Πες  ό,τι  θες… πες το  όμως ευγενικά!!

Γρά­φει η Νανά Καλη­μέ­ρη //

Τα φίλ­τρα μέσω των οποί­ων αντι­λαμ­βα­νό­μα­στε τα ερε­θί­σμα­τα που δεχό­μα­στε από το περι­βάλ­λον ποι­κί­λουν ανά­λο­γα με το μορ­φω­τι­κό και πολι­τι­σμι­κό επί­πε­δο του καθε­νός μας. Ένας εξαι­ρε­τι­κά σημα­ντι­κός παρά­γο­ντας που δια­μορ­φώ­νει την προ­σω­πι­κό­τη­τα μας είναι το ίδιο το περι­βάλ­λον μέσα στο οποίο μεγα­λώ­νου­με και δρού­με ως ενή­λι­κες. Παι­διά που έχουν μεγα­λώ­σει με πρό­τυ­πα γονιών που είχαν υψη­λή επι­στη­μο­νι­κή αλλά κυρί­ως κοι­νω­νι­κή μόρ­φω­ση, αντα­πο­κρί­νο­νται καλύ­τε­ρα ως υγιή μέλη μιας κοι­νω­νί­ας. Παι­διά όμως που οι γονείς τους ήταν παρί­ες της ζωής, κοι­νω­νι­κά απο­μο­νω­μέ­νοι, από­βλη­τοι, συνή­θως απορ­ρο­φού­νται από το κοι­νω­νι­κό τους περί­γυ­ρο και απο­τε­λούν κι αυτά με τη σει­ρά τους το υπο­δε­έ­στε­ρο μέρος της κοι­νω­νί­ας. Μετα­ξύ των δύο αυτών κατη­γο­ριών, κινεί­τε η πλειο­ψη­φία των ανθρώ­πων, κατέ­χο­ντας μια μέτρια μόρ­φω­ση, μέτρια κοι­νω­νι­κή κατα­ξί­ω­ση, κοντά στο μέσο όρο. Βέβαια, εδώ θα πρέ­πει να διευ­κρι­νι­στεί πως δε μιλά­με για βαρ­βα­ρό­τη­τα από τη μια και πολι­τι­σμό από την άλλη. Όπως επί­σης ότι τα ενδιά­με­σα στρώ­μα­τα αντα­να­κλούν τα απο­τε­λέ­σμα­τα συγκε­κρι­μέ­νων κοι­νω­νι­κών εξε­λί­ξε­ων. Μιλά­με δηλα­δή για το τμή­μα εκεί­νο της κοι­νω­νί­ας που βρί­σκε­ται ανά­με­σα στην αστι­κή τάξη και τα κατώ­τα­τα στρώ­μα­τα της εργα­τι­κής τάξης. Μιλά­με για τον μέσο καθη­με­ρι­νό άνθρω­πο που ζει, σπου­δά­ζει, εργά­ζε­ται, χρη­σι­μο­ποιεί τα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης, αυτόν που συνα­ντά­με στην είσο­δο της πολυ­κα­τοι­κί­ας, στο μετρό, στο λεω­φο­ρείο, αυτόν που ακο­λου­θού­με ή μας ακο­λου­θεί στο twitter, αυτόν που κάνου­με φίλο στο facebook. Μιλά­με για δια­μορ­φω­μέ­νες (ενή­λι­κες) ή ημι­δια­μορ­φω­μέ­νες (παι­διά και έφη­βοι) προ­σω­πι­κό­τη­τες που λει­τουρ­γούν και αφή­νουν το στίγ­μα τους στον περί­γυ­ρό τους. Πώς δια­μορ­φώ­θη­καν όμως αυτές οι προ­σω­πι­κό­τη­τες; Ποιοι παρά­γο­ντες συνέ­δρα­μαν για την τελι­κή εξέ­λι­ξή τους; Το σίγου­ρο είναι πως επη­ρε­ά­στη­καν από το περι­βάλ­λον τους, το οικο­γε­νεια­κό, το σχο­λι­κό, το εργα­σια­κό κλπ. Επη­ρε­ά­στη­καν από τον τρό­πο που είναι στη­μέ­νη και λει­τουρ­γεί η κοι­νω­νία. Μια κοι­νω­νία που βασι­κούς κανό­νες έχει την εκμε­τάλ­λευ­ση, τη βία, την αγριό­τη­τα, τον σκλη­ρό αντα­γω­νι­σμό. Ως απο­τέ­λε­σμα αυτών των ζυμώ­σε­ων, έχου­με άλλο­τε προ­σω­πι­κό­τη­τες με αυτο­ε­κτί­μη­ση και αυτο­σε­βα­σμό και άλλο­τε προ­σω­πι­κό­τη­τες επι­θε­τι­κές και βίαιες. Ο δια­χω­ρι­σμός βεβαί­ως δεν είναι τόσο ξεκά­θα­ρος στην πρά­ξη μια και οι αντι­δρά­σεις των ανθρώ­πων φαί­νε­ται να εκφρά­ζουν στοι­χεία μίξης των δύο παρα­πά­νω περι­πτώ­σε­ων. Στη ζωή δεν συνα­ντά­με το άσπρο μαύ­ρο, αντί­θε­τα υπερ­τε­ρούν οι ενδιά­με­σες αποχρώσεις.

Ας εστιά­σου­με όμως στα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύωσης.Η ανά­γκη για επι­κοι­νω­νία, η ανα­σφά­λεια, η μονα­ξιά, οι καθη­με­ρι­νές αντι­ξο­ό­τη­τες, αλλά και ο ήδη δια­μορ­φω­μέ­νος πυρή­νας της προ­σω­πι­κό­τη­τάς μας συν­θέ­τουν την εικό­να που προ­βά­λου­με προς τα έξω. Η κατ ιδί­αν επα­φή μας με τους συναν­θρώ­πους μας, εκθέ­τει σε μεγά­λο βαθ­μό την πραγ­μα­τι­κή εικό­να μας. Κάτι το οποίο δεν μπο­ρεί να συμ­βεί με τα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης. Η χρή­ση των μέσων κοι­νω­νι­κής δικτύ­ω­σης, μια ευρέ­ως δια­δε­δο­μέ­νη συνή­θεια, που γέν­νη­σε η επο­χή μας λόγω τερά­στιας μονα­ξιάς και απο­ξέ­νω­σης μας επι­τρέ­πει να επι­κοι­νω­νού­με και να ανταλ­λάσ­σου­με από­ψεις με γνω­στούς αλλά κυρί­ως άγνω­στους ανθρώ­πους στην πραγ­μα­τι­κή μας ζωή. Ήρθε να υπο­κα­τα­στή­σει τις ουσια­στι­κές ανθρώ­πι­νες σχέ­σεις που χάθη­καν σε μεγά­λο βαθ­μό κατά την εξέ­λι­ξη των κοι­νω­νιών αλλά και του τρό­που παρα­γω­γής και εργα­σια­κών σχέ­σε­ων. Ο τρό­πος που επι­λέ­γε­ται από τον χρή­στη στο πως θα εκφρά­σει την άπο­ψή του, δεδο­μέ­νης της από­στα­σης μετα­ξύ των δύο συνο­μι­λη­τών και της ανω­νυ­μί­ας που προ­σφέ­ρει το μέσο, είναι απο­τέ­λε­σμα της παι­δεί­ας, της κοι­νω­νι­κής του μόρ­φω­σης και του ισορ­ρο­πη­μέ­νου ψυχι­σμού του χρή­στη. Η ευγέ­νεια, η αντι­λη­πτι­κό­τη­τα, η εξυ­πνά­δα, η σεμνό­τη­τα, το μορ­φω­τι­κό και πολι­τι­σμι­κό επί­πε­δο, η ενσυ­ναί­σθη­ση, η ισορ­ρο­πία, σε αντί­θε­ση με την αγέ­νεια, τον εξυ­πνα­κι­σμό, την ειρω­νεία, την ασέ­βεια, την αμορ­φω­σιά, την ανι­σορ­ρο­πία τον τομα­ρι­σμό, την επι­θε­τι­κό­τη­τα, τη λεκτι­κή βία, αντα­να­κλούν τη θέση μας, τις επι­λο­γές μας, τον ψυχι­σμό μας. Ο τρό­πος που συνο­μι­λού­με μετα­ξύ μας είναι απο­τέ­λε­σμα αυτών των συνι­στω­σών. Και σαν παρά­δειγ­μα θα θέσω την πολι­τι­κή, ένα πεδίο οξύ­τα­των αντι­πα­ρα­θέ­σε­ων. Όλοι μας έχου­με υπό­ψη ένα παρά­δειγ­μα ενός αγε­νούς ” φίλου” μας στο facebook που χρη­σι­μο­ποί­η­σε άκομ­ψους χαρα­κτη­ρι­σμούς προς τους συνο­μι­λη­τές του ή προς μια ομά­δα ψηφο­φό­ρων ενός αντι­πά­λου κόμ­μα­τος ή ιδε­ο­λο­γί­ας. Εκεί­νοι που μέσω της ανω­νυ­μί­ας και πάντα εκμε­ταλ­λευό­με­νοι την από­στα­ση με τον συνο­μι­λη­τή τους, τον χλευά­ζουν και τον λοι­δο­ρούν, πιστεύ­ο­ντας με κάποιο τρό­πο πως θα το πεί­σουν και θα τον φέρουν κοντά στις πεποι­θή­σεις τους, κάνουν τρα­γι­κό κατά την άπο­ψη μου λάθος. Η τακτι­κή αυτή δεν έχει το παρα­μι­κρό απο­τέ­λε­σμα. Αντί­θε­τα, αγγί­ζο­ντας το θυμι­κό του συνο­μι­λη­τή τους με άσχη­μο τρό­πο, τον ατσα­λώ­νουν στις θέσεις του και κλει­δώ­νουν από μόνοι τους τις αντι­δρά­σεις του. Κανέ­να παι­δί, όπως και κανέ­νας ενή­λι­κας δεν βελ­τιώ­νει τη στά­ση και τη συμπε­ρι­φο­ρά του, δεν αλλά­ζει την άπο­ψη του, δεν κάνει καν την προ­σπά­θεια να κατα­λά­βει τι του λέει αυτός που του “επι­τί­θε­ται”. Το μονα­δι­κό που αντι­λαμ­βά­νε­ται είναι η επί­θε­ση, μπαί­νει σε θέση άμυ­νας, πει­σμώ­νει και νιώ­θει άμε­σα προ­σβε­βλη­μέ­νος. Στην ουσία αυτός που θίγε­ται είναι ο εγω­ι­σμός. Και δεν υπάρ­χει χει­ρό­τε­ρος τρό­πος από το να προ­σπα­θή­σεις να επι­κοι­νω­νή­σεις μια ιδέα, μια άπο­ψη, θίγο­ντας τον εγω­ι­σμό του συνο­μι­λη­τή σου. Έχεις σίγου­ρα απο­τύ­χει.… Την επό­με­νη λοι­πόν φορά που θα θελή­σει κάποιος να “πεί­σει” έναν “δια­φω­νού­ντα” για την ορθό­τη­τα των από­ψε­ών του, θα ήταν καλύ­τε­ρο να απο­φύ­γει απα­ξιω­τι­κούς χαρα­κτη­ρι­σμούς και βολές κατά της νοη­μο­σύ­νης του…