ξηρου­χά­κης κάνει έγγρα­φη έκκλη­ση στους αντάρ­τες του ΠΑΜ (Παγκρή­τιο ή Πατριω­τι­κό Αγω­νι­στι­κό Μέτω­πο) να κατα­θέ­σουν τα όπλα. Συγκε­κρι­μέ­να το γεγο­νός αυτό παρα­θέ­τει ο Αντώ­νης Σανου­δά­κης – Σανού­δος, Δρ. Πανε­πι­στη­μί­ου – συγ­γρα­φέ­ας, στο λεύ­κω­μα φωτο­γρα­φιών της κατο­χής στην Κρή­τη από τα Γερ­μα­νι­κά αρχεία Bundesarchiv, 2η έκδο­ση, με τίτλο «Ο γερ­μα­νι­κός Ιανός».

«ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ»

Υπάρ­χουν βέβαια και «ενστά­σεις» σε αυτή την πορεία του Αγα­θάγ­γε­λου Ξηρου­χά­κη όπου στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα προ­σπα­θούν (και το έχουν επι­τύ­χει ως ένα βαθ­μό χάρη στην δυνα­τό­τη­τα των μηχα­νι­σμών και των θεσμών της καθε­στω­τι­κής αστι­κής ιστο­ρί­ας) να δια­στρε­βλώ­σουν την αλή­θεια. Με λίγα λόγια αυτές οι «ενστά­σεις» υπο­στη­ρί­ζουν ότι ο τότε μητρο­πο­λί­της Κυδω­νί­ας και Απο­κο­ρώ­νου δεν ήταν συνερ­γά­της των ναζί αλλά ότι αντί­θε­τα ήταν ένας άνθρω­πος που αξιο­ποί­η­σε τη θέση του και δρα­στη­ριο­ποι­ή­θη­κε και έσω­σε πολυά­ριθ­μους Έλλη­νες από την εκτέ­λε­ση ή την φυλά­κι­ση και τα βασα­νι­στή­ρια, οι οποί­οι κιν­δύ­νευαν της πατριω­τι­κής και αντι­στα­σια­κής δρά­σης τους. Το γεγο­νός, σημειώ­νουν, ότι ο Αγα­θάγ­γε­λος γνώ­ρι­ζε άρι­στα την γερ­μα­νι­κή γλώσ­σα (είχε σπου­δά­σει στη Γερ­μα­νία) καθώς και άλλες γλώσ­σες, όπως και η πεί­ρα που είχε απο­κο­μί­σει κατά την μακρό­χρο­νη παρα­μο­νή σε διά­φο­ρες χώρες και οι διπλω­μα­τι­κές του ικα­νό­τη­τες, τον βοή­θη­σαν, ώστε να μπο­ρεί να επι­κοι­νω­νεί με τις Αρχές Κατο­χής και να δρα κατευ­να­στι­κά σε δύσκο­λες περι­πτώ­σεις(!) Εμείς πάλι από την πλευ­ρά μας δεν μπο­ρού­με παρά να εντο­πί­σου­με πολι­τι­κές, ίσως και προ­σω­πι­κές, σκο­πι­μό­τη­τες πίσω από όλα αυτά. Θα λέγα­με μάλι­στα ότι οι όποιες «ενστά­σεις» υπάρ­χουν είναι βασι­σμέ­νες ακρι­βώς στο προ­φίλ που οικο­δό­μη­σε ο Αγα­θάγ­γε­λος Ξηρου­χά­κης, αυτού του πολί­τη πέρα των όποιων δια­κρί­σε­ων, που βέβαια ήταν δια­κρί­σεις πολύ βασι­κές για την επι­βί­ω­ση του τόπου ή την ολο­κλη­ρω­τι­κή του απο­δό­μη­ση κάτω από τη ναζι­στι­κή μπό­τα. Οι φωτο­γρα­φί­ες, από τη μία πλευ­ρά, και η γνή­σια αντι­στα­σια­κή δάση άλλων ιερέ­ων, από την άλλη, απο­δει­κνύ­ουν το ακρι­βώς αντί­θε­το βέβαια…

Αυτή την τακτι­κή ακο­λού­θη­σε μέχρι που πέθα­νε το 1958 σε ηλι­κία 86 ετών, έχο­ντας δια­τε­λέ­σει επί­σκο­πος στην συγκε­κρι­μέ­νη μητρό­πο­λη (Κυδω­νί­ας και Απο­κο­ρώ­νου) για 22 συνα­πτά έτη – ήταν στη θέση αυτή από το 1936. Απο­δεί­ξεις της δήθεν αδέ­σμευ­της αλλά οπωσ­δή­πο­τε «χρι­στια­νι­κής» και «πατριω­τι­κής» τακτι­κής του επι­σκό­που μπο­ρού­με εύκο­λα να εντο­πί­σου­με και σε σχε­τι­κό αφιέ­ρω­μα του ιστο­ρι­κού Νίκου Τωμα­δά­κη, φίλου του επι­σκό­που, σε σχε­τι­κό βιο­γρα­φι­κό σημεί­ω­μα που βρί­σκου­με αναρ­τη­μέ­νο και στο δια­δί­κτυο. Ο Τωμα­δά­κης βεβαια δεν ασκεί κρι­τι­κή στην στά­ση, και υπέρ των ναζί κατα­κτη­τών, του Αγα­θάγ­γε­λου Ξηρου­χά­κη. Αντί­θε­τα την προ­α­σπί­ζε­ται με θέρ­μη, χαρα­κτη­ρί­ζο­ντας την, τι άλλο παρά πατριωτική:

«Ό ’Αγα­θάγ­γε­λος Ξηρου­χά­κης ανή­κει πλέ­ον είς την ‘Ιστο­ρί­αν. ‘Ως φιλό­λο­γος συνέ­δε­σεν έσα­εί το όνο­μά του με τον Κρη­τι­κόν Πόλε­μον τοΰ 1645–1669. ‘Ως θεο­λό­γος συνέ­δε­σε την Ένε­τί­αν, την Βιέν­νην και την Κρή­την. Άλλ’ ως πατριώ­της πρω­τη­γω­νί­στη­σεν είς τάς μαύ­ρας ημέ­ρας και νύκτας της Κατο­χής (1941–1945), άνα­ντιρ­ρή­τως έκτε­λών τάς υπο­δεί­ξεις φρο­νί­μων πολι­τι­κών (αφα­νών πολ­λά­κις) συμ­βου­λών του, προ­α­σπί­ζων με θάρ­ρος και ευπρέ­πειαν τάς υπο­θέ­σεις τοΰ Κρη­τι­κοΰ Λαοΰ, ελε­ών, σώζων, συμπά­σχων μετά των άφα­ντά­στως δοκι­μα­σθέ­ντων Κρη­τών, τηρών μετριο­πά­θειαν προς όλας τάς κατευ­θύν­σεις, θέτων εαυ­τόν είς την υπη­ρε­σί­αν του συνό­λου και ανα­λι­σκό­με­νος υπέρ της δια­σώ­σε­ως του έμπε­πι­στευ­μέ­νου είς αυτόν ποιμνίου».

Ακό­μα, οι ομο­λο­γου­μέ­νως καλές σχέ­σεις του επι­σκό­που, τόσο με τις αρχές Κατο­χής όσο και με την κυβέρ­νη­ση του Καΐ­ρου αλλά και ο ρόλος που ανέ­λα­βε κατά τη διάρ­κεια της απο­χώ­ρη­σης των γερ­μα­νι­κών στρα­τευ­μά­των από τα Χανιά και μετά την Απε­λευ­θέ­ρω­ση, επι­βε­βαιώ­νουν όλα τα παρα­πά­νω. (Μετα­κα­το­χι­κά, διε­τέ­λε­σε μάλι­στα, και για ένα προ­σω­ρι­νό διά­στη­μα, Γενι­κός Διοι­κη­τής Κρή­της και όπως όρι­ζε το συμπλη­ρω­μα­τι­κό πρω­τό­κολ­λο της Συμ­φω­νί­ας της Τρο­μά­ρισ­σας που υπο­γρά­φτη­κε στην Ζούρ­βα στις 24/91944.) Ενώ επι­βε­βαιώ­νουν παράλ­λη­λα κατά πόσο ο «πατριω­τι­σμός» συν­δέ­ε­ται με την εξυ­πη­ρέ­τη­ση αλλό­τριων συμ­φε­ρό­ντων και προ­σω­πι­κών φιλοδοξιών…

 _______________________________________________________________________________________________________