Ποιος κυβερνά την Κούβα; (Β΄ μέρος)

Γρά­φει η Νατά­σα Τερ­λε­ξή //

Κάθε χρό­νο, η Ευρω­παϊ­κή Μπρι­γά­δα Αλλη­λεγ­γύ­ης «Χοσέ Μαρ­τί» περι­λαμ­βά­νει στο τέλος μερι­κές μέρες δια­μο­νής «εκτός βάσης», σε μια κου­βα­νι­κή επαρ­χία. Όταν απο­φά­σι­ζα να συμ­με­τά­σχω στη φετι­νή απο­στο­λή, ομο­λο­γώ ότι αγνο­ού­σα πως θα υπήρ­χε αυτή η ευκαι­ρία ανα­ψυ­χής. Μετά τους έντο­νους ρυθ­μούς της ζωής στο campamento του Καϊ­μί­το, ήρθε ως ευχά­ρι­στη έκπλη­ξη η παρα­μο­νή για 3 νύχτες στα μπαν­γκα­λό­ου ενός παρα­θα­λάσ­σιου του­ρι­στι­κού συγκρο­τή­μα­τος της κρα­τι­κής επι­χεί­ρη­σης Cubanacan. Πόσο, όμως, μπο­ρεί κανείς να μεί­νει στην ξαπλώ­στρα, όταν το ξενο­δο­χείο λέγε­ται «Πλά­για Χιρόν»;

Το κομ­μά­τι αυτό του προ­γράμ­μα­τος όπου η μπρι­γά­δα «μετα­κο­μί­ζει» στην επαρ­χία, και παίρ­νει μια γεύ­ση από τις υπο­δο­μές, από τη λει­τουρ­γία των θεσμών, από τη στά­ση του κόσμου μακριά από την Αβά­να και τα του­ρι­στι­κά κέντρα είναι ιδιαί­τε­ρα πλούσιο.

Η γνω­ρι­μία μας με τον θεσμό των Επι­τρο­πών Υπε­ρά­σπι­σης της Επα­νά­στα­σης (CDR) έγι­νε στον δήμο της Πλά­για Χιρόν, σε ένα κτι­ρια­κό συγκρό­τη­μα ούτε 100 μέτρα από τη βρα­χώ­δη παρα­λία με το τόσο έντο­νο ηλιο­βα­σί­λε­μα. Εκεί, στον προ­αύ­λιο χώρο, μας υπο­δέ­χτη­καν δεκά­δες κάτοι­κοι και μέλη της τοπι­κής CDR (και πάρα πολ­λά παι­διά!), να μας καλω­σο­ρί­σουν και να μας συστή­σουν στη μαζι­κό­τε­ρη από τις μαζι­κές οργα­νώ­σεις της Κού­βας: Σήμε­ρα υπάρ­χουν πάνω από 120 000 επι­τρο­πές με 8.5 εκα­τομ­μύ­ρια μέλη.

Η αρχι­κή παρου­σί­α­ση που μας έγι­νε από τον πρό­ε­δρο της CDR (που αντι­στοι­χού­σε στους κατοί­κους του κτι­ρια­κού συγκρο­τή­μα­τος που βλέ­πα­με μπρο­στά μας) ήταν μια σύντο­μη εισα­γω­γή. Είναι αξιο­ση­μεί­ω­το ότι παράλ­λη­λα παρου­σί­α­σε την Ομο­σπον­δία Γυναι­κών Κού­βας (FMC) η υπεύ­θυ­νη της συγκε­κρι­μέ­νης γει­το­νιάς. Για να συμ­με­τέ­χει κανείς στις δύο αυτές οργα­νώ­σεις δεν χρειά­ζε­ται τίπο­τε άλλο από το να είναι του­λά­χι­στον 14 ετών. Είναι από τα πρώ­τα «βήμα­τα» συμ­με­το­χής που ανοί­γο­νται σε κάθε Κου­βα­νό και Κου­βα­νή, μέρος ενός εκτε­νούς δικτύ­ου αλληλεγγύης.

Όμως, για να κατα­λά­βει κανείς τον ρόλο των οργα­νώ­σε­ων αυτών, και μάλι­στα σήμε­ρα, χρεια­ζό­ταν συζή­τη­ση και όρε­ξη να μπεις σε ζητή­μα­τα καθη­με­ρι­νό­τη­τας. Ευτυ­χώς υπήρ­χαν και τα δύο.

Πρό­σφα­τα, 28 Σεπτέμ­βρη, οι CDR γιόρ­τα­σαν την 55η επέ­τειό τους. Την προη­γού­με­νη βρα­διά συνη­θί­ζε­ται να οργα­νώ­νο­νται γλέ­ντια και συναυ­λί­ες στις γει­το­νιές, τιμώ­ντας την ίδρυ­σή τους.

Γιορ­τή στο Καμα­γου­έι κατά την φετι­νή επέ­τειο / Radio Agramonte

Τη μέρα εκεί­νη του 1960, μιλώ­ντας σε ένα εκα­τομ­μύ­ριο λαού μπρο­στά στο Προ­ε­δρι­κό Μέγα­ρο (σημε­ρι­νή Μου­σείο της Επα­νά­στα­σης) –και ενώ ακού­γο­νταν εκρή­ξεις από διά­φο­ρα σημεία της πόλης– ο Φιντέλ δήλωνε:

«Απέ­να­ντι στις εκστρα­τεί­ες επι­θέ­σε­ων του ιμπε­ρια­λι­σμού θα ορθώ­σου­με ένα σύστη­μα συλ­λο­γι­κής, επα­να­στα­τι­κής επα­γρύ­πνη­σης … . Για­τί αν νομί­ζουν ότι μπο­ρούν να τα βάλουν με τον λαό, πρό­κει­ται να απο­γοη­τευ­θούν οικτρά! … Παί­ζουν με τον λαό και δεν έχουν ιδέα τι επα­να­στα­τι­κή δύνα­μη έχει μέσα του. Θα έχου­με μια επι­τρο­πή περι­φρού­ρη­σης σε κάθε γει­το­νιά». (Φιντέλ Κάστρο 28/9/1960, Εκδή­λω­ση ίδρυ­σης των CDR)

Από το αρχείο των }CDR, ο Φιντέλ 28 Σεπτέμ­βρη 1960

Οι οργα­νώ­σεις που γεν­νή­θη­καν εκεί­νο το βρά­δυ απέ­να­ντι σε δολιο­φθο­ρές και άλλες αντε­πα­να­στα­τι­κές πρά­ξεις, επρό­κει­το, μέσα σε έξι μήνες και κάτι μέρες, να εξαρ­θρώ­σουν την πέμ­πτη φάλαγ­γα που συγκρο­τεί­το για να στη­ρί­ξει την –απο­τυ­χη­μέ­νη τει­λι­κά– μισθο­φο­ρι­κή από­βα­ση στην Πλά­για Χιρόν.

Καθώς η επα­νά­στα­ση αντα­πο­κρι­νό­ταν στα αιτή­μα­τα του λαού για γη, στέ­γη, εργα­σία, μόρ­φω­ση, υγεία, με απο­τε­λέ­σμα­τα χει­ρο­πια­στά από την πρώ­τη μέρα, οι Επι­τρο­πές Υπε­ρά­σπι­σης έγι­ναν τα όργα­να με τα οποία οι μάζες του λαού υπε­ρα­σπί­ζο­νταν τις κατα­κτή­σεις αυτές.

Από το μου­σείο της μάχης της Πλά­για Χιρόν

Φωτο­γρα­φί­ες των νεα­ρών μαχη­τών που έπε­σαν στη μάχη της Πλά­για Χιρόν

Οι CDR αυτο­χρη­μα­το­δο­τού­νται, εκλέ­γουν δημο­κρα­τι­κά τα προ­ε­δρεία τους και ό,τι κάνουν γίνε­ται εθε­λο­ντι­κά από τα μέλη τους μέσα στη γει­το­νιά. Ξεκι­νώ­ντας από την επα­γρύ­πνη­ση απέ­να­ντι στις ιμπε­ρια­λι­στι­κές επι­θέ­σεις, έχουν επω­μι­σθεί σημα­ντι­κά καθή­κο­ντα στην πολι­τι­κή προ­στα­σία και την προ­στα­σία των αγα­θών της κοι­νό­τη­τας. Παί­ζουν σημα­ντι­κό ρόλο στις υγειο­νο­μι­κές και εκπαι­δευ­τι­κές εκστρα­τεί­ες, στην καθα­ριό­τη­τα και τη δια­μόρ­φω­ση των κοι­νό­χρη­στων χώρων, οργα­νώ­νουν εθε­λο­ντι­κές ομά­δες εργα­σί­ας στο ζαχα­ρο­κά­λα­μο, τον καφέ, τα καπνά.

Επί­σης διορ­γα­νώ­νουν συζη­τή­σεις στη γει­το­νιά πάνω σε σημα­ντι­κά σχέ­δια νόμου, πάνω στα οποία απο­φαί­νο­νται συμ­βου­λευ­τι­κά. Οι κατευ­θυ­ντή­ριες γραμ­μές που υιο­θε­τή­θη­καν το 2011 για την επι­και­ρο­ποί­η­ση του σοσια­λι­σμού συζη­τή­θη­καν πανε­θνι­κά και σε αυτό το επίπεδο.

Οι CDR απο­τε­λούν σημείο ανα­φο­ράς και βάση επί­λυ­σης μιας σει­ράς ζητη­μά­των ασφά­λειας και παρα­βα­τι­κό­τη­τας στη γει­το­νιά, κοι­νω­νι­κών προ­βλη­μά­των, ετοι­μό­τη­τας σε περί­πτω­ση τυφώ­να κ.ά. Μέσα στην ειδι­κή περί­ο­δο (δεκα­ε­τία του 1990 και 2000) πραγ­μα­τι­κά έκα­ναν πρά­ξη το ‘κανέ­νας μόνος του στην κρίση’.

Πριν την οργά­νω­ση των δομών της Poder Popular και πριν την ίδρυ­ση του Κόμ­μα­τος υπήρ­ξαν και εξα­κο­λου­θούν να είναι βασι­κά ζωντα­νά κύτ­τα­ρα συμ­με­το­χής και δια­παι­δα­γώ­γη­σης των μαζών στη συλ­λο­γι­κή επί­λυ­ση των προ­βλη­μά­των τους.

Όμως, πάνε πολ­λά χρό­νια από τότε που απο­βι­βά­στη­καν οι μισθο­φό­ροι εδώ, στην Πλά­για Χιρόν, τον Απρί­λη του 1961, και κατα­τρο­πώ­θη­καν μέσα σε 72 ώρες. (Θα έχου­με την ευκαι­ρία σε επό­με­νο άρθρο να θυμη­θού­με ότι οι ιμπε­ρια­λι­στι­κές επι­θέ­σεις δεν στα­μά­τη­σαν με τη νίκη στη Χιρόν! Κάθε άλλο.) Πόσα χρό­νια μπο­ρείς να κρα­τη­θείς σε επι­φυ­λα­κή; Μπο­ρεί ένας τέτοιος θεσμός να ξεπέ­σει σε ένα τελε­τουρ­γι­κό κενό περιε­χο­μέ­νου; Φυσι­κά μπο­ρεί. Και αυτό αντι­μά­χε­ται η κομ­μου­νι­στι­κή πρω­το­πο­ρία της Κούβας.

«Πώς έχει επη­ρε­α­στεί η δου­λειά σας από τη νέα περί­ο­δο;», ρωτά ένα μέλος της μπρι­γά­δας. Βρι­σκό­μα­σταν, βλέ­πε­τε, μπρο­στά σε μια πολυ­κα­τοι­κία όπου κάποια μπαλ­κό­νια έφε­ραν την επί­ση­μη ένδει­ξη «ενοι­κια­ζό­με­νων δωματίων».

Και οι 2 οργα­νώ­σεις δήλω­σαν ότι η επα­γρύ­πνη­ση συνε­χί­ζε­ται, με έμφα­ση στην ενσω­μά­τω­ση της νεο­λαί­ας και στην πρό­λη­ψη της κοι­νω­νι­κής παρα­βα­τι­κό­τη­τας. Στη­ρί­ζο­νται στη στε­νή επα­φή με τις οικο­γέ­νειες. Οι CDR, καθώς και η FMC είναι οργα­νώ­σεις αφο­σιω­μέ­νες σε μια μη-αστυ­νο­μι­κή αντί­λη­ψη στην αντι­με­τώ­πι­ση της νεα­νι­κής παρα­βα­τι­κό­τη­τας, της πορ­νεί­ας, της ενδο-οικο­γε­νεια­κής βίας, του αλκο­ο­λι­σμού – όλα τους υπαρ­κτά προ­βλή­μα­τα. Στις CDR πέφτει τώρα το βάρος της περι­φρού­ρη­σης της γει­το­νιάς, της επα­γρύ­πνη­σης για κρού­σμα­τα μαύ­ρης εργα­σί­ας, δια­κί­νη­σης ναρ­κω­τι­κών, κατα­στρο­φής του περιβάλλοντος.

Στην ετή­σια πανε­θνι­κή συνά­ντη­ση εκπρο­σώ­πων των CDR τον Σεπτέμ­βρη, όπως προ­κύ­πτει από τον κου­βα­νι­κό Τύπο, συζη­τή­θη­καν τρό­ποι προ­σέλ­κυ­σης της νεο­λαί­ας στις Επι­τρο­πές. Φάνη­καν ήδη τα πρώ­τα θετι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα αυτής της εκστρα­τεί­ας, με το 38% των εκλεγ­μέ­νων εκπρο­σώ­πων να είναι νέοι. Έχουν ανα­πτυ­χθεί περισ­σό­τε­ρες πολι­τι­στι­κές και αθλη­τι­κές πρω­το­βου­λί­ες, καθώς και ένα ειδι­κό νέο πρό­γραμ­μα συνερ­γα­σί­ας με την ακτο­φυ­λα­κή για την απο­τρο­πή παρά­νο­μων απο­πλεύ­σε­ων και λαθρεμπορίου.

Άνδρες της ακτο­φυ­λα­κής με μαθη­τές και μέλη των CDR στο Πινάρ ντελ Ρίο

Ήρθε και η στιγ­μή να τεθεί στον εκπρό­σω­πο η ερώ­τη­ση: «Έχε­τε όπλα;»

Η απά­ντη­σή του ότι «Εμείς δεν είμα­στε στρα­τιω­τι­κή οργά­νω­ση, περι­φρου­ρού­με αλλά δεν έχου­με όπλα,» δεν ικανοποίησε.

Ανοί­γου­με, λοι­πόν, συζή­τη­ση με έναν κάτοι­κο με αυτό ακρι­βώς το ερώ­τη­μα. «Φυσι­κά και υπε­ρα­σπι­ζό­μα­στε την Επα­νά­στα­ση με τα όπλα στο χέρι, αλλιώς θα είχα­με εξα­φα­νι­στεί από τον χάρ­τη!» λέει ο Φερ­νά­ντο. «Πέρα από τις Επα­να­στα­τι­κές Ένο­πλες Δυνά­μεις, η άμυ­νά μας στη­ρί­ζε­ται στην πολι­το­φυ­λα­κή. Εγώ όπως και άλλοι γεί­το­νες εκπαι­δευό­μα­στε στη χρή­ση όπλων και κάνου­με ασκή­σεις ετοι­μό­τη­τας». Κάθε τοπι­κή μονά­δα πολι­το­φυ­λα­κής έχει ελα­φρή οπλι­σμό και φορη­τά συστή­μα­τα αντια­ε­ρο­πο­ρι­κής άμυ­νας κοντά στην έδρα της. Στην παλ­λαϊ­κή άμυ­να της Κού­βας συμ­με­τέ­χουν εθε­λο­ντι­κά ένα εκα­τομ­μύ­ριο πολί­τες, ενώ σχε­δόν τα μισά μέλη είναι γυναί­κες. Ο ρόλος τους είναι υπο­στη­ρι­κτι­κός του τακτι­κού στρα­τού, και έχει ως ειδι­κό αντι­κεί­με­νο την προ­στα­σία κατοι­κιών, εργο­στα­σί­ων και υπο­δο­μών από τους εργά­τες και τους αγρό­τες της γύρω περιοχής.

Προ­κύ­πτει ότι ο ίδιος ο Φερ­νά­ντο είναι βετε­ρά­νος εθε­λο­ντής του πολέ­μου στην Αγκό­λας ενά­ντια στα στρα­τεύ­μα­τα του καθε­στώ­τος απαρτ­χάιντ της Νότιας Αφρι­κής τη δεκα­ε­τία του 1980. «Είμαι περή­φα­νος για­τί ως Κου­βα­νός και ως άνθρω­πος προ­σέ­φε­ρα κάτι στον κόσμο, όπως έκα­νε τότε η Κού­βα, χωρίς να πάρω τίπο­τε ως αντάλ­λαγ­μα. Αυτές οι μάχες δεν δίνο­νται ένα­ντι οποιου­δή­πο­τε ανταλ­λάγ­μα­τος.» Σήμε­ρα εργά­ζε­ται στο ξενο­δο­χείο όπου έμε­νε η μπρι­γά­δα. Από αυτό το μετε­ρί­ζι μάχε­ται καθη­με­ρι­νά τις ιδιο­τε­λείς τάσεις που ανα­πτύσ­σο­νται  στον τομέα του του­ρι­σμού. Και δεν είναι μόνος.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο θεσμός των CDR, που όσο αλλά­ζει μεί­νει ίδιος στην ουσία του, συγκε­ντρώ­νει τόσο πολύ το μίσος της αντε­πα­νά­στα­σης. Οι φωνές των πλη­γω­μέ­νων αστών στο Μαϊ­ά­μι δεν χάνουν ευκαι­ρία να τις καταγ­γέλ­λουν ως όργα­να «κατα­στο­λής» και «παρα­κο­λού­θη­σης των πολιτών».

Οι CDR εξα­κο­λου­θούν να βρί­σκο­νται στην πρώ­τη γραμ­μή υπε­ρά­σπι­σης της σοσια­λι­στι­κής επα­νά­στα­σης, σε αυτή τη νέα φάση της πάλης. Στη­ρί­ζο­νται σε ανθρώ­πους με αδιαμ­φι­σβή­τη­το κύρος στη γει­το­νιά, όπως ο Φερ­νά­ντο. Δεν είναι για όσους επι­ζη­τούν οφέ­λη και ελα­φρύν­σεις. Συγκε­ντρώ­νουν ανθρώ­πους της προ­σφο­ράς και της αυτα­πάρ­νη­σης. Ανθρώ­πους του μόχθου που υπε­ρα­σπί­ζο­νται συμπε­ρι­φο­ρές με τις οποί­ες 2–3 γενιές τώρα γαλου­χού­νται. Η απλή, βασι­κή τους αρχή είναι ότι τα προ­βλή­μα­τα τα λύνου­με συλλογικά.

Μαζί με την Poder Polular και την Πολι­το­φυ­λα­κή, οι CDR  είναι οι συγκε­κρι­μέ­νες φορ­φές που στη συγκε­κρι­μέ­νη χώρα ασκεί­ται η εξου­σία των εργα­τών και των αγρο­τών, μετά τη φυσι­κή ανα­τρο­πή γαιο­κτη­μό­νων και καπι­τα­λι­στών. Καθο­δη­γού­νται από ένα σχε­τι­κά μικρό, πρω­το­πο­ρια­κό Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα, με τερά­στιο ιστο­ρι­κό κύρος, που είναι ένα με τους εργα­ζό­με­νους και έχει τις τσέ­πες άδειες από προνόμια.

Το Α΄ Μέρος ΕΔΩ.