Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ρήγας Φεραίος, «Οποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»

“Οταν η Διοί­κη­σις βιά­ζη, αθε­τή, κατα­φρο­νή τα δίκαια του λαού και δεν εισα­κού­ει τα παρά­πο­νά του, το να κάμη τότε ο λαός ή κάθε μέρος του λαού επα­νά­στα­σιν, να αρπά­ζη τα άρμα­τα και να τιμω­ρή­ση τους τυράν­νους του, είναι (το) πλέ­ον ιερόν από όλα τα δίκαιά του, και το πλέ­ον απα­ραί­τη­το από όλα τα χρέη του (…)”.

Τα παρα­πά­νω λόγια δεν είναι μόνο ένα από­σπα­σμα από τη “Χάρ­τα των Ανθρώ­πι­νων Δικαιω­μά­των του Ρήγα Φεραί­ου .Είναι από­φα­ση σκλά­βου κόντρα στη σκλα­βιά, στά­ση εξύ­ψω­σης του ανθρώ­που, παρα­κα­τα­θή­κη της ίδιας της ιστο­ρί­ας σε όλους εμάς, τους επόμενους.

Οταν, όμως, ο Ρήγας Φεραί­ος , το 1797, γρά­φει τη “Χάρ­τα των Ανθρώ­πι­νων Δικαιω­μά­των”, μιλά­ει για τον ελεύ­θε­ρο άνθρω­πο και γίνε­ται ουσια­στι­κά ο πρω­τερ­γά­της της Ελλη­νι­κής Επανάστασης.Γι’ αυτή του την “ιδιό­τη­τα”, το 1798 φυλα­κί­ζε­ται και δολοφονείται.

Ποιος ήταν, όμως, εκεί­νος ο σπου­δαί­ος ορα­μα­τι­στής και δια­φω­τι­στής; Πώς οδη­γή­θη­κε στο θάνα­το εκεί­νος που έκα­νε σημαία ελλη­νι­κή το “Κάλ­λιο ‘ναι μιας ώρας ελεύ­θε­ρη ζωή,/ παρά σαρά­ντα χρό­νια σκλα­βιά και φυλακή!”;Πώς συνέ­βα­λε στην απε­λευ­θέ­ρω­ση αυτός, τον οποίο οι κυβερ­νή­σεις της ελεύ­θε­ρης Ελλά­δας δε θεω­ρούν απα­ραί­τη­το να θυμό­μα­στε… Που­θε­νά, σε καμία πλα­τεία της Αθή­νας δεν υπάρ­χει ένα, του­λά­χι­στον, άγαλ­μά του, εκτός από το Πανε­πι­στή­μιο Αθη­νών. Αντί­θε­τα οι δου­λι­κές κυβερ­νή­σεις, των ελεύ­θε­ρων Ελλή­νων θεώ­ρη­σαν κάπο­τε πιο ανα­γκαίο να στή­σουν το άγαλ­μα του… Τρούμαν.

Ο Ρήγας Φεραί­ος γεν­νή­θη­κε το 1757 στο Βελε­στί­νο της Θεσ­σα­λί­ας. Λένε, μάλι­στα, πως πολύ νέος έπνι­ξε έναν Τούρ­κο για­τί τον προ­σέ­βα­λε. Ξενι­τεύ­ε­ται από την Ελλά­δα το 1774,χρονιά που υπο­γρά­φε­ται η Ρωσο­τουρ­κι­κή Συν­θή­κη Ειρή­νης. Τότε ξερι­ζώ­θη­καν χιλιά­δες Ελλη­νες. Μόνο στην Αυστρο­ουγ­γα­ρία μετα­νά­στευ­σαν 80.000 άνθρω­ποι. Ο Ρήγας Φεραί­ος βρέ­θη­κε στην Κωνσταντινούπολη.Το 1786 πηγαί­νει στη Βλαχία,όπου θα γίνει ο κήρυ­κας της επα­νά­στα­σης. Μιας επα­νά­στα­σης με πλα­τύ απε­λευ­θε­ρω­τι­κό χαρα­κτή­ρα που αφο­ρού­σε σε όλους του λαούς των Βαλκανίων.Ενα χρό­νο αργό­τε­ρα ξεσπά­ει οπό­λε­μος των τριών Αυτοκρατοριών.Η Ρωσία και η Αυστρία αντι­μέ­τω­πες με την Τουρ­κία. Πριν ακό­μα τελειώ­σει ο πόλε­μος, ο Ρήγας ήταν γραμ­μα­τι­κός του Βαρό­νου Λάνγκενφελντ.Μαζί με τον βαρό­νο θα μεί­νει επτά μήνες στη Βιέν­νη, όπου γνω­ρί­ζε­ται με τα πιο ζωντα­νά στοι­χεία της ελλη­νι­κής παροι­κί­ας και εκδί­δει το “Φυσι­κής απάνθισμα”,βιβλίο στο οποίο γρά­φει την περί­φη­μη ρήση“όποιος ελεύ­θε­ρα συλ­λο­γά­ται, συλ­λο­γά­ται καλά”.Το 1791 γυρί­ζει στο Βου­κου­ρέ­στι και το 1792 η Ρωσία υπο­γρά­φει συν­θή­κη ειρή­νης με την Τουρ­κία, ακο­λου­θώ­ντας την από­φα­ση της Αυστρί­ας. Μονο­μιάς καταρ­ρέ­ουν οι ελπί­δες των λαών των Βαλ­κα­νί­ων για απε­λευ­θέ­ρω­ση από τον τουρ­κι­κό ζυγό.

Αλλά ο από­η­χος της Γαλ­λι­κής Επα­νά­στα­σης φτά­νει δυνα­τός τους υπό­δου­λους λαούς. Και ο Ρήγας από δια­φω­τι­στής γίνε­ται επαναστάτης.Η ώρα της δρά­σης έχει φτά­σει και τα εθνε­γερ­τι­κά του όνει­ρα ξεσπούν. Ονει­ρα, που τον Αύγου­στο του 1796 τα κατα­γρά­φει σε χάρ­τες και χει­ρό­γρα­φα και τα παίρ­νει μαζί του στην Βιέν­νη. Ο πρό­ξε­νος Μαρ­κέ­λιους ειδο­ποιεί το υπουρ­γείο Εξω­τε­ρι­κών της Αυστρί­ας λέγο­ντας: “στις αρχές της εβδο­μά­δας ένας γραμ­μα­τι­κός, Ρήγας , πρό­σω­πο ύπο­πτο, ξεκί­νη­σε από ‘δω για την Βιέν­νη, όπου σκο­πεύ­ει να τυπώ­σει ελλη­νι­κό γεω­γρα­φι­κό χάρτη”.Στην πρω­τεύ­ου­σα της Αυστρί­ας θα γρά­ψει τον “Θούριο”,μια επα­να­στα­τι­κή προ­κή­ρυ­ξη γραμ­μέ­νη σε στί­χους. Ο Γιάν­νης Κορ­δά­τος χαρα­κτη­ρί­ζει τον “Θού­ριο” ως “παμ­βαλ­κα­νι­κό εγερτήριο”.

Ηταν και­ρός, όμως, να γυρί­σει στην Ελλά­δα. Χάρ­τες, επα­να­στα­τι­κές προ­κη­ρύ­ξεις και χει­ρό­γρα­φα, τα βάζει όλα σε κάσες για να τα στεί­λει στον εμπο­ρι­κό αντι­πρό­σω­πο στην Τερ­γέ­στη, Αντώ­νη Νιώτη,μέσω του αντι­προ­σώ­που Αργέντη,διευκρινίζοντας όμως ότι τελι­κός παρα­λή­πτης θα ήταν ο έμπο­ρος και λόγιος Αντώ­νιος Κορωνιός.

Εχει αρχί­σει να παί­ζε­ται η τελευ­ταία πρά­ξη της ζωής του Ρήγα Φεραί­ου .Εκα­νε το μοι­ραίο λάθος να στεί­λει γράμ­μα στον Κορω­νιό και στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα να στεί­λει στο θάνα­το τον εαυ­τό του και εφτά συντρό­φους του. Ο Κορω­νιός έλει­πε και ο συνέ­ται­ρός του, Δημή­τρης Οικονόμου,μιλάει στην αστυ­νο­μία της Τερ­γέ­στης για ένα “παρά­ξε­νο” εμπόρευμα.

19 Δεκέμ­βρη 1797.Ο Ρήγας συλ­λαμ­βά­νε­ται μόλις φθά­νει στην Τερ­γέ­στη. Προ­φταί­νουν, μαζί με τον Περαι­βό να πετά­ξουν κατα­λό­γους με ονό­μα­τα στην Ελλά­δα και στο εξωτερικό.

Αρχί­ζουν οι ανα­κρί­σεις. “Ποιους έχεις συνεργάτες;”,τον ρωτά­νε. “Ολο το ΕΘνος” τους απαντάει.

Για αυτό το Εθνος, σύμ­φω­να με τα σχέ­διά του, ετοι­μα­ζό­ταν να πάει στη Μάνη και να ελευ­θε­ρώ­σει το Μοριά. Επει­τα να περά­σει στη Στε­ρεά Ελλά­δα, να σμί­ξει με τους Σου­λιώ­τες και να ξεση­κώ­σει Επα­νά­στα­ση σε Ηπει­ρο, Ρού­με­λη, Μακε­δο­νία και Αλβανία.

Στις 14/2/1798 οδη­γεί­ται στη φυλα­κή της Βιέννης,ενώ είχαν ήδη συλ­λη­φθεί οι πιο στε­νοί συνερ­γά­τες του. Τους κρα­τού­με­νους τους χώρι­σαν σε δύο ομά­δες: σε εκεί­νους με αυστρια­κή κατα­γω­γή, οι οποί­οι θα εξο­ρί­ζο­νταν και στους ραγιά­δες της Οθω­μα­νι­κής Αυτο­κρα­το­ρί­ας, τους οποί­ους θα παρέ­δι­δαν τους Τούρκους.

Ο Ρήγας και εφτά σύντρο­φοί του ανή­καν στη δεύ­τε­ρη ομά­δα και παρα­δό­θη­καν στον Τούρ­κο καϊ­μα­κτσή του Βελιγραδίου.Οι νέοι δήμιοι τους οδή­γη­σαν στα μπου­ντρού­μια του Κάστρου της Neboisa,στη συμ­βο­λή Δού­να­βη και Σάβα.

Νύχτα 11/24ης Ιού­νη 1798 . Οι δήμιοι εισβά­λουν στο Κάστρο. Στραγ­γα­λί­ζουν τον Ρήγα και τους άλλους και τους πετά­νε στον Δού­να­βη. Νόμι­σαν ότι μαζί με τους επα­να­στά­τες πέτα­ξαν και την επανάσταση.

Είκο­σι τρία χρό­νια αργό­τε­ρα τα όνει­ρα του Ρήγα Φεραί­ου γίνο­νται πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Οι Ελλη­νες επαναστατούν.

Πηγή Ριζο­σπά­στης

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο