Πού να σε κρύψω γιόκα μου…

Επι­μέ­λεια Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Μέρα του επι­τά­φιου θρή­νου η Μεγά­λη Παρα­σκευή, ο θρή­νος της Πανα­γί­ας, ο θρή­νος κάθε μάνας που βλέ­πει το γιό της να τον σταυ­ρώ­νουν σε κάθε σημείο της Γης. Αυτή τη μάνα – σύμ­βο­λο χρη­σι­μο­ποί­η­σε ο Κώστας Βάρ­να­λης στο «Φως που καί­ει», στα ποι­ή­μα­τά του «Η μάνα του Χρι­στού» και «Οι πόνοι της Παναγιάς».

Πού να σε κρύ­ψω, γιό­κα μου, να μη σε φτά­νουν οι κακοί;
Σε ποιο νησί του Ωκε­α­νού, σε ποιαν κορ­φή ερη­μι­κή;
Δε θα σε μάθω να μιλάς και τ’ άδι­κο φωνά­ξεις.
Ξέρω, πως θα ’χεις την καρ­διά τόσο καλή, τόσο γλυ­κή,
που μες στα βρό­χια της οργής ταχιά θε να σπαράξεις

Πως οι δρό­μοι ευω­δά­νε με βάγια στρωμένοι
ηλιο­πά­τη­τοι δρό­μοι και γύρω μπαξέδες!
Η χαρά της γιορ­τής όλο πιό­τε­ρο αξαίνει
και μακριά­θε βογκά­ει και μακριά­θε ανεβαίνει.

Τη χαρά σου, Λαο­θά­λασ­σα, κύμα το κύμα,
των αλλώ­νε τα μίση και­ρό τηνε θρέφαν
κι αν η μαύ­ρη σου κάκη­τα δίψαε το κρίμα,
να που βρή­κε το θύμα της, άκα­κο θύμα!

Α! πώς είχα σα μάνα κ΄εγώ λαχταρήσει
(ήταν όνει­ρο κ΄΄εμεινεν, άχνα και πάει)
σαν και τ΄άλλα σου αδέρ­φια να σ΄είχα γεννήσει
κι΄από δόξες αλάρ­γα κι αλάργ΄από μίση!

Ένα κόκ­κι­νο σπί­τι σ΄αυλή με πηγάδι…
και μιά δρά­να γιο­μά­τη τσα­μπιά κεχριμπάρι…
νοι­κο­κύ­ρης καλός να γυρ­νάς κάθε βράδυ,
το χρυ­σό, σιγα­λό και γλυ­κό σαν το λάδι.

Κι άμ΄ανοίγεις την πόρ­τα με πριό­νια στο χέρι,
με τα ρού­χα γεμα­τα ψιλό ροκανίδι,
(άσπρα γένια, άσπρα χέρια) η συμ­βία περιστέρι
ν΄ανασενει βαθιά τ΄όλο κέδρον αγέρι.

Κι αφού λίγο στα­θείς και το σπί­τι γεμίσει
τον καλό σου τον ίσκιο, Πατέ­ρα κι Αφέντη,
η ακρι­βή σου να βγαί­νει νερό να σου χύσει,
ο ανυ­πό­μο­νος δεί­πνος με γέλια ν΄αρχίσει.

Κι ο κατά­χρο­νος θάνα­τος θα΄τανε μέλι
και πολ­λή φύτρα θ΄άφηνες τέκνα κι αγγόνια
καθε­νού και κοπά­δι, χωρά­φι κι αμπέλι,
τ΄αργαστήρι εκει­νού, που την τέχνη σου θέλει.

Κατε­βά­ζω στα μάτια τη μαύ­ρη ομπόλια,
για να πάψει κι ο νους με τα μάτια να βλέπει…
Ξεφα­ντώ­νουν τ΄αηδόνια στα γύρω περβόλια,
λεϊ­μο­νιάς σε κυκλώ­νει λεπτή μοσκοβόλια.

Φεύ­γεις πάνου στην άνοι­ξη, γιέ μου καλέ μου,
Άνοι­ξή μου γλυ­κιά, γυρι­σμό που δεν εχεις.
Η ομορ­φιά σου βασί­λε­ψε κίτρι­νη γιέ μου,
δε μιλάς, δεν κοι­τάς, πώς μαδιέ­μαι, γλυ­κέ μου!

Καθώς κλαί­ει, σαν της πέρ­νουν το τέκνο, η δαμάλα,
ξεφω­νί­ζω και νόη­μα δεν έχουν τα λόγια.
Στύ­λω­σέ μου τα δυό σου τα μάτια μεγάλα:
τρέ­χουν αίμα τα στή­θια, που βύζα­ξες γάλα.

Πώς αδύ­να­μη στά­θη­κε τόσο η καρ­διά σου
στα λαμπρά Γερο­σό­λυ­μα Καί­σα­ρας νά μπεις!
Αν τα πλή­θη αλα­λά­ζα­νε ξώφρε­να (αλιά σου!)
δεν ηξέ­ραν ακό­μα ούτε ποιό τ΄όνομά σου!

Κει στο πλά­γι δαγκά­ναν οι οχτροί σου τα χείλη…
Δολε­ρά ξεση­κώ­σα­νε τ΄άγνωμα πλήθη
κι όσο ο γήλιος να πέσει και νά΄ρθει το δείλι,
το σταυ­ρό σου καρ­φώ­σαν οι οχτροί σου κ΄οι φίλοι.

Μα για­τί να στα­θείς να σε πιά­σουν! Κι΄ακόμα,
σα ρωτήσανε:“Ποίος ο Χρι­στός;” τ είπες“Να με”!
Αχ! δεν ξέρει, τι λέει το πικρό μου το στόμα!
Τριά­ντα χρό­νια παι­δί μου δε σ’ έμαθ΄ακόμα!