Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Πολυπολιτισμική κοινωνία (Νέα Ελληνικά Γ΄ Λυκείου — Κριτήριο αξιολόγησης)

Νέα Ελληνικά Γ΄ Λυκείου

Κριτήριο: Πολυπολιτισμική κοινωνία

Νεοελληνική Γλώσσα — Λογοτεχνία Γ΄ Λυκείου

 

Α. Μη Λογοτεχνικό Κείμενο

Πώς μπο­ρού­με να ζήσου­με ειρη­νι­κά σε μια πολυ­πο­λι­τι­σμι­κή κοινωνία;

Η κοι­νω­νία μας ύστε­ρα από τις τερά­στιες αλλα­γές που έχουν συντε­λε­στεί σε όλους τους τομείς της ατο­μι­κής, συλ­λο­γι­κής και κοι­νω­νι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας έχει γίνει ιδιαί­τε­ρα πολυ­ποί­κι­λη. Όχι άδι­κα γίνε­ται συχνά λόγος για μια πολυ­φυ­λε­τι­κή και πολυ­πο­λι­τι­σμι­κή κοι­νω­νία, στην οποία η ομα­λή και αρμο­νι­κή συμ­βί­ω­ση όλων των μελών είναι κάθε άλλο παρά αυτο­νό­η­τη. Παλιές και νέες προ­κα­τα­λή­ψεις, ανα­πα­ρα­γω­γή στε­ρε­ο­τύ­πων, ακό­μα και ρατσι­στι­κές συμπε­ρι­φο­ρές σε βάρος μειο­νο­τι­κών ομά­δων επι­βιώ­νουν και αναβιώνουν.

Σήμε­ρα υπάρ­χει μια ασά­φεια ως προς την κατα­νό­η­ση της σημα­σί­ας των εννοιών της προ­κα­τά­λη­ψης, των στε­ρε­ο­τύ­πων και του ρατσι­σμού. Η προ­κα­τά­λη­ψη σχε­τί­ζε­ται με στά­σεις και γνώ­μες για άτο­μα που ανή­κουν σε μια συγκε­κρι­μέ­νη θρη­σκεία, φυλή, εθνι­κό­τη­τα ή άλλη πλη­θυ­σμια­κή ομά­δα. Η προ­κα­τά­λη­ψη αυτή περιέ­χει δυνα­τά συναι­σθή­μα­τα που είναι δύσκο­λο ν’ αλλά­ξουν. Τα στε­ρε­ό­τυ­πα είναι απλοϊ­κές γενι­κεύ­σεις για μια ομά­δα ανθρώ­πων. Όταν ενερ­γού­με με βάση προ­κα­τα­λή­ψεις και στε­ρε­ό­τυ­πα, τότε φτά­νου­με στον ρατσισμό.

Το ουσιώ­δες, λοι­πόν, ερώ­τη­μα που τίθε­ται είναι τι μπο­ρού­με να κάνου­με όλοι μαζί, συνερ­γα­τι­κά, με αλλη­λο­σε­βα­σμό και κατα­νό­η­ση, για να προ­λαμ­βά­νου­με τέτοιου είδους συμπε­ρι­φο­ρές, οι οποί­ες, σε ακραί­ες περι­πτώ­σεις, είναι δυνα­τό να έχουν ιδιαί­τε­ρα αρνη­τι­κές συνέ­πειες για την κοι­νω­νία και για τα άτο­μα. Αρχι­κά, οφεί­λου­με να εκπαι­δεύ­ου­με τους εαυ­τούς μας και τα παι­διά μας στην αυτο­πει­θαρ­χία, στον αυτο­έ­λεγ­χο και στον αυτο­σε­βα­σμό. Τα παι­διά μιμη­τι­κά ανα­πα­ρά­γουν πολ­λές φορές τις συμπε­ρι­φο­ρές μας. Αυτή η δια­δι­κα­σία απαι­τεί να είμα­στε υγιή και θετι­κά πρό­τυ­πα γι’ αυτά. Έπει­τα, απο­δε­χό­μα­στε τα παι­διά μας ως ξεχω­ρι­στά και μονα­δι­κά και επαι­νού­με τις προ­σπά­θειές τους. Η κατα­πί­ε­ση άλλων συχνά κάνει μερι­κούς να αισθά­νο­νται πιο σημα­ντι­κοί και ισχυ­ροί. Τα παι­διά που νιώ­θουν καλά με τον εαυ­τό τους έχουν μικρό­τε­ρες πιθα­νό­τη­τες να απο­κτή­σουν προκαταλήψεις.

Επί­σης, τα διδά­σκου­με — γονείς, δάσκα­λοι, καθη­γη­τές — να είναι ευαί­σθη­τα στα αισθή­μα­τα των άλλων και τα βοη­θού­με να απο­κτή­σουν ενσυ­ναί­σθη­ση [1]. Εξη­γού­με την αδι­κία που υφί­στα­ται κάποιος, ο οποί­ος υπό­κει­ται σε οποια­δή­πο­τε μορ­φή προ­κα­τά­λη­ψης ή ρατσι­σμού. Ενι­σχύ­ου­με με τη στά­ση μας τον σεβα­σμό και την ανο­χή στις δια­φο­ρές, προ­σφέ­ρο­ντας ευκαι­ρί­ες για αλλη­λε­πί­δρα­ση με άτο­μα δια­φό­ρων φυλών, εθνι­κο­τή­των και θρη­σκευ­τι­κών από­ψε­ων (για παρά­δειγ­μα, συμ­με­το­χή σε αθλη­τι­κές ομά­δες, δια­θε­μα­τι­κές και διε­πι­στη­μο­νι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες παντός είδους, καλ­λι­τε­χνι­κές ενα­σχο­λή­σεις, συναυ­λί­ες κ.ά.). Ενθαρ­ρύ­νου­με τα παι­διά και τα μαθαί­νου­με να επεμ­βαί­νουν θετι­κά με τη στά­ση τους και τα λόγια τους, όταν συνα­ντούν ή παρα­τη­ρούν πρά­ξεις ή στά­σεις ρατσιστικές.

Τέλος, είναι επι­τα­κτι­κή ανά­γκη να κατα­νο­ή­σουν τα παι­διά ότι μπο­ρούν να βοη­θή­σουν στην κατα­πο­λέ­μη­ση του ρατσι­σμού και των φυλε­τι­κών δια­κρί­σε­ων υιο­θε­τώ­ντας στά­ση σύμπνοιας και αλλη­λο­σε­βα­σμού. Αυτή η στά­ση παράλ­λη­λα θα οδη­γή­σει στη μακρο­χρό­νια αρμο­νι­κή σύμπλευ­ση και στον δημιουρ­γι­κό συγ­χρω­τι­σμό ατό­μων και ομά­δων των πολυ­φυ­λε­τι­κών κοι­νω­νιών μας.

Σ. Σκλεί­δα, εφ. Ο Τύπος, 4.12.2013 (δια­σκευή)

[1] ενσυ­ναί­σθη­ση: Η ικα­νό­τη­τα να μπού­με στη θέση του άλλου, να ταυ­τι­στού­με συναι­σθη­μα­τι­κά μαζί του, χωρίς να χάσου­με την ακε­ραιό­τη­τά μας

 

Β. Θέματα

Α1. Να απο­δώ­σε­τε περι­λη­πτι­κά τις από­ψεις του συγ­γρα­φέα για τα προ­βλή­μα­τα συμ­βί­ω­σης στις πολυ­πο­λι­τι­σμι­κές κοι­νω­νί­ες (80 — 100 λέξεις).

(μονά­δες 15)

A2. Ποιο είναι, σύμ­φω­να με την αρθρο­γρά­φο, το βασι­κό ερώ­τη­μα που ανα­κύ­πτει σε σχέ­ση με την πρό­λη­ψη ρατσι­στι­κών συμπε­ρι­φο­ρών; (60 — 80 λέξεις)

(μονά­δες 15)

Β1. Πώς επι­τυγ­χά­νε­ται η συνο­χή ανά­με­σα στη δεύ­τε­ρη (Σήμε­ρα … ρατσι­σμό) και την τρί­τη παρά­γρα­φο (Το ουσιώ­δες … προ­κα­τα­λή­ψεις) του κει­μέ­νου; Να ανα­φέ­ρε­τε τη σχέ­ση συνο­χής που επι­τυγ­χά­νε­ται. Να αιτιο­λο­γή­σε­τε τον τρό­πο ανά­πτυ­ξης της δεύ­τε­ρης παραγράφου.

(μονά­δες 10)

Β2.α. «Τα παι­διά που νιώ­θουν καλά με τον εαυ­τό τους έχουν μικρό­τε­ρες πιθα­νό­τη­τες να απο­κτή­σουν προ­κα­τα­λή­ψεις». Στην παρα­πά­νω περί­ο­δο να εντο­πί­σε­τε την ανα­φο­ρι­κή πρόταση.

(μονά­δες 10)

Β2.β. Να γρά­ψε­τε αν αυτή είναι προσ­διο­ρι­στι­κή ή παραθετική/προσθετική και να αιτιο­λο­γή­σε­τε την επι­λο­γή σας.

(μονά­δες 5)

Γ. Να γρά­ψε­τε ένα άρθρο (150–200 λέξεις) και να εστιά­σε­τε την ανά­πτυ­ξή σας α) στα κυριό­τε­ρα φαι­νό­με­να – αίτια που εμπο­δί­ζουν την ειρη­νι­κή ζωή στην πολυ­πο­λι­τι­σμι­κή Ελλά­δα και β) τους τρό­πους για να ζήσου­με ειρη­νι­κά σε μια κοι­νω­νία με διαφορετικότητες.

(μονά­δες 30)

 

Β. Λογοτεχνικό κείμενο

Τάκης Σινό­που­λος

Ελπή­νωρ

Τοπίο θανά­του. Η πετρω­μέ­νη θάλασ­σα τα μαύ­ρα κυπαρίσσια

Το χαμη­λό ακρο­γυά­λι ρημαγ­μέ­νο από τ’ αλά­τι και το φως

Τα κού­φια βρά­χια ο αδυ­σώ­πη­τος ήλιος απάνω

Και μήτε κύλι­σμα νερού μήτε που­λιού φτερούγα

Μονά­χα απέ­ρα­ντη αρυ­τί­δω­τη πηχτή σιγή

 

Β1. Ο Σινό­που­λος παρου­σιά­ζει ένα φυσι­κό τοπίο νεκρό. Η ανα­φο­ρά του αυτή αφο­ρά τόσο στη φύση όσο και στον εσω­τε­ρι­κό κόσμο του ανθρώ­που. Να σχο­λιά­σε­τε α) για­τί κατα­στρέ­φε­ται η φύση σήμε­ρα και β) αν πραγ­μα­τι­κά είναι νεκρός και απο­διορ­γα­νω­μέ­νος ο εσω­τε­ρι­κός κόσμος του σύγ­χρο­νου ανθρώ­που και για ποιους λόγους; (150 λέξεις σε δύο παραγράφους)

(μονά­δες 10)

Β2. Το ποί­η­μα ξεκι­νά­ει με δύο λέξεις: «Τοπίο θανά­του». Επι­βε­βαιώ­νε­ται αυτή η εξαγ­γε­λία στους στί­χους που ακο­λου­θούν, με ποιο τρό­πο; Να ανα­φέ­ρε­τε κει­με­νι­κά είδη θανά­του μέσα από τους στί­χους και να τα σχο­λιά­σε­τε συνοπτικά.

(μονά­δες 5)

Γιώρ­γος Ηρακλέους
φιλόλογος

Απο­ρί­ες ερω­τή­σεις μπο­ρούν να απο­στα­λούν στο [email protected] και θα απα­ντη­θούν με επό­με­νη ανάρτηση.

ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΜΑΖΙ ΣΚΕΠΤΟΜΑΣΤΕ ΜΑΖΙ;
Καλός δάσκαλος είναι εκείνος που διακρίνεται για την αγάπη του προς τα παιδιά και τη δουλειά του, που έχει πλατιά σκέψη μεγάλη καρδιά, μ’ ένα λόγο ψυχή.
Καλός δάσκαλος είναι προπαντός εκείνος που ζητάει να ξυπνήσει ψυχές ικανές να καθορίζουν μονάχες τους αύριο τις τύχες τους και όχι νευρόσπαστα που να κινούνται σήμερα με τη θέληση του πρώτου τυχαίου δασκάλου τους και αύριο με του άλλου οποιουδήποτε κυρίου και εργοδότη τους.
Ο δάσκαλος πρέπει να μη δίνει καλούπια σε καμία περιοχή της ζωής και της σκέψης των παιδιών καλούπια που ν αλλάζουν επιφανειακά μονάχα τη ζωή, κι αφήνουν αποκοιμισμένη και στείρα τη συνείδηση έρμαιο στην υποταγή.
Όπου βλέπουμε την ελεύθερη σκέψη, πρέπει να τη σεβόμαστε και να την αγαπάμε οσοδήποτε τολμηρή κι αν είναι. Και να ξυπνάμε το μυαλό των σκλαβωμένων στα δεσμά της υποκρισίας του συστήματος.
Γιατί μαθητές μου εμένα δεν είναι εκείνος που αγαπά την ήρεμη και ακίνδυνη ζωή, τη στρωμένη με ανύπαρκτα λουλούδια, μα εκείνος ου μέσα του έχει ξυπνήσει η ανησυχία και μπορεί να φτάνει στην επικίνδυνη πάλη για να αλλάξει τον εαυτό του και τον κόσμο.
Μίλτος Κουντουράς (1889–1940)
Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο